fa. H.W. HOLSMULLER. Alkmaar
De B
rabantsche
Brief
met 2 cent per
ons verhoogd
„SABINA"-Theeprijzen
van Dré.
Het oude jaar.
Wegens verhooging der invoer
rechten met 22'|2 ct. per K.G., zijn de
38 ct.
32 ct.
28 ct.
Groenmerk
Blauwmerk
Oranjemerk
24 ct.
18 ct.
Reclame
Java
Ulvenhout, 31 December 1932.
Menier,
't Kalenderke hangt daar
weer mee 'nen burgemees
tersbuik. 't Is. of me weer
nuuwe reserve gekregen em-
men om te leven. Driehon
derdvijfenzestig dagen han
gen weer gereed om afge
plukt te worren. En 't zal
werendig aan mijn nie leg
gen. om da-d-elken dag 'n
bietje gulzig, om da geren,
te doen!
Snotverdemallemosterdpot,
ik weet heel goed, ik weet
veuruit, dat daar blaaikes
tusschen zitten, die er in-
hangen as prachtige vruchten, maar die van binnen
gestoken zijn, 'nen smerigen wurm veur me verber
gen. Ollee, ik ben nie zot. Als ge zestig van die bloks-
kes kaalgeplukt hedt, dan zouwde wel 'nen kop van
beton motten hebben zoow hard, as ge da nie veuruit
wist!
'k Heb er niks van laten merken aan oew, niks,
maar ok in d'n lesten blok zaten van die „gestoken"
dagvruchten, van die verdoken wurmen. Maar 'k heb
ze mee klokhuis-en-al d'n miestkuil opgespoegd om
zoow's te zeggen, toen 'n ferme pijp tabak gestopt om
m'nen mond te spoelen, 'k ben de bosschen en de vel
den ingestapt, hier en daar m'nen stok zoow's teugen
'nen boom aangeklotst en zoow d'n viezen nasmaak
„verwerkt", da'k weer opgelucht en steuvig bij m'n
Trui trugkwam!
In denk maar zoow, na al m'n ondervindings: d'r is
ginnen schaduw zoo zwart waar ze oew zielement in
perbeeren te dompelen, of tóch komt mergen 't zonne-
ke weer op! En as da twee, drie keeren opgegaan is,
ollee, dan meugen er schaduwen zijn, zoow zwart as
Joostje Pek, 't licht komt vanzelvers weer deur, as ge
't zonneke maar opzoekt! Da wil zeggen as ge maar
op tijd 't bosch in schiet mee 'n steuvige pijp en 'nen
stok en as ge 't „zwartsel" dan maar lekker uit oew
harsepan lot waaien. Ollee, ginnen betere troost,
gin grooter wijsheid is er op te doen, as bij die eeu
wen-ouwe toen en, die stlllekes, peinzend te leven
staan naar omhoog
Want och, amico. 't felste leed da-d-oew aangedaan
wordt 't is 't leed dat d'n mensch oew aandoet! En
is da, goed beschouwd, de moeite wèèrd om daar zoow
laank bij stil te staan? Daar te veul over te murme-
reeren!
Ik vertel oew, -'k heb m'n oogen altijd goed open
g'ouwen. As 'k in de hei lig, mee m'n oogen toe veur
't zonneke, as ik deur de bosschen stap, mee m'n oogen
wijd open in d'n diepen duster, ik naar de lochten
kijk, die hoog boven me in de eeuwige onendigheid
stapelden of wegslierden. as ik in de Mark zwom tus
schen 't gepèrel van de zondeurschenen waterdroppen,
dan heb 'k veul meer gezien, dan da'k zouw hebben
weggesoesd in 'n donker hoekske; dan hè'k de taal van
'nen steenouwen eik verstaan; de lach van 't water-
rimpeltje begrepen; in de ademhaling van de golvende
hei 't groote bestier gezien en vertrouwen gekregen.
Maar ok: as ik 'n blaaike opropte van d'n grond; dan
hè'k 't aangekeken en er tegen gespróken en "k heb
gezeed: schoon, gouwen blaaike, jouwen tijd is veurbij.
Oewen opvolger zit al in "t onzichtbaar speldenknob-
beke daar ergens in dieën hoogen kruin en... da ligt
hier volgend jaar weer in z'n leste gouwen hemmeke."
En van da nietig blaaike hè'k dan gezien naar d'n
ónendigen hemel, mee de zulverige wolkengevaarten,
die daar wegzeilden as kollesale schepen op 'n jagende
zee en dan... dan lachte-n-ik om Piet Jaansen, Jan
Pietersen of 'n aander gewichtig menschke. da geper
beerd had mijnen dag te verknoeien.
En waarom?
Uit bitteren êremoei!
De weareld is erm vandaag. Erm aan 't veumomste
van 't leven: 'n bietje geluk! Geluk is 'n goed da nie
te koop is, mee gin millioen milliarden! Ja, zelfs nie
mee oew ziel.
En omdat er nie veul van is, van da goedje waar
elke mensch naar snakt, daarom da-d-'t menschdom
geregeld perbeert van mekaar ,de gelukskes af te ne
men! Af te stelen en te vergruzelen onder d'ren hak.
'k Zat lest in 'nen vollen trein.
Teugenover mé zat 'n jongen steuvigen boer, mee
'nen eerlijken, gezonden kop, waarin 'n paar oogen zoow
rustig en zoow klèèr as van 'n veulen. 'Nen kearel as
'nen jongen eik zoow steuvig, maar ok: net zoow wei
nig ontwikkeld. Ge kost dat aan z'n oogen zien, die
klèèr as water waren. Hij had z'n wefke bij 'm, da-d-in
z'nen binnenzak wouw kruipen en waar ze ok best in
gepast had. Ze had slaap en was moei. Zulke men-
schen kunnen nie teugen de troebele drukte van de
reis en de stad. Die d'r oogen worren moei en schich
tig van 't „stooten" teugen de muren, teugen winkel
ramen mee onbegrijpelijk-gekke modepoppen, teugen
de groote gele vlakken van gluipende en jengelende
tramwagels, veurbij schuivende muren van auto's en
vrachtwagels. Teugen de schimmen van „menleren" en
„dames", waaraan ze niks menschelijks kunnen be
speuren.
't Wefke was moei, doodop en kroop in d'n binnen
zak van dieën „eikenboom mee veulen-oogen".
Toen lee-ie z'nen erm heel, heel veurzichtig achter
da spinnende katje van 'n wefke van 'm, en zee: „per-
beert maar 'n bietje te slapen, da zal oew goed doen"
en blééf doodstil zitten, bang as ie was, ze uit d'ren
slaap te houwen. Nouw en dan glejen z'n groote pèèr-
rienoogen stiekum naar z'n kleine wijf en toen ze sliep,
toen lachten z'n oogen, ja, hoe za 'k da nouw zeggen:
toen lachten ze as van'n moeder die in 't wiegske kekt.
Ja, zoow was 't.
Ge wier zelf gelukkig, amico, van da spanneke z'n
geluk, dat er as 'n zonneke afstraalde!
Gin woord hebben me gezeed. Hij was te druk mee
z'n toeteloeriske. En... hy^ad ginmensch noodig!
Toen 'k „goelenavond" zee, mee 't uitstappen, toen
knikte-n-ie. Hij vermeed alle onnoodige lawijt.
't Was tusschen Amsterdam en Hilversum, en toen
'k uitgestapt was hè'k tot 't K.R.O.-gebouw die twee
groote, gelukkige, kinderoogen veur me«g'ad, van dieën
boerenreus.
Maar... wilde nouw geleuven, ollee, natuurlijk
wilde da geleuven, zóów is 't nouw sjuust! dat er
'n paar „dames" in dieën zelfstcn spoorwagel zatten,
die perbeerden om da spanneke teugenover mijn be
lachelijk, dus 'n bietje ongelukkig te maken?
Die d'r oogen gelig lichtend, konden nie teugen 't
zonnelicht dat er straalde van da stukske mensche-
lijk geluk.
Of ze 't kinderachtig vonden? Aanstellerig? Onge
past?
5A.BINA
tot
Oow neeë. da kon 'k wezenlijk wel in de oogen van
die twee dames zien. 't Was „alleen maar" afgunst.
Afgunst op geluk, waar ze zelf naar snakten!
Maar da-d-is d'n wurm, die er nouw en dan in oew
dagelijksch appeltje zit, amico: Afgunstig menschen»
geplaag!
Afgunst op oewen oogst, oew gezondheid, oewen rust,
oewen arbeid, oew... afijn, oew bietje geluk!
En as ge dat nouw goed wit, ollee, dan klap Ik
mee moed en mee vertrouwen op da nuuwe kalender-
blokske, 'k geef de wurmen alvast d'ren eersten op
donder en... zoowlaank as ik de bosschen, de zon, de
Mark, heel de schoone natuur om me henen weet,
ollee, dan kunnen ze mijn m'nen rug kussen, zal 'k
maar zeggen.
Dan gaai ik weer mee alle vertrouwen Drieëndartig
in. hoeveul slecht ze van da jorke ok veurspellen,
waant... driehonderdvijfenzestig keeren zal de zon weer
opkomen en daar is gin schaduw teugen opgewassen!
In deuzen geest, amico, wensch ik oew, ok namens
Trui en alle lezers en lezeressen van m'n briefkes, 'n
zalig nuuwjaar!
'n Bestig Drieëndartig!
En wordt allegaar zoow gelukkig as t maar kan, ik
zie 't gère.
Veul groeten van Trui en as altij gin horke minder
van oewen toet a voe
DRé.
Het oudejaar, het crisis-jaar,
Met z'n malaise-kuren,
Loopt onafwendbaar naar het eind,
En telt nog enk'le uren.
Het heeft ons weinig goeds gebracht,
't Was al raaar klagen, kniezen.
En 't slado wijst voor menig zaak
Beduidende verliezen.
De wereld heeft in 't algemeen
Van zeer veel schoons gesproken.
Alleen, „de daad" heeft hier en daar
Bedenkelijk ontbroken!
Soms leek het even of het ging,
Bijvoorbeeld na Lausanne,
Maar steeds weer liep de wagen vast,
En had de voorspoed „panne"!
d'Ontwapening schoot weinig op,
Men stoofde wat formules.
En bracht oen slap product ter markt,
Met nationaal-capsules.
Men worstelde de maanden door,
En 't schouwspel werd al droever,
Toen niemand kleur bekennen wou
Bij 't practisch werk van Hoover.
't Was kiezen hier en kiezen daar,
En ieder heeft gewonnen.
Zelfs hij, die angstig veel verloor,
Heeft zij er bü gesponnen.
Maar dat is hoog're politiek.
Waar wij ons niet aan wagen,
En het geheim van dit succes
Moet men aan Hitier vragen!
Straks is het oude jaar voorbij,
't Staat leeüjk aangeteekend.
Want ook de meest bekwame man
Heeft leeüjk misgerekend.
Moog' dan het nieuwe jaar, dat komt,
De geesten toebereiden
Tot overleg, verdraagzaamheid,
En kentering der tijden!
December 1932.
(Nadruk verboden).
KROES.
FEUILLETON.
4.
De oude butler was zichtbaar ontroerd.
„En wanneer heb je 't eerste gemerkt, dat het
lichaam van Sir Roderick verdwenen was?"
„Vanmorgen tegen negen uur. Ik moest met Martin
een en andere bespreken en ging naar zijn kamer. Daar
was niemand, het bed was niet eens beslapen. Ik
dacht dat hij wel in Sir Roderick's kleedkamer zou
zijn en ging daarheen. Maar eerst wilde ik mijn lieven
ouden meester nog even zien. Ik ging de groote slaap
kamer binnen en dacht dat ik het bestierf. Het bed
was overhoop gehaald, de bloemen, die wij er den vo-
rigen avond op hadden gelegd, waren over den grond
verstrooid en Sir Roderick was er niet meer."
„Wat heb je toen gedaan?" vroeg Calthorp in span
ning.
„Ik moest eerst even gaan zitten om over den eer
sten schrik heen te komen, meneer; toen heb ik de
deur afgesloten, den sleutel in mijn zak gestoken en
ben Martin verder gaan zoeken. Maar toen ik op zijn
kamer terugkwam, merkte ik dat de meeste van zijn
kleeren er niet waren, dus hij was blijkbaar voor goed
verdwenen."
„Hoe heb je dat stil kunnen houden?"
„Och, dat was niet zoo moeilijk. Alleen moest ik het
wel tegen Cheetham zeggen, omdat zij, Martin en ik,
altijd samen ontbijten en ik moest haar vertellen
waarom hij er niet was. Zij ging naar boven, ze vond
alles zooals ik het haar beschreven had en we spraken
af, dat we zouden zeggen, dat Martin van Keewick was
gaan halen. Later hoorden we dat een van de jonge
tuinknechts James Braitwaite 's nachts niet
thuis was geweest."
„Wat is dat voor iemand?"
„Al van kleinen jongen af heeft hij op de plaats
gewerkt. Hij zal nu dertig zijn. Hij is stil en in zichzelf
gekeerd, niemand mag hem graag. Ze zeggen dat hij
drinkt, maar ik heb er nog nooit iets van gemerkt."
Calthorp zat een poosje zwijgend naar het vloeiblad
op de schrijftafel te turen.
,.Nu, meneer Feitham," zei hij eindelijk, „u hebt in
alle opzichten verstandig gehandeld. Maar we zullen
dit ontstellende nieuws toch niet langer geheim kunnen
houden. Maar Sir Guy en ik moeten het eerst eens
samen rustig bespreken; u kunt ons nu wel alleen
laten."
„Drommels!" riep Guy, toen de butler de kamer
verlaten had. „Wat kan dat allemaal te beteekenen
hebben?"
„Afpersing," antwoordde Calthorp snel en beslist.
„Martin en die huisknecht hebben dat zaakje op touw
gezet."
„Schurken", gromde Guy. „Maar wat moeten we in
vredesnaam doen?"
„Scotland Yard aan 't werk zetten en inmiddels op
eigen gelegenheid nasporingen doen. Mijn indruk is,
dat ze het lichaam ergens op het eiland of in de bos
schen om het meer verborgen hebben. Er schijnt hier
heel wat personeel te zijn; een belooning uitloven.
Honderd pond zou ik zeggen."
„Uitstekend", viel Guy zijn vriend bij. „Dan zullen
we 't ze eerst moeten vertellen.
„Dat kun jij het beste doen. Laten we eerst gaan
eten en dan aan Feitham zeggen, dat hij het personeel
bij elkaar roept."
De beide jongelui spraken weinig onder het eten,
het was te onvrij met bedienden ln de kamer. Het
souper liet niets te wenschen over. De wijnen waren
schitterend en het antieke zilver en kristal vormde
een groote charme voor Guy's schildersoog.
Toen ze gereed waren, wendde Guy zich tot den
butler:
„Roep al het personeel in de hall samen, Feitham.
Ik moet hen vertellen, wat er gebeurd is en wat wij
van plan zijn."
Toen Calthorp en Guy later in de hall kwamen,
vonden ze daar het geheele mannelijke en vrouwelijke
personeel bijeen. Vooraan zat en' klein oud dametje
in een japon van zwart satijn met een kanten mutsje
op. Er was zoo iets eerbiedwaardigs in haar voorko
men, dat Guy zich gedrongen voelde naar haar toe te
gaan en haar een hand te geven.
Hij ging achter een tafel zitten, die midden in de
hall stond, Calthorp zette zich naast hem.
„Ik ben nu voor 't eerst in jullie midden," begon
Guy, als de opvolger van jullie meester, wiens dood
jullie allen ten zeerste betreuren. Maar ik zou jullie
nog niet bij elkaar geroepen heben. als ik niet iets heel
ernstigs had mee te deelen, iets dat mij pas een half
uur geleden direct na mijn aankomst ter oore is geko
men. Men heeft mij verteld, dat het lichaam van Sir
Roderick weggenomen is uit het vertrek waar het lag
en hier uit het huis is verdwenen."
Een luid gemompel van ontsteltenis klonk door de
hall. De mannen en vrouwen keken elkaar onthutst
aan en begonnen opgewonden dooreen te praten.
Guy verkreeg met eenige moeite stilte; vertelde hen
wat hij van Feitham had gehoord en dat naar zijn
mening misdrijf in 't spel was en hij besloot:
„Mijn vriend en raadsman Mr, Calthorp, zal het on-
derzo'ek leiden en ik loof een belooning van honderd
pond uit voor dengeen die het lichaam van Sir Rode
rick vindt."
Toen de twee vrienden de butler en de kleine oude
dame alleen waren gebleven, zei Guy:
„Een paar mannen moeten het eiland afzoeken en
morgen moeten we voor hu p van buitenaf zorgen. Het
is een heele schok voor u. juffrouw Cheetham", richtte
hij zich tot de huishoudster, die in een hooggerugden
stoel zat te schreien.
Het dametje sloeg de oogen naar hem op.
„Het is een geheimzinnig geval, Sir Guy," snikte ze."
maar ik denk er toch niet over zooals u."
„Ze gelooft niet dat Martin het lichaam gestolen
heeft," verduidelijkte de butler.
„Misschien wilt u ons morgen uw meening over de
kaak wel kenbaar maken, juffrauw Cheetham, U moest
nu maar liever gaan rusten."
Toen de huishoudster naar bed was gegaan, begonnen
de nasporingen en den heelen nacht twinkelden bewe
gende lichtjes over het eiland en klonken stemmen
door de duisternis.
HOOFDSTUK VI.
Juffrouw Cheetham's meening en een ontdekking.
Den volgenden morgen ontwaakte Guy na een droom-
loozen slaap en vond Calthorp reeds in de eetkamer op
hem wachten.
„Geen succes hoor!" zei de advocaat toen een be
diende de zilveren schalen met de benoodigdheden voor
het ontbijt had binnengebracht; „ik heb ze nu aan den
anderen kant aan' het zoeken gezet. We moeten na
het ontbijt nog meer menschen ondervragen. Je hebt
de portiers toch gezegd te komen?"
Deze laatste vraag was tot een van de bedienden
gericht.
„Ja, mijnheer: ze zouden tegen negen uur hier zijn.'.
„Ik moet je nog Iets vertellen", hernam Calthorp,
toen de bediende de kamer uit was; „ik heb vanmorgen
een onrustbarend bericht ontvangen dat misschien een
heel ander licht op de zaak werpt."
„Wat is het?" vroeg Guy in spanning.
„Ik heb een telegram gekregen van de bankiers van
Sir Roderick in antwoord op mijn brief van gisteren.
Hier is het"
Guy nam het telegram aan. „Sir Roderick Bertram",
las hij, „heeft de laatste effecten die wij onder onze be
rusting hadden, zes maanden geleden verkocht en se
dert dien niets meer gekocht. Brief volgt", Temple, Qua-
lity."
„Wat kan dat beteekenen?" vroeg Guy verbaasd.
„We zullen wel wijzer worden, als de brief komt: hij
kan tegen twee uur hier zijn. Voorloopig zal ik daarom
de theorie, u'.e ik gevormd heb. voor mij houden. Laten
we nu eerst juffrouw Cheetham maar eens laten ko
men."
Toen het dametje verscheen werd haar gevraagd wat
zy van de zaak dacht.
„Ik heb dertig jaar met Robert Martin in hetzelfde
huis gewoond, meneer," begon ze onmiddellijk. „Hij was
Sir Roderick buitengewoon toegedaan en er was niets
wat hij niet voor zijn meester zou hebben willen doen.
Het is eenvoudig buitengesh ten dat hij zich aan Sir Ro
derick's lijk zou vergrijpen Als ik het met mijn eigen
oogen zag, zou ik het nog niet gelooven!"
V.Maar Feitman dan", wierp Guy tegen. „Hij is toch
net zoo lang hier als u. nietvaar? en het schijnt hem
niet zooveel moeite te kosten het te gelooven."
„Och, meneer." hernam de oude vrouw, „ik wil niets
van meneer Feitham zeggen, ik heb nog nooit een
kwaad woord met hem gehad en dat kan ik niet eens
van Martin verklaren. Maar het is toch niet zoo verwon
derlijk. Sir Guy, als twee mannen, die beiden in dit huis
een belangrijke positie bekleeden, jaloersch op elkaar
zijn. Feitham is hier op het goed geboren en getogen.
Martin was Sir Roderick's bediende in Londen, voor hij
op Wetstones kwam en sedert de oude Lady Bertram
gestorven is, is hij Sir Roderick's rechterhand geworden.
Feitham kwam op de tweede plaats, terwijl dat mis
schien juist andersom had moeten zijn en hij is Martin
dan ook niet bijster vriendelijk gezind. Niet dat ze op
gespannen voet stonden of dat hy iets van Martin te
zeggen, zou hebben, wat hij zelf niet gelooft, maar hij
denkt toch anders over hem dan ik."
„Wat voor soort man is Martin?" vroeg Calthorp.
„Een heerschzuchtig mensch, meneer", verklaarde
juffrouw Cheetham beslist, „en iemand die er een uit
gesproken eigen meening op na houdt. Maar neemt u
dat van mij aan meneer, tot zoo iets als waarvan u
hem verdenkt, is hij niet in staat. Daarvoor ken ik hem
te goed."
„Hebt u er eenig idee van wat er eigenlijk gebeurd is
en hoe het in zijn werk is gegaan?" vroeg Calthorp na
een oogenblik. „Hebt u er een opinie over?"
„Ja meneer. Gisteravond had ik dat nog niet, maar
ik heb vannacht lang wakker gelegen en nagedacht en
nu is mij veel duidelijk' geworden."
Zo zweeg even, als om haar gedachte te verzamelen
en de twee vrienden wachtten in spanning.
„U weet", vervolgde ze na een korte pauze, „dat Sir
Roderick in geen vijf en twintig jaar een voet buiten
het park heeft gezet? Die verandering in zijn levens
wijze kwam door den dood van zijn jonge vrouw en
haar zoontje. Ze waren in Italië toen zijn vrouw en kind
stierven; Martin en Mevrouw's kamenier waren mee.
De moeder en het kind zijn daar begraven. Sir Roderick
was er de man niet naar om zijn verlies spoedig te ver
geten. Hij kwam thuis en alles moest blijven zooals het
was. Denkt u eens aan al die jaren moest er voor twee
personen gedekt worden."
Guy en Calthorp keken elkaar verbaasd aan.
„Toen Sir Roderick terug kwam. mocht er niets in
huis veranderd worden. Mevrouw's kamers zijn nog net
als toen ze leefde; iederen dag worden de vazen op
nieuw met bloemen gevuld. Sir Roderick hield van zijn
vrouw, zooals weinig mannen dat doen. Hij leefde hier
met zijn herinneringen en die waren tot aan het einde
frlsch gebleven; net zoo frisch als op den dag, dat hij
haar en haar zoontje begroef."
„En u denkt begon Calthorp.
„Ik denk" viel juffrouw Cheetham hem in de rede,
„dat Sir Roderick Martin strikte orders gegeven heeft,
dat zijn stoffelijk overschot naar Italië gebracht moest
worden om naast dat van zijn vrouw te worden begra
ven."
„Maar waarom moest daar zoo'n geheimzinnigheid bij
worden betracht?" vroeg Guy. „Op zichzelf zou dat een
heel normale wensch van Sir Roderick zijn geweest,
maar voor die geheimzinnigheid heeft u geen verkla
ring!"
„Voor iemand, die Sir Roderick heeft gekend, behoeft
het geen nadere verklaring, Sir Guy. Wat Martin ook
gedaan heeft, ik ben in mijn ziel overtuigd, dat hij de
bevelen van Sir Roderick heeft uitgevoerd."
„En die tuinman dan"?
Het was de advocaat, die deze vraag stelde.
„Ja, ziet u, meneer. Martin zal het wel niet alleen
hebben afgekund en James Braihtwaite was juist de-
geen, die voor zoo iets in aanmerking kwam. Hij heeft
vrijwel geen vrienden, dus zal niets verklappen en er
was gelegenheid genoeg voor Martin om hem in ver
trouwen te nemen, want hij roeide de boot altijd en..."
„Vertelt u mij nog eens iets. juffrouw Cheetham,"
viel Calthorp haar in de rede. „Was Sir Roderick nor
maal, was hij somber of gedrukt?"
De oude vrouw glimlachte. „O, neer meneer, hij was
heelemaal niet somber en al wilde hij niet meer met
vrienden omgaan, met het personeel bemoeide hij zich
