HET IS BEREIKT:
ilitmti Ifitiis-
Uit- Lanilnillal.
De Duitsche Rijksdag bijeen.
BBRTILS
Drama te Putbroek.
Uilgevers: N.V. vJi, TRAPMAN Co., Schagen.
Eerste Blad.
En weer ontbonden.
Geen gratie verleend.
DUITSCHLANDS EISCH
INZAKE BEWAPENING.
Gandhi in hongerstaking.
Dinsdag 13 September 1932.
SCHAGER
75ste Jaargang No. 9140
COURANT.
Bit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
fentiën nog zooveel mogelijk ln het eerstuitkomend nummer geplaatst.
POSTREKENING No. 23330. INT TELEF. No. 20.
Prijs per 3 maanden f 1.80. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN-
TlëN van 1 tot 5 regels f0.85, iedere regel meer 15 cent (bewijsno,
Inbegrepen). Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
DIT NCMMEB BESTAAT UIT DRIE BLADEN.
Maandag is onder groote spanning de
Rijksdag bijeengekomen.
De strijd om de Regeering zon beginnen,
dat voelde een ieder.
En de strijd heelt niet lang geduurd, bij
verordening van den Rijkspresident Von Hin
denburg is de Rijksdag, nauwelijks bijeen,
reeds weer ontbonden.
Hoe de zitting verliep. Om de nood
verordeningen van i September.
Bij den aanvang van de Rijksdagzitting heeft de
(Communistische afgevaardigde Torgler voorgesteld de
door zijn fractie ingediende moties inzake intrekking
der noodverordeningen direct op de agenda te plaat
sen en zonder debat hierover te stemmen. Deze nood
verordeningen, aldus verklaarde hij, zijn een geschenk
Ivoor de bezitters eu een belasting voor de werkende
klasse. (Interruptie der communisten: de hongerkan-
selier moet aftreden.)
Spreker stelde verder voor direct over te gaan tot
Stemming oved te tegen de regeering-van Papen in
gediende moties van wantrouwen. Voor het geval hier
tegen bezwaar zou bestaan, eischte spr. directe slui
ting der zitting en de vaststelling van een uur later
'Ée houden zitting.
1 Afgevaardigde Loebe (sociaal-democraat) stelde
voor de door zijn fractie ingediende moties eveneens
direct op do agenda te plaatsen. Krachtens deze mo
ties zullen de nog niet van kracht zijnde gedeelten
der noodverordening niet in werking mogen treden
yoor de Rijksdag zich zal hebben uitgesproken over
jde moties betreffende de intrekking dezer noodveror
deningen. Spreker verklaarde dat ook hij accoord
'gaat met de spoedig afwikkeling der moties,
i President Goering richtte vervolgens tot de afge
vaardigden de vraag of er bezwaar bestaat overeen
komstig het communistische voorstel als eerste punt
op de agenda te plaatsen, de stemmingen over de
ingediende moties.
Er blijken geen bezwaren te bestaan.
Onder algemeene opwinding stelde de nationaal-
eocialistische afgevaardigde Dr. Frick vervolgens
yoor de zitting gedurende een half uur te schorsen.
Dit voorstel werd aangenomen met een meerder
heid bestaande uit Nationaal-Socialisten, Centrum- en
Beiersche Volkspartij.
In het Huis heerschte groote opwinding.
Overal vormden zich groepjes welke de gebeurtenis-
Ben druk bespraken.
Heropening der zitting.
Toen om kwart voor vieren de Rijkspresident de
zitting heropende, constateerde hij dat geen protest
was ingekomen tegen de wijziging der agenda en
dat de Rijksdag overging tot stemming over het voor
stel tot opheffing der noodverordening.
De Regeering komt niet aan het woord.
Rijkskanselier Von Papen, die demonstratief de roo-
de map inzake de Rijksdagontbmding in de hand
hield, vroeg het woord.
President Göring wilde hem evenwel het woord niet
geven onder mededeeling dat de Rijksdag reeds met
de stemming bezig was.
Hierop overhandigde Von Papen aan Göring uit
de roode map een vel papier, waarop het ontbin
dingsdecreet was gesteld. Göring weigerde dit even
wel aan te nemen. Gelijktijdig verliet de regeering
daarop de zaal.
Göring constateerde nog dat tegelijkertijd gestemd
zou worden over alle moties van wantrouwen tegen
de regeering.
Het resultaat van de stemming.
Berlijn, 12 September (V.D.):
Hoewel de Rijksdag reeds was ontbonden, liet de
president van den Rijskdag Goering de stemming
doorgaan. Bij de verbonden moties der communisten
en nationaal-socialisten wordt de intrekking van de
noodverordening geëischt, terwijl eveneens het wan
trouwen in de regeering Von Papen wordt uitge-
eproken.
Er werden 550 kaarten afgegeven. Vijf afgevaar
digden onthielden zich van stemming, 32 afgevaar
digden waren tegen. 513 vóór de voorstellen.
De ontbinding van den Rijksdag had plaats, aan
gezien president Goering geen kennis nam van het
decreet bij de overgave van dit decreet door Rijks
kanselier von Papen aan Goering. Deze trachtte
evenwel het blad papier terug te geven. Goering liet
hierop tot stemming overgaan.
Niettemin is de ontbinding een feit.
De ontbinding niet erkend?
Rijksdagpresident Goering verklaarde vervolgens
dat hij intusschen een schrijven heeft ontvangen dat
gecontrasigneerd is door den Rijkskanselier en den
Rijksminister van Binnenlandsche Zaken, die intus
schen evenwel uitgestemd zijn. In verband hiermede
is, aldus Goering, de ontbinding dus van nul en gee-
ner waarde. „Wij zullen alle maatregelen treffen ten
einde de intrekking van dit ontbindingsdecreet te be
werkstelligen."
Na de overgave van het ontbindingsdecreet moet
de Rijksdag feitelijk als ontbonden worden beschouwd
zoodat volgens het reglement van orde geen stemming
kan worden gehouden.
Onder zeer groot rumoer heeft de stemming niette
min plaats gehad. De ministers hadden intusschen
de zittingszaal verlaten.
Na de stemming verklaarde president Goering:
Nadat reeds met de stemming een aanvang was ge
maakt, heeft de Rijkskanselier het woord verzocht
Ka de stemming zou ik, overeenkomstig de grond
wet den heer Rijkskanselier het woord hebben gege
ven. Tijdens de stemming nu heeft de heer Rijks
kanselier mij een schrijven van den Rijkspresident
overhandigd dat gecontrasigneerd is door den Rijks
kanselier en den Rijksminister van Binnenlandsche
Zaken, die door het resultaat van de stemming over
de motie van wantrouwen als uitgestemd moeten
worden beschouwd. Hierdoor is het schrijven nietig
geworden. (Groot rumoer in net geheele Huis.)
Het schrijven heeft den volgenden inhoud: „Op
grond van artikel 25 van de Rijksgrondwet, ontbind
ik den Rijksdag, aangezien het gevaar bestaat dat do
Rijksdag de opheffing van mijn verordening van 4
September eischt'. (In het Huis heerscht zeer groote
opwinding).
DE BEGEERINGSVERKLABING PER
RADIO.
Het waa bekend, dat de rijkskanselier Von Papen de
door President Von Hindenburg geteekende machtiging
had om zoo noodig tot ontbinding van den Rijksdag
over te gaan.Dat deze otnbinding zoo spoedig zou plaats
hebben nadat zoowel de Nationaal-Socialisten als
het Centrum gedurende de laatste week met elkaar
la contact waren om gezamenlijk althans iets te berei
ken en een onmiddellijk uiteengaan van de volksver
tegenwoordiging te voorkomen had zeker niemand
verwacht.
De Duitsche Rijksregeering heeft niet eens de gele
genheid gekregen haar program uiteen te zetten!
Des te belangrijker werd hierdoor de verklaring,
welke de Rijkskanselier Maandagavond voor den mi
crofoon zou afleggen, een redevoering, welke door
alle Duitsche zenders moest worden uitgezonden.
Rijkskanselier Von Papen heeft gesproken drie
kwartier lang tot zijn „Duitsche landslieden." Mil-
lioenen Duitschers in en buiten Dultschland hebben
geluisterd naar hetgeen het hoofd van hun regeering
heeft gemeend te moeten zeggen. Doch ook vele niet-
Duitschers zullen zeker met belangstelling zijn ver
klaringen aangehoord hebben. Krachtig, eenigs-
zins opgewonden echter klonken zijn woorden, voor
al in den aanvang, toen de Rijkskanselier zelf h(t
Duitsche voUc verslag uitbracht van de zitting van
den Rijksdag, die zelfs niet in staat bleek de verkla
ring van de regeering aan te hooren. „De Rijksdag
president was op grond van artikel 33 van de Rijks
grondwet verplicht mij het woord te geven. Hij heeft
mij dit geweigerd. Ik verzocht voor de tweede maal
het woord. Dit werd opnieuw geweigerd."
Von Papen vertelde verder, hoe hij niet de gelegen
heid heeft gekregen zelf het ontbindingsbesluit van
den Rijksdag voor te lezen. De stemmingen, welke na
het overhandingen van het ontbindingsbesluit hebben
plaats gehad, zijn echter in strijd met de grondwet en
derhalve ongeldig.
De Rijksdag, die de speciaal uit Moskou overgekomen
Clara Zetkkin met aandacht heeft aangehoord, heeft ge
weigerd in deze beslissende uren den leider der Rijks
regeering aan te hooren, die rekenschap wilde geven van
hetgeen gedaan is."
Do Rijkskanselier schetste den strijd van het Duitsche
volk voor vrijheid en gelijkgerechtigdheid. Dit zijn de
eenige grondslagen voor de samenwerking met het bui
tenland. „Wij kunnen ons onmogelijk als een volk van
den tweeden rang laten behandelen."
Von Papen zeide, dat het antwoord van Frankrijk
't vraagstuk der gelijkgerechtigdheid niet nader tot een
oplossing heeft gebracht en dat de Duitsche regeering
zal beraden wat thans te doen staat. Hij sprak van de
„gigantische poging" de werkloosheid te overwinnen, de
maatregelen der regeering, die niet beoogen de sociale
Instellingen af te breken, doch integendeel deze voor de
toekomst te behouden. En met nadruk besloot hij dit
deel van zijn betoog, dat het gaat om „arbeid en brood".
Zoowel tegen de Communisten als tegen de Nationaal-
socialisten keerde von Papen zich scherp, verfoeiend elke
nieuwe coalitie, elk nieuw compromis. De „Zuiver for-
meele democratie heeft afgedaan", en hij kondigde in
samenwerking met de landen een grondswetswijzlging
aan, die het mogelijk zal maken, dat de Rijksrgeering
boven de partijen staat. Hierbij zal tegelijk de verhou
ding tussohen het Rijk en Pruisen opnieuw geregeld
worden. Met het land toe te roepen „Met Hindenburg en
voor Dultschland" eindigde von Papen zijn rede.
Het was in deze zoo belangrijke, uren niet alleen
voor Duitsohland, ook voor geheel Europa een histori
sche gebeurtenis!.
Von Goyl over de nieuwe verkiezingen.
BERLIJN, 12 September (V.D.). In verband met de
kwestie van den datum der nieuwe verkiezingen deelde
Rijksminister van Binnenlandsche Zaken von Gayl me
de, dat de Rijksregeering zeer zeker de bedoeling heeft
de constitioneele voorsohriften na te komen en dat,
wanneer verkiezingen worden uitgeschreven, deze ook
zullen plaats vinden volgens de huidige kieswetten. Van
zelfsprekend zal een verkiezing slechts dan plaats kun
nen vinden, indien orde en rust verzekerd zijn.
AAN GORGULOFF.
Uit Parijs wordt bericht, dat de begenadigingscom
missie van het ministerie van justitie het verzoek om
gratie van Gorguloff, den moordenaar van president
Doumer, heeft afgewezen.
De president der republiek zal Maandagnamiddag
de verdedigers van Gorguloff in audiëntie ontvangen.
Gelijkgerechtigdheid. De Fransohe ant
woordnota overhandigd.
De Fransche ambassadeur te Berlijn heeft het ant
woord op het Duitsche memorandum inzake gelijk
gerechtigdheid Zondagmiddag om twaalf uur over
handigd aan don Duitschen minister van Buitenland-
sche Zaken, Von Neurath.
Publicatie zal waarschijnlijk Dinsdag geschied:n.
De vermoedelijke inhoud.
De Parijsche correspondenten zoowel van de „Ti
mes" als van de „Daily Herald" we.en mededeeling
te doen van den innoud van net Fransche antwoord
op de Duitsche eischen inzake de gelijkheid van be
wapening. Het antwoord zou de volgende punten be
vatten.
1. Met een beroep op artikel 164 van het verdrag
van Versailles verklaart Frankrijk, dat het niet kan
ingaan op afzonder.iike onderhandelingen tusschen
Frankrijk en Duitschland. De aangewezen plaats hier
voor is de volkenbondsraad.
2. Frankrijk maakt bezwaar tegen de opheffing
door Duitschland van de ontwapeningsclausule van
het volkenbondsstatuut.
3. Frankrijk heeft reeds stappen in de richting van
vrijwillige vermindering der bewapening gedaan en
zal deze voortzetten.
4. Frankrijk verzet zich tegen een wederbewape-
ning van Duitschland, die in rtrijd zou zijn met den
geest der verdragen en der ontwapeningsconferentie.
5. Duitschland wordt herinnerd aan de verdragen,
die het onderteekend heeft.
6. Frankrijk keert zich tegen den oorlogszuchtigen
toon van de leden der Duitsche regeering, die in
hun verklaringen in het openbaar klinkt
Naar Reuter meldt, wordt in de Fransche nota be
weerd, dat de Duitsche verwijten aan het adres van
Frankrijk, dat het niet naar ontwapening streeft, ab
soluut onrechtvaardig zijn. Frankrijk heeft reeds be
langrijke offers aan de ontwapening gebracht en de
Fransche delegatie te Genève heeft geen ander doel
voor oogen gehad dan het verhaasten van de alge
meene ontwapening in een mate die vereenigbaar is
met den veiligheidseisch van de betrokken staten.
Frankrijk bereid tot onderhandelen, ech
ter op de ontwapeningsconferentie.
De gelijkgerechtigdheid die Duitschland eischt, zou
een herziening beteekenen van een gedeelte van het
Verdrag van Versailles. De oplossing van dit probleem
zou echter een overeenstemming vereischen van alle
mogendheden die het verdrag mede-onderteekend
hebben. De Fransche regeering is bereid hierover van
meening te wisselen, op voorwaarde echter dat de
beslissing in dezen voorbehouden blijft aan de ont
wapeningsconferentie.
Wat betreft de voorgestelde hervorming van de
Rijksweer, zal de Fransche regeering geen herbewape
ning vah Duitschland toestaan, noch een herziening
van iiet statuut van de Rijksweer, wat de legersterkte
van Duitschland zou verhoogen en wat. het gevaar
zou scheppen van een nieuwen bewapeningswedloop.
Desnoods tot den dood.
Gisteren werd bekend gemaakt, dat Gandhi ge
dreigd heeft in hongerstaking te gaan tot de dood
er op volgt, als protest tegen de communale regeling
van de regeering. Hot punt in de voorstellen der re
giering, dat Gandhi tot deze beslissing heeft gebracht
is de speciale eledtorale behandeling voor de ver
drukte klassen, die, ofschoon zij binnen het Hindoe
systeem vallen, onaanraakbaar zijn.
GANDHL
In een schrijven van 11 Maart j.1. aan Samuel Hoare
had Gandhi reeds als zijn vaste overtuiging te ken
nen gegeven, dat een afzonderlijk electoraat voor de
pariahs schadelijk was voor dezen en voor het Hin
doeisme, wat het ook verder mocht zijn van een zui
ver politiek standpunt. Reeds in dit schrijven deelde
Gandhi mede, dat hij tot den dood zou vasten, wan
neer de regeering een afzonderlijk electoraat voor de
pariahs zou scheppen.
In zijn antwoord deelde Hoare mede, dat met deze
meening van Gandhi rekening zou worden gehouden,
alvorens een beslissing werd genomen.
Op 18 Augustus richtte Gandhi een schrijven aan
MacDonald, waarin hij mededeelde met zijn leven
zich te moeten verzetten tegen diens beslissing en
dat de eenige wijze waarop hij dit kon doen was te
vasten tot de dood zou volgen. Deze vasten zou eerst
ophouden, wanneer de Britsche regeering uit eigen
beweging of onder den druk der publieke opinie
haar beslissing herzag en het schema introk betref
fende de communale electoraten voor de pariahs»
Prof. B. Sjollema schatte de voordeelen die
te bereiken zijn door rationeele voeding op
gemiddeld 20 cent per koe per dag, hetgeen
voor een bedrijf met 40 koeien gedurende
200 staldagen een bedrag van f. 1600.- uit
maakt en dat millioenen guldensbespaart
kunnen wórden. Op sommige bedrijven was
de besparing zelfs grooter en steeg melkgift
en melkvet. Dit is bereikt en alle foutief voe
deren wordt opgeheven door voedering met:
Ra f i n A uitgebalanceerd
dagrantsoenkoek je
voor iedere melkgift tot 4 melkvet.
De melk hiervan kost pl.m. 2 Va ct. p. liter.
D f. jD uitgebalanceerd koekje
Tv a L 1 KJ D voor mestrunderen.
Ratio A en B (wettig gedeponeerd) bevat
de juiste dosis jodium, opgeloste ijzerver-
bindingen en voedingszonten waardoor
grooter weerstandsvermogen tegen verschillen
de ziekten o.a. mond- en klauwzeer en
in 't algemeen verbetering van den gezond
heidstoestand der dieren en vergrooting der
melk- en vleeschprod uctie wordt verkregen zoo
als op verschillende veebedrijven is gebleken.
Vraagt Brochure: 22 ruwvoederrantsoenen
met Ratio voor iedere melkgift en attesten.
Ratiokoekjes mogen op geen stal ontbreken!
Veehoudersprijs A f. 7.90, B f. 7.15 per
100 Ko. vrij spoor/boot Amsterdam.
Bijvoedering in de Weide: Ratio en Bertels'
lijnzaadkoekjes 't beste en voordeeligste.
Weigert namaak! Let op ons ongeschonden
Loodje en dat in elk koekje voluit den
naam Bertels staat en niet een enkele B.
Bestel bij Uw leverancier in Uwe plaats;
indien daar niet voorradig direct a.d. fabriek.
Oliefabrieken N.V., Amsterdam.
wier vertegenwoordigers gekozen moesten worden
door 'n algemeen electoraat. Dit vasten zal, aldus dit
schrijven van Gandhi, aanvangen vanaf 12 uur op
20 September, tenzij intusschen de beslissing is her^
zien.
Gandhi verzocht tevens dit schrijven te publiceeren,
aangezien hij wilde, dat door zijn brieven de publieke
opinie geraakt werd.
Den achtsten September seinde MacDonald een
antwoord, waarin hij zeide het te betreuren dat Gan
dhi tot deze beslissing was gekomen, klaarblijkelijk
door een verkeerd hegrijpen van wat de beslissing
van de regeering werkelijk inhield. Met het oog op
liet veelvuldig beroep, dat door de pariahorganisaties
op de Engelsche regeering is gedaan en de algemeen
erkende sociale onbekwaamheden, waaronder de pa
riahs lijden en die Gandhi vaak'ekend heeft, voelde
de Engelsche regeering het als haar plicht veilig te
stellen, wat zij meende het recht te zijn van de ver
drukte klassen op een eerlijk gedeelte van do ver
tegenwoordiging. Even zorgvuldig waakt de Engel--
sche regeering er voor iets te ondernemen, dat de pa
riahs van de Hindoewereld zou afscheiden. In het
licht van deze zeer eerlijke en voorzichtige voorstel
len verklaart MacDonald zich vervolgens niet in staat
de redenen te begrijpen van het besluit van Gandhi
en aan te nemen, dat hij hiertoe gekomen is door
oen verkeerd begrijpen van de feiten.
Verder zet MacDonald uiteen, dat alleen een over
eenstemming der gemoenten zelve een andere elec
torale regeling kan tot stand brengen dan de regee
ring gemaakt heeft in een ernstig trachten om de
met elkaar in strijd zijnde eischen op juiste waarde
af te wegen. Besluitende doet de premier een beroep
op Gandhi, alvorens hij tot de voorgenomen hande
ling overgaat, nogmaals ernstig de regeeringsbeslis-
sing te bestudeeren en zich zelf af te vragen of deze
werkelijk dit besluit rechtvaardigt.
In zijn antwoord van 9 September betreurt Gandhi
het, dat MacDonald tegenover zijn contemplatieve
stap een interpretatie plaatst, die nooit zijn gedachte
geraakt heeft. Nogmaals bevestigt Gandhi. dat dit
een zaak van zuiveren godsdienst is. Gandhi verzet
ïicb togen de statutaure scheiding der pariahs zelfs
in beperkten vorm van de Hindoegemeenschap, wan
neer zij zelve verkiezen daarbij te behooren. Derhalve
blijft Gandhi bij de reeds medegedeelde beslissing.
UITSPRAAK VAN HET BOSSCHE
GERECHTSHOF.
Vader v. d. Elzen verklaart: „Ik ga in cassatie".
Maandag heeft het gerechtshof te 's-Hertogenbosch
uitspraak gedaan inzake het drama te Putbroek.
De rechtbank te Roermond had vader v. d. E. ter
zake van het voortgezet misdrijf van doodslag op drie
der slachtoffers, veroordeeld tot vijftien jaar en den
zoon wegens poging tot doodslag op M. Kersten tot
acht jaar.
De eischen hadden resp. geluid: levenslang en acht
jaar.
De advocaat-generaal bij het Bossche Hof eischte te
gen den vader vijftien tegen den zoon vier jaar.
Het Hof veroordeelde vader v. d. E. tot vijftien jaar
wegens het voortgezet misdrijf van doodslag en den
zoon v. de E. tot zes jaar wegens poging tot dood
slag.
V. d. E. Sr. verklaarde na voorlezing van het arrest:
„Ik ben geen moordenaar; ik ga in cassatie."