AlltICtl NlllIS-
AiTGFUiiie- Laüm Uil
Cjte rs t elij k Leven
Uitgevers: N.Y. vJi. TRAPMAN Co, Schagen.
HOE KOMEN WIJ AAN EEN WERELD
EN LEVENSBESCHOUWING?
Bezoekt de Wedstrijden
KOOPJES in
BRONZEN
Pendules
Zaterdag 22 Juli 1933.
SCHAGER
76ste Jaargang No. 9316
COURANT.
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
tentiën nog zooveel mogelijk in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
POSTREKENING No. 23330. INT. TEI.EF. No 20.
Prijs per S maanden f 1.80. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN-
TlëN van 1 tot 5 regels f0.85, iedere regel meer 15 cent (bewijsno*!
inbegrepen). Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.1
EERSTE BLAD
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIJF BLADEN
door Astor.
NIET zonder opzet ga ik over de hierboven ge
stelde vraag schrijven. En ik bereid er mijn
lezers op voor, dat ik voor de beantwoording
dezer vraag meer dan één artikel zal noodig hebben
Want mijn plan is niet alleen om te bespreken wel
ken weg wij hiertoe hebben to gaan, maar ook hoe
onze wereld- en levensbeschouwing m.i. moet zijn.
De reden, waarom ik er toe besloten ben dit te doen
is gelegen in het ingezonden stuk van den heer
van Dalen uit Krabbendam en van enkele anderen
De heer van Dalen heeft me niet onzacht aangepakt.
Hij vindt mij zelfs diepgevallen en een prediker van
den Leugen. (Eigenaardig dat hij dit woord met een
hoofdletter schrijft. Bedoelt hij daarraedo wellicht dat
ik den Leugen tot mijn (Af)god maak?) Ik ben een
verdraaier van het Woord Gods, ik misleid de
menschen. Mijn oordeel zal zwaar zijn! Arme, arme
Astor!
Eerst heb ik er over gedacht het schrijvep van den
heer Van Dalen maar langs mij heen te laten gaan.
maar het leek mij bij nader inzien toch beter er wel
notitie van te nemen niet om mijzelf tegenover hem
ie verdedigen en te rechtvaardigen. Dat is onmogelijk.
Iemand als hij is niet vatbaar voor redeneering. Ik
ken het type, waartoe hij behoort. Hij stelt zich op
het standpunt dat de Bijbel de absolute autoriteit is.
Een bijbelwoord is voor hem gezaghebbend. Het eigen
denken, het redelijk overwegen wordt bij hem uitge
schakeld of althans ondergeschikt gemaakt aan wat
voor hem is het Woord Gods. Hij legt aan alle anders
denkenden het zwijgen op door te wijzen op Jezus
Christus, die zegt: Ik ben de Weg en de Waarheid en
het Leven!
Wat echter de heer van Dalen niet kan begrijpen, is
misschien wel voor anderen verstaanbaar. Daarom
ga ik er toe over om eenlgszins uitvoerig uiteen te
zetten, hoe wij aan onze wereld- en levensbeschou
wing komen en welke deze is. Dit is dan tevens een
antwoord op het ingezonden stuk van den heer v. D.,
dien ik in ieder geval toch dankbaar ben voor de
moeite, welke hij zich gegeven heeft.
Ik heb, naar ik mij meen te herinneren, reeds vroe
ger eens gewezen op de eerste rede van Zarathustra
in het bekende werk van den Duitschen wijsgeer
Nietszche, waarin hij het heeft over de drie verande
ringen van den geest.
Hij zegt 't volgende: „Drie veranderingen noem ik
u des geestes: hoe de geest tot een kameel wordt,
en tot een leeuw de kameel, en tot een kind teu
laatste de leeuw."
De bedoeling van deze woorden is: de mensch, die
streeft naar bewuste persoonlijkheid, die wil komen
tot een sterk, eigen leven, maakt drie tijdperken
door. In het eerste tijdperk worden hem van buiten
af ideeën, begrippen, voorstellingen enz. opgelegd. Hij
aanvaardt deze van ouders, opvoeders, van school en
kerk. Hij is gelijk aan den kameel, aan wien door
zijn meester lasten worden opgeladen, waarover zijn
oordeel niet gevraagd wordt en waarover hij geen
óórdeel kan hebben. Dan volgt het tweede tijdperk,
waarvan de leeuw het zinnebeeld is. Het is het tijd
perk van de ontkenning en de kritiek. Gebroken
■wordt dan met de opgelegde geestelijke waarden, met
elk geestelijk gezag. Dan komt de mensch van
heteronomie (d.i. van wetgeving door anderen)
tot autonomie (d.i. tot wetgeving door zich zelf).
Dit laatste is echter slechts mogelijk als op de twee
de een derde periode volgt, n.1. die van het kind-wor
den. Hier is het kind het symbool van het opnieuw
beginnen, van het onbevangen en onbevooroordeeld
staan tegenover de wereld.
Letten wij nu op het leven van den mensch als
geestelijk wezen, dan zien wij twee dingen: le. dat
velen bij het kameel-zijn hun leven door volharden,
dat anderen het brengen tot het leeuw-zijn en niet
verder kunnen komen; 2e. dat het een betrekkelijk
klein aantal is, dat de derde periode n.1. van het kind
zijn, vruchtbaar d.i. met resultaat doorleeft en dus
komt tot een zelfverworven overtuiging.
Wij beginnen altijd als kameel. Daar is geen ont
komen aan. Wij groeien op in een bepaalde omgeving,
waarin zekere moreele en religieuse begrippen ons
worden bijgebracht. Wij hebben eerbied en ontzag
voor onze opvoeders en aanvaarden wat deze ons als
goed en waar leeren. Als we uit roomsche ouders ge
boren zijn, worden wij in de roomsche wereld- en le
vensbeschouwing groot gebracht en wij nemen deze
als de ware aan; zijn onze ouders protestanten, dan
worden ons andere dingen geleerd en dan is het van
zelfsprekend, dat wij hetgeen zij ons voorhouden als
het eenig-goede accepteerên. Indien ons van onze
prille jeugd af wordt voorgehouden, dat b.v. de bij
bel moet worden beschouwd als een heilig boek,
waarin God zich voor alle tijden heeft geopenbaard,
dan kan het wel niet anders of het geloof in den bij
bel moet diep in ons onderbewustzijn verankerd wor
den.
Het gevolg hiervan is, dat de opgroeiende mensch,
zonder zich er redelijk van bewust te zijn, allerlei
zedelijke en religieuse begrippen met zich meedraagt
en daardoor zich laat leiden.
Voor zeer velen blijft deze toestand het gansche le
ven door bestaan. En het is eigenaardig op te mer
ken, dat zij er zich zelfs op beroemen! Immers hoe
dikwijls kunnen wij niet vernemen, dat men met
eenigen trots zich er op verheft trouw te blijven aan
wat men als kind heeft meegekiegen? Is niet de
veel geprezen trouw aan „het geloof der vaderen" een
verschijnsel van dezelfde soort?
Er kan echter ook iets anders gebeuren. Daar kan
een oogenblik komen in het leven van den mensch
dat hij gaat twijfelen. Hij begint wat hem is geleerd
en wat hij kritiekloos heeft aanvaard, te toetsen aan
de werkelijkheid. Hij gaat denken! Hij wordt geschokt
tot diep in zijn wezen als hij steeds meer getroffen
wordt door de schrijnende tegenspraak, welke hij al
lengs duidelijker gaat zien tusschen de hem bijge
brachte begrippen en de harde, barre werkelijkheid,
waarin hij leeft. Zijn geloof in de geestelijke autoritei
ten, in heilige boeken, in heilige kerken, in heilige
menschen, wordt ondermijnd. Langzaam aan komt
verzet daartegen in hem op. Zijn persoonlijkheid gaat
ontwaken. Er groeit in hem een behoefte om zich zelf
te zijn. Dit kan worden tot een volkomen negeeren
van iedere geestelijke autoriteit en van alles wat deze
autoriteit als de waarheid heeft verkondigd. Het tijd
perk der ontkenning is aangebroken. Met moed en
soms ook wel met overmoed, wordt het oude en
van ouds geheiligde neergeslagen.
Ik herinner me in dit verband plotseling een ge
zegde van een mijner leeraren. Het is misschien een
halve eeuw geleden, dat ik t van hem hoorde toen ik
n jongen van 16 k 17 jaren was. Maar het is mij bij
gebleven, omdat het diepen indruk op mij maakte.
Deze leeraar zeide n.1.: „dat is het sterkste geloof
hetwelk uit den twijfel geboren wordt." Ik weet het
nog zoo goed, dat ik innerlijk daartegen protesteerde,
want ik vond toen twijfel een soort van heiligschen
nis tegenover hen, die ik liefhad en vertrouwde en
wier leeringen voor mij onaantastbaar waren. Nu
denk ik er anders over en weet ik dat hij gelijk had.
Den twijfel, en daarmede de ontkenning, moeten wij
doormaken om te komen tot een levende, sterke over
tuiging, welke ons moedig kan maken om het leven
te aanvaarden en ons met het leven te verzoenen.
Leeuw, om met Nitszche te spreken, moeten wij dur
ven zijn om daarna kind te kunnen worden!
En dan gaan wij ons opnieuw een wereld- en levens
beschouwing veroveren.
Ik stel me voor om in dit en in een of twee volgen
de artikelen zoo onbevangen, als het mij mogelijk is,
vrij van overgeleverde begrippen, te komen tot een
wereld- en levensinzicht dat ons als denkende men
schen bevredigen kan. Ik maak mij derhalve los van
iedere autoriteit en zal pogen met U, mijne lezers,
voor zoover ons dat gegeven is, de wereld en het
leven te begrijpen en iets van den zin daarvan te
verstaan. Het ten volle begrijpen is ons niet
mogelijk, ten slotte blijven we steeds weer staan voor
het mysterie, het groote raadsel van Het Loven-
zelf.
Ik ga hierbij uit van den mensch zelf.
Wij z ij n en wij zijn er ons van bewust dat wij
zijn. Om ons is al het andere, het universum, het
heelal en onmiddellijk dringt zich de vraag aan ons
op: kunnen wij iets van dit heelal begrijpen en van
de verhouding, waarin wij, zelf deeltjes van dit heelal,
daartegenover staan?
Even begint het ons te duizelen als wij pogen ons
van dit heelal een begrip te vormen. Wij zien om
ons heen de aarde en ze lijkt ons groot, wij richten,in
den nacht ons oog omhoog en zien duizenden ster
ren en wij weten, dat er duizenden zijn die onze
blik niet ontwaren kan en wij krijgen den indruk dat
de aarde klein is, een onbeduidend deeltje van het
oneindig heelal.
Boven ons hoofd gloeit de zon, een geweldige bol
van gloeiende gassen, die een temperatuur hebben,
waarvan we ons geen begrip kunnen vormen. Zij is
niet de eenige. Er zijn duizenden zonnen en daar
onder zijn er die volgens de moderne metingen hon-
Artistieke Kinder-opnamen,
Studie«foto's.
Fotografisch Atelier
ARPAD MOLDOVAN
Nieuwe Niedorp.
GEOPEND: dagelijks, ook Zondags.
derdmaal grooter zijn dan de „onze". Want de zon,
welke onS bestraalt is onze zon. Dat wil zeggen wij
zijn met onze aarde onverbrekelijk aan haar verbon
den en van haar afhankelijk. De aarde is zoo iets
als een kind van de zon en vormt met andere plane
ten het zonnestelsel, dat een der vele andere is.
Van de groote onzer zon kunnen w- ons bij benade
ring een voorstelling vormen als wij bedenken dat
zij een en een kwart millioen malen grooter is dan de
aarde. Haar middellijn is 1.390.890 kilometer. Om
deze zon bewegen zich hare kinderen, die uit haar
geboren zijn op verschillende afstanden. De aarde is
van haar verwijderd op een afstand van 149.480.000
kilometer.
Geeft dit ons reeds een idéc van de ontzaglijke uit
gebreidheid van ons zonnestelsel, nog sterker wordt
onze verwondering en bewondering tegenover het
heelal als wij denken aan de afstanden, welke ons
van andere zonnen scheiden. De meest nabije zon is
die, aan welke de geleerden den naam hebben ge
geven van Proxima Centauri en die aan den zuide
lijken hemel zichtbaar is. Zij is 3.6 lichtjaren van ons
verwijderd. En weet gij wat wij onder een lichtjaar
verstaan? Daaronder verstaan wij den tijd, die het
licht noodig heeft om van zijn oorsprong te komen
tot een bepaald punt. Als het licht een vol jaar be
hoeft om dit punt te bereiken, spreken wij van een
lichtjaar. Wij weten, dat het licht gaat met een snel
heid van 300.000 kilometer in de seconde. Als we dan
uitrekenen hoeveel seconden een jaar telt, dat is
60 X 60 X 60 X 24 X 365 en als wij dan dit met
S.ó^vermenigvuldigen, dan kermen wij den afstand in
kilometers van onze naaste zonnebuurvrouw! En wij
weten, dat deze zonnebuurvrouw 227.000 maal ver
der van ons verwijderd is dan onze aarde verwijderd
is van onze zon. En deze afstand valt, hoe ongehoord
groote ze moge wezen, in het niet tegenover die, waar
op andere zonnen zich van ons bevinden. Er zijn
vaste sterren (zonnen) waarvan de afstand ten op
zichte van de aarde wordt berekend op 100 lichtja
ren en deze worden nog als nabij-zijnde beschouwd,
want daar zij er die zelfs duizenden lichtjaren ver
zijn. D.w.z. daar zijn zonnen die we, gaande met een
snelheid van 300.000 KM. per sekonde, pas over dui
zenden jaren zouden bereiken!
Er zijn door de menschen die hun leven wijden
aan de bestudeering van den sterrenhemel bereke
ningen gemaakt over het aantal der vaste sterren.
Men is het daarover nog niet eens, maar als het
geringste aantal wordt reeds algemeen aangenomen
10 milliard, d.i. tien duizend millioen.
Tien duizend millioen zonnen te midden waarvan
onze zon staat met haar planeten en een van die
planeten is onze aarde.
En op die aarde leven wij, menschen.
En wij gevoelen ons onbeduidend klein. Minder
dan één nietig zandkorreltje tegenover een hoogen
duin, zijn wij tegenover het ons omringende uni
versum. En het lijkt ons drieste vermetelheid te
pogen in de geheimen van het heelal door te drin
gen. Nochthans heeft de mensch dit gedaan en met
succes!
Hij kent de afstanden, hij heeft den inhoud van
vele hemellichamen berekend, hij weet uit welke
stoffen zij bestaan.
Hij heeft berekend met welke snelheid deze licha
men zich bewegen.
En wij voelen over welke gaven de menschheid
beschikt, om dit alles te kunnen.
Wanneer wij dan, als denkende menschen, gedu
rende een helderen sterrennacht den blik naar bo
ven slaan, stijgt in ons op een gevoel van groote
bewondering voor de oneindigheid van het heelal,
waar volgens eeuwige wetten alles zijn banen door
loopt en zijn bewegingen volvoert en wij buigen eer
biedig het hoofd voor het grootsche en verhevene
om ons heen maar ook een gevoel van dankbaar
heid doorstroomt ons, als wij bedenken dat die klei
ne mensch, dat onbeduidende stofje in het heelal,
het vermogen heeft ontvangen om met dat wonder
bare apparaat, de hersenen, gewapend dit heelal te
doorvorschen en van geslacht op geslacht de kennis
daarvan te vermeerderen^
En de kleine mensch wordt. groot fn
ons oog, groot naar den geest! En wij gevoelen, dat
hij, zoolang hij de aarde zal bewonen, nimmer zal
ophouden met denken, zoeken, vorschen. Voor de
moeilijkste vragen deinst hij niet terug. Door welke
kracht wordt dit heelal beheerscht? Heeft het eeuwi
ge gebeuren een doel? En wat is de bestemming
van den mensch? Is hij op deze aarde om weer spoor
loos te verdwijnen? Heeft hij een taak te vervullen?
Heeft zijn leven een hoogeren zin?
om de Prov. Kampioenschappen der Landelijke
Rijvereenlgingen van N.H., op
ZONDAG 23 JULI 1933,
op het terrein der L R. „West-Friesland". Ruigeweg,
te SCHAGERBRUG.
Vrij entrée. Verplicht programma f0.25.
Aanvang Dressuurproeven 9^ uur;.
Springconcoursen 2 uur.
Consumptie op het terrein.
Auto Rijwielstalling f 0.25 en f 0 10.
De vragen hoopen zich op en ondanks het vele,
dat de mensch heeft ontsluierd, blijft door ons heen
zingen het bekende „in raadselen wandelt den
mensch op aard."
Zullen wij ons vermeten in deze raadselen door te
dringen?
Ja, wij kunnen niet anders. „Des drijvers gewel
dige roede jaagt rust'loos ons voort op ons pad." Dit
wil zeggen: daar is iets in ons, dat ons dringt om
met deze raadselen ons bezig te houden.
De werkelijk bewust levende mensch wil niet blij
ven stilstaan bij een niet-begrijpen. En hierin ligt
zijn glorie.
Maar voor wij een poging doen om bij benadering
een antwoord te zoeken op de op ons aanstormende
vragen een antwoord te geven, moeten wij ons bezig
houden met iets anders.
Wij hebben een blik geslagen in de onbegrensde
grootheid van het heelal en wij daartegenover ge
staan met eerbiedige bewondering.
Niet minder groot zal onze bewondering echter zijn
als wij kennis nemen van de wereld der oneindig
kleine dingen. Want de mikrokosmos (d.i. de onein
dig kleine wereld) is even wonderbaarlijk als de
makrokosmos (d.i. de oneindig groote wereld).
Ik heb met oparet deze twee vreemde woorden ge
bruikt omdat deze bij dit onderwerp veel gebezigd
worden en daarom door de lozers gekend moeten
worden.
De volgende maal hoop ik met U een uitstapje te
maken in dien mikrokosmos en ik ben ervan ver
zekerd, dat gij, evenals ik, toen ik voor het eerst
daarmede kennis maakte, het gevoel zult hebben,
alsof gij in een tooverwereld, een onwezenlijke
sprookjeswereld zijt binnengetreden.
ASTOR.
Moderne Uitvoering
met 14 dagen uurwerk
Gongslag
van f 39 voor 114.90
met 2 bijpassende vazen
Pracht MODEL
14 dagen uurwerk
Zware Gong
met 2 bijpassende vazen
van f 42 voor 116.80.
APART MODEL
14-daagsch uurwerk
met zeldzame Gongslag f
van f 45 voor f 18.40.
met 2 bijpassende vazen.
HTPER MODERNE pendule
14 dagen uurwerk
Zware Kaisergong
met 2 bijpassende vazen
van f 52 voor 122.50
Bronzen pendule
met 2 bijpassende vazen
van f22 voor i 6.30.
Moderne Sehoorsteenklokken
met 14 dagen uurwerk
met zware Gongslag
van 123.50 voor f8.50
met Bim-Bamslag
van f 26 voor f 9.75
Onder volle garantie.
Reorganisatie UITVERKOOP
J. F. B E EMSTERB0ER
Keizerstr. 15, Telef. 372, Den Helder.
Zilvsrpleet lepel eo vork
totaal 11.95