Toen Moskou in vlammen stond.
Herinneringen aan de
Revolutie van 1905.
De toekomst van de
Duitsche petroleum
Theater Royal.
Uit orize Omgeving.
Z IJ P E
DE CENTRALE
Dr. B. SAWELJEW.
,h deze maand 25 jaar geleden, dat ik als
H udent meegesleept door de golf van alge-
mcene geestdrift voor de vrijheidsbeweging,
actief deelnam aan den Moskouschen opstand
van December 1905.
Rusland schijnt te moeten vormen: bloed, moord,
brandende huizen, redelooze terechtstellingen. De Mos-
kousche opstand had onder gunstige omstandigheden
reeds in 1905 het land van de tsaristische regeering
kunnen bevrijden; dan zou men in Rusland ook bewaard
zijn gebleven voor de verschrikkingen van het bolsjewis
me. De moreele kracht van dezen opstand was dan
ook zeer groot; zij had anders niet kunnen uitbreken
in Moskou, de stad, die in het reusachtige Russische
rijk uitblonk door haar trouw aan den Tsaar.
Tevoren had men reeds agrarische onlusten door het
geheele land beleefd en het wereldberoemde oproer
van Potemkin. De leiders der Russische revolutlonnal-
ren, die hun hoofdkwartier In Zwitserland hadden en
waartoe ook Lenin behoorde, veroordeelden in de
scherpste bewoordingen het gemis aan organisatie, dat
het effect van den Potemkin-tijd bedierf. Hiervan waren
trouwens toch al geen practische gevolgen te verwach
ten voor de revolutie, omdat de aanhangers van Po
temkin de buitengewoon gunstige situatie niet systema
tisch wisten te benutten. Daartegenover stond de goed
georganiseerde Moskousche actie om de bevolking der
oude tsarenstad tot de zijde der revoiutionnairen over
te brengen. Hoe vreemd het ook klinken moge, de
Moskousche zakenwereld sympathiseerde met de revo
iutionnairen; zelfs de vooraanstaande kapitalisten,
zooals Morosow en Sytin en andere geldmagnaten,
steunden de revolutionnaire beweging met belangrijke
financieele bedragen, die in het geheime fonds der
revoiutionnairen In Zwitserland vloeiden.
1
Ur. B. SAWELJEW.
Nadat het manifest, dat de Tsaar op 17 October 1905
uitvaardigde, het Russische volk een grondwet en een
volksvertegenwoordiging beloofde, volgde al spoedig een
teleurstelling, omdat de beloofde vrijheid van vergade
ring, drukpers en geweten slechts op papier bleek te
bestaan. Onschadelijke demonstranten werden in tal
rijke steden van Rusland door de politie neergeschoten,
als protest tegen deze willekeur der tsaristische regee
ring werd op 7 December te Moskou een algemeene
staking afgekondigd. Nieuwsgierige menschen vulden
de straten. De revoiutionnairen beschikten slechts over
een legertje van 1500 man, dat grootendeeJs met re
volvers bewapend was. Men rekende er echter op, dat
een deel van het Moskousche garnizoen naar de revo
iutionnairen zou overloopen, omdat de propaganda on
der de te Moskou gelegerde troepen zeer veel succes
had gehad.
De revoiutionnairen hadden zich helaas vergist. De
Moskousche troepen namen een weifelende houding aan
en de algemeene gouverneur uit Moskou riep garde-
troepen uit St. Petersburg te hulp. Een openlijke strijd
stond voor de deur. In allerijl werden in de hoofdstra
ten barricades opgeworpen; de voorbijgangers zagen
met welgevallen, hoe telegraafpalen, uithangborden,
enz. werden vernield. Wij rekenden er nog altijd op, dat
de bevolking actief zou deelnemen aan des opstand.
Ondanks hun duidelijk gebleken sympathie voor de
revoiutionnairen bleven de menschen zich echter afzij
dig houden. 10 December marcheerde het Semenowski-
garderegiment de stad binnen onder bevel van gene
raal Min die een paar maanden later door een jon
gen revolutlonnair werd vermoord. Met de komst van
dit regiment was het lot der opstandlgen bezegeld.
Onze soldaten, die zich achter de barricaden verschanst
hadden, werden nu met zwaar geschut meedoogenloos
doodgeschoten.
In dezen opstand had ik de opdracht, de verbinding
te onderhouden tusschen de afzonderlijke groepjes sol
daten, die in verschillende gedeelten der stad vochten,
en de revolutionnaire staf, die zich bevond in het re
dactiebureau van een Moskousche courant. Het plan,
dat onze soldaten zich meester zouden maken van de
groote verkeerswegen, de Nationale bank, het postkan
toor en de stations, was mislukt. Eenerzijds waren zij
door de bevolking in den steek gelaten, aan den an
deren kant waren deze strategische punten zoo goed
bewaakt, dat zij voor ons oneembaar waren
De Tsaristische troepen vuurden in het blinde weg,
waardoor in de omliggende hulzen vele slachtoffers
vielen, die niets met den opstand te maken hadden. Een
artillerie-afdeeling nam de arbeiderswijk Prjesnia onder
vuur, waarop de revolutionnaire staf het bevel gaf, dat
de soldaten zich geleidelijk moesten terugtrekken en
zich ongemerkt moesten verspreidon, omdat een voort
zetten van den strijd nutteloos was en slechts het aan
tal slachtoffers zou vergrooten. Nog vuurden de Tsa
ristische troepen door; al spoedig stond de geheele wijk
in brand. De verwo<r:ting was ontzettend; geheele hui
zen waren met den grond gelijk gemaakt. De zaak van
den grootsten Moskouschen uitgever, Sytin, was ver
anderd in een puinhoop.
Het ergste was echter, dat voorbijgangers, die niets
met den opstand te maken hadden, doch zich om de
eene of andere reden op straat hadden begeven, in
hechtenis genomen en gefusilleerd werden.
Het aantal slachtoffers bedroeg ongeveer 1000; de
meesten ervan stonden er geheel buiten. Zoo werden cr
160 vrouwen en 97 kinderen doodgeschoten. Een min
met een zuigeling op den arm werd door zes kogels door
boord, toen zij uitging om melk en levensmiddelen te
koopen. Onder de tsaristische soldaten en gendarmen
waren slechts 35 dooden.
Ik slaagde erin met een paar kameraden te ontvluch
ten naar het dichtbij gelegen station Golutwino, waar
een afdeellng gardetroepen lag. Wij waren als boeren
verkleed en bereikten goed en wel het station. Daar wa
ren wij getuige van hartverscheurende tooneelen. Arbei
ders en boeren, die uit Moskou kwamen en verdacht wer
den van deelname aan den opstand, werden meedoogen
loos neergeschoten. Ik zal nooit vergeten, hoe een groep
arbeiders, waaronder zich enkele grijsaards bevonden,
voor een officier geleid werden. Deze vroeg met een
cynischen grijns om vrijwilligers, die hen zouden dood
schieten. Een paar soldaten met verdierlijkte gezichten
traden naar voren, hun geweren knalden. De menschen
vielen kreunend en om hulp roepend neer. Ik hield on
gemerkt mijn ooren dicht en sloot mijn oogen, om het
gerochel niet te hooren en de krampachtig trekkende
lichamen niet te zien. Het was een wonder, dat dit me
niet het leven kostte. Men lette echter niet op me, want
men was te druk met het bloedige werk. Men keek zelfs
niet om naar de dooden, men zocht alweer naar nieuwe
slachtoffers. Ik had intusschen kans gezien, ongemerkt
In een. trein te stappen. Een paar dagen later was ik
in veiligheid te Zurich.
(Nadruk verboden).
De opstand te Moskou.
door
PROFESSOR KLEWITZ, Berlijn.
Den laatsten tijd hebben publiek en
deskundigen zich veel bezig gehouden
met het vraagstuk van de Duitsche pe
troleum, vooral sinds in de buurt van
Hannover een rijke petroleumbron is ont
dekt. Professor Klewitz is de petroleum-
expert van den Pruisischen minister van
handel en is kort geleden van een studie
reis naar het Duitsche petroleumgebied
teruggekeerd Hij schreef ons het volgende
over deze kwestie.
DE nieuwste ontdekking van petroleum in de
omgeving van Ilannover door de maat
schappij Elverad heeft ook de deskundigen
verrast. Wij waren ervan overtuigd, dat in
Duitschland nog heel wat petroleum moest zijn,
waarvan wij de vindplaatsen nog niet kennen. Nu de
nieuwe bron reeds eenigen tijd vloeit, zonder dat de
spanning van het gas is afgenomen, kunnen vvij( met
groote waarschijnlijkheid verwachten, dat deze bron
blijvend cn overvloedig van productie zal zijn.
Met volkomen zekerheid is daarvan echter niets
te voorspellen. Ondanks allen vooruitgang der we
tenschap kunnen wij niet. van tevoren de aanwezig
heid, de diepte en het volume van een petroleum-
veld constateeren. Wij weten slechts, dat zij zich in
Duitschland steeds bevinden aan den rand der zout
lagen. De talrijke boringen hebben bewezen, dat deze
stelling juist is, doch tevens, dat lang niet overal
aan den rand van een zoutlaag petroleum aanwezig
is. Wanneer wij deze onzekerheid in aanmerking ne
men. is de nieuwe ontdekking een reden tot groote
voldoening. Elke petroleummaatsehappij, in Duitsch
land of waar ter wereld ook, heeft te kampen met
een zeer groot risico, dat slechts weinigen bekend is.
Elke middelmatige diepe boring (pl. 700 M.) kost
120.000 Mark (f72.000) en het. succes blijft altijd du
bieus. Elke petroleummaatsehappij heeft op dit ge
bied vele onaangename ervaringen. Het is mogelijk,
dat er geen petroleum gevonden wordt. De huis kan
breken. Men kan petroleum vinden, doch in zulke
geringe hoeveelheden of onder zoo n lagen druk, dat
exploitatie niet loonend is. Men ziet dus, hoeveel risi
co eraan verbonden is.
Den laatsten tijd is er heel wat over petroleum ge
schreven, doch naar mijn meening is nergens de kern
der zaak aangeroerd. Op het oogenblik hebben wij in
de Duitsche petroleumindustrie te maken met twee
feiten: de productie van het land zelf voldoet slechts
voor 1/12 aan de behoefte en de Duitsche potroleum-
bronnen. die in exploitatie zijn, worden bij lange na
niet volledig benut. Zoo wordt bij de nieuwe bron
het bovendeel der buis door een kap afgesloten en
slechts een kleine opening overgelaten. Het feit, dat
er ondanks deze afsluiting dagelijks ongeveer 2S0 ton
petroleum uitvloeit, is een gevolg daarvan, dat men
zoo'n boorgat nooit, volkomen kan afsluiten. Doch
ook de andere bronnen leveren niet wat zij zouden
kunnen leveren.
Deze twee feiten zijn blijkbaar met elkaar in tegen
spraak. Men remt de productie, omdat men niet ge
noeg tanks heeft voor het bewaren van ruwe petro
leum en omdat men niet genoeg raffinaderijen heeft
om zooveel petroleum te verwerken. Zoo zien wij in
Duitschland het merkwaardige verschijnsel, dat er
een dringende behoefte aan petroleum bestaat, on-
dr-nks het feit, dat het land rijk genoeg i3 aan petro
leum. Een van de voornaamste eischen van de toe
komst zal dus het aanmaken van tanks en het bou
wen van raffinaderijen zijn.
Men zal geneigd zijn te vragen, waarom dit al niet
veel eerder gebeurd is. vooral omdat in dezen tijd
de Duitsche industrie overal naar nieuwe productie
mogelijkheden zoekt. De reden is in de eerste plaats,
dat de Duitsche productie pas in de laatste jaren zoo
is toegenomen, zoodat men geen tijd had om zich op
den tcgenwoordigen toestand in te stellen. En in de
tweede plaats kan men moeilijk de groote hoeveel
heid kapitaal krijgen, die voor het bouwen van tanks
en raffinaderijen - evenals voor de petroleumwin-
ning op zichzelf aoodig is. De ondernemers waren
er nog niet zo- ker van, dat de Duitsche petro-
leum-productie i'. in de komende jaren nog vol
doende zou zijn. liet is te hopen, dat het vinden van
deze nieuwe bron de twijfelaars overtuigt en een ein
de maakt aan den ongewcnschten toestand, dat de
petroleumbronnen afgesloten worden en dat een der
petroleummaatschappijen zelfs moet besluiten haar
petroleum te bewaren in groote, in de aarde uitge
graven bekkens. Ook al is de Duitsche petroleumpro-
ductie niet zoo groot als die van Amerika, zij is toch
zoo aanzienlijk en tevens zoo rijk aan vooruitzichten
voor de toekomst, dat het voor alle partijen wensche-
lijk zou zijn, als het kapitaal wat minder terughou
dend werd.
Ondanks alle bestaande gebreken en belemmerin
gen is de Duitsche petroleum productie reeds sterk
s:""rend. Het is dus geen lichtvaardige eisch, die wij
stellen; wij vragen tanks en raffinaderijen in dc
vaste overtuiging dat de productie voor groote uit
breiding vatbaar is. De Duitsche petroleum is geen
toekomstmuziek, doch een ernstig economisch vraag
stuk van het heden, dat in den loop van het volgende
jaar kan en moet worden opgelost.
(Nadruk verboden).
Is het een echte Amerikaanschezangeres?
Zeker, een authentieke, 't Is er eene van
Marseille, maar ze komt direct van New-York.
(Petit Parisiën).
Theater Royal geeft met de Kerstdagen het spannende
filmwerk „De dokken van New York", een geschiedenis
die zich afspeelt in het havenkwartier van de geweldige
metropool, New-York, waar de zeelieden uit alle wereld-
deelen vertegenwoordigd zijn.
Zoo ook Bill Roberts, de stoker, en zijn maat, die van
hun pas gearriveerde vrachtboot aan land gaan.
Juist als zij aan wal stappen springt een vrouw van
een hoogen kademuur in zee. Bill werpt zich eveneens
in het water en redt het meisje. Hij draagt haar naar
een kroeg aan den waterkant, waar zij weldra bijkomt
Het meisje, Sadie, is verbitterd over haar leven tusschen
de vuile, woeste havenarbeiders, in de smerige kroegen,
en matrozen-dancings.
Bill haalt een stel droge kleeren voor haar, en komt
bij haar zitten als zij een tafeltje in het café neemt.
Zij is onder den indruk van zijn ruige kracht,' terwijl
hij haar bewondert om haar schoonheid.
Bill's baas, de derde machinist, is echter ook aan land
gegaan, en komt eveneens onder de bekoring van Sadie,
doch hij is getrouwd; Lou heet zijn vrouw.
Bill trouwt met Sadie, maar hij schijnt het in een
oogenblik gedaan te hebben, dat hij niet geheel en a'.
nuchter is. De derde machinist doet dan opnieuw een
poging, maar wordt door zijn eigen vrouw gedood.
Bill komt terug als hij hoort dat Sadie van den
moord beschuldigd wordt, doch Lou bekent Sadie be
grijpt dan dat Bill haar werkelijk verlaten wil, en be
seft in wanhoop dat ze weer teruggeduwd wordt in het
leven, dat ze getracht heeft te ontvluchten.
t Als het vrachtschip uit de haven wegstoomt begint
Bill op zijn stookplaats te begrijpen dat h(j Sadie werke
lijk liefheeft. Hij springt over boord en zwemt naar den
oever. Eenmaal aan land, verneemt hij dat Sadie gear
resteerd is voor diefstal van de kleeren die hij den vo-
rlgen avond voor haar meegebracht had. Hij gaat naar
het gerechtsgebouw en bekent dat hij ze gestolen heeft
Hij wordt veroordeeld tot zestig dagen. Sadie is over
gelukkig als Bill haar zegt, dat zestig dagen geen lange
tijd is om te wachten.
'T ZAND.
Voetbal.
J.l. Zondag 21 dezer speelde G. R. II een wedstrijd
te Warmen-huizen tegen Vios II aldaar en moest
daarbij het onderspit delven met 0—3.
De afd. G. R. III speelde op eigen terrein tegen
Callantsoog II en wist deze club te slaan met 5—1.
G. R. heeft Zondag niet gespeeld.
'T ZAND.
Feestelijke herdenking 15-jarig bestaan der Vereeni-
ging „Nut en Genoegen" alhier, op Zaterdagavond 20
dezer, in de groote zaal van den heer Schrieken.
Te ruim acht uur opent de Zeergel. Heer Dr. Oter-
doom als voorzitter dc bijeenkomst met een openings
rede, waarin spr. de voornaamste dingen welke in
het tijdvak der laatste vijf gepasseerde jaren met
betrekking tot de vereeniging gebeurden.
Spr. dankt de aanwezigen namens het bestuur voor
de groote opkomst op dezen avond, in de eerste plaats
de leden en oud-leden welke blijk geven van hun vol
doening voor dit lustrum uit hetwelk de levens
kracht van onze vcreeniging kan blijken. Spr. me
moreert verder dat verenigingsleven, en vooral op
kleine plaatsen zoo noodig is, daar het oen heilzamen
invloed op de samenleving uitoefent, en dan daarbij
„Eendracht maaki Macht", zegt spr.
In de tweede plaats wijdt spr. een groet aan de ge-
noodigden op dezen avond, hoewel spr. niet graag
uitzonderingen maakt, meent hij toch even op t%
moeten merken dat thans weer onder ons aanwezi
is als gast mej. A. dc Leeuw, een der vroegere ge
trouwe krachten. Verder heet spr. even in het bij
zonder welkom de heer Daan Pool van Oudeslub
en zegt spr., hoop ik dat de heer Pool, welke ander-
voor ons optrad, thans zelf van het gebodene mag ge
nieten.
Voorzitter herinnert hierna er even aan hoe 5 jaar
geleden bij het vieren van bet lOjarig bestaart dc
zaak in den beginne, r >r drukke ambtsbezighe
den van spr., de hor! ni i zoo'n vlot verloop had
gehad, later ging dat gelukkig echter weer beter.
Hedenavond, zegt spr.. is er r'.anron na, in verband
daarmede had spr. ecnige malen het idéé van de zijde
Uw besi.s vriend
Is degene, die in moeilijke
dagen helpt. Sluit een le
vensverzekering bij „De
Centrale''. De Centrale-
Polis zorgt voor de Uwen
langer dan Gij het kunt.
„De Centrale" biedt U als
een der soliedste instellin
gen een en al veiligheid!
RIJNSTRAAT - DEN HAAG
der jongeren gehoord om steeds dansen na te houden,
spr. legt er hier den nadruk op dat een vcreeniging
als de onze zich z.i. en ook volgens het inzicht der
overigen van het bestuur, daarvan dient te onthou
den.
Verder Iaat spr. hierna even dc gedane werkzaam
heden over de laatste vijf jaar de revue passeeren:
Telken jare zijn 3 Nutsavonden, gevuld door bij
dragen van eigen krachten, gehouden, den anderen
avond dan trad op de heer Daan Pool, of wel werd
de avond soms gevuld door het houden van een le
zing. Spr. en anderen hadden echter gemerkt dat
voor een lezing niet zooveel ambitie van de zijde der
meesten bestond. Hierna herinnert spr. even aan de
goedgeslaagde huisvlijttentoonstelling, uitgaande
van onze vereeniging en gehouden op 17, 18 en 19
September 1929.
Het ledenaantal, zegt spr., onderging in de afge-
loopen vijf jaren weinig verandering en varieerde
steeds om en bij de 70 (dat veel gasten aanwezig zijn
moge blijken uit het feit dat de groote zaal thans ge
heel gevuld is. Corr.)
Spr. wekt hierna op om gepaste propaganda voor
het Nut te maken ter vergrooting van het ledenaan
tal. liet bestuur is nog vrijwel evenals voor 5 jaar sa
mengesteld, alleen is door vertrek van den heer J.'
'lodder in diens plaats benoemd de heer W. Eriks.
Spr. dankt hierna de verschillende bestuursleden
voor de aangename samenwerking steeds ondervon
den en wil speciaal den secretaris den heer Blaauw
een pluim op den hoed steken, voor de wijze waar
op deze de notulen steeds samenstelt, nl. in dicht
vorm.
Voorzitter wijst hierna nog even op het slechte be
zoek der leden op de huishoudelijke vergaderingen
der vereeniging en spreekt hierover zijn spijt uit.
Totaal zijn in de laatste 5 jaren gehouden: 14 Nuts
avonden, 23 bestuurs- en 5 algemeene vergaderingen.
Spr. memoreert nog even de benoeming van den
heer T. Bakker, met algemeene stemmen als eerelid
der vereeniging. In verband met de tooneeldécors
zegt spr., heeft de heer Schrieken het zijne gedaan
voor eon afdoende verbetering ten dezen opzichte,
nl. de aanschaffing van andere frissche aankleeding,
terwijl een paar leden van het bestuur ook hiertoe
bij hebben gedragen (nl. werd een stel coulissen, voor
stellende een boschgezicht, door hen ontworpen, ge-
:eckend en geschilderd, waarbij de heer C. de Leeuw
als teekenaar en ,Blaau\Y als kunstschilder f.uj^geer-
-üe; egn en ander mag uitstekend geslaagdgenoemd
worden. --- Corn)
Na allen hierna een gezelligen avond toe te hebben
gewenscht, verklaart Voorzitter de bijeenkomst voor ge
opend.
Vervolgens wordt het programma, dat uit 20 nummers
bestaat, afgewerkt. Van het voorbehoud van het bestuur
om het programma eventueel te wijzigen, wordt gebruik
;emaakt en wordt achtereenvolgens opgevoerd No. 2
De eerste kermisdag; 3. Hannes in de spoorwagen; 5.
Levenslust; 6. De erfgenamen; 7. Onder moeders creno-
"Jne; 8. Vrijheid; 17. Mooi is het zonlioht; 9. Doodenrit en
10. Baker Bet. Hierna volgde pauze.
Na de pauze kregen we achtereenvolgens voor het
voetlicht: No. 11. Wie zijn dat?; 18. Ode aan 't Zand;
13. IJswals, en tot slot No. 16. Het verlote landhuis aan
den grooten weg. Met betrekking tot het komische gen
re muntten zeker uit de nos. 2, 3 en 10, terwijl het too-
neelstukje no. 16 ook veel lachlust opwekte. Wat no. 11
betreft, deelen wij mede, dat dit bestond uit het door
het publiek te laten raden naar de namen der ais pop
pen verkleede 5 personen, waarbij deze namen tevens
nog in de juiste volgorde van 1 tot en met 5 moesten
worden genoteerd. Slechts 3 der aanwezigen hadden het
;oed geraden, t.w. twee dames en een heer. Daar de
prijzen uit 1 dames en 1 heeren prijs bestonden moest
voor de dames worden geloot. De prijzen vielen ten deel
aan Mej. N. ZeemanGutker en den heer H. Over en
bestonden resp. uit een kolossale banketletter en een
kistje sigaren. Zij werden onder een toepasselijk woord
van den Voorzitter aan de gelukkigen uitgereikt.
Een uitmuntend gespeeld stukje vonden we no. 9 van
het programma, hoewel het jammer was dat de strek
king ervan geenszins kon boeien. Verder willen we even
het andere tezamen vatten als zijnde van goeden en aar
digen inhoud en streking. Tot slot zij nog vermeld de
traditioneele bijdrage van de Andringa's.
Door den WelEd. Zeergel. heer Mr. D. Breebaart wordt
hierna het woord gevraagd jèn verkregen, waarvan deze
gebpuik maakt om namens de andere Introducee's het
bestuur der vereen. Nut en Genoegen te danken. Spr.
dankt voor de uitnoodiging als ook voor de uitstekende
organisatie, en brengt hiermee speciaal hulde aan den
Voorzitter Dr. Otcrdoom, welke zoo uitstekend weet te
leiden: echt gezellig en geenszins officieel. Uw Voorzit
ter, zegt spr., is niet te verbeteren.
Voorzitter sluit hierna de bijeenkomst, waarna een
schotel boerenkool met worst, beschikbaar gesteld door
den heer Hottentot, op Amerikaansche wijze werd ver
kocht Eigenaresse hiervan werd tenslotte Mevr. W. Jim-
minkBakker.
Hierna volgde gezellig dansen tot laat In den morgen
waarbij de heer Holema als ceremoniemeester fungeerde.
Alles samengevat: een buitengewoon goed geslaagden
avond.
Als we nu eens belasting hieven op de
belastingen. (Canard EncJné).
