jniEiiti Niiin-
Mnrttiiii- l
lkfikxda& 2peoiécuM,25
De „bleyde incomste".
Pijnlijke Tooneelherinneringen.
UitgeversN.V. ?Jl TRAPMAN Co., Schagen
Eerste Blad.
Koningin Giovanna en Koning Boris
te Sofia.
Zaterdag 15 November 1930.
CBAGE
73ste Jaargang No. 8766
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
tentiën nog zooveel mogelijk in het eerstuitkomend nummer geplaatst
POSTREKENING No. 23330. INT. TELEF. No. 20.
Prijs per 3 maanden fl.SO. Losse nummers 6 cent ADVERTEN-
TlëN van 1 tot 5 regels f 1.10, iedere regel meer 20 cent (bcwij9no.
inbegrepen). Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
DIT NUMMER BESTAAT UIT ZES BLADEN.
(Bijzondere correspondentie.)
HEB ik in mijn vorig artikel het licht doen val
len op de beteekenis van het huwelijk van
den Bulgaarschen koning met een Italiaan-
sche prinses, thans wil ik u de blijde in
komst e schilderen.
De reis van Italië naar Bulgarije zal voor de jonge
koningin, die 13 dezer haar 23cn verjaardag vierde,
nel geen pleizierrcis geweest zijn.
De „Tzaar Ferdinand", die het koninklijke echt
paar aan boord had, is weliswaar de beste boot, waar
over de Stoombootmaatschappij beschikt, maar niet
temin ongeveer 35 jaar oud. Onder normale omstan
digheden zou het nog zoo erg niet zijn, maar de boot
had met heel slecht weer te kampen. Voor den ko
ning beteekent dat niets, die dobbert hetzij goed of
elecht weer, met zijn motorboot op de Zwarte Zee.
Er is, wat de ontvangst te Sofia betreft, een beetje
onhandig gemanoeuvreerd. Immers zou de aankomst
2 November plaats hebben en toen nu opeens be
kend werd gemaakt, dat het reeds 31 October zou
geschieden, was het voor vele diplomaten onmoge
lijk op tijd aanwezig te zijn. Trouwens de diploma
ten zijn slechts uitgenoodigd geweest voor den dienst
in de kathedraal.
Wat al praatjes hebben er den omloop gedaan.
Er werd beweerd, dat er een aanslag op den ko
ninklijken trein' had plaats gehad, maar dat is al
evenmin waar dan dat het verboden was om tijdens
het voorbijtrekken van den stoet op de balkons to
staan. We stonden op een balkon en hebben toen ook
niets bemerkt van een ander praatje, n.1. dat er een
militaire afzetting, die drie rijen dik stond, aanwezig
was. Allen fabelen, gezogen uit een heel dikken duim
van een op sensatie belusten journalist.
Het zou ook werkelijk heel vreemd geweest zijn, dat
de koning, die zóó bemind was vóór zijn huwelijk en
dien men juist zoo graag getrouwd wilde zien, zijn
popuiai'iteit zou verliezen, zoodra hij met zijn jonge
gemalin zijn intocht zou doen.
Want bemind was de koning. Trouwens hij heeft
het er ook steeds naar gemaakt. Iiij moet van veel
officieel gezeur niets hebben, houdt van allerlei heel
eenvoudige, menschelijke dingen, als het besturen van
auto, motorboot en locomotief en bezit zulk een een
voud en ongekunstelde vriendelijkheid, dat hij ieder
een. die het voorrecht heeft met hem te spreken, da
delijk voor zich inneemt.
Toevallig weet ik dat in den afgeloopen zomer twee
Bussumscbe padvinders een voettocht door Bulgarije
hebben gemaakt. Zij maakten een zeer geslaagde reis
door de bergen en bezochten de meest interessante
steden als Philippopel eh Tirnova en kwamen ten
slotte te Varna aan. Varna is een heel mooie, zeer
modern ingerichte badplaats met in de nabijheid het
koninklijk buitenverblijf. De jongelui hadden gele
genheid gehad tijdens het verblijf van ex-Tzaar Fer
dinand van Bulgarije in ons land, een aanbevelings-
cchrijven van dien te ontvangen en probeerden nu
met dien brief gewapend, een audiëntie bij Koning
Boris te krijgen, maar zij kregen ten antwoord, dat
de Koning te Varna niemand ontving. Nu, dat is.wcl
te begrijpen, want als slechts 1 van de duizen
den badgasten van Varna het in hun hoofd zouden
krijgen den Koning te willen bezoeken, ware het met
zijn rust op het buitenverblijf, dat 10 K.M., dus bijna
twee uur gaans van de badplaats zelf afligt, gedaan.
De Koning stelde echter zijn auto ter beschikking, op
dat de jongens, nu die eenmaal naar zijn zomerver
blijf Euxinogrcul waren gekomen, het park zouden
kunnen bezichtigen. Na een rit door het prachtige
paleispark, met heerlijke vergezichten op de Zwarte
Zee en omgeving fchet paleis en park liggen op een
bergachtigcn landtong kwamen zii weer voor den
ingang van het paleis terug. Zijne Majesteit kwam
naar buiten, liet de 20-jarige Hollanders aan zich
voorstellen en nam de jongelui mee naar binnen. Zij
bleven ongeveer een uur in het paleis en verklaar
den later, dat zij zich levendig konden verklaren
waarom het Bulgaarsche volk zijn Koning zoo lief
heeft. Hij ontving hen zoo eenvoudig, zoo vriendelijk
en ongedwongen en zij praatten over aJles, de Zwarte
Zee, examen doen, de reis, Holland, locomotieven,
waarvan de koning zeer op de hoogte is, en wat al
niet meer.
Na nog bloemen en een photo met handteekening
te hebben ontvangen, moesten de jongens nog hals
over kop vertrekken. De Koning liet hen echter met
zijn auto naar het station te Varna brengen en een
uur later zaten zij op den trein naar Ronskchonk,
waar zij aan boord van een Donauschip zouden gaan
om de reis naar Holland te aanvaarden.
Wie dit leest, zal wel begrijpen, dat er heel wat
moet veranderen voor er aanslagen op het leven van
dezen populairenvorst gepleegd zullen worden. Of
schoon, fanatici en dwazen zijn er altijd, maar daar
tegen helpt geen driedubbele rij soldaten.
Groote {kostbare feesten zijn niet gehouden. Er was
sprake v.jn een hofsoirée ten paleize, maar die heeft
Koningin Giovanna.
Koning Boris.
niet plaats gehad, evenmin als een gala-voorstelling
in den schouwburg.
Dit is verstandig geweest, want Bulgarije heeft zoo
danig onder den oorlog geleden en lijdt nu weer he
vig onder de depressie, dat het geven van kostbare
feesten weinig in overeenstemming zou zijn met den
ongunstigen economischen toestand van het land.
Ik zal u niet met te veel cijfers vermoeien, maar
meen toch goed te doen cr enkele te noemen.
Zoo bedroeg van 1 Januari tot 30 September 1928
de uitvoer in duizenden lewa's, 4504822, de invoer
51401 èo, in dezelfde periode van 1029 bedroegen die
cijfers 4643405 en 6336318. U ziet wel, dat de handels
balans van 1929 zeer ongunstig is, daar de invoer
zeer belangrijk den uitvoer overtreft.
Het belangrijkste uitvoerproduct is tabak. In de
zelfde perioden als zoooven genoemd bedroeg de uit
voer van tabak in 1928 (in duizenden lewa's) 1578G00
en in 1929 totaal 2264300.
Waarschijnlijk zal de uitvoer van eieren U interes
seeren, dat de tweede plaats als uitvoerproduct in
neemt. In 1928 bedroeg die 411729 en in 1929 totaal
539380 (in duizenden lewa's).
Dan komt mais met 199470 (1928) en 271125 (1929),
rozenolie met 213590 (192S) en 232013 (1929).
Een zeer ongunstige rol bij de handelsbalans speel
de de minder goede oogst, waardoor voor 17mil-
lioen lewa tarwe ingevoerd moets worden.
De lezeressen en lezers zullen hieruit wel begrij
pen dat het minder juist gezien zou wezen om kost
bare feesten te geven. Toch hebben wij getuigen mo
gen zijn van grootsche plechtigheden en betoogingen.
Reeds de aankomst aan het station te Sofia, waar
duizenden stonden te wachten, was een patriotische
demonstatie die grooten indruk op de jonge konin
gin gemaakt zal hebben.
Koningin Giovanna was geheel in het wit. Eén der
ministers zeide: het is alsof eene fee ons nadert!
Het was ook allerliefst. De koningin is niet be
paald mooi, maar zoo jong, zoo lieftallig en heeft
daarbij een allerinncmendsten glimlach.
Aan het station nam het koninklijk paar plaats in
een open caleche, die gevolgd werd door meerdere
hofrijtuigen. in de voorste waarvan pfinses Eudoxie
en prins Cvril, zuster en broeder van den koning
plaats genomen hadden. Zoo ging de koninklijke
stoet naar de kathedraal. Onderweg stond de burge
meester van Sofia de stoet op te wachten om vol
gens Oostersch gebruik het Vorstelijk Paar brood en
zout aan te bieden.
De kathedraal Alexander Nevsky was met gasten
gevuld. Op het plein stond het zwart van de men-
schen, die luide leve de koning, leve de koningin
riepen en witte chrysanten voor hun voeten strooi
den.
Do zeven metropolitanen, in vol ornaat, wachtten
het koninklijk paar op. De dienst begon.
Om 10 uur 's morgens waren de vorsten te Sofia
gearriveerd, oin twaalf uur verlieten zij de kerk,
reden het plein rond en werden hier en elders op
geestdriftige wijze ontvangen.
Men bereikte het plein. Het garnizoen defileerde
voor het vorstelijk paar. De schitterende uniformen
der kurassiers vielen daarbij bijzonder op.
Het vorstenpaar trad het paleis binnen, het was
thuis.
Zaterdag 1 November werd er door duizenden
schoolkinderen een défilé voor de jonge koningin
gehouden. Het was een allerliefste gedachte en hot
werd een zeldzaam schoone manifestatie. De kinde
ren allen in feestdosch, met bloemen in de handen,
gaven den indruk van jonge patriotten, die trotsch
waren op hun jeugdige, lieftallige koningin. De ko-,
ningin was verheugd door deze huid en zag er zoo
mooi uit, mooier dan ze eigenlijk is. De kinderen
waren daardoor weer verheugd en aangedaan, im
mers een koningin moet mooi zijn; zoo denkt het
kind zich dat en indien de werkelijkheid aan die
verwachting meer dan beantwoordt, dan jubelt het
kinderhart.
's Avonds was de stad verlicht, het was druk op
straat. Er waren reeds velen van het platteland
naar de hoofdstad gekomen om den volgenden dag,
Zondag 2 November, naar het koninklijk paleis te
gaan en langs het koninklijk paar te defileeren. Nim
mer heb ik zoo iets gezien.
Stelt U zich de eigenaardige Bulgaarsche volks
drachten voor en bedenkt l' dan dat duizenden
daarvan zich tusschcn een geweldige menigte be
vinden, die allen naar den tuin van 't paleis trekken.
Daar begon dan de tocht door den tuin naar het
paleis, langs het halcon, waarop koning Boris en
koningin Giovanna stonden.
De stoet die voorbij trok was meerdere kilometers
lang. Vijf en en half uur duurde het voorbijtrekken
der duizenden en duizenden, die hun koning en ko
ningin wilden zien, huldigen en toejuichen.
Vijf en een half uur lang stonden koning en ko
ningin naast elkaar op het halcon. Verschillende
malen wilde men Hare Majesteit een stoel aanbieden,
doch zij weigerde dit beslist en bleef naast haar ge
maal, de toejuichingen staande in ontvangst nemen.
Zij veroverde hierdoor nog meer de harten van
haar volk dan zij reeds gedaan had.
De Bulgaar is dubbel trotsch op zijn Koning, nu
Hij hem zulk een Koningin gebracht heeft.
Onder schoone voorteekenen is het jonge paar in
de hoofdstad van Bulgarije aangekomen en heeft
het zijn intrek genomen in het Paleis. De Bulgaren
voelen dat en een der grootste dagbladen schreef
dan ook; Thans is de Bulgaarsche dynastie gecon
solideerd en is de weg geopend, die kan leiden naar
de verwezenlijking van de hoop en verwachtingen
van het Bulgaarsche volk. Al de zonen van het Bul
gaarsche vaderland scharen zich om den troon van
Koning en Koningin, ten einde met nog meer mocrl
voort te schrijden op den weg van nationale en
menschelijke ontwikkeling.
Mooie woorden, die elk weldenkend mensch gaarne
zal willen onderschrijven. Moge het zoo in vervul
ling gaan, dan zullen wij in den Balkan rust en
vrede en voorspoed zien. Tot heil der Bulgaren en
van geheel de wereld.
Alles is pijnlijkl De gesloten deur.
2et meestertje. De vergeten vijgen.
Oordeel van Pers en Collega's.
Jaap van der Poll schrijft:
Wat mijn pijnlijkste tooneelherinnering Is? Vraagt u
liever, welke herinneringen niet pijnlijk zrjn in ons dier
baar Holland, dat zich buitengewoon interesseert voor
voetbalwedstrijden, voor revue's en films, en waar we
een overheid genieten, die nog steeds duldt, dat de
goede gemeenschap parasiteert op de tooneelkunst en
dit hardnekkig bewijst door 20 belasting te innen
en daarvan een klein gedeelte als subsidie te restitu-
eeren aan onze pijnlijk in het nauw gedreven direc
teuren.
Wat pijnlijk was in mijn loopbaan?
Och... was het wel pijnlijk, toen in „De Getemde
Feeks" mijn tricot scheurde en ik bijnaHet Teeken
de3 Kruiscs" had gemaakt voor het kuische publiek?
Was het wel hevig pijnlijk toen ik in „Judith" tegen
bet afgeslagen hoofd van Holofernes een gebed moest
uitspreken en de lieve, maar onervaren actrice het
boofd van Holofernes uit haar handen liet vallen en
genoemd houten hoofd onder ons (het was een ge
schminkte pruikebol van den onvolprezen coiffeur
Michels!) naar het voetlicht rolde en eenige lampjes
stuk sloeg?
Was het wel zoo pijnlijk, toen wij in Utrecht „Jozef
ln Dothan" speelden en ik, als Levi, mijn broertje Jozef
den put stopte, hem op order van Joost van den
Vondel toevoegend: „Gij zult in dezen put vergaan!"...
cn achter den houten schouwburg, op precies 't zelfde
moment, een schetterend fanfarecorps inzette: „Lang
tal-ie leven", ter eere van een jubileerenden brand
wacht, dat het publiek tranen lachte en wij op het
tooneel óók?
Uit alles en zooveel meer, was eigenlijk meer ver
makelijk. En toch is onze loopbaan niet zoo leuk, ge
achte redactie. Coquelin heeft het gezegd: „C'est une
rude métier!"
Het is een pijnlijk vak! Want is het niet pijnlijk, als
je een ondankbare rol speelt. Dan vindt niemand je
goed. En als je een dankbare rol speelt dan vindt de
cene helft je mooi, en de andere helft je leelijk. Dit
slaat vooral op de heeren van de pers, die 't nooit
mot elkaar eens zijn. Behalve na je dood. Dan zijn ze
allemaal vol lof over je. Ook als je een slecht acteur
bent geweest. Pijnlijk!
Pijnlijk is ook het oordeel van je collega's. Als ze
een vriendje (of vriendinnetje) van je zijn, noemen ze
je „goed"; zijn ze dat niet dan ben je een „sof", of...
met uiterste clementie zeggen ze dan achter je rug
„dat de rol op je lijf is geschreven"
Pijnlijk is het ook, als je directie al te veel notitie
van je neemt... Pas op, als ze je op een vergadering
uitnoodigen! Waarom? Omdat een directeur je alleeen
op een vergadering toelaat, als ze je salaris niet kan
betaleiv Wanneer een directie, zij het sporadisch, winst
uitkeert, worden we niet ter vergadering uitgenoodigd...
We zouden te rijk worden en geld schaadt den kunste
naar!
Pijnlijk is het ook, als je 'n derde-rangs Russische
troep een derde-rangs stuk op derderangs-wijze ziet uit
voeren en pers en publiek in een zwijmel van vereering
ligt, terwijl we in Holland de knapste acteurs en ac
trices hebben en uitstekende regisseurs, waarvoor men
nooit zwijmelt...
Pijnlijk is het ook, dat je tegen het einde van het
seizoen ncoit weet wat het volgende seizoen zal
brengen... en dat wordt nóg pijnlijker als je jezelf bom
bardeert tot directeur! „Wie z'n vader en moeder heeft
vermoord, is nog te goed voor tooneel-directeur", zeg
gen we.
En 't allerpijnlijkste is, dat we verliefd zijn op Mel-
poméne (Muze der tragedie), als mannen, die weten,
dat die dame ons veel pijn zal doen, maar dat we haar
niet kunnen loslaten, omdat we... nu eenmaal verliefd
zijn... Intusschen, ik ben ook een beetje op haar ver
liefd, ofschoon nog meer op Thalia! (Muze van het
blijspel).
Dogi P.uganl, een talentvolle jonge actrice, was
het. die het volgende ophaalde:
„U vraagt me naar de pijnlijkste tooneelherinnering.
die ik heb. Nu zijn er pijnlijke herinneringen te over.
maar omdat ik die niet allemaal kan vertellen, zal ik
u één van de laatste meedeelen.
We hadden première bij het Schouwtooneel, er was
hard gewerkt op 't stuk en we hadden er allemaal
plezier in gehad. Maar door allerlei omstandigheden,
bleek bij die eerste opvoering, dat het stuk te lang
was. Bovendien hadden we nog pech met de décor
verwisseling gehad, zoodat het laat was geworden. In
de laatste acte had ik een tamelijk spannende scène met
Carel Rijken. Hij was n.1. bulten medeweten van m'n
ouders bij mij op visite gekomen, tamelijk laat in den
avond. Ik speelde een dood-onrchuldig meisje, dat erg
moest schrikken als ze merkt, dat de bedoelingen van
haar vriend niet zoo platonisch waren, als ze eerst
wel dacht. Ineens hoort ze haar vader aankomen. De
jongeman heeft geen tijd meer om te vluchten en
duikt daarom weer achter 'n canapé; op hetzelfde oogen-
blik moet de vader binnentreden. We zitten dus en
hooren de vader (Cor Hermes) aan de deur morrelen,
maar die kan niet open.
Hij duwt. hij trekt, hij schudt ('t llikt wel een variatie
op de Hoover) maar het resultaat blijft nihil, 't Heele
décor buigt en wijkt, edoch de deur staat pal. We hoo
ren changeerders cn Inspeciënten aandraven en ik dacht
aan Marie Antoinette en meende mijn haren te voelen
grijs worden. Carel cn Ik zaten voor gek. hij had wel
al tien maal kunnen vluchten. En toen kwam het glori
euze moment, waarop we een dame op de eerste rij luid
hoorden zeggen: „Gunst, wat een vervelend sthk. hè?"
Toen ging de deur open! Later vertelde Carel me dat hij
naar een gat ln den grond had verlangd, en er voor
eeuwig in te mogen verdwijnen!"
Jan Grefe heeft zijn pijnlijkste tooneelherlnne-
ringen te danken aan z'n ouden collega Anton Roemer;
„Als jongen van, ja. 17 jaar, heb ik eens een matinée
gezien van „Overschotje".
Wat vond ik dat mooi en leuk. wat heb ik zitten ge
nieten, daar boven in den Engelenbak.
Hebt U het gezien? dan zult u stellig met me meevoe
len: toen kwam de meester binnen, het mannetje dat
„ook maar alleen wil".
...Maar dat binnenkomen... en het slot van het stuk,
als „Overschotje," verlaten is door haar vriend, en ze
nu samen zitten en alleen zijn... Wat „Annie van Ees"
en „Anton Roemer" daar presteerden ging dwars door
me heen. Dat was het nou. Hebt u het gezien. „Over
schotje?"
Maar nu komt het
Wat was een paar jaar na die matinée zijn eerste rol
bij het Rotterdamsche Hofstad Tooneel?
Het meestertje!
En wie stond, terwijl ik op datzelfde tooneel stond te
repeteeren, ergens ln een hoekje met een paar collega's
te praten en te lachen?
„De heer Roemer" zelf: lk smeek je.
Het repeteeren ging zoo slecht... een vioolconcert spe
len als je een jaar les hebt gehad... in tien minuten
loopen van de Pier naar het Hollandsche spoor... zóó
koortsachtig ongelukkig voelde ik mij.
Nou ja, dat is misschien wel goed, maar pijnlijk was
het".
Willem Hunsche, verbonden aan het Ver-
eenigd Tooneel schrijft:
„Mijn pijnlijkste tooneelherinnering is geweest in Maart
1914 ln den Tivoli-schouwburg in Rotterdam. Ik was
toen verbonden aan het gezelschap van van EiJsden.
Mijn collega. Nico de Jong. had namelijk 's morgens tij
dens een repetitie van een feest in de Rotterdamsche
Manege zijn enkel verstuikt, kon dus niet loopen en
's avonds de rol van Herman niet spelen in Multatuli's
Vorstenschool. Ik moest die rol opnemen en stond dus
"s avonds in zijn kleeren met Mevrouw Bias Mauhs op
het tooneel. En even voor het opkomen van de Koningin
(Mevrouw Alida Tartaud), een krakend geluid... en ja,...
de broek van Nico, die mij te nauw was, begaf zich en
scheurde het zitvlak geheel door. In mijn scène met
mevr. Tartaud zei deze: „Blijf front publiek staan", wat
ik dan ook heb gedaan. Hoe ik toen een opgenomen rol
in een dergelijk toilet tot een goed einde heb gebracht,
blijft mij nog altijd een raadsel, maar het zijn wel da
pijnlijkste oogenblikken geweest, die ik ooit voor het
publiek heb doorgemaakt.
Hiermede Is de artikelenreeks van „Pijnlijk*
Tooneelherlnneringen afgesloten).
