Ma er uourant
VEREENIGING VAN OUDLEERLINGEN DER
R.L.W.S. TE SCHAGEN.
Radioprogramma
HAAR ERFDEEL.
Derde Blad.
OmiKAul Woensdag 23 December 1931.
bouwland, ongeveer 5 als tuingrond en ongeveer
57 als grasland.
Nu zou niemand kunnen volhouden, dat het
bouwland overal goed wordt bemest. Kr zijn nog
streken genoeg, waarook op het akkerland met suc
ces Thomasslakkenmeel zou kunnen worden ge
bruikt.
Kcnsdeels zijn dat streken, waar, nog onvoldoende
of in het geheel niet wordt gemekt met kunstmest,
anderdeels bedoelen wij echter ook streken, waar het
gebruik van Thotnasslakkcnmeel lot nu toe niet was
ingeburgerd (zeekleigebieden!.
Veel grooter is de achterstand in het gebruik van
kunstmest in het algemeen en van fosforzuur wel
in het bijzonder bij het grasland. Kr zijn nog heele
streken in ons vaderland, waar nog zoo goed als
geen, ja zelf> heelemaal geen. kunstmest op het
grasland wordt gebruikt en waar dit toch blijkens
proeven met zeer veel voordeel zou kunnen geschie
den.
Juist in lijden als deze. waarin het er nog meer
op aan komt uit het bedrijf te halen, wat ei maar
ecnigszins met voordeel uit te halen valt, bcteekent
vergroot gebruik van slakkeiimeel voor een massa
grashui.Ibedrijven een belangrijke bezuiniging en wei
op stalmest en ier.
4. De sterke stijging in de laatste jaren van het
gebruik vun stikstof, speciaal of> het grasland, zal
noodzakelijkerw ijze vergroot ine aan fosforzuur en
natuurlijk ook aan knli met zich medebrengen.
De toeneming van het gebruik van stikstof per
H.A. is inderdaad opvallend en zal dpor ieder, wien
het belang van onzen landbouw en veeteelt ter harte
gaat. mei welgevallen woiden gtzicn.
In de laatste 10 jaar is hot bruik van kali en
fosforzuur in verhouding lot de stikstof inderdaad
sterk afgenomen.
Uit cijfers bleek weliswaar, dat de Nederlandse he
land en tuinbouw per vi i .te-ecnhcid steeds méér
fosforzuur is gaan gebruiken, maar uit de verhou-
oingscijfers volgt even cui lelijK, dat hij deson
danks langzamerhand zijn aandacht éénzijdig op het
gebruik van stikstof richt: althans in verhouding
daarvan vooral te weinig op het fosforzuur lette.
Dat vcrwaarloozen van het fosforzuur een gevaarlijk
spel is, - wij doelden er straks reeds op - is wel
in Duitschland gebleken. Daar is men na den oorlog
vooral op fosforzuur gaan sparen, maai. zooals spoe
dig bleek, geheel ten onrechte.
Tot voor kort was de stikstof in vergelijking met
fosforzuur en kali een zeer dure meststof. Thans is
de prijs zeer sterk gedaald tengevolge van een fei
len concurrentiestrijd tusschen bepaalde producenten
ln geen land ter wereld is de stikstof zoo goedkoop
als in Nederland. Dit geldt iu het bijzonder voor den
zwavelzuren ammoniak. Dat vergroot in hooge mate
de mogelijkheid tot verhoogd rationeel g< bruik en
vooral op grasland. De prijs van het Tnoniasslak-
kenmeei is eveneens lager dan ooit te voren. Al is
de stikstof in zwavelzuren ammoniak nu ook zeer
goedkoop, toch is de prijs van 1 K.G. stikstof daarin
toch nog ongeveer 2/4 maal zoo hoog als van 1 K.G.
fosforzuur in Thomasslakkenmeel.
Zoolang de stikstof per K.G. heel wat duurder
blijft dan fosforzuur en kali. zal ieder ontwikkeld
land- en tuinbouwer inzien, dal het voor het berei
ken van het grootste rendement van deze duurste
planienvoeding.tMoi noodzakelijk is. dat ze steeds in
het minimum blijft. »>at men dit het doeltreffendst
kan bereiken door er voor te zorgen, dat de grond
ook voor den grootsten door de stikstofbemesting te
verwachten oogst ruim voldoende voorraad fosfor
zuur en kali bevat, zal de practijk zeker begrijpen.
W ie wel veel van de in vergelijking tot fosforzuur
en kali zeker dure stikstof wil gebruiken, maar te
rug zou schrikken voor de noodzakelijke verzwaring
van de bemesting met fosforzuurmeststof, mag wor
den geacht, zul het gebruik bij zijn land zoo uit
mergelen. Zoover znl bet echter, dank zij onzen goe
den laiulbouwvoorlichltngsdisnst en ons uitstekend
landbouwonderwijs in Nederland nooit komen.
4a Bij de toeneming van hM stikstof®*bruik in
Nederland is echter nog een bijzondere omstandig
heid te constateeren. die wel zeer speciaal zal drin
gen tot het steeds meer aandacht schenken aan het
Thomasslakkenmeel als fosforzuurmeststof. Wij l»e
doelen het sterk toegenomen gebruik van stikstof In
den vorm van zwavelzuren ammoniak.
5. Bij de voorafgegane beschouwingen is herhaal
delijk gebleken, dat juist het bijzondere karakter van
liet Thomasslakkenmeel als fosforzuur- en kalkmest
stof in hooge mate heeft bijgedragen tot het ver
overen van een zoo belangrijk»- nlaata op de Neder-
landsche kunstmestmurkt. terwijl ditzelfde karakter
een waarborg is. dat het ook in de naaste toekomst
steeds meer bij voorkeur zal worden gebruikt.
Naar aanleiding van de causerie van den heer H.
Visser, merkt de.heer Ir. Veenstra op. dat er inder
daad wel streken zijn, waar het voordeel van het ge
bruik van Thomasslak kenmeei tot uiting zul komen.
Inderdaad heeft vooral het lage midden onzer provin
cie gebrek aan fosforzuur, doch spr. is niet gebleken,
dat de grond oro m schreeuwt, want bij een proefveld
was de meeropbrengst niet van dien aard als spr. had
gedacht.
Wat het grasbedrijf betreft, spr. is van oordcel dat
een flinke Thomasslakkenineelbemesting gedurende
25 a 30 Jaren voldoende Is. Bij de genomen grond
monsters in de Zijpc kwam spr. tot de conclusie, dat
er een zekere reserve aan fosforzuur was vergaard.
Kn in dat verband wijst spr. op de slechte bcdrijfs-
uitkomsten in dezen crisistijd. En als er dan een be
paalde reserve aan fosforzuur is. dan is het te hegrij
pen. dat men eens bemesting uitstelt. Enkele proef
velden hebben de mogelijkheid trouwens ook uitge
wezen.
Met dit alles heeft spr. echter niet willen zocfon,
ilnt er geen perceelen in Noordholland zijn. die do
fosforzuurbemesting behoeven, ook nog in de Zijp»-.
Ook de betere gronden om Schagcn en in de Schermer
komen ze voor. maar er zijn er ook die geen Thomas
slakkenineelhemcsting behoeven. Geheel anders is het
weer onder Krommenie, Castricuin enz. Spr. is het in
hoofi ak met het betoog van den heer Visser eens,
maar niet op ieder en grond is reuzewinst met de toe
diening van Thomasslak ken meel te verwachten.
Den heer Van der laan is gebleken, dat zoo moei-*
lijk een vermeerdering van het aantal kilos hij fos
forzuurbemesting valt te constateeren. Wel is hot
weglaten van stikstof en van kali zeer goed merk
baar. maar dat is niet het geval bij het weglaten van
fosforzuur. lioo berekent u de rentabiliteit van het
fosforzuur?
De heer II. Visser antwoordt den heer Ir. Veenstra,
dat hij de bedoeling heeft gehad er op te wijzen, dat
niet overal maar dikop Thomasslnkkcmnecl moet
worden toegepast. De proefvelden kunnen de al- of
niet-behoefte aantoonen. Met voorbeelden toont spr.
aan. hoe moeilijk het met proefvelden is aan te ton
nen de uitkomsten van fosforzuur. Men kan soma
zeer belangrijke verschillen hehlien. zonder ze te zien.
Wat de door den heer Van der Laan gestelde vraag
betreft, zegt spr. dat de werking van slakkcnmecl we.
tenschappelijk nooit is verklaard. Naar spr.'s mee-
ning is hier sprake van /.eer bijzondere verbindingen.
Wat de malaise betreft en de bezuiniging, dc boe
ren moeten de !>ezuinigiiig meer zoeken in do veevoe
ding dan in de bemesting.
Door den Voorzitter wordt een bijzonder woord van
dank tot den heer H. Visser gericht, waarmede da
vergadering zich met een hartelijk applaus verecnigU
Hierna sluiting.
DONDERDAG 24 DECEMDER.
HILVER8UM (29* M>
A.V-R O.
8 00 Tijdsein8 01 10.00 Gismofoonmuzlrk; 10-00 Tijd
sein; 10.01- 1015 Morgenwijding; 10.15130 Gramofoon
muziek; 10.30—11.30 Orgelconcert door Pierre Palis;
113012.00 Kommer Kleijn leest een Kerstverhaal voor
jongeren en ouderen; 12 00 Tijdsein; 12.01—2.00 Het
Omroep-Orke-t o.l.v. Nico Treep; 2.00- 2 30 Rustpoos
zender; 2 30 1 00 Mlddagmuzlek door Trio; 4 CO5.00
Zlekenuur; 5.00—*30 Gramofoonmuziek5-30—7.00 Kn-
vics Lnjos en zijn Orkest; 7.00—7.20 Sport praatje door
H. Hollander; 720—7.30 Gramofoonmuziek; 7 30800
..Schoia Cantorum" o.l.v. Hubert Cuypers. 8 00—8.30 Het
Concertgebouw-Kamerorkest o.l.v. Albert van Haatte;
8.30—-9.0» ..Schoia Cantorum"; 9 009 45 Het Concert
gebouw-Kamerorkest: 9 45—10.15 Kerstklokken ter In
leiding van het Kerstfeest. Bespeling van het carrillon
In den toren der Kathedrale Basiliek van Sint Jan,
te >-Hertogenbosch. door den stadsbeiaardier Toon var»
Bal kom: 1015--10.30 Nieuwsberichten van Var Dlaa;
10.30- 12.00 Gramofoonmuziek.
VAR A.
1200 's nachts: Begin der Kersluitzending. 12.01 Zang
door het Vocaal Gemengd Solisten-Ensemble al./. P-et
Zwnger; 12.10 Toespraak door Ds. Horreua de Haas;
12.25 Zang: 12.35 Voordracht door Martien Beversluis;
1250 Zang: 1.00 Sluiting
HUIZEN (1875 M l
K.RO-
800—9.15 Morgenconcert.
NC.RV-
10001015 Gramofoonmuziek; 1015—1045 Korte Zle-
kendienst; 10.45—11.00 Gramofoonmuziek.
K R O-
11 00—11 30 Gramofoonmuziek; 11 30- 12.00 Godsdienstig
halfuurtje: 12 00 Tijdsein; 12 05—12.15 Politieberichten;
12-15—2.00 Het K-R.O.-Orkest o-l.v. Johan Oorritsen
N C R V-
2002 45 Cursus Handenarbeid; 2 45—3 15 Oramofoon-
muziek; 315345 Vrouwenhalfuurtje: 3.454.00 Ver
zorging zender; 4 00—5.00 Ziekenuurtje: 5.006 00 Kin
deruurtje: 600—6-45 Plano-recital door Theo v. d. Plas:
6.457.30 Vragenhalfuurtje: 7.30—7.45 Politieberichten;
7.45—8-00 Berichten v. h. Ned. Chr. Persbureau; 8 00 -
9 00 De Haarlemsche Orkeatvereeniging o.l.v. Frlte
Schuurman; 9 00—10 00 Kerstklokkenbespeling door J.
Vincent op het Carillon van het Koninklijk Palels te
Amsterdam; 10.00—10 45 Vervolg orkestconcert. Na af
loop Vaz Dlas en gramofoonmuziek.
K.R.O-
1200—1215 De Kerstklokken van de St. Vltuskerk t«
Bussum lulden het Kerstfeest in.
Na de pauze hield in de Maandag jl. gehouden ver-
pdering der bovenstaande vereeniging de heer II.
Visser, oud-leeraar aan de Itijkslandbouwwinterschool
alhier, een causerie over het onderwerp:
Een hajve eeuw thomasslakkenmeel.
Al ruim 50 jaren geleden werd door Sydncy Gil-
churs» Thomas een voordracht gehouden, die een om
mekeer bracht in de gchccle. staalindustrie. Langs
verschillende wegen had men sedert den oudsten tijd
getracht, de onzuiverheden, kiezel, zwavel, mangaan
en fosfor uit het ijzer te verwijderen, en de eerste
plaats nam daarbij in het z.g. Bessemer-proceD.
Evenwel door dit procédé kon dc fosfor niet voldoen
de worden verwijderd en het was op 28 Maart 1878,
dat, Thomas de inededeeling deed, dat het hem ge
lukt was hij het Besscmer-procedé den fosfor zoo goed
als geheel te verwijderen, liet geheim van het nieuwe
Thomas-procédé bleek hierin te bestaan, dat bet voor
dc verwijdering van den fosfor noodig is, dat een
Merk basische slak wordt gevormd niet weinig kiezel-
guur cn met een hoog gehalte aan kalk.
Met de toepassing van het Thomas-procédé begint
de eeuw van het staal en begint de groote vlucht van
de Duitsebe ijzerindustrie en de daarmede samenhan
gende opbloei van Duitschland. Waar vroeger alle
jjuitsche ertsen fosforhoudend waren, werden nu de
Vfrtsen niet alleen vol-, maar zelfs meerwaardig, want
xij leverden als bijproduct een fosforzuurhoudendc
slak. waarvan de waarde de productiekosten van het
Maal verlaagde.
Dc Thomasslak bevat van 16 tot 20 fosforzuur,
terwijl daarnaast nog vooral het gehalte aan kalk,
hetwelk op gemiddeld 50 mag worden gesteld en'
ook dat aan magnesia, dat. omstreeks 3 bedraagt,
en niet onmogelijk ook het gehalte van ongeveer 5
mangaan van beteekenis zijn.
Thomas zelf had er reeds op gewezen, dat de bij
lijn proces gevormde slakken door het daarin aanwe
zige fosforzuur beteekenis hadden voor den land
bouw. Hij heeft zelfs eenige patenten voor de verwer
king der slakken tot kunstmest te zijnon name staan.
Het was G. Hoycrmann tc Hohencggelscn bij Peine,
aan wien de eer toekomt de slakken het eerst te heb
ben gemalen en als slakkcnmecl in den handel te
hehlien gebracht. Spoedig bleek dit dc oenige goede
methode te zijn voor het tot waarde brengen van
de slakken. En weer andere onderzoekers hebben
door hunne proeven dc waarde van het Thomasslak
kenmecl cn het juiste gebruik ervan vastgesteld en
het door hunne geschriften tevens gepropageerd.
Het malen der slakkon, hoe eenvoudig het leek,
bleek buitengewoon moeilijk te zijn tengevolge van de'
geweldige hardheid cn het voorkomen er in van
stukken ijzer. Pas door toepassing van kogelmolens
heelt men alle bezwaren weten te overwinnen. Nu
ziet men de „Schackenhalden" haast niet meer, want
de Thomasslak wordt tegenwoordig direct verwerkt
tot slak kenmeei.
De productie van Thomasslakkenmecl hangt dus
U'n nauwste samen met de toestanden in le'staal-
I industrie.
De wereldproductie van Thomasslakkenmecl (in
10W tonneni. nam van 1925 tot 1930 toé van 3959 tot
en het verbruik o.a. in Nederland van 278 tot
354.
Hel wordt het slakkcnmecl In een groot aantal lan-
-ebniikt, maar het zijn slechts enkele landen, die
wrneii bijna dé geheele productie van Thomasslak
kenmecl verbruiken.
De groote beteekenis voor Nederland springt in
het oog, wanneer men niet uitsluitend let op liet to-
ta.c gebruik, maar daarnaast ook op de voor bemes-
hng in aanmerking komende oppervlakte,
Bia.w„ wanneer men vergelijkt de per H.A. gebruikte
««veelheden Thomasslak kenmeei.
In K.G. per H.A. houw- en grasland bedroeg het ge
bruik in Nederland 127, in 1950 173.
Doe,|s jaren lang behoort het Thomasslakkenmecl
uie meststoffen, die zich in Nederland in een zeer
puimen afzet mogen verheugen. Ja, het is zelfs onze
eest gebruikte kunstmeststof.
Het vond direct groote waardeering van do zijde
an onzen landbouw. Kn geen wonder, want zijn gc-
«site aan ongeveer 17 snel opneembaar fosforzuur
et bovendien nog 50 eveneens gemakkelijk op-
-mbare kalk voldeed aan de eerste behoefte van tal
n gronden in ons vaderland. In het bijzonder ook
de opvallend gunstige werking op wei- en hooilanden
voerde snel tot toepassing op zeer ruime schaal, voor
al in het Oosten van ons land.
De producenten van het slakkenmcel zijn niet in
een de geheele productie beheerschende combinatie
verecnigii. zoodat van deze meststof kan worden ge
zegd. dat zo inderdaad op de geheel vrije markt wordt
verhandeld en de prijzen dus uitsluitend door pro
ductie en vraag worden bepaald.
'Iet gemiddeld jaarlijkse!) gebruik in Nederland
u"n ihomasslnkkenineel was in tonnen van 1905 tot
!Jlet !,7.433 per jaar. van 1928 tot en met 1930
••1518 ton per jaar.
Let gebruik aan Thomasslakkenmeel steeg voor
den oorlog tot een maximum. In de eerste jaren na
den oorlog bleef het gebruik eerst achter, daarna
werd het vooroorlogsche gebruik weer bereikt om
verder regelmatig te stijgen.
Dok het gebruik van superfosfaat, de andere be
langrijke fosforzuurmeststof, die aan de markt is.
steeg aanmerkelijk.
Hoe staat het thans met het gebruik aan fosforzuur
(PL05) per voor bemesting in aanmerking komende
H.A. cultuurgrond?
We zullen dat nagaan voor de jaren 1920-1930. liet
gebruik aan 'I homasslakkenmeel en superfosfaat
bedroeg jn 1920 27.196 ton Thomasslakkenmecl. 21.902
ton superfosfaat. 49.098 ton totaal; in 19; 10 resp.
63.217, 37.8115 en 103.082.
I)e oppervlakte cultuurgrond in Nederland bedroeg
in 1920: 905.614 II.A. bouwland. 1.219.876 H.A. gras
land, 93.700 H.A. tuingrond, totaal 2.218.398 H.A.; in
1930 respect. 871.116, 1.308.854, 111 749, totaal 2.294.719.
Als we nagaan, welke hoeveelheden fosforzuur-
meststoffen er in de goede landbouwstreken van ons
land worden aangewend, als we verder ook eens na
gaan de hoeveelheden, welke op de Hijkslanribouw-
proefvelden in de diverse provincies worden gebruikt
en dus door den landbouw voorlichtingsdienst worden
wenschelijk geacht, dan mag. rekening houdende met
de tegenwoordige omstandigheden, gerust een ge
middelde van 80 K.G. P205 per H.A. overeenkomen
de dus met omstreeks 500 K.G. Thomasslakkenmeel)
niet te hoog worden bechouwd.
Er zijn in Nederland zelfs nu nog duizenden II.A.,
die totaal geen kunstmest ontvangen en er zijn er
nog veel meer. waar veel te weinig kunstmest, en
daaronder vooral fosforzuur, wordt gebruikt. Zoolang
dus de producenten van Thomaslak kenmeei dit pro
duct in voldoende mate kunnen leveren tegen een
prijs, die rendabel gebruik mogelijk maakt, zal ook
Nederland voorloopig. ondanks zijn in vergelijking
met andere landen thans reeds zoo hoog gebruik,
steeds zeer groote hoeveelheden Thomasslakkenmeel
blijven afnemen.
Nu is de productie van Thomasslakkenmecl he
laas beperkt. Het wordt, zooals dat voor een tiental
jaren met zwavelzuren ammoniak ook nog het geval
was, niet om zich zelf bereid. Het is en blijft een
bijproduct van een andere industrie en de productie
ervan wordt dus niet geregeld naar de behoefte.
Hoe staat bij de toename van het verbruik het
kleine Nederland er voor?
Ons dunkt, dat ook dén Nederland een aangewezen
afzetgebied zal blijven, doordat het door de voor
naamste productiecontra als het ware wordt omringd.
Met het oog op de kosten van het vervoer zal. dank
zij ook ons zeer gunstig stelsel van verkeerswegen,
welke van de betrekkelijk naast onze deur zich be
vindende voornaamste productiecentra naar ons
landje loopen. meenen wij. Nederland ook in de toe
komst een der eerst aangewezen afzetgebieden voor
Thomasslakkenmeel blijven.
Wij roeenen. zegt spr.. dat in de naaste toekomst
de lijn van het verbruik zelfs nog heel wat zal kun
nen stijgen. De gronden, die wij daarvoor hebben,
mogen zoo kort mogelijk hier volgen:
1. De voortzetting van de populariseering der
landbouwwetenschap zal ongetwijfeld ten gevolge
hebben, dat het kunstmestgebruik in Nederland in
zijn geheel en derhalve ook van het fosforzuur, nog
stee.Is zal voortgaan.
2. Men zou hier echter zeer terecht de vraag
kunnen ste'len. of de bij de tegenwoordige omstan
digheden noodzakelijke beperking der bedrijfsuitga
ven ook niet tot ae sterke daling van het gebruik
van kunstmest zal voeren, een quaestie waaraan spr.
enkele beschouwingen wijdt.
3. Van onze voor bemesting in aanmerking ko
mende gronden wordt ongeveer 38 gebruikt als
hecht en voeilde dat het leven zonder haar afschuwe
lijk eenzaam zou zijn. Ze bedacht ook, dat het een van
Mary'e liefste wcnschen was geweest, dat zij het oude
huls weer zou bezitten en herinnerde zich met dank
baarheid. dat Mary gezegd had. dat zU de laatste drie
jaar de zon in haar leven had gebracht. Het mysterie
van den dood greep het meisje aan Eenige uren gele
den leefde haar vriendin nog. maakte ze plannen, tin
telden haar oogen; nu was alles voorbij; voor eeuwig.
Even later kwam de dokter binnen.
Kom. kom. zei deze tegen het snikkende meisje
U moet niet zoo aan uw verdriet toegeven. Ik heb
dit al lang zien aankomen, vervolgde de art*. het
heeft me verwonderd dat het nog zoc lang heeft ge
duurd. Ik heb u willen waarschuwen, maar ze wilde vol
strekt niet dat ik u ongerust maakte. U hebt veel vooi
haar beteekend. mis* Trevanlon. zonder u zouden deze
laatste Jaren wel heel droef voor haar zijn geweest?
- Wat heeft ze gemankeerd? vroeg Nancy bijna ma
chinaal.
Een hartkwaal, antwoordde de dokter. Zc klaag
de nooit om u niet te verontrusten
Van wat er de volgende dagen gebeurde gaf Nancy
zich ternauwernood rekenschap. Ze herinnerde zich
flauwtjes, dat John Shawcross haar schreef dat ze niet
op de fabriek hoefde te komen, ze had het besef dat er
een menigte vreemde menschen in het kleine huis kwa
men. Ze leefde als in een roes.
Ze maakte geen plannen voor de toekomst, het drong
niet tot haar door dnt ze een nieuw tehuis moest zoeken
Jessie Briggs had haar gevraagd om een maand op
Woodroyd te komen, maar Nancy had de uitnoodiging
niet aangenomen.
Zooals in Yorkshire gebruikelijk was. kwamen er een
maaaa bekenden b(j de begrafenis. Sarah Ellen had voor
een uitgebreiden maaltijd gezorgd.
Miss Mary hield er van om ds dingen goed te doen.
zei ae. Ik zou me schamen als Ik haar later in den
hemel tegenkwam en Ik had niet goed voor alles gezorgd
Nadat d« maaltijd was afgeloopen kwam het gezel
schap bijeen in de huiskamer. De notaris, mr. Josua
Blackburn. haalde een document te voorschijn.
Dit is het testament van miss Judson; ik moest al
les precies opschrijven zooals ze het dicteerde.
Het document luidde aldus:
..Ik, Mary Judson. in het voile bezit van mijn geest
vermogens. maak de volgende beschikkingen. Ik ver
maak aan mijn dienstmeisje. Sarah Ellen, de som van
twintig pond en als herinnering de broche waarvan v
zooveel hield. Alle* wal ik verder bezit, vermaak ik aan
mijn lievs vriendin. Nancy Trevanion. die de laatste drie
Jaar bij m|J heeft ingewoond en ik hoop uit heel mijn
hart, dat ze eindelgk mag slagen ln wat we zoo lang
geprobeerd hebben De formule, waarnaar ze zoozeer ver
langde ligt in de brandkast naast mijn bed. Zo mag er
mee doen wat ze wil De sleutel van de brandkast ligt
in mijn geldkistje. Het huis „Laburnum Cottage" met
zijn geheelen inventaris laat ik haar ook na en ik hoop.
dat ze er zal blijden wonen tot ze haar oude huis kan
terugkoopen. Het laboratorium met zijn gehcelen Inven
taris en mijn opgespaarde geld. behalve de 20 pond voor
8 E.. zijn ook voor haar."
Nadat de notaris het testament had voorgelezen,
heerschte er een lange stilte In de kamer
Dat ie een eigenaardig testament, merkte een vsn
de aanwezigen op.
Ja. ze! een ander, zou het wel geldig zijn?
Waarom niet? zei de notaris. Het Is absoluut in
orde. De tekst is geheel zooals zij die zelf heeft gewild
en het Is naar behooren onderteekend.
Daar Is niets tegen te zeggen, merkte een van d#
bloedverwanten oo
Mary was altijd een rare snijboon, net als haar va
der.
Hoeveel geld laat se na?
- Als alle rekeningen zijn betaald, is er ongeveer 200
pond over.
Ik had gedacht dat er veel meer zou zijn
Ze had geen cent toen de oude Amoi stierf, hs-
weerde een ander.
U zult dat zeker niet hebben verwacht, miss Tre
vanion. zei de oude Josua.
Neen. nooit, beaamde Nancy.
Al heeft ze niet veel contanten, het huisje is toeh
wet een 6 of 700 pond waard en dat is toch wel de moeit*
waard ging de oude notaris voort
U bent er niet slecht bij gevaren, miss Trevanion.
en met een veelzeggenden blik verliet de man der wet
d« kamer.
Een paar minuten later was Nancy alleen in huls met
Sarah Ellen.
Ik had nooit gedacht dat Ik haar zoo zou missen,
dacht het jonge meisje.
Bijna werktulgeljk las ze het stuk. dat de notaris had
achtergelaten, nog eens over.
Ze kwam aan dc woorden; „De formule ligt in de
brandkast nsast mijn bed. Ze mag er mee doen wat ze
wil. De sleutel ligt in mijn geldkistje."
Nancy *prong op en zonder zich te bedenken, zocht ze
het geldkistje in Mary'* slaapkamer. Daar had ze den
sleutel en in koortsachtige spanning opende ze de brand
kast. Ze doorzocht elk vakje, iedere lade... maar de for
mule vond ze niet
Wordt vervolgd.
FEUILLETON
Vit liet Engelsch van Joscph Hoekt na.
21
Toen gebeurde er Iets vreeselttks. Nancy had meenen
te merken, dat Mary Judson den laatsten tijd weer
I beter was.
Over een paar weken, zei Nancy tegen haar. gaan
opnieuw naar Cornwall. dat zal je goed doen. Mary.
Ik zou het heerlijk vinden, antwoordde ze. maar
8* niet weg voor ik heb volbracht wat ik mijn vader
beloofd.
Kindjelief. zei zo. voor zc dien avond naar bed ging.
ik weet heel zeker, dat ik morgen om dezen tijd het
eim gevonden heb.
Waarom? Heb Je er een voorgevoel van?
"iet alleen een voorgevoel; ik ben er van overtuigd,
voel. dat de waarheid morgen geopenbaard zal zijn.
t zou heerlijk zijn, nietwaar?
r**ncy keek haar bevreemd aan; er was een eigen-
«'ite gloed ln Mary's oogen.
- Ik zou er zoc blij om zijn. fluisterde de vrouw, dan
Je hartewensch ten minste worden vervuld. Daar
'k het meeste naar verlangd.
heerlijk zijn. Mary.
•Ja. het zal gebeuren. Geef me nog een kus. Nancy.
ancy kuste haar nogmaals en wilde toen de kamer
~n. maar Mary hield haar vast
•Je bent zooveel voor nu- geweest. Nancy. zei ze
°<ttend. sinds den dag dat je bij m>j bent geko
te het leven voor me veranderd. Ik was ten zure.
,vrouw die maar voor één ding scheen te leven,
éat ik rijk wilde worden, voegde zij er haastig aan
k®*1 n,e,-s ander* Hef dan de nagedachtenis
P vader en ik wilde den menschen '>owijzcn. dat
C?.- grootste man van Leeds geweest was. Ik was oud
r i*ni n to*n W gekomen met je ltef hartelijk
d en hebt me opnieuw Jong gemaakt. Ik houd
K kindje.
I""#** ook van Jou. Mary
Werkelijk? vroeg zc gelukkig, daar ben ik zoo
v' °m Goeden nacht, lieveling. Morgen zal ik weten
rnaa.- ik zoo lang heb gezocht, en dan zal Jij geluk-
worden.
do€t vreemd, dacht Nancy, wat zou er aan
band zyn:-
aar omdat ze oververmoeid was, sliep ze direct in
en werd ze pas wakker toen er iemand hard op den
deur bonsde.
Miss Trevanion! Miss Trevanion! Kom gauw.
Is er Iets gebeurd? vroeg het meisje slaperig.
Iets vreesolijks. Kom gauw!
Zc vloog naar de deur en zag Sarah Ellen staan, doods
bleek van angst.
Wat Is er? vroeg zc bang.
Miss Judson. stamelde dc vrouw.
Is zc ziek?
Zc is gestorven, wa? het antwoord.
Het duurde geruimentijd voor Nancy een woord kon
uitbrengen. Het nieuws kwam zoo plotseling dat ze heele
maal verdoofd was. Eenige uren geleden had ze nog met
haar zitten praten en plannen maken, en nu. plotseling,
was het onzettende gebeurd.
Dood! Gestorven! riep het meisje uit Maar dat
Is onmogelijk:
Maar het Is zoo Ik klopte drie keer op de deur en
toen ik geen antwoord kt ecg, ben ik naar binnen ge
gaan. Zc moet in den slaap zijn gestorven, want ik
dacht eerst dat ze nog sliep.
Ik durf niet te komen, zei het meisje.
Wat moet ik dan doen? vroeg Sarah.
Vlieg direct naar een dokter, misachten dat...
Er is niets meer aan te doen. antwoordde de vrouw
Ze was den laatsten tijd onder behandeling van een
dokter...
Dat heeft ze me nooit verteld.
Dat weet ik. Ze wilde u niet ongerust maken.
Telefoneer hem toch maar direct.
Nancy kleedde zich aan als in een droom. 25e kon het
zich nog niet realieeeren. Ze herinnerde zich de woorden
van Mary den vorigen avond. Morgen zal Ik het geheim
weten. Zou z« een voorgevoel hebben gehad?
Ze hoorde Sarah Ellen aan de telefoon met den dok
ter spreken en bijna zonder te weten wat ze deed. ging
ze de slaapkamer van Mary binnen.
Sarah Ellen had gelijk gehad Het leek of ze in eer
diepen slaap was. Haar gezicht was kalm en vredig en
een glimlach lng om haar lippen. Nancy stond er als ver
steend bij. Welke gedachten waren door Mary's geest
gegaan in het uur van haar dood? Had ze haar vader
den ouden Amoi Judson. teruggezien, die haar toelach
te uit een land waar geen verdriet ie? Ze dacht er aan.
dat Mary dien avond zoc vreemd-hartelijk was geweest.
Gewoonlijk was Mary koel. liet ze haar gevoelens wei
nig blijken, maar een paar keer had ze herhaald: Geef
me nog een zoen. meisje, en had Nancy teeder tegen
zich aangedrukt. Dat moest een diepere beteekenis heb
ben gehad!
Nancy snikte hevig. Ze had zich sterk aan Mary ge
