Rijk.... en geen geld.
Nederlands fascisme en de diepere ondergrond hiervan
Nieuwe brugbouw in
Den Helder.
voor het ter plaatse zeer drukke verkee
Besloten werd tot den bouw van een brug ter breed
te van 20 M. De kosten werden, met inbegrip van het
afbreken \an dc bestaande en het maken van een
houten hulpbrug, geraamd op f 40.000. Wel schrok de
Raad aanvankelijk nog voor dit voor Den Helder
hooge bedrag terug, maar tenslotte werd het plan
toch aanvaard. Voor het maken van don oprit ii
het tevens noodig zijn een strook van den tuin der
R.K. gemeente, c' a i het Koningsplein grenst, aan
te koopen.
Dinsdagmiddag nu is dit voor Den Helder belang
rijke werk aanbesteed. Hiervoor was de belangstel
ling van de zijde der aannemers buitengewoon groot,
(Hierbij moet er evenwel rekening mee worden ge
houden, dat nog twee kleinere werken warden aanbe
steed terzelfder tijd). Merkwaardig was, dat van de
vijf en twintig inschrijvers de laagste, een firma uit
Harlingen, meer dan 50 pet. met de raming verschil
de. Als een der besieks'-'oorwaarden is vermeld dat
S0 pet. van het aantal werklieden bij dit werk Heldcr-
schen moeten zijn.
Met dit werk wordt een aanvang gemaakt met de
geleidelijke vernieuwing van de bruggen: voor Dep
Helder inderdaad vitaal belang.
Het vinden van een object, dat naast zekere
productiviteit ook een goede rentabili
teit in uitzicht stelt. Het zelfstan
dig maken van het bedrijf voor
den aanleg van bruggen en
wegen.
lang mee rondgeloopen. Maar door de vele vergade
ringen, ook in andere colleges, kom je niet aan je
eigen bedrijf toe. De werkzaamheden zijn spr. te
druk en spr. blijft dan ook bij zijn besluit. Hij dankt
de heeren voor de pogingen om hem hier te willen
houden.
Dc Voorzitter onderschrijft dat steeds prettig is sa
mengewerkt en het afscheid doet spr. dan ook leed.
In zeer hartelijke bewoordingen brengt spr. den heer
Kriller dank voor hetgeen hij voor de gemeente heeft
gedaan.
o. Van enkele ouders van kinderen buiten de ge
meente is een verzoek ingekomen om hun kinderen
alsnog toe te laten tot den cursus voor schoolvrije
jeugd.
De Voorzitter licht toe, dat B. en W. oordeelden,
dat de cursus niet toegankelijk diende te zijn voor
kinderen buiten de gemeente en die ook de openbare
school alhier niet hadden bezocht. Het gaat hier meer
om het spel dan om de knikkers, maar B. en W.
wijzen op de consequentie, als de kinderen wel wor
den toegelaten.
In verband met de consequentie wordt besloten
voor dit jaar de kinderen toe te laten.
2. Benoeming van een lid der Commissie voor
werkverschaffing wegens het niet aannemen van P.
Burgmeijer (zie ingekomen stuk onder 1, sub b).
Benoemd wordt met algemeene stemmen de heer J.
Bakker Jn. Jz.
Autobuskosten vergoed.
3. Voorstel van B. en W. om gerekend te zijn in
gegaan 19 September j.1. voor zoover van na te noe
men vervoerwijze werd gebruik gemaakt, aan de ar
beiders, thans werkzaam in de Wieringermeer (droog
making Zuiderzee), die gehuwd of kostwinner zijn,
een wekelijksche vergoeding van f 1.50 per persoon
te verleenen voor de kosten van autobusvervoer naar
en van hun werk, welke kosten f 4 per persoon en
per week bedragen.
De heer Waiboer heeft gehoord, dat voor den auto
busondernemer het vervoer niet voldoende beloond
werd.
Opgemerkt werd, dat men zich tot het verzoek dient
te bepalen en met algemeene stemmen wordt dan ook
conform het vporstel van B. en W. besloten.
De Vleeschkeuringsdienst.
4. Behandeling der begrooting 1933 van den Keu
ringsdienst voor; vee en vleesch in den Kring Barsin-
gerhorn.
De heer WanDoer vraagt, of de gemeente medezeg
gingschap heeft' inzake het opmaken van de begroo
ting cn spr. begrȆPt niet dat gezien het groote tekort,
de directeur, de adjunctdirecteur en de secretaris-
penningmeester ^slechts aanbieden 8 op het salaris
te korten, z.i. rrioest dat noodig 25 zijn geweest
Ook de salarisst'n van de slagers zijn veel te hoog en
spr. vraagt of bekend is, of door de slagers dage
lijks gewerkt w^rdt en ook of de auto's voor het ver
voer der kadavers, 's Zondags voor de slagers dispo
nibel zijn. Spr./ vraagt dit gezien het feit dat een sla
ger uit te ga.«*t ging en later door zijn collega opge
haald moest /worden. Wordt daar controle op uitge
oefend?
Spr. meen#, dat de functies van directeur en secre
taris-penningmeester wel in één persoon vereenigd
konden worgden. Spr. adviseert de begrooting niet
goed te kei#ren, tenzij de afgevaardigde der ge
meente na-ur eigen inzicht zijn stem geeft en dus de
gemeente /'geen zeggingschap heeft.
De Voorzitter zegt, dat als de gemeente geen zeg
gingschap^ had. den leden geen begrooting zou wor
den toege zonden en dan zouden ook de opmerkin
gen van /den heer Waiboer achterwege hebben kun
nen blijden. Dat de salarisvermindering van 8 on-
voldoerijfde is, met het oog op het tekort, is geen rede-
neerinspt, want als de gemeenterekening dan eens sloot
mettekort van f 15000, zou de burgemeester het
zü^ker zonder salaris moeten stellen. De commissie
Speeft toe dat het voor den directeur een nevenbe-
HTrekking is, maar de.functie zal door een veearts ver-
pftuld moeten worden, en een aparte directeur zal het
Bmiet voor een salaris van f2300 8 willen doen.
l»e commissie is ook overtuigd van de vele werk
zaamheden ook voor de slagers en er is zelfs gezegd,
Ipiicnen de slagers niet meer salaris te hebben! Of er
SF voldoende controle is? Er is een commissie van toe
zicht en de dagelijksche controle berust hij den di
recteur.
De heer Kriller deelt mede, dat het advies van de
kleine commissie om de salarissen van directeur, ad
junct-directeur en secretaris-penningmeester met 8
terug te brengen, door de geheele vergadering is
overgenomen. De slagers hebben zeer onregelmatig
werk, de keurmeesters eveneens en daarom is be
sloten, die salarissen te handhaven. Spr. weet niet of
des Zpndags de auto's door de slagers worden ge
bruikt Er is zooveel gepraat, wat groote nonsens is.
De heer Waiboer heeft zelf gezien, dat de auto van
af Zijdewind gesleept moest worden, dat berust niet
op praatjes.
De Voorzitter zal de commissie op de hoogte bren
gen van deze vraag.
De heer Kolkman vindt het een beetje kleingees
tig, dat de heer Wanboer dit ter sprake brengt. Het
is spr. .bekend, dat de slager Quax voor een spoed
geval, ernstige ziekte, te Zijdewind bij familie is ge
weest, dat tot overmaat van ramp de auto weigerde
en per fiets hulp uit Schagen moest worden gehaald.
Dat in zoo'n geval de auto wordt gebruikt vindt spr.
niet zoo erg en spr. vindt, dat de heer Waiboer beter
had moeten informeeren.
De Voorzitter wijst er op, dat het bekend is dat
Quax een heel goede kracht is en spr. is het met den
heer Kolkman eens, dat niet direct alle? naar voren
moet worden gebracht wat in de volksziel opkomt.
De heer Waiboer zegt, geen enkel persoon te hebben
genoemd en of het een beste of slechte kracht is, laat
spr. koud.
De heer Van Zoonen zegt, dat de heer Waiboer in
min of meer insinueerenden geest over de prestaties
der slagers heeft gesproken. Als men in 't openbaar
«ooiets gaat aanvoeren, moet men zich beter op de
hoogte stellen. Het is spr. gebleken dat èn slagers,
èn keurmeesters èn adjunct-directeur zeer veel werk
verrichten en als men vraagt waarom men niet meer
dan 8 verlaging voorstelt, kan men ook de vraag
stellen, waarom men 5 rente voor zijn geld vraagt
en waarom niet 3.
De begrooting wordt goedgekeurd, tegen stemde de
heer Waiboer.
5. Vaststelling van het primitief kohier der hon
denbelasting, dienstjaar 1932.
Het kohier wordt vastgesteld tot een bedrag van
f93.50.
Slecht geboerd.
6. Aanbieding der gemeenterekening over het
dienstjaar 1931, vergezeld van de rekening over 1931
van het Burgerlijk Armbestuur.
De gewone dienst van de gemeenterekening sluit
met een nadeelig saldo van f 6451.72, de kapitaal-
dienst met een nadeelig saldo van f 113607.12. Dit
laatste is een administratief nadeelig saldo, omdat er
nog geen vaste geldleeningen zijn gesloten.
De rekening van het Burgerlijk Armbestuur sluit
met een nadeelig saldo van f208.58M.
Tot leden der commissie van onderzoek dezer re
keningen worden aangewezen de heeren Waiboer,
Slijkerman en Van Zoonen.
Een treurig beeld.
7. Voorstel om aan het Burgerlijk ^Armbestuur
over 1.932 een extra subsidie te verleenen van f 1400.
De Voorzitter zegt dat het geen prettig voorstel is,
omdat er uit blijkt dat er heel wat wat onderstand
moest worden gegeven. Tot nu bedroeg de subsidié
f 2900, zoodat zij met deze f 1400 f 4300 zal bedragen.
Door het. Katholieke Armbestuur is ongeveer f5000
aan onderhoud gegeven, door de Protestantsche Arm-
voogdij ongeveer f2000 en daarbij komt dan nog de
Diaconie der Ned. Herv. Kerk.
Overeenkomstig het voorstel van B. en W. wordt
besloten.
De aflossing van f 4500.
8. Voorstel tot wijziging en aanvulling van de
primitieve raming der gemeentebegrooting voor 1932,
zulks naar aanleiding van een van Gedeputeerde
Staten van Noordholland ontvangen 3e Nota van Op
merkingen.
Zooals door den heer Van Zoonen reeds was voor
speld, is de begrooting nogmaals van Ged. Staten
terug ontvangen en wel met het verzoek er in te ra
men een bedrag van f 4500 voor aflossing aan het
Rijk. Door het Rijk was van 1932 een aflossing van
f4500 geëischt; voor 1933 ene van f7000, maar voor
1933 is de regeering teruggekrabbeld tot een bedrag
van f 4500.
De Voorzitter wijst op de moeilijkheid om voor 1932
tot een aflossing te komen van f 4500, wijst op het
gemis voor 1933 van een batig saldo en berekent dat
voor 1933 een tekort zal zijn te de.kken van f 14000,
een bedrag dat nooit door belastingheffing zal zijn
te verkrijgen. Geen officieele toezegging is gedaan,
maar wellicht is voor 1932 af te komen van de f4500
aflossing, en aan het Rijk zou dan voorloopig een
voorschot van f 10.000 gevraagd dienen te worden. In
verband met besprekingen in Den Haag stelt spr. voor
de begrooting dus nog maar niet te wijzigen, doch te
probeeren de f 4500 aflossing weg te werken.
Aldus wordt besloten.
9. Concept-besluit tot wijziging en aanvulling van
den gewonen dienst der begrooting voor het dienst
jaar 1932 (2e suppl. begrooting Gewone Dienst).
De begrooting wordt gewijzigd in verband met de
extra subsidie aan het Burgerlijk Armbestuur.
10. Voorstel tot wijziging van het ter vorige verga
dering genomen besluit om aan Jb. Witte te vergoe
den f7.50 voor huurafstand van een gedeelte grond
benoodigd voor werkverschaffing (te wijzigen in
f 12.50).
Conform het voorstel wordt besloten.
11. Rondvraag.
De her De Boer merkt op, dat de slooten langs
de wegen opgeknapt dienen te worden.
De Voorzitter zegt dat dan overleg gepleegd dient
te worden met de eigenaren der Belendende lande
rijen. Door den Minister wordt kroozen, diepspitten,
baggeren, enz. als werkobjecten beschouwd, waarvoor
de regeering subsidie verleent en waarbij de belang
hebbenden 30 a 40 der kosten dragen.
Vergadering te Winkel.
(Vereenvoudigde spelling).
Woensdag 19 Oktober had in het lokaal van de heer
de Bruqn, een openbare vergadering plaats van het An-
tifokomitee, waar Gré Nabrink uit Den Haag over bo
vengenoemd onderwerp sprak.
We hebben, aldus spr.. het fascisme verwaarloosd en
eerst gedacht dat het aleen tot Italië behoorde. Een
grote betekenis hebben we er aanvankelik niet aan ge
hecht. Hierin hebben we gedwaald. In Italië is het tot
een «eer grote macht gekomen, en via de Balkan en
het Oosten is het tot hier doorgedrongen. Te sterk
wordt de mening verkondigd dat het fascisme van de
bezittende klasse komt. Doch het vergiftigd tevens de
arbeiders. Dit beangstigt ons. Allerlei dringende vra
gen worden daardoor aan de orde gesteld.
In bijna alle nieuwe staten die na de oorlog zijn ont
staan is het aksent zeer sterk gelegd op het nationa
lisme. Wel on-verbrekelik is het verbonden met reaksle.
Al zijn fascisme en reaksie dan ook geheel verschillen
de faktoren.
Reaksie is van de bezittende klasse en dient om de
groei van de arbeidersbeweging tegen te houden, het
geen zich uit in beperking van het vrije woord, radlosen-
suur, beperking van pers, Welterrapport enz. Dit is
material en geestelik een achteruitgang. Dit is echter
geen fascisme.
Bij het fascisme wordt een beroep gedaan op elemen
ten die diep in de mensen leven. Er is een diepe onder
grond. Het wil ook iets nieuws brengen voor de men
sen die het aanhangen. Doch de metoden die het toe
past zijn reaksionair. Hiertegen is felle strijd geboden.
We willen en kunnen niet terug naar toestanden die 50
of 100 jaar aohter ons liggen.
Willen we met sukses strijden, dan moeten we nauw
keurig nagaan, waar het gevaar schuilt.
Momenteel loopt in Nederland de bezittende klasse
nog niet warm voor het fascisme. Het is meer verankerd
in de arbeidersbeweging en vooral in de Jeugd. De jeugd
valt voor een'groot gedeelte in handen van het fascis
me. Sinds 1919 is de nationaal-socialistiese partij in
Duitschland uitgegroeid tot de grootste partij. Gevormd
voor een groot gedeelte door de jeugd, ontleent ze hier
aan haar kracht, maar tevens 't gevaar. De kracht van
het fascisme in Duitschland Is gekomen uit de oorlogs
mentaliteit. We hebben allen de neiging om zo goed
moxelik voor de dag te willen komen. Zo hebben ook
de Duitse vaders die aan het front geweest zijn, niet in
de eerste plaats ln hun gezin gesproken over de ellen
de en de dierlikheid van den oorlog, doch wel over de
heldenmoed en offervaardigheid het vaderland te dienen
in een oorlog. Dit heeft zijn invloed op de jeugd doen
gelden, en hen gestuwd in de richting van een sterke
oorlogsmentaliteit.
We hebben wel gemeend dat als we de mensen maar
veel van de ellende van de oorlog lieten zien, dit een
middel was om de kansen van een volgende oorlog
kleiner te maken. Ook dit is niet juist geweest. De mens
zoekt in een bioskoop waar oorlogsfilms draaien altijd
geen huivering, doch ook genoegen. Voor velen biedt de
oorlog uitleving van opgekropte en verdrongen instink-
ten. Men komt los van de konventie en de dwang van
de burger-maatschappij, en geeft op allerlei terrein aan
onbevredigde impulsen kansen.
De Duitse jeugd die na de oorlog is ontwikkeld en
opgegroeid is met een oorlogsmentaliteit en in een re
vanche geest, heeft spijt niet aktief aan de oorlog deel
te kunnen nemen. Temeer daar werkloosheid en ellen
dige omstandigheden, geen ruimte laten voor uitleving
van hun energie, die in een oorlog de vrijë loop naar
bulten heeft. De jeugd zoekt ontspanning van innerlijke
krachten. De werkloosheid werkt de spanning van in-
nerlike faktoren in de hand. Zij zoekt uitkomst. Ieder
die hiervoor kansen biedt heeft de jeugd.
Werkloosheid versterkt teyens het minderwaardig
heidsgevoel. Dit zoekt men te overwinnen. In het mili
tarisme komt het meerderwaardigheidsgevoel weer naar
boven, omdat men daar weer aktief kan deelnemen voor
een groot ep nuttig doel, zo waant men, en hiermede
dan tevens zijn minderwaardigheidsgevoel overwint.
In Duitsland wordt meerderwaardigheidsgevoel ge
kweekt. De meeste kansen heeft dit als het doel spoe
dig bereikbaar is. Om grote massaas warm te maken
moet een doel wat voor deze massa gesteld is bereik
baar zijn. Het verlangen 't doel te bereiken bind in ster
ke mate de nationaal-socialistiese beweging in Duits
land. De toestand waarin de Duitse jeugd is opgegroeid
was gunstig voor het fascisme.
De jeugd is romanties, beleeft de romantiek in zich
zelf, en wil dit ook in praktijk brengen. Doch ook in
ouderen is deze drang aanwezig. Men vlucht aan de
hai-de werkelikheld van het leven naar de onwerkelik-
heid van de romantiek. Wie bij deze romantiek van de
jeugd aansluit, heeft de jeugd, 't Socialisme deed dit
niet.
Met prinsipes heeft het fascisme de jeugd nooit ver
moeid. 't Oude vechtideaal is versterkt, terwijl de maat
schappij de gelegenheid biedt 't in praktijk te kunnen
brengen.
De heer Van Zoonen noemt het een bezwaar dat
dan voortaan het baggeren niet meer zelfstandig
door de tuinders zal worden gedaan.
De Voorzitter zegt dat de Minister alleen steun wil
geven aan menschcn in loondienst.
De heer Kriller zegt dat dit dus de laatste verga
dering zal zijn. éat hij deelneemt aan dit college. Spr.
dankt voor de medewerking en dankt den Voorzitter
en dc andere heeren voor hun hartelijke woorden.
De Voorzitter merkt op dat dc heer Kriller raads
lid blijft totdat dc geloofsbrieven van zijn opvolger
zijn goedgekeurd. Spr. verwacht dat de heer Kriller
dus nog een vergadering zal bijwonen en hoopt van
harte dat de heer Kriller dan aanwezig zal zijn. Spr.
brengt den heer Kriller nogmaals dank voor alles wat
deze voor de gemeente heeft gedaan en wijst er op
dat er zich vele moeilijkheden voordeden, die de men-
schen niet zullen beseffen.
De heer Van Zoonen sluit zich bij de woorden van
den Voorzitter aan, het doet hem leed dat de lijst
aanvoerder ons gaat verlaten, maar het besluit heb
ben wij te eerbiedigen. Spr. hoopt dat de opvolger
van dezelfde kwaliteit zal zijn.
De Voorzitter deelt nog mede. dat het de bedoeling
is dat in de volgende vergadering een tijdelijke wet
houder wordt benoemd.
Hierna niemand meer het woord verlangende, sluit
de Voorzitter de vergadering.
De vervanging van de Postbrng door een
steenen brug. Het werk aanbesteed.
Laagste inschrijver 50 beneden de ra
ming.
Zooals dezen zomer in den Helederschen gemeente
raad is besloten, zou een steenen brug worden aange
legd, ter vervanging van de bestaande Postbrug. Deze
Postbrug ligt in het centrum der stad en vormt de
rechtstreeksche verbinding eenerzijds met het station,
anderzijds met het postkantoor. De zeer smalle hou
ten brug, die bovendien uiterst gevaarlijke scherpe
bochten vormde, leverde een voortdurend gevaar op
Er leeft in de mensen veel van de oude strijders-
natuur. Dit vechtinstinkt leeft sterk bij militairen en
politie. Doch ook verheft zich hierop, vermengd met
de romantleke aanleg, het fascisme. Hierin is- veel
kinderliks en onbeschaafd. Redelike mensen trachten
dit alles te overwinnen. Fascisten, politie en militairen
overwinnen dit nooit.
Ook is de geheimzinnigheid een faktor die aantrekt.
Dit wakkert men in het fascisme aan. Fascisten mogen
geen lid zijn van geheime organisaties en men bedoeld
hiermee dan de vrijmetselarij enz., terwijl deze toch
duidelijk statuten enz. openbaar hebben gemaakt. Het
gaat dan ook in de eerste plaats om de geheimzinnige
sfeer die men poogt te versterken. We denken ook aan
de eed en het handgebaar, 't Handgebaar vinden we
niet alleen bij fascisten doch ook bij kommunisten. Dit
is primitief en romanties, stamt uit de oude tijd dat de
jagerslnstinkten het leven beheersten. De jeugd zwelgt
in dit soort van romantisme.
De karaktertrekken van het fascisme zijn overal ge
lijk. Zowel in Italië, als in Duitschland, Nederland en
Engeland.
De fascisten worden op de geregelde burgeroorlog
voorbereid, ook in Nederland. Momenteel tellen we in
Nederland reeds 18 uitgesproken fascistise organisaties.
Er is wel een sterke onderlinge verdeeldheid en strijd
om het diktatorschap, doch dat wordt wel opgelost als
de bezittende klasse haar steun verleend heeft.
Doch bij allen is er het grote gebaar en de romantiek.
Ook is dit het geval met Mussolinl. Op zijn best als
fascist is Mussolini bij de parades en luchtmanouvres,
waar hij als de sterke man in uniform een zeer sterke
uitzonderingspositie inneemt en daarmee %*oor de zwak
ken en do massa een symboliese betekenis heeft van
kracht, en om iets aan de anderen te kunnen geven.
Men vraagt voor diktator geen persoon die geestelik
boven andereen uitsteekt, maar een persoon van het
grote gebaar, die indruk van kracht geeft en het roman
tiese verlangens in de massa kan bevredigen.
Het nationaal Jongeren Verbond is een voorschool
tot het fascisme. Deze beweging groeit krachtig. Hoge
militairen geven er leiding, de rijkseenheidsgedachte en
de gezagskwestie staan voorop. Aan de levende wensen
komt men tegemoet door het geven van lessen in bok
sen en worstelen. Officieren geven hierin les.
Het fascisme in Nederland bevind zich onder de Hol
landse jeugd, al worden deze dan ook op elke wijze
gesteund door politie, militairen en burgerwachten.
't Fascisme bestrijden is een moeilik en zwaar werk.
et geweld van wapenen neer slaan, geeft geen oplossing
en is. ondoenlijk, 't Fascisme heeft al het wapengeweld
van deze wereld met zich mede. Door ons kan nooit het
aksent vallen om het met wapenen te bestrijden, al
zouden we in uiterste noodzaak ons gewapend moeten
verdedigen. Wij zullen andere middelen moeten bezi
gen, willen we het fascisme zelf niet versterken. Wij
moeten de grondoorzaken wegnemen. Het ongevoelig
maken van de jeugd voor het fascisme, door geestelijke
bewustwording.
Geestelik moeten we de gedachte breken dat een
ander het voor de mens kan doen. Dit is het belang
rijkste wapen.
Gevaarlik is dat het fascisme met soslalistiese leuzen
komt. Zo worden strijdbare arbeiders overgeheveld
naar de reaksie.
We moeten het vertrouwen van de arbeiders verster
ken in het kunnen van eigen klasse. In dit opzicht moet
men zelfvertrouwen hebben. Op 't persoonlijke inzicht
en de persoonlik© levenshouding komt het aan.
Wij moeten een beroep doen op het gezonde verstand
en de zelfkontrole. Dit maakt de groei van het fascis
me onmogelik. 't Fascisme vraagt in de eerste plaats
mensen die geloven, doch niet denken. Die lam geslagen
zijn en geestelik uitgehold door de praktijken van het
reformisme.
De bevrijding van de arbeiders is nog steeds de taak
van de arbeider zelf. Daarom ook is het nodig dat be
wustwording wordt bevorderd en verantwoordelikheid
gewekt. Met onze gehele persoonlikheid moeten we ons
in de strijd werpen tegen het fascisme. Met volle over
gave en verantwoordelikheid onze houding bepalen, zo
als momenteel de dienstweigeraars en in het biezonder
onze kameraad Simoens in België, die nu reeds 18
dagen in hongerstaking is.
Voor het geweld behoeven wij niet te zorgen, dat
doet de overheid. Wij hebben effektlever wapenen. De
ekonomiese strijdmetoden, van boycot, sabotage en be
zetting der bedrijven. Deze middelen moeten we aan
vaarden en nu reeds trachten toe te passen tegen fas
cisten, burgerwachten, militairen enz. Wij verwachten
niet een direkt sukses. Doch wel kunnen deze midde
len een gevoel van kracht geven.
Dezelfde metoden moeten we toepassen tegen oorlog
en militarisme. De tijd !s kritiek. We moeten de handen
in een slaan en intensief arbeiden. De tijd van woor
den is voorbij, nu hangt het af van de daden. Overal
moeten we trachten het denken te wekken, protest-
aksies te ontketenen. Langer wachten ls misdadig. Dit
is een tijd van over- of ondergang. Helaas verkeren we
in de verdedigende positie. Maar laten we bedenken,
dat de beste verdediging de aanval is. Dit moet geor
ganiseerd worden. Het gaat om de hoogste goederen
die de mensheid bezit. Laten we daarvoor onze beste
krachten geven.
HOE DE HONGER NAAR GOEDE BELEGGINGS
WAARDEN DIENSTBAAR TE MAKEN AAN
DE BEVORDERING DER WELVAART?
„Het ei van Columbus" als broodnoodig middel ter
bevordering der welvaart en van een betere oriëntatie
der beleggingsmarkt, zou men het zeer interessante idéé
kunnen noemen, dat prof. dr. N. J. Polak, hoogleeraar
aan de Handelshoogeschool te Rotterdam, in het jongst®
nummer der Economisch-Statlstlsche Berichten ontwik
kelt.
Onder een pakkenden titel, als hierboven weergege
ven, doet de schrijver in zijn artikel het voorstel tot
versneld uitvoeren van openbare werken.
Daar het plan alleszins spoedige nadere overweging
waard is, en ln ruimen kring verdient gekend te wor
den, geven wij de groote lijnen ervan weer.
Terecht betoogt prof. Polak, dat ons wegen- en brug»
gen-apparaat onvoldoende is, dat de verbetering daar»
van thans van eminent belang is voor ons geheele eco
nomische leven, aar hoe?
Hadde het Rijk de middelen... Maar het Rijk heeft ze
niet.
Het Rijk heeft ze niet. Wil dat zeggen, dat die mid
delen er ook niet zijn? Geenszins: er zijn reusachtige
kapitalen in liquiden vorm beschikbaar. Er is honger
naar goede beleggingswijzer.. Er zyn milliarden opgepot
of uit de Ingekrompen productie vrijgekomen, die on
middellijk zullen toevloeien aan eiken opzet, die met
niet te groot risico een behoorlijk, zij het matig rende
ment belooft. Waarom die milliarden dan niet opgeno
men door publieke lichamen? Omdat die publieke licha
men ten deele verbruikshuishoudinsren zijn. op welker
rationeele verbruiksbepnling men niet gerust is, om***'
die publieke lichamen al zoovele oude sohuidim hebben
gemaakt voor uitgaven, waarvan men vreest, dat ze
niet alle ©ven doelmatig zullen blijken, en omdat ze nog
zooveel zullen moeten leenen voor toekomstige verdere
uitgaven, aan welker efficiëntie getwijfeld wordt.
Waarom die milliarden niet den ondernemingen toe
vloeien? Omdat de voorwaarden voor herleving voor
tal van bedrijven nog niet vervuld schijnen.
Maar voor werken, die zonder ©enigen twijfel produc
tiviteit en rentabiliteit beloven, is zeer zeker veel ka
pitaal beschikbaar. Acht men nu versnelling van den
aanleg van wegen en bruggen urgent, dan kan men
zeker daartoe het kapitaal verkrijgen en uit de eigen
productiviteit en rentabiliteit dier werken beloonen en
amortiseeren, indien men slechts zorgt, dat die eigen
rentabliteit niet wordt aangetast door volkomen exo
gene risico's. Indien alzoo geen vermenging plaats
vindt met andere posten van het staatsbudget, met an
dere ondernemingen, met andere voorzieningen, die niet
zulk een zekere productiviteit en rentabliteit in het
vooruitzicht stellen. Zulk een verzelfstandiging van het
bedrijf voor den aanleg van wegen en bruggen ware
op twee manleren te bewerkstelligen.
In de eerste plaats zal men voor den aanleg van be
paalde bruggen, al dan niet met aansluitende wegge
deelten. concessies kunnen verleenen aan particulieren,
die het recht zouden verkrijgen tot het heffen van een
bruggeld, totdat het Rijk tegen vooraf bepaalde voor
waarden de verbinding overneemt of totdat een vooraf
te bepalen totaal bedrag aan bruggelden is gebeurd. De
aanleg zou natuurlijk volgens aanwijzingen en plannen
van den Rijkswaterstaat moeten geschieden, het brug
geld zou door het Rijk moeten worden gelimiteerd. In
Amerika is zulk een figuur niet onbekend.
In de tweede plaats zou het Rijk het Wegenfonds dus
danige zelfstandigheid kunnen verleenen, dat leeningen
ten laste van dat Fonds konden worden gesloten. Dit
Fonds heeft aanzienlijke jaarlijksche inkomsten. Voor
1933 is, evenals voor 1932, geraamd een opbrengst aan
wegenbelasting groot 12 millioen, aan rijwielbelasting
groot. 7 millioen. Op de bijdrage van het Rijk rekent de
schr. hierbij niet. Het Fonds heeft eind 1932 een schuld
aan het Rijk groot 12 millioen; geraamd is, dat het Rijk
in 1933 opnieuw 8 millioen zal voorschieten, maakt to-
taal 20 millioen. Op deze voorschotten wordt 4 pet. rente
vergoed, aflossing behoeft eerst plaats te vinden, zoo
dra het Fonds geen voorschotten meer noodig heeft.
ffelt men nu, dat een versnelling vaa den aanleg zoo
danig plaats vindt, dat het bedrag, dat in tien jaar zal
worden uitgegeven, in vijf jaar wordt verwerkt, dan zal
men de jaarlijksche uitgaaf voor werken van 20 millioen 1
in die vijf jaar tot 40 millioen moeten opvoeren. Vijf
jaar achtereen zal men dan 20 millioen ten laste van
het Fonds moeten leenen. Mét de rentebetalingen, ln
den loop van die vijf jaar te doen. zal dit een leenings-
bedrag van ciroa 110 milioen vereischen.
Het dénkbeeld van hét in versneld tempo uitvoeren
van openbare werken Is niet nieuw. In hetzelfde week
blad heeft prof. dr. G. M. Ver-rijn Stuart reeds enkele ja
ren geleden de wenschelijkheid ervan betoogd en ook
de S.D.A.P. heeft in haar rapport over bedrijfsleven en
verruiming van de arbeidsmarkt in Nederland op dit
vraagstuk de aandaoht gevestigd.
Tot dusver heeft onze regeering nog weinig in deze
richting gedaan. Eerder volgt zij thans een tegenover
gestelde politiek (vertraging in de uitvoering van de
Zuiderzeewerken), hoewel daarvan de slechte toestand
van land's finantlën de oorzaak is.
Nieuw is daarom de vorm, waarin prof. Polak dit
vraagstuk giet, dat zeker overdenking waard is. Al moge
de beteekenis van dit plan o.a. Voor de verruiming van
de arbeidsmarkt niet. te hoog worden aangeslagen, het
heeft in elk geval dit voordeel, dat voor onze metaal
industrie nieuwe werkgelegenheid wordt geschapen, ter
wijl verder ons wegennet over enkele jaren oevral in
goeden staat zal verkeeren. Dit zou voor onze land- en
tuinbouwproducten nieuwe afzetmogelijkheden in het
eigen land kunnen openen, hetgeen, gezien de verminde
ring van de buitenlandsche markten, zeker niet te ver
smaden is. Bovendien zal een deel van het kapitaal, <l«t
thans op groote schaal in liquiden vorm op belegging
wacht, in het eigen land kunnen worden belegd.
