Donkere wolken.
h a n de.
Derde Blad.
zich boven onze nationale industrie
samenpakken.
Pt
De ontploffingen in
Zuid-Slavische treinen.
HEERENBAAI
Blank tegen Zwart
Oogsttijd in den Wieringermeerpolder.
Zaterdag 8 Augustus 1931.
74ste Jaargang. No. 8913
ee>' interview met den directeur-
generaal van den arbeid-
Etn medewerker van de „Maasbode" heeft een be-
gebracht aan den heer Zaalberg, reeds jarenlang
'®lii DireCUtor-Generaal van den Arbeid, om eens diens
heèmngtb »ex«eu^en over den toestand onzer nationale
jjsduitrir.
jUa dit interview ontleenen wij het volgende:
ttfc|
nap.
n tid
n'v Hoe xiet U den algemeenen toestand in? vroeg
1 de medewerker der Msb. aan den heer Zaalberg.
elflCa jj|e [j tjiendig en geen sprankje licht!" was het ant-
woord.-Gent u maar na: de werf „Conrad" weg, Rijkée
dicht, Burgerhout geen werk, de „Gusto" bijna uit,
a. Wilton ontsloeg op groot schaal. Onze textiel-industrie
W [liet export vernietigd: zij leed in 1929 groote ver-
Beien o? voorraden, maar nu is er een bedrijfsverlies
Yjn duiMnden guldens per week.
Mitoszen scheepsbouw, een van onze basis-industrie-
«n, wjerop ook de machine-industrie rust, is het abso-
Str/iJ Juut mii
Aardewerk? Ff ft...
Glas? Een scherende handbeweging.
Diamant? Zoo goed als weg!"
Maar dr. Wibaut zette toch pas in een „Volk"-
Xrooiek uiteen, dat het nog niet zoo slecht ging?
,ijn beschouwing deugt absoluut niet, omdat zij te
▼tel gebaseerd is op de door N. V.'s gepubliceerde ba
lansen. Onze belangrijkste industrieën, speciaal de tex-
lustrie, zijn meestal familiebedrijven. Daar hoort
[»en niet van. Maar hoewel de menschen actief genoeg
[gin, rijn er, die 't niet kunnen bolwerken. Neen, het is
li, behalve dan met wat verzekeringsmaatschappij-
Is of hypotheekbanken en hier en daar een uitzonder-
bedrijf.
Ome eenige vlasspinnerij te Tilburg vecht om haar
itaan. Niet wereldschokkend, o neen, maar toch een
londerd menschen werkloos.
Aan kranige industrieelen danken we, dat in groote
icerna Nederland wat mee te praten heeft, maar dit
iftook nadeelen als die heeren gaan uitcijferen, waar
|a het bedrijf het voordeeligst inkrimpen.
Ge/«kkig houden we de kunstzijde te Ede (ik weet
linste niet beter), nu Milaan gesloten wordt, maar
IMever zet maar even, in verband met concentra-
i, mi zeepfabrieken stop: te Gouda, Zutphen, Meppel,
Dolder, Leiden. Het is héél erg.
En ziet u dan onze reederijen eens; alleen de Indi-
houden het uit. Bekijkt u Müller's verslag
ir eventjes. Millioenen en millioenen zijn weg. 't Is
®aal niets. En als ik nu maar een sprankje licht
maar ik zie geen licht!" Met een bitteren lach:
erika distribueert ook geen optimisme meer. Het
orn zj^«keep ralling" is weg in het land, waar het werkloozen-
denki%' cÖ'er hooger is dan in Europa.
t te En diar komt "de klap tegen onzen kolen-export nog
tten
Waar ziet.u de zwakste plekken in ons land?
.,Het Noorden is heelemaal nul, maar dat i3 vooral
idbouw. Twenthe wankelt. Brabant, waar we haast
•it werkloosheid hadden, ziet er nu talloozeri in de
trkverschaffing. Alleen Helmond heeft er duizend,
i Eindhoven merkt men nog niet zooveel, want Philips
itiloeg vooral ongehuwden en vreemdelingen, die te
lggaan naar hun oude woonplaatsen".
-Maastricht met zijn glas en aardewerk is heel som-
En daarbij overal werkloosheid op bet platteland.
AGE I
De werven voor den bouw van zeeschepen hebben
bijna niets te doen. En geen werk in het vooruitzicht.
Hier kan de toekomst beteren. Dit is niet het geval
voor den binnenscheepsbouw. Deze wordt niet beter:
natuurlijk gevolg van de wijziging der techniek. In het
schippersbedrijf wordt zware honger geleden!"
De oorzaken?
„Er zijn er tweehonderd, behalve de oorlog, die van
alles de schuld is. Sommigen zoeken het alleen in den
landbouw. Hier zijn de bronnen verplaatst: wij brengen
onze bloemen naar Nice en op de Zwitsersche Alpen,
maar moeten op de Londensche markt concurreeren met
de Australische boter".
Verandering van handelspolitiek?
„Ons land is 't allerkwetsbaarst. Wij moeten het van
in en uitvoer hebben".
De boeren?
„Ik heb er diep medelijden mee. Maar Ik moet toch
eerlijk zeggen: elke steun aan den landbouw (niet aan de
boeren) gaat af van de rendabele bedrijven. Ik weet heei
goed, hoe treurig het lot is van de arme menschen op
het land. Maar de rest van ons bedrijfsleven staat er
even erg voor als de landbouw. Ik kan den rechtstreek-
schen steun aan niet-rendee renden takken van land
bouw niet bewonderen."
Maar wij kunnen de boeren toch niet laten verhon
geren?
„Natuurlijk niet. Maar als een groot-industrieel moet
sluiten, leggen we dan geld op tafel? Ik krijg hier ook
gewezen millionnairs en tonnairs.'
Vergeet u het ontzaglijk belang van den landbouw
voor ons volksleven niet?
„Ik denk er aan, maar de industrie heeft onbeperkte
mogelijkheden, de landbouw niet. Onze bevolkings-aan-
was is aangewezen op de industrie. Onze metaal-industrie
had in 1904 slechts 70.937 tegen ongevallen verzekerde
arbeiders, in 1929 173.364. Het index-cijfer steeg van 100
tot 239.
„Ik gun den landbouw alle goeds, maar het geld moet
ir eik gevaJ ergens vandaan komen."
Wij disputeeren weer even zonder resultaat en de heer
Zaalberg vervolgt:
„Op geen millioenen na weten we wat de werkloosheid
ons zal kosten. En de inkomsten?"...
Het Leeningsfonds werkt weer...
„Voor het Rijk, ja, maar de gemeenten? Ik zou bin
nenkort niet graag ergens wethouder zijn. Het wordt
overal misère."
Men fluistert, dat op de Rijksbegrooting ruim vijf
tig millioen tekort geraamd wordt.
„Zou mij niets verwonderen... Het Rijk heeft ook nog
veel te weinig over de gemeentefinanciën te zeggen.
250.000 werkloozen! En er zullen er veel meer komen.
Berekent u dat eens. Wij moeten voor een groot deel
mede door Indië bestaan. Onze me taal-industrie verlamt
ten deele. omdat er geen bestellingen van machines voor
de Indische bedrijven komen. En de textiel? Indië zou
zijn invoerrechten kunnen verlagen, maar de schatkist
daar staat er ook slecht voor."
Dus u wil toch loonsverlaging?
„Wij leven op zeer hoog peil In geen land worden
hooger eischen gesteld aan woning, kleeding en voeding.
Nu de groothandelsprijzen zijn gedaald, de vraag naar
tal van w^ren desondanks gering blijft, is de waarde
van den arbeid verminderd Dit feit negeeren maakt
Nederlandsohen arbeid (via het product) onverkoopbaar.
Wij moeten helaas! naar een lager niveau. Het is moei
lijk, maar de werkloosheid is een veel en veel grooter
kwaad dan alle andere verslechting op sociaal terrein.
Ik ban liever de werkloodheid uit dan dat heel Twenthe
drie of vier dagen per week werkt. Men derft daar tot 30
pet. van het loon. Wie zal dan nog over 10 pet. loons
verlaging klagen?"
Maar het begin?
„Ja, men begint aan de onbeschutte bedrijven, aan de
armsten. Dat is juist het ellendige."
Heeft een gemeente-arbeider dan te veel? Denkt
u eens aan zijn huishuur b.v.
„Ja, hoe komen die huizen zoo duur? Er Is ook vak-
egoisme. En wie betaalt den gemeente-arbeider?"
En Rusland?
„Een ontzettend gevaar! Blijvend? Daarover durf Ik
niet oordeelen. De berlohten zijn te tegenstrijdig. Maar
zij maken de markt totaal kapot en indien zij een ge
neratie willen „opstoken" in den letterlijken zin des
woords, kan het nog wel erger worden."
U is wel erg pessimistisch!
„Kan ik anders? Mijn totale kijk is zoo somber mogelijk
Alles is noodig om rendabele ondernemingen sterk te
houden. Voor overbevolking ben ik niet bang, maar als
de boel weer gaat mareheeren, zal men pas zien hoe
veel er veranderd is. Vele menschen begrijpen het niet,
maar er zullen heele nieuwe verhoudingen ontstaan zijn,
zooals na den dertig-jarigen oorlog en den Napoleonti-
schen tijd..."
Het is inderdaad een somber beeld, wat de heer Zaal
berg hier ophangt, en een troosteloos perspectief dat hij-
ons biedt, maar het is een man van het woord, die op
de de hoogte kan zijn als geen ander en die zich zijn
verantwoordelijkheid volkomen bewust is en aangezien
klaar openleggen van den toestand de onmisbare voor
waarde is om te komen tot, zoo mogelijk, afdoende re
in ediën, hebben -wij, aldus de Msb.. gemeend, dat het al
gemeen belang door publicatie slechts gediend kan zijn.
Verwijten aan Oostenrijk'» adres.
Steeds scherper, aldus wordt uit Belgrado aan de
N.R.Ct. gemeld, wordt de toon der Zuidslavlsche bladen
in verband met de ontploffingen in spoorwegwagons. De
Politica schrijft: het*' gerechtelijk onderzoek heeft po
sitief bewezen, waar de zetel is van degenen, die ons
vijandig gezind zijn en hun centrum is Weenen en Boe
dapest. De betrokken staten verleenen den moordenaars
niet alleen gastvrijheid, maar- eveneens is bewezen, dat
de organen van deze staten hen de hand lichten. Het is
ons bekend, dat Persetsj, Pavelitsj en consorten zich te
Weenen bevinden en daar de plannen voor de aanslagen
in ons land smeden. Laat Weenen ons thans bewijzen,
dat het bereid is de plicht van een loyalen en goeden
buur te vervullen. Anders behoort het niet tot degenen,
die den vrede wenschen, maar daar zet men dan de
politiek van het Weenen van voor den oorlog voort.
De Vreme schrijft: de moord op Panizza, de aanslag
op koning Zogoe. de wraakneming van sowjetspionnen
en gezanten van de tsjeka en het ongehinderd bedrijf
van verraders als Persetsj en Pavelitsj zijn het resul
taat van de achteloosheid van de leidende Oostenrijk-
sche autoriteiten.
hitte te praag.
Te Praag heersohte Donderdag een ondragelijke hitte
van 34 graden in de schaduw. De brouwerijen en mine-
raalwaterfabrieken werken dag en nacht met dubbele
ploegen, doch kunnen tegen het verbruik niet op.
AMY JOHNSON TE TOKIO.
Amy Johnson, de Engelsche aviatrice, heeft Japansch
grondgebied bereikt. Donderdagmiddag is zij te Tokio,
het einddoel van haar vliegtocht, aangekomen. Zij is
met haar Pussy-Molh vliegtuig in iets meer dan 9 da
gen van Engeland naar Japan gevlogen.
ECHTE FRIESCHE
1-50 cl. per ons
UerscJux/t U wetken van genet f
Het communisme telt duizenden aanhangers
onder de negers.
Te Chicago heeft de politie de laatste dagen heel wat
te stellen gehad met de negers. Bij een gevecht tusschen
politie on negers de eigenlijke aanleiding was het
met den sterken arm verwijderen van een negergezin
uit zijn woning, waar het giste en smeulde al lang
werden drie negers gedood en 38 gewond. De nieuwe
burgemeester van Chicago, Cermak, die in deze moei
lijkheden de hand meende te zien van de communisten,
heeft de staatsmilitie verzocht zich voor alle gebeurlijk
heden gereed te houden. Hij heeft 3000 man in volle
bewapening noodig, die dan onder zijn, 's burgemees
ters bevelen moeten staan.
Sextor. een hoofdambtenaar van de gemeente Chicago
hEid een onderhoud met de leiders der negers, bracht
aan het licht, dat deze laatsten het aantal negers in
Chicago, gewonnen voor het communisme, schatte op
30.000. In de New Yorksche voorstad Harlem zoude het
er nog meer zijn. De door Russen onder die negers
verspreide literatuur wekt onder de kleurlingen den
Indruk dat in Rusland iedereen vrij is. dat de gekleur
de rassen er dezelfde behandeling genieten als de blan
ken en dat niemand er voor broodsgebrek behoeft t«
vreezen.
HET KOREN OP H 0 0 P E N.
Den 8sten Juli j.1. drukte de Schager Courant
voor zijn lezers de eerste foto af, genomen van de
golvende korenvelden in den Wieringermeerpol
der. Het gaf een klein beeld van het machtige
werk dat hier in korten tijd tot stand is gebracht.
Immers op diezelfde plek golfde het vóór 12
maanden terug ook nog, maar toen geen wuiven
de korenvelden, doch waterde wijde zee, op
wier zachte deining eens de ranke botters voort-
dobberden.
En nu! Een vredig landschap, welks onmetelijk
heid zich in den einder verliest. De oogsttijd is
aangebroken. Ruischend is het rijpe graan ge
vallen onder de vlijmscherpe niesen van de ko
lossale zelfbinders. Straks zal de lucht vervuld
zijn van het gezoem der groote dorschmachines
en zullen we misschien vernemen welke resultaten
dit eerste oogstjaar den nieuwen polder heeft
opgeleverd.
Bovenstaande foto werd genomen vanaf een
hooge landhouwschuur in do richting van Den
Oever.
Handel in onderdanen.
geschiedenis weten we, dat sommige kleine
o'O PultscóMi vorsten voor twee a drie honderd jaar, de
'la<idcn hun onderdanen als soldaten te ver-
1 s5üüfD verkoopen aan ieder, die er het noodige geld
,iftf -voor ©ver had. Dat was een makkelijke bron van in-
4 Risico was er niet aan verbonden en hoe meer
d t sneuvelden, hoe grooter het voordeel was.
Minder bekend is het, dat een soortgelijk geval zich
n°g in den wereldoorlog heeft voorgedaan. Het
ft koning Ferdinand van Bulgarije, een geboren her-
van Saksen, Coburg en Lotha, en dus een nazaat van
vroegere soldatenhandelaars. Van hem is 't volgende
K Ycr omen vaat te staan:
die een interpellatie in den Duitschen Rijksdag en uit
L*j?twoordon van den minister is gebleken dat Koning
i «Wlnand denk er aan. zetter, dat u Koning vooral
jS Wat met een groote K zijn volk in den oorlog heeft
ort voor de uitbetaling aan zijn persoon van 25 mil-
ar*t' wa^rvan hÜ de ontvangst schriftelijk heeft
Mid met de bijvoeging, dat hiermede aa n de toezeg-
Rijksregeering in 1915 deed, voldaan is.
Z.M. met dit bedrag nog niet tevreden,
hij heeft zich voortdurend tot de Duitscne Rijks-
'sblS k<ugeineld om noS meer geld. Onbegrijpelijk is,
EW k ^wring te" slotte gehoor heeft geg ven aan
IC*en <tiVrag0 cn mct hem ln onderhandelingen is getre-
orr-tf 118'JanH loven en bieden geleid hebben tot een
jk J^naeerde levenslange lijfrente van 120.000 Rijks-
^^ch heeft dit feit niet kunnen
al!een betreurd, dat het in de volle
8prake 18 gebracht.
lr*ftr>niüC U,gary# 2'ch ontdaan van een vorst, wiens
koet én £"^2? 101 224 Bulgaren 't leven heeft
»nd land enorme schade heeft berok-
»n en leeft trekt zich daar blijkbaar niets van
!C l1ten on ziin v-^^^Hllonalr zonder materieële zot-
O* c°burg.
™et 11131 14011 kunnen W'Ü niet
«f^'een apert soort gewetens zijn misschien van
zullen we dat eens in
WEE DURFT HET AAN?
Ds Internationale Vrouwenbond voor Vrede en Vrij
heid heeft een orgaan, dat heet „Pax International",
Internationale Vrede. In het nummer van April 1931
komt, zoo lazen wij, dit bericht voor:
Constant Petit, een boer in een Fransch dorp, heeft
van den Burgemeester toestemming gekregen in zijn
dorp en in vijf omliggende dorpen een onderzoek in te
stellen bij al de kiezers van het district, hoe zij dachten
over oorlog en vrede. Hij stelde de vragen zeer concreet
le. Zijt gij voorstander van een totale en onmiddellijke
en absolute ontwapening?
2e. Als eerste stap daartoe, onmiddellijke afschaffing
van den militairen dienstplicht en deze te laten
volgen door een vernieling van alle oorlogstuig op
1 April 1932.
Van de antwoorden die binnen kwamen waren 90 (5
ten gunste van een onmiddellijke en absolute ontwape
ning.
Hij houdt zich thans bezig met de voorbereiding voor
zulk een plebisciet volksstemming op een veel groo
ter sohaal.
Dit berioht geeft ons deze vraag in de pen:
Wie durven het aan om hier Iets dergelijks te be
ginnen?
Duizenden zijn er, die als het ware staan te trappelen
van ongeduld, dat zij tegenover het dreigend oorlogsge
vaar geen daad kunnen stellen. Welnu, hier valt iets
te doen gemakkelijk te beginnen, doch slechts met
veel Inspanning en taaie volharding tot een goed eind
te brengen.
Het hoeft en moet natuurlijk geen slaafsche copie zijn
van het Franache voorbeeld. Wij zijn wat nuchterder en
als wij een datum zouden kiezen, dan zeker niet 1 April.
Maar de hoofdzaak, de kern. wie durven dat aan?
Wij denken bijv. aan de vredes-vrienden te Nieuwe
Nledorp en WinkeL
En zij zelf?
Op onzen moreelen steun kunnen zij rekenen en na
tuurlijk zij niet alleen, doch allen, die met deugdelijke
middelen iets tegen het oorlogsmonster durven te onder
nemen.
SCHIJN EN WEZEN.
In zijn boek „Now It Can Be Told," nu mag het ver
teld worden, stelt Slr Philip Gibs tegenover elkaar dc
poppekast van een schijnvertooning en de gruwzame
werkelijkheid, als de mensch tot beest is geworden.
Op zekeren dag bezochten een paar Engelsche parle
mentsleden het front en de Commandant van een afdee-
Ling Worcesters, werd aan de telefoon geroepen en kreeg
de opdracht de heeren eens wat interessants te laten
zien. Jawel, dacht de commandant, denkt men daar soms
•dat deze oorlog een kiekkast 18 en dat Ik een kleine
moordpartij zal organiseeren om een vacant!edag van een
paar parlementsleden te vullen. En hij lachte fijntjes en
antwoprdde door de telefoon: All right, Sir, het zal ge
beuren.
Toen belde heeren arriveerden in wat zij dachten de
voorste loopgraven te zijn, zeide de kolonel: het spijt mij
heeren, maar de vijand valt juist aan en wij hebben dc
order deze stelling tot het uiterste te verdedigen. Als u
hier stil blijft staan is er misschien een kleine kans dat
u er weer levend uit zult komen. Groote God, zeide een
van hen, en de andere hield zich stil en was lijkbleek.
En er was al het lawaai van een feilen strijd; de man
nen achter de borstwering vuurden hun geweren ai, gooi
den hun handgranaten met razende furie. Voortdurend
zag men er vallen en dan werden zij verbonden en op
draagbaren weggebracht. Ten slotte zeide de kolonel-
Goddank heeren. het gevaar is voorbij, de aanval Is afge
slagen: en de beide parlementsleden dropen af doodsbleek
en trillend van angst
Een van hen merkte op, dat de geest van den troep
uitmuntend was; de gewonden lachten zelfs neg toen zij
op de draagbaren werden weggebracht. Nogal begrijpe
lijk, zeide de kolonel: die dachten: ziezoo, nu gaan wij
naar huis. nu zijn wij uit de hel. Maar een week later
lachten zij nog. want het was een comedie geweest ver
achter het front ln de reserve-loopgraven. Maar de par
lementsleden dankten God, dat zij er levend afgekomen
waren.
Da: deze chef dit bevel zoo heeft opgevolgd is begrij
pelijk; daarvoor zat hij in de loopgraven en wist wat een
gevecht beteekende. Maar bet verzoek zelf schreit ten
hemel en teekent wel duidelijk de mentaliteit van de
bureauheeren. Daarom geeft Philip Gibbs ook even met
een klein voorbeeld aan wat een werkelijke strijd betee-
kent
Bij een aanval waren onze mannen in de voorste loop
graven doorgedrongen en ontdekten een 300 Duitschers,
die met de hand moesten worden afgemaakt
Eenige oogenblikken later was de plaats waar zoo
juist nog weerklonken de kreten van al die Dultsche
jongens, die het moordend staal op zich gericht zagen
en met de handen omhoog smeekten om genade, ver
anderd in een bloedpoel met lillende lijken en het ge
rochel en gekreun van hen die niet dadelijk dood waren
Het klinkt mij nog in de ooren als het gegil van varkens
in een slachtplaats. Veel van onze mannen zijn niet te
ruggekeerd. gelukkig voor hen. want hoe zouden zij de
herinnering daarvan te boven komen als later in slape-
looze nachten dat gejammer weer in hun ooren klonk en
zij hun eigen werk zouden overzien.
GERECHTE STRAF?
Er kunnen ongelukken gebeuren, zonder dat is uit te
maken, wie de schuldige is. Dikwijls kan echter met
groote stelligheid worden gezegd:*Die is de schuldige;
zijn roekeloosheid is de oorzaak van een anders dood
of van diens levenslange invaliditeit
In zulke gevallen wordt een strenge straf door ieder
een rechtvaardig geoordeeld, al zijn daarmede de slacht
offers niet geholpen.
Rechter Parsons te Bristol, zoo verteld een Engelsch
politic-blad, sprak onlangs een autowoesteling op deze
wijze toe:
„U behoort tot een klasse van menschen die een pu
blieke hinder zijn. Je neemt een wagen, die Je niet ver
zekert. Je schraapt net voldoende geld bij elkaar, ten
minste volgens je eigen verhaal, om het rijbewijs en de
benzine te betalen. Dan vlieg Je door de straten en door
het land cn overrijdt onschuldige menschen. Dan
j«: „Wat kan het me ook schelen, ik heb geen geld
en kan niet betalen."
Dc rechter besloot met de volgende woorden:
„Gedurende de rest van Uw leven zult U van tijd
tot tijd hierheen gebracht worden, en iedere mogelijke
druk zal op U worden uitgeoefend, om ervoor te zor
gen, dat alles wat U aan geld ovpr hebt, besteed zal
worden om deze schuld te dekken."
Is er iemand, die dit een te kras vonnis vindt?
NAUTILUS.
Heeft u de ongeluksrels van deze duikboot gevolgd?
Die wil naar de Noordpool, desnoods onder het ijs door
en mocht het noodig zijn, dan boort hij een gat ln dat
en komt daardoor boven!
Dat is de theorie, terwijl de practijk deze is. dat zijn
reis In de open zee nog mijlen ver van het pool-ijs, van
ongelukken aan elkaar hangt, 't Is waar. Bergen in
Noorwegen, is eindelijk bereikt. Nu wordt het pas echt,
maar nog mankeert er van alles en kan er zelfs van
een zeewaardig schip niet gesproken worden.
De heele onderneming lijkt ons buitengewoon roeke
loos, de vraag Is zelfs gewettigd, of we hier niet te doen
hebben met zwèndel. Het zou ons niets verwonderen,
als de bemanning bijtijds een voorwendsel vindt om te
rug te keeren. Die menschen hebben nu al meer dan eens
hun leven gewaagd, terwijl de officieele gevaren eerst
over eenige weken te wachten zijn. Als puntje bij paal
tje komt. zullen ze ook wel zeggen:
Wij blijven toch liever gezond!
