Wonderen van Groenland.
Een zeldzaam auto-ongeluk te Berlijn.
Na 20 jaar een record verbeterd
Woensdag 5 Juli 1933.
SCHAGER COURANT.
Tweede blad. No. 9306
Op bezoek bij den Koning.
KRUISING TRAMLIJN
EN KANAAL
Ijsbergen van 1500 Meter
Waarnaar men
luistert
Een van de grootste gebeurtenissen van het seizoen in
Engeland is de ontvangst van verschillende meisjes
aan het hof, om aan den Koning te worden voorge
steld. Hierboven zien we de beroemde tennis-ster. Betty
Nuthall, aan wie eveneens deze groote eer te beurt viel.
Van nature bent U vroolijk
maar dat U soms neerslachtig en ner
veus bent, komt alleen, doordat U een
eenvoudig dagelijksch middel ter opwek
king en verkwikking mist; U hebt iets
noodig, dat U nieuwe energie geeft, dat
Uw geest frisch houdt; U hebt behoefte
aan KING Pepermunt. De origineele
KING is geen „pepermunt" zonder meer.
Noen, door het edele natuurproduct,
waaruit het bereid is, vormt het een
lekkernij en medicijn tegelijk!
KING Pepermunt.
KOLHORN—SCHAGEN.
In ons nummer van jl. Zaterdag konden wij mede-
deelen, dat het maken van een kanaalvak en van een
aarden baan voor den provincialen weg (ten deele
met gewalste fundeering) was aanbesteed en dat de
laagste inschrijving bedroeg f283.500.
Vergissen wij ons niet, dan doet zich bij deze aan
besteding hetzelfde verschijnsel voor, dat tegen
woordig regel schijnt te zijn: het werk wordt aange
nomen voor een bedrag, dat aanmerkelijk beneden
de raming ligt. Om aan het werk te kunnen blijven
of om aan den slag te komen, riskeeren de aannemers
kostenberekeningen, welke de kansen op winst haast
bij voorbaat uitsluiten.
Wie werken heeft te laten uitvoeren, profiteert
daarvan. Ook hierom is het voor overheidslichamen
in crisis- en malaise-tijden zulk een dringende eisch
om juist dan den aanleg van wegen en kanalen en
andere economisch verantwoorde werken te bevor
deren, zelfs als ze niet onmiddellijk nut gaan afwer
pen. Voor het geld dat daaraan besteed wordt, krijgt
men iets waardevols in de plaats en men schept
werkgelegenheid, terwijl men anders steungelden
moet uitkeeren, die worden opgeteerd zonder dat er
een tegen-prestatie tegenover staat.
Een andere opmerking waartoe deze aanbesteding
ons brengt, is de volgende:
Aanbesteed werd dat gedeelte van het kanaal Stol-
pen-Schagen-Kolhorn, dat ligt tusschen laatstge
noemde plaats en de kruising van 't kanaal
en de tramlijn Schage n-V a n E w ij c k-
luis.
De vraag drong zich aan ons op. waarom men
Juist dit kruispunt als uiterste westelijke begrenzing
van dit werk zou hebben genomen. Begrijpen wij het
goed, dan is het de bedoeling om kanaal en weg aan
weerskanten van de kruising zoo vlug mogelijk in
orde te maken, doch voorloopig aan het kruispunt
zelf niets te doen.
De verklaring van deze methode van werken
schijnt hierin gezocht te moeten worden, dat reke
ning wordt gehouden met de mogelijkheid, dat be
doelde spoor-(tram-)lijn misschien zal worden opge
heven, zooal niet dit jaar. dan toch in afzienbaren
tijd. Mocht dit het geval wezen, dan zal er dus van
een kruising van kanaal en weg met de spoorbaan
geen sprake meer zijn en kunnen hier groote kos
ten worden vermeden Hoeveel de besparing zou be
dragen, kunnen we niet in een bepaald bedrag uit
drukken, doch wij hebben reden om aan te nemen,
dat het in de tienduizenden zou loopen.
Maakte men nu de kruising reeds in orde, terwijl
ze pas noodig zal zijn, als kanaal en weg gereed zijn
gekomen, dan zou men du? de kans beloopen groote
bedragen weg te smijten, als na korten tijd zou blij
ken, dat het spoortje toch ging verdwijnen. Men
loopt niet vooruit op die opheffing, men drijft ook
niet in die richting, doch hoedt zich voor het ver
wijt, dat men er maar op los werkt zonder rekening
te houden met mogelijkheden, die men niet zelf
schept, doch die er zijn.
Dit laatste staat immers als een paal boven wa
ter. Zaterdag voor een week, toen wij een artikel
met kaart publiceerden over de wegen en kanalen
om Schagen, gaven wij in hetzelfde nummer verslag
van de 26ste gewone algemeene vergadering van de
N.V. Spoor-(Tram-)weg WieringenSchagen. Dat ver
slag zag er niet hoopvol uit en uit de besprekingen
ter vergadering bleek wel. dat men niet blind was
voor de mogelijkheid, dat ook deze tramverbinding
het niet zal kunnen houden.
Welnu, de werkmethode bij de meergenoemde krui
sing houdt met die mogelijkheid rekening. Een an
dere bcteekenis kan er niet aan worden toegekend
en eenigerlei propaganda vóór of tegen het opheffen
van Schagens laatste tramlijn kan er niet in worden
gezien.
De onderzoeker Dr. Sorge is van zijn
verblijf op Groenland teruggekeerd.
Dr. Sorge, die na een verblijf van vijf jaar op
Groenland thans is teruggekeerd, heeft interessante
mededeelingen gedaan over de gevaren, die hij bij
zijn onderzoekingen heeft doorgemaakt.
In verband met een belangrijke wetenschappelijke
studie had hij zich voor verscheiden dagen van de
expeditie gescheiden. Onderweg stiet hij op een reus
achtige gletscher. Hij bracht zijn vouwboot op een
rots en trok te voet twee kilometer verder om de „ge
boorte" van een ijsberg af te wachten. Inderdaad
vond zoo'n geboorte weldra plaats; onder een ge
kraak als van metaal barstte een stuk van den glet
scher af en dreef het fjord uit. Deze ijsberg, die 1500
M. lang was, 400 M. breed en 800 M. dik, maakte bij
zijn „geboorte" golven van 30 M. hoog. Daat deze
geweldige golven, de grootste, die op den oceaan
ooit waar te nemen zijn, zich voortplanten, liep Dr.
Sorge onmiddellijk terug naar de plaats, waar hij
zijn vouwboot had achtergelaten. Maar het was reeds
te laat. De golven hadden dc boot van de rotsen
weggespoeld. Zoodat Sorge, die slechts voor twee
dagen voedsel had meegenomen, hulpeloos in de ijs-
woestenij zat.
De dagen, die nu volgden, beteekenden voor den
jongen onderzoeker een lijdenstijd, zooals hij nog
nooit had beleefd.
Hij was wel in het bezit van vischhaken, maar tot
zijn verbazing vond hij in dit deel van het fjord geen
visschen. Zooals later bleek, voeden de hier verblij
vende zeehonden zich uitsluitend met krabben. Dr.
Sorge leefde dus van de uiteinden der jonge gras
halmen, die de spaarzame vegetatie hem bood.
Maar dat was nog niet het ergste. Veel ontzetten
der was de vrees, dat hij bij het zoeken door de
vliegtuigen zou worden overzien. Zooals dat ook met
de bemanning van de „Italia" gebeurd is. Die vrees
was oorzaak, dat Sorge in het geheel niet sliep.
Want juist in de minuten van slaap zou een vlieg
tuig kunnen opduiken. Die vrees was verder oor
zaak, dat de onderzoeker zich oefende ;n het aan
leggen van vuren, zoodat hij in enkele seconden een
groote vlam kon doen ontstaan.
Tot eindelijk redding kwam in den vorm van een
vliegtuig, bestuurd door den piloot Udet. Deze zag
het vuur, cirkelde eenige malen rond boven de
plek, en wierp tenslotte een briefje neer van den
volgenden inhoud: „Ik kom in twee uur terug en
stuur een motorboot."
Sorge was gered. Op dat moment wist hij nog niet,
dat men hem reeds had opgegeven. Want de expedi
tie had een stuk van zijn vouwboot gevonden, waar
door men natuurlijk geloofde, dat de onderzoeker
was omgekomen.
Men heeft den geleerde gevraagd, wat hij gedaan
zou hebben, als Udet niet zou zijn verschenen. Glim
lachend antwoordde hij: „Ik zou op een ijsschots
gestapt zijn en het statief van mijn fototoestel als
roer hebben gebruikt!" Natuurlijk is de kans, dat
men op deze wijze een menschclijke nederzetting en
niet de open zee bereikt, zóó klein, dat men goed
doet, niet de minste hoop te koesteren. Men kan op
die manier slechts 100 M. per uur afleggen. Daar
verder een ijsschots ieder uui afneemt met een
vijfde van zijn omvang zou men gedwongen zijn,
om het uur over te stappen. En dat is natuurlijk
slechts mogelijk, zoolang er genoeg ijsschotsen zijn.
Sorge keerde later terug naar dezo plek en deed
hier onderzoekingen, die zooveel resultaat hadden,
dat de geheele expeditie op eenmaal gerechtvaardigd
leek.
Dr. Sorge zal weldra een aanvang maken met de
uitwerking van de verzamelde gegevens.
Een vlugge manier van „opladen" zouden we het zeldzame auto-ongeluk ook kunnen noemen, dat eergisteren
op den hoek van de Kaiserallee en de Wilhelmsaue te Berlijn plaats vond. Daar reed een auto, waarvan de
bestuurder een botsing met een anderen wagen wilde voorkomen, tegen een boom, dien hij als 't ware bij
den grond „afschoof. Het werkwaardige was, dat de boom op het dak van de auto terecht kwam, en het
geheel zoo nog een eindje doorreed. Toen deze onge wenechte last verwijderd was, bleek de beschadiging
aan de auto maar zeer gering te zijn.
Twintig jaar lang heeft het Duitsche hoogtesprong-
reoord gestaan op naam van den turner Pasemann met
1.92 meter. Thans is het zijn landgenoot Frankenberg
gelukt dit record op 1.943 meter te brengen.
De vragen, die hij zich ter beantwoording heeft ge
steld, zijn deze: „ln welken vorm vloeit het vaste
landsijs naar zee? Hoe dik en hoe breed zijn de ijs
bergen? Hoe vormen zij zich en hoe bewegen zij zich
voort?"
Hoeveel arbeid in deze taak ligt opgesloten, blijkt
uit het feit, dat 300.000 getallen en berekeningen
noodig zijn geweest om dit resultaat te bereiken.
Tot de interessantste waarnemingen van Sorga
behoort ongetwijfeld die, welke hij heeft gedaan bij
den Rink-gletscher. Wij weten, dat de gletschers in
voortdurende beweging zijn, zij „wandelen". Sorge
heeft nu vastgesteld, dat de Rink-gletscher de snel
ste ter wereld is, want hij beweegt zich jaarlijks»
niet minder dan 7 km. voorwaarts! Daaruit alleen
laten zich ook de vele afbrokkelingen bij dezen
gletscher verklaren; als die niet plaats vonden, zou
hij zeer spoedig in do open zee komen. Hij is da
meest productieve gletscher van Groenland en
vormt jaarlijks 1500 groote ijsbergen! Zijn front i?
3 k.m. breed; hij verheft zich 60 M. boven den zee
spiegel en ligt ongeveer 800 M. onder water.
De ijsbergvorming is in het bijzonder door Dr.
Sorge bestudeerd. Bijna voortdurend breken kleinere
ijsmassa's van den gletscher af. De groote „geboor
ten", waarbij de gletscher tot den bodem door
scheurt, vinden ongeveer om de 20 dagen plaats. Het
zijn ware natuurcatastrofen!
Door herhaalde metingen van het gletscherfront
en natuurlijk zeer gevaarlijke dieptepeilingen
vóór dat front kon Sorge van verschillende afbrokke
lingen den omvang bërckenenf liet bctrof'TïtSv raas
sa's van eenige honderden iriillioen tonnen ijs, dat
is meer dan de hoeveelheid- lave en ■asch, die de Ve«
suvius bij zijn groote uitbarsting in 1906 uitwierp.
De dieptemetingen, die Sorge in de Kangerdluk*
fjord uitvoerde, hadden eveneens een verrassend re
sultaat. Ondanks groote moeilijkheden gelukte het
hem 80 peilingen te doen. Viermaal stootte hij op een
diepte van meer dan 1000 M., om daarna de diepste
plaats van 1123 M. te vinden.
De beste kameraad,'die Sorge op zijn tochten had,
is zijn vrouw. Jong en krachtig als zij is, heeft zij
haar man begeleid en het zal wel geen aangenaam
oogenblik voor haar zijn geweest, toen men een stuk
van de vouwboot vond De volgende expeditie hopen
zij weer samen te ondernemen! Gk.
WOENSDAG 5 JULI.
HILVERSUM (1875 M.)
VARA.: 8.00 Orgelconcert door Johan Jong; 8.30 Gra-
mofoonmuziek: V.P.R.O.: 10.00 Morgenwijding; VARA.:
10.15 Uitzending voor de arbeiders in de continubedrij
ven; 12.00 Orgelspel door Johan Jong; 12.15 De Noten
krakers o.l.v. Daaf Wins; 12.45 Orgelspel; 1.00 De No
tenkrakers; 1.45 Zenderverzorging; 2.00 Vrouwenuurtje;
3.00 Voor de kinderen; 530 De Flierefluiters o.lv. Jan
van der Horst; 6.15 Mandoline-ensemble o.l.v. Joh B.
Kok; 6.45 Orgelspel door Cor Steijn; 7.00 Actueel aller
lei uit de arbeidersbeweging; 7.20 Orgelspel door Oor
Steijn; 7.40 De Vakbeweging; 8.00 Herhaling S.O.S.-
berichten; 8.02 Vaz Dias en Varia; 8.15 VARA-Orkest
onder leiding van Hugo de Groot; 9.00 „Gelukkig, de
tafel is gedekt!'', een hoorspel let je door het VARA.-
tooneel: 9.30 VARA-orkest; 10.00 Gramofoonmuziek;
10.30 Orkest; 11.15 Gramofoonmuziek.
HUIZEN (298 M.)
N.C.R.V.: 8.00 Schriftlezing en meditatie; 8.15 Gramo
foonmuziek; 9.00 Meisjeskoor; 12.00 Politieberichten;
12.15 Gramofoonmuziek; 12.30 Kwintet onder leiding
van P. v. d. Hurk; 2.00 Zenderverzorging; 2.10 Harmoni
umbespeling; 3.00 Het Delftsehe Trio; 4.30 Kinderuur-
tje; 5.30 Uitzending van het Chr. Nat Zendingsfeest te
Wassenaar; 6.15 Gramofoonmuziek; 6.30 Onderwijs
fonds voor de Binnenvaart; 7.00 Politieberichten; 7.15
Ned. Chr. Persbureau; 7.30 Declamatie; 8.00 Gramo
foonmuziek; 9.00 Causerie; 9.30 Orgelconcert door Jan
Zwart; 10.30 Vaz Dias; 10.40 Gramofoonmuziek.
LUXEMBURG (1191 M l
7.00 Gramofoonmuziek; 7.50 Symphonisch concert; 8.40
Lichte gramofoonmuziek; 9.55 Dansmuziek.
BRUSSEL (509 M.)
I.30 Concert; 5.20 Idem; 6.35 Gramofoonmuziek; 8.20
Pianorecital; 9.35 Concert.
KALUNDBORO (1153 M
12.20 Strijkorkest; 3.20 Gramofoonmuziek; 3.50 Omroep
orkest; 930 Dansmuziek.
BERLIJN (419 M.)
4.50 Poulair concert; 10.20 Dansmuziek.
HAMBURG (372 M.'
II.50 Concert; 1.35 Gramofoonmuziek; 2.30 Idem; 10.50
Populair concert.
KONIGSWUSTERHAUSEN (1635 M.i
1230 Gramofoonmuziek; 430 Concert; 11.20 Dansmuziek
LANGENBERG (472 M.)
1230 Populair concert; 130 Concert; 4.50 Vespercon
cert; 11.10 Concert
DA VENTRI" (1554 M.)
12.20 Orgelconcert; 1.05 Concert; 1.50 Idem; 2.35 Dans
muziek; 3.20 Pianoconcert; 5.05 Concert; 6.50 Idem;
10.00 BJ3.C.-orke®t»
PARIJS EIFFEL (1724 M.)
8.50 Concert oJ.v. Ed. Flament.
PASIJS (RADIO) (1724 M.)
8.05 Gramofoonmuziek; 12.20 Opera-fragmenten; 12.50
Orgelconcert; 7.30 Gramofoonmuziek; 8.20 Idem.
MILAAN (331 M.)
8.00 Gramofoonmuziek; 8.50 Orkestconcert.
ROME (441 M.)
8.20 Gramofoonmuziek; 9.05 Opera-uitzending.
WEENEN (517 ML»
5.45 Muziek van hedendaagsche componisten; 9.05 Ge
varieerd pragramma; 10.55 Populair concert
5.35 Populair concert; 8.
10.35 Dansmuziek.
WARSCHAU (1411 M.)
20 Idem; 930 Kamermuziek;
BEROMUNSTER (460 M.)
7.30 Gramofoonmuziek; 830 Operette-fragmenten.
DONDERDAG 6 JULI
HILVERSUM (1875 M.)
AVRO.: 8.00 Gramofoonmuziek; 10.00 Morgenwijding;
10.15 Gramofoonmuziek; 10.30 Solistenconcert; 11.00
Cursus knippen van kinderkleeding; 11.30 Voortzetting
solistenconcert; 12.00 Lunchconcert door het Omroep
orkest; 2.15 Rustpoos zender; 2.30 Gramofoonmuziek;
3.00 Causerie; 3.30 Gramofoonmuziek; 4.00 Mevr. Ant.
van Dijk spreekt voor zieken en ouden van dagen; 4.30
Zangvoordracht; 5.00 Radiotooneel voor de kinderen;
5.40 Concert door het Omroeporkest; 6.30 Sportpraatje
door H. Hollander; 7.00 Omroeporkest; 7.30 Causerie
door G. de Josselin de Jong: „Circus"; 8.00 Vaz Dias;
805 Gramofoonmuziek; 8.15 Aansluiting met het Ge
bouw „Tivoli" te Utrecht. Concertgebouworkest onder
leiding van Louis Schmidt, m.m.v. Gita Alpar, sopraan;
10.30 Gramofoonmuziek; 11.00 Vaz Dias; 11.10 Dans
muziek.
HUIZEN (296 M.)
K.R.O.: 8.00 Morgenconcert; N.C.R.V.: 10.00 Gramo
foonmuziek; 10.15 Morgendienst; 10.45 Gramofoonmu
ziek; K.R.O.: 11.00 Gramofoonmuziek; 11.30 Godsdien
stig halfuurtje; 12.00 Politieberichten; 12.15 Orkest o.l.
v. Johan Gerritsen; N.C.R.V.: 200 Cursus fraaie hand
werken; 3.00 Gramofoonmuziek; 3.30 Zenderverzorgiing
4.00 Bijbellezing, daarna concert; 5.00 Handenarbeid
voor de jeugd; 5.30 Liederemrecital; 6.45 Knippen en
stofversieren70.0 Politieberichten; 7.15 Lezing; 7.30
Weekoverzicht; 8.00 Strijkorkest; 10.30 Gramofoonmu
ziek; 11.30 Sluiting.
LUXEMBOURG (1191 M.)
7.00 Graomfoonmuziek7.45 Weeroverzicht; 7.50 Sym
phonisch concert; 8.30 Causerie; 8.40 Gramofoonmu
ziek; 9.55 Dansmuziek.
12.20 Gramofoonmuziek; 13
muziek;
BRUSSEL (509 M.)
Concert5.20 Gramofoon-
KALUNDBORG (1154 M.)
1230 Strijkorkest; 3.35 Omroeporkest; 5.20 Gramofoon
muziek; 8.20 Omroeporkest; 10.10 Gramofoonmuziek;
BERLIJN (419 M.)
4.46 Populair concert; 9.20 Dansmuziek.
HAMBURG (372 M.)
12.30 Populair concert; 1.35 Gramofoonmuziek; 2.30 ld.;
4.20 Concert; 6.30 Klein-orkest; 9.50 Pianorecital; 10^50
Dansmuziek.
KONIGSWUSTERHAUSEN (1635 M)
1230 Gramofoonmuziek; 2.20 Idem; 4.20 Concert; 940
Populaire en dansmuziek; 11.20 Populair concert.
LANGENBERG (472 M.)
12.20 Populair concert; 1.20 Concert; 4.50 Vespercon
cert; 10.50 Dansmuziek.
DAVENTRY (1554 M.)
1230 Concert; 2 35 Idem; 4.05 Concert; 6.50 Idem; 8.20
Militair ooncert; 9.55 Concert, 11.05 Dansmuziek.
PARIJS EIFFEL (1445 M.)
8.50 Gramofoonmuziek.
PARIJS-RADIO (1728 M.)
8.05 Gramofoonmuziek; 12.50 Idem; 7.30 Idem; 830 ld.
MILAAN (381 M.*
8.00 Gramofoonmuziek; 8.50 Opera-uitzending.
ROME (441 M.)
8.50 Opera-uitzending.
WEENEN (517 M.1
5.45 Solistenconcert; 730 Populair concert; 10-55 Gra
mofoonmuziek.
WARSCHAU (1412 M.)
5.35 Populair concert; 6.55 Gramofoonmuziek; 8.20 Con
cert; 10.20 Dansmuziek.
BEREMUNSTER (460 51.)
7.30 Italiaanache muziek; 8.50 Populair concert,
