Geestes-Spoft en Hersen-GpnasM
n
igjj
12
1
Sü
gj
i
f§§
4
i
18
II
IS
s
i
B
s
J®
i
1
i
t
s
Een staartloos vliegtuig.
VOOR ONZE SCHAKERS
1
u
m
s
VOOR ONZE DAMMERS
ÉP
m
m
w
m
m
m
9
m
2
m
m
m
9,
m
m
m
1
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
EVENTJES DENKEN
Vraagstuk No. 819.
Vraagstuk No. 820.
a?
Vraagstuk No. 817.
1
Vraagstuk No. 818.
Oud papieren geld
gevonden.
Greenhoff's succes met
„H e r m a n n K h 1"
d e
onder leiding van GEO VAN DAM.
OPLOSSING VRAAGSTUK No. 815,
van B. G. Lawi.
Dlagranfit&nd: Wit Khl, Da2, Th4, Lc4, Ld6. Pf«.
pions b5, g3. Zwart Ke3. Lel, Lg4. pions a7, b6. 13.
Wit speelt en geeft In twee zetten mat door Da5. De
zet e7&6 is hier fraai verborgen door Th4 en Lg4.
Immers Is deze zet de moeilijkst met winst te beant
woorden zet voor wit (2e prijs The Gleaner 1855).
van K. Traxler.
Zw. 9 stukken.
4Mm
,/Mj,
abcdefgh
Wit 8 stukken.
De diagramstand Is als volgt: Wit Kfl, Dbl, Le2,
Lb2, Pd3, pions c5, d5. h2. Zwart Ke3, Td7, Lgl, Lb7,
Ph6 pions b5, dö, f2, g7. Wit speelt en geeft mat in
drie zetten.
OPLOSSING VRAAGSTUK No. 816,
van M. C. Klngma, Delft.
Diagramstand in cijfers: 12 sch. op 3. 7. 8, 12. 1419,
23, 25. Wit 9 sch. op 27, 29, 30. 33. 34. 37, 44 47 48 en 1
dam op 43. Wit speelt 3024. Slaat zwart 19:28 dan
is het spel snel verloren door 44—39. 39:30. 43:32. Zwart
is dus gedwongen tot 19:50, waarop wit speelt den
verrasaenden zet 43—30!!, 30:20!!, 47:7. Zeer fraai zijn
deze laatste 3 zetten en In den aanvangstand is de slag
47:7 heel goed verborgen. Een probleem, dat er mag
zijn.
van G. Dentroux, Lyon.
Zw. 11 sch.
1
5
6
10
11
15
16
e
20
21
25
26
wm-i
30
31
35
36
40
41
45
46
50
Wit 11 sch.
De dlsgramstand in cijfers behoort te zijn: Zw. 11
sch. op 1. 4. 6. 8. 11—13, 17. 19. 21 26. Wit 11 sch. op
22. 24, 28. 29. 32, 33. 37. 38 41 44 50. Wit speelt en wint.
EEN KORTE PARTIJ.
Een zeer leerzame partij werd in het tournool om het
wereldkampioenschap In Augustus 1912 te Rotterdam
gespeeld:
Wit: A. C. v. Wagen Ingen. Zwart: J. de Haas.
1. 34—30 20—25
2 32—28 25 34
3. 39 30 18-22
4. 81—26? 22—27!
Zwart dreigt nu met 27—31 of 32, 19-24 en 14:21.
5. 37-32 13-18!
6 32 21 16 27
7. 44-39
Op 30—25 zou volgen 19—24 en dan Is 44—39 onmoge
lijk wegens 24-29, 14—20, 10:30. 17—21, 11:35.
7. 18—23!
8 30-25.
Fout Het juiste antwoord was 30—24. Wit kon ook
vervolgen met: 42—37 23:32) 37:28 (19—24) 30:19
(14:32) 48—42!& (11—16) 42—37 gelijk spel.
a) 47—42 (17—21) 26:17 (12:21) en zwart houdt zijn
gewonnen schijf, door op 42—37 te anivcnrclen met
11—16, 27—31. 21:23.
9
10.
11.
12.
13.
14.
42—37?
37 :28
33 24
25 14
35: 24
26:17
19-24
24—29
14—20
10:30
17—21
11 35
OPLOSSINGEN DER PUZZLES
uit ons vorig nummer.
No. 813. „EEN BOUWKUNDIGE MOEILIJKHEID".
Is het mogelijk een vierkant huls, met in alle muren
vensters, zóódanig te bouwen, dat ai deze vensters uit
zicht geven op het Zuiden?
Deze aardige puzzle heeft een oplossing, die men
R.oeilljk door raden kan vinden. Slechts door logisch
te denken komt men op de even eenvoudige als ver
nuftige gedachte, dat men een zoodanig huls slechts
aan de In de opgave gestelde eisch kan doen beant
woorden, door het op de Noordpool te bouwen!
No. 814. „EEN DOBBEL-PUZZLE".
Iemand, die met dobbclsteenen werpt, moet voor
ieder oog beneden de 12 geworpen. 3 cent betalen en
zal 2 cent ontvangen voor ieder oog, dat hij boven de
20 werpt Om gelijk te spelen, zal hij dus 2 oogen
onder de 12 kunnen werpen tegen 3 oogen boven de
20. Hij wint 10 cent, zoodat hij derhalve 5 oogen meer
boven de 20 beeft gegooid dan bij gelijk spel. In belde
worpen gooit hij totaal 40 oogen. Trekt men hiervan
af de 5 oogen. welke de winst opleverden, dan blijven
er 35 oogen, zijnde 15 oogen boven de 20. Deze 15
oogen hebben echter géén winst maar gèlijk spel op
geleverd. De verhouding der oogen voor gelijk spel
i3 ais 2:3. Hij zal dus eenmaal 2/5X15 of 6 oogen onder
de 12 hebben geworpen en de andere maal 3/5X15+5
of 14 oogen boven de 20. Hij wierp dus 126=6 e».
14+20=34 oogen. Eenvoudiger is de algebraïsche op
lossing. Stelt men de oogen beneden 12 op X, en die
beven 20 geworpen worden op Y, dan heeft men»
3X+10=2Y of 3X2Y—10. X+Y+20=40 of 2X
+2Y=40. Bij optelling der uitkomsten krijgen we:
5X=30 of X=6 en Y=14. Er werd dus geworpen 6 en
20+14 34 oogen.
NIEUWE OPGAVEN.
„HET PIENTERE BOERTJE".
In een restaurant zaten een zevental studenten aan
een ronde tafel te eten. Een „boerke van buten" stapte
binnen, maar vond alle tafels bezet. Aangezien de
tafel, waaraan de studenten gezeten waren, rond was
en alle andere tafels vierkant, oordeelde de oberkellner
het het beste als hij mee aanzat bij de studenten, daar
aan een ronde tafel het gemakkelijkste nog een plaats
kan worden ingeruimd. De studer.ton vonden deze
regeling niet kwaad, want zij dachten, het boertje
tegeljjk eens ln het ootje te kunnen nemen. Menige
schimpscheut wordt op de boeren en op den boeren
stand gelanceerd, doch het boertje houdt zich van den
domme. Als het echter op betalen aankomt, stelt een
der studenten voor, om met dobbelsteenen uit te ma
ken, wie het geheele gelag te betalen heeft Hierover
ontstond een dispuut en het slot was, dat een andere
student voorstelde, het boertje te laten uitmaken, hoe
do betallngskwestie moest worden opgelost Dit vond
natuurlijk dadelijk bijval, want ze dachten, dat het
boertje nu wel met de handen in het haar zou komen
te zitten. „Ik ben maar een domme landman," zei de
boer, „maar als de heeren erop staan, weet ik wel een
manier, om direct uit te maken, wie het geheele gelag
moet betalen. Jullie zijn met z'n zevenen. Ik zal nu
aldoor tot 3 tellen en Iedere derde man staat op en Is
vrij van betalen, de laatste twee die overblijven, moe
ten de rekening voldoen." Men vond dit best en de
twee studenten, die den boer het ergst gesard hadden,
bieven over. „Boertje, je bent een slimmerd, maar doe
hetzelfde kunstje nog eens en begin dan 1
der", zeiden dc studenten. „Met plcizier", aat*^!
de boer, „en dan wil ik zelfs in de tegenovet
r.chUng tellen". Maar weer verkreeg hij heUtif^l
sultaat „Boertje, je bent een kraan, maar doe Jj({v|
nog eens voor de derde keer en tel dan ook jezelf
ald je het dan nogmaals zoo handig weet klaar
spelen zullen wij dat, wat jij verteerd hebt. evt&
betalen." Dit was juist waarop ons boertje hoopten
ging mede In de rij staan en begon bij zichzelf, 2
waar, het lot viel echter weer op de belde plagen, f
kan ons verklaren, hoe de landbouwer dat
klaargespeeld?
„EEN STEDENKYVESTIE".
Er zijn in ons land twee steden; de naam vaa J
eene telt 8 letters en de andere stad wordt met i
4 letters geschreven; het merkwaardigste van i
naam van de tweede stad is, dat de 4 letters,
deze bestaat, juist de laatste helft vormen van i
naam der stad met het dubbele aantal letters,
twee steden bedoelen we?
Door David Gordon in 1884 met de
hectograaf gemaakt.
De negerbevolking had er vertrouwen in.
In de schatkamers van de Egyptische regeering
heeft men een aantal muntbiljetten gevonden, die in
1884 door Generaal Gordon zijn uitgegeven, toen hij
door de Mahdi-troepen werd belegerd. Musea en ver
zamelaars zullen ongetwijfeld groote moeite doen
om een van de 38 complete series te bemachtigen,
die men heeft kunnen samenstellen uit de biljetten,
die in de verwaarloosde kelders van de Caisse de la
Dette zijn gevonden. De opbrengst komt ten goede
aan het Gordon Memorial Fund dat een kathedraal
en verschillende kleinere kerken zal bouwen in hei
Zuiden van de Soedan.
Over zijn leven.
Charles Gordon is 26 Januari 1883 gestorven. Vier
jaar tevoren was hij naar de Zuid-Soedan gezonden
om de gewapende benden der slavenhandelaars te
bestrijden, die de weerlooze bevolking doodden en
gevangen namen. Toen hij de rust in het land her
steld had, keerde Gordon naar Engeland terug, doch
spoedig kwam er weer verzet tegen de regeering en
werd Gordon opnieuw uitgezonden, thans om op af
gelegen plaatsen liggende garnizoenen te ontzetten
en naar veiliger streken te brengen. Velen konden,
dank zij zijn hulp naar het Noorden ontkomen, doch
velen moesten ook achterblijven.
Zijn dood.
Niemand zou het Gordon kwalijk hebben kunnen
nemen, als hij met de vluchtelingen mee was gegaan,
doch hij bleef te Khartoem, dat al spoedig door de
oproerlingen werd aangevallen en na een wanhopig
beleg werd overwonnen op 26 Januari 1883. Ook Gor
don werd toen het slachtoffer van de speren
derwisjen. Tijdens dat langdurige beleg van
ISS-i tot Jatiuuri 1883 is nu hel onlangs gevoni
papieren geld uitgegeven. In Maart 1884 werd ni.1
geldzending uit Cairo van 100.000 pond, bestemd ti
Gordon, door den vijand onderschept, zoodat I
slechts zeer weinig geld had om de verdediging t]
de Soedan door te voeren. Zonder geld om zijn
daten (Soedan-negers en Egyptenaren) en de i
king van Khartoem loyaal te doen blijven, aan vu]
altnans als hun financieel belang beschouwden,
hij de stad geen maand lang kunnen houden.
Not
Daarom gaf hij op 23 April 1884 de biljetten'
die met een hectograaf waren gemaakt en na
loop van zes maanden te Cairo en te Khartoem
bij 's I.ands kassen betaalbaar zouden zijn. De
de van het papier varieerde van 5 piasters (on,
60 cent) tot 50 pond. Op de biljetten staan zijn
teekening en het zegel van de regeering der
zoowel in het Fransch als in het Arabisch,
eigen journaal, dat hij van September tot Di
ber 1884 heeft bijgehouden, toont duidelijk aan,
volkomen afhankelijk hij was van het door hei.
uitgegeven geld. Toen half December alle hoop.
geefsch scheen, kon hij omtrent het papieren
mededeelen, dat de bevolking het niet eens
contant geld wilde inwisselen.
Toen de Soedan in 1898 werd heroverd, zijn
paar van deze biljetten als curiositeit van dê i
boorlingën der Soedan verzameld; men kon z:j
een volledige serie bijeen krijgen voor het Gordi
Memorial College in Khartoem. De overgroote
derheid der biljetten was echter verloren gogaaoi
de thans gevonden exemplaren zijn slechts door
toeval behouden. Zij zijn naar Cairo gezonden 2
ingewisseld te worden en werden na inwisseling
cestempeld en in de kelders bewaard, om thansi
46 iriar ontdekt te worden. Ongetwijfeld zullen
alleen verzamelaars, doch ook bewonderaar*
den persoon van Generaal Gordon van deze gele®
heil gebruik maken, een biljet of een serie inh
bezit te krijgen, want elk biljet is om zoo te ze:;»
een persoonlijk aandenken aan Gordon.
Door
Ir G. KOLBE.
Dezer dagen werd te Berlijn voor de be
trokken autoriteiten en eenige vertegen
woordigers der pers een demonstratie ge
geven met het staartlooze vliegtuig „Her-
mann Köhl", dat tot dezelfde categorie be
hoort als de ook in ons land bekende
„Vliegende Vleugel".
Het is reeds een jaar of twintig bekend, dat het
ideale vliegtuig staartloos behoort te zijn. Dit type
heeft zooveel voordeden boven het thans algemeen
ingevoerde vliegtuig, dat men reeds langen tijd proe
ven heeft genomen, met het doel om alle niet-dra-
gende deelen van het vliegtuig te laten vervellen, in
de eerste plaats dus den staart en den romp.
Het verrassende succes, dat zelfs mpt het tegen
woordige typë bereikt werd. heeft de menschen echter
overbluft en de oplossing van speciale vraagstukken,
waarvan het boven beschrevene slechts een is, ver
traagd. De, constructeurs en vooml de vliegtuigfabri
kanten bleven als gehypnotiseerd staan kijken naa
het vliegtuig, dat er eenmaal was en dat bewezen
had, te kunnen vliegen. Men dacht er niet eens aan,
dat een ander type misschien beter zou vliegen.
De eerste pioniers.
Het gevolg was dan ook dat de enkele uitvinders
met durf, die nieuwe wegen wilden inslaan, nergens
geld konden krijgen, om hun ideeën te verwezenlij
ken. Toch heeft reeds in 1905 Igo Etrich een staart
loos vliegtuig gebouwd, in 1906 mankte Wels met een
motor- en staartloos vliegtuig zeer bevredigende glij
vluchten in dc omgeving van Wecnen en in 1907
vervaardigde do Engelsche kapitein Dumney een
staartloos vliegtuig, dat ongeveer den vorm van een
boemerang had. Doch daarmee was het voor tien
tallen Jaren uit met de „Vliegende Vleugel". Geen
der beroemde constructeurs, waaraan de luchtvaart
toch zooveei te danken heeft, durfde het door deze
pioniers vaag aangeduide doel consequent na te stre
ven.
De sport bevordert de techniek.
Eerst moest het zeilvliegen in de mode komen als
sport, voordat men weer aan de vliegende vleugel
dacht. Espenlaub, Soldenhoff en Lippisch waren de
eersten, die inzagen dat romp en staart (de nietdra-
Het stuurlooze vliegtuig in de lucht.
gende deelen) eigenlijk maar ballast waren, al was
het oorspronkelijk onmisbare ballast, omdat moto
ren, stuurinrichting en passagiersplaatsen erin
moesten worden ondergebracht. Dit bleek wel geen on
overkomelijk bezwaar, doch geldgebrek was alweer de
reden, dat het idee niet uitgewerkt kon worden.
Groenhoff en Espenlaub hadden alleen geld genoeg
om een peilvormig zeilvliegtuig te bouwen, dat niet
slechts door zijn vorm, doch ook door het volkomen
gemis van een staart iets nieuws was. De stuurvlak
ken, die tevoren in den staart werden aangebracht,
hadden zij verplaatst naar de randen der vleugels.
En die vleugel waren op zoodanige wijze met elkaar
verbonden, dat de romp, waarin zich piloot en pas
sagier bevonden, daarmee één geheel vormde, zoodat
hij geen dood gewicht vormde, doch met zijn ge
heele oppen-lakte op de lucht steunde en daardoor
gedragen werd.
Dat was dus het eerste staartlooze zeilvliegtuig. Nu
zou het eerste staartlooze door motoren gedreven
vliegtuig wel niet lang meer op zich laten wachten.
Het was afkomstig van Soldenhoff, die bij zijn con
structies en berekeningen geholpen werd door de in
genieurs Friedmann en Langguth. Deze „S 1" had het
hoogtestuur in en het zijstuur op de vleugels. De
romp was zeer klein gehouden en vormde de punt
van de V, die door de vleugels werd gevormd. De
machine werd aangedreven door een belachelijk klei
ne motc van 10 P.K., terwijl de propeller het merk
waardige toestel niet trok, doch van achteren voort
duwde.
De voordeelen.
Sindsdien hebben verschillende constructeurs van
naam zich met den vliegenden vleugel bezig gehou
den. Want Soldcnhoff's succes met zijn.zwakke, klei
ne en zoo goedkoop mogelijk gefabriceerde toestel
letje bewees duidelijk de voordeelen van de staart
looze constructie boven de tot dusver gebruikelijke.
Die voordeelen zijn:
1. Grootere stabiliteit tijdens de vlucht en daardoor
dus grootere veiligheid voor de passagiers.
2. Verwijdering van alle niet-dragende ballast,
waardoor weer lichtere motoren gebruikt kunnen
worden, zelfs voor grootere toestellen, zonder dat
de snelheid en de andere prestaties daaronder te
lilden hebben.
3. Vermindering van den weerstand der lucht door
het pijlvormig naar achteren verloopende draag
vlak, waardoor de snelheid, vergeleken mot con-
ventioneele types met dezelfde motoren, toeneemt
van bijv. 110 tot 190 K.M. per uur.
i. Vlak vlii ren. u r.loor gemakkelijk en met
een korten aan- of uitloop gestart en geland kan
worden.
Behalve deze voordeelen moet nog een ander punt
genoemd worden, dat tot dusver eigenlijk steeds over
het hoofd is gezien. Het zwaartepunt van den vliegen
den vleugel ligt zeer laag, waardoor het „over den
kop slaan" bij overhalen van het hoogtestuur of bij
noodlandingen onmogelijk wordt. Dit alleen had voor
do groote vliegtuigfabrieken reeds een reden moeten
zijn om Soldenhoff's proefmodellen uit te bouwen en
te perfoctionneeren, zoodat ze als verkeersvliegtui
gen in dienst gesteld konden worden. Blijkbaar heeft
men opgezien tegen de onkosten, die vooraf gemaakt
moesten worden voor proeven en proefconstructies,
doch dan heeft men daardoor toch dc ontwikkeling
van een bijzonder veelbelovende tak der luchtvaart
belangrijk geremd.
De eerste practische toepassingen.
De Junkerstabrieken te Dessau waren de eonigen,
die den vlicgc.iden vleugel een kans gaven; daarvan
is dan ook de G 38 afkomstig, die onder den naam
„Vliegenden Vleugel" ook in ons land zooveel op
gang heeft. De G 38 is het eerste vliegtuig, waarin
Bij bi
Na
nieuw
volks!
tellen
al in
Maar
t fcehoo
I wilde.
en de
rel dt
I bied
1 het O
derzei
schen
gyare
schov
tiende
Duitsi
ten, w
te in
De H
lang.
ten 0
aang«'
tijd, 1
werd<
van 1
Habsl
deelt*
Ooéte
BlDtl
Bon*
pens
buret
0*
Dft
kers
Dt
«e.
beele
toppt
berge
nauv
hond
al ee
den
Meer
het
meei
mee;
eind
To
'hun
ren
Hun
wilh
dat
«net
had'
Het
mis:
bij
hun
telt
Hie
De
„De Vliegende Vleugel" van SoldenhoiL
het principe van de staartlooze constructie zuitcri
doorgevoerd. Ook hierbij behoort de romp (die*
zoodanig eigenlijk in het geheel niet meer bes» 1
organisch tot de dragende vleugels, waarin reeds' f
groot gedeelte der motoren, stuurinrichtingen et*
sagiersplaatsen zijn ondergebracht.
Dc thans door Groenhoff gedemonstreerde vli# V
vleugel is een nieuwe constructie van Alews* V
Linisch en moet het meest ideale type vertogen»^
digen. De motor ontwikkelt slechts 28 P.K.
„Hermann Köhl"» is afkomstig van den
oceaan vlieger, die de „Hhon—Rossiten-Ges«k
tot de constructie wist over te halen, nadat
eigen zak belangrijke sommen voor ter
had gesteld. Het toestel ligt in de lucht
als een plank" volgens de woorden van Groenb1w
kan ondanks zijn schijnbare zwakheid deI j,r
scherpe bochten en loopings maken als elk wQt-
sportvliegtuig. 4
De „Hermann Köhl" bewijst dat de vliegtuigrop
niet het noodzakelijke kwaad is, waarvoor de
tuigconstructeurs hem altijd hebben gehouden-
groote gewicht en deze groote luchtweerstaad
voortaan alle recht van bestaan verloren. rBt
romp ondergebracht wordt, kan ook elders onu
bracht worden. Er moet nog slechts één v.r™^v«h
antwoord worden, n.1.: Zal een groot staartloos
keersvliegtuig, waarbij de vleugels niet slee»'ts
gende vlakken zijr, doch ook lading en
moeten opnemen, wel evengoed bestuurbaar zijn
de kleine proefconstructie van Groenhoff?
Internationale bclangstelliB»
Op het oogenblik kan die vraag natuurlijk nog
beantwoord worden, doch dat het staartlooz® t
tuig een algemeene opmarsch is begonnen, -
Ensolsche le«er
iaat va+
Pleger eet
de Fransen*
Niet voor niets is er voor het
yliegenden vleugel gebouwd, wordt er in - - trnctirt
militaire werkplaatsen aan soortgelijke consiru
gewerkt en heeft het Italiaanschc mini®»®'1®
luchtvaart onder Generaal Balbo ecnigen UJQ K prof-
luchtvaart onder Generaal Balbo eenigen
een zeer aanzienlijk bedrag uitgetrokken voor 11
ven ter verdere ontwikkeling van het siaa
vliegtuig. Dit type zal het oude binnen atzic
tijd verdrongen hebben; het wanneer h<ajj*
slechts af van de kapitalen, die ter beschik!"
nen worden gesteld. En die schijnen er zeiis
tijd van malaise nog in voldoende matJ-,,a
proeven mogelijk te maken, welke ons zul z,^
tot een omwenteling in onze vliegtuigen- rtlooZf
ker geen vijf jaar meer duren, voordat de staan 1
machine, die in beginsel reeds is uitgevoe
heele terrein heeft veroverd.
