Esperanto-Tentoonstelling
Barbara Worth
De Langendijker Groentenveilingen.
Schagen.
Het beter begrijpen der volkeren onderling
vindt In Esperanto een aangewezen middel,
aldus de Burgemeester van Schagen In zijn
openingsrede.
Zaterdagavond 8 uur werd de aangekondigde tentoon
stelling van Esperanto door den edelachtbaren heer
burgemeester Cornelissen van Schagen officieel ge
opend. Zeer velen hadden aan de uitnoodiging gehoor
gegeven aanwezig te zijn. zoodat tegen het openingsuur
het gymnastieklokaal der Openbare Lagere school een
ongewonen Indruk maakte. Inplaats van de vele werk
tuigen. die daarin anders staan opgesteld, vonden we
er nu lange tafels, waarop veel en velerlei materiaal
was. betrekking hebbende op de wereldtaal Esperanto.
Onze eerste Indruk was dan ook direct, dat hier niets
onbeproefd was gelaten om den bezoeker een zoo vol
ledig mogelijk beeld te schenken van wat er op dit ge
bied ..te koop" is.
We merkten onder de aanwezigen o.a. op: burge
meester en wethouders van Schagen, burgemeester Kos-
tcr van Winkel, eenige doctoren en diverse onderwijzers
Esperantisten, kenbaar aan het Internationale Insigne,
leidden de bezoekers rond en gaven de noodige uitleg
san hetgeen was tentoongesteld.
De opening.
Om even 8 uur nam de heer K. Roggeveen van Scha
gen. %'oorzitter van La Norda Stelo het woord voor het
uitspreken van de openingsrede:
Ter gelegenheid van de 5e districtsvergadering, aldus
«preker, die de vereeniging van Esperantisten in Noord
Hollands Noorderkwartier „La Norda Stelo" hier mor
gen in de zaal van den heer Igesz zal houden, is het.
dat wij deze tentoonstelling op Esperantogebied hebben
georganiseerd om ook hier in Schagen en omgeving
meer bekendheid aan onze zaak te geven. Namens La
Norda Stelo heet ik U allen hier hartelijk welkom, in
het bijzonder het college van B. en W. van Schagen en
den heer J. Koster, burgemeester van Winkel, de hoop
uitsprekende, dat het ons in Schagen. als centrumge
meente, spoedig zal mogen gelukken een vereeniging
op te richten. Op zeer hoogen prijs wordt het door ons
gesteld, dat onze edelachtbare heer burgemeester Cor
nelissen bereid gevonden werd. deze tentoonstelling te
openen, waarvoor onzen dank. Mede onzen dank aan
Burgemeester en Wethouders, die zoo bereidwillig wa
ren ons dit lokaal in bruikleen af te staan, en verder
aan den heer Govers van Den Helder, die direct bereid
was een groot gedeelte van het hier tentoongestelde ma
teriaal beschikbaar te stellen, evenals de neutrale bond
van Esperantisten .La Estonto Estas Nia". Amsterdam
en verder aan allen, die ons hebben geholpen bij 't ge
reedmaken van de tentoonstelling. Ik geef hiermede
het woord aan den edelachtbaren heer burgemeester
Cornlissen en hoop U dan zoo meteen in een klein over
zicht ons doel en streven duidelijk te maken.
Applaus.
De burgemeester spreekt.
Daarop nam de Burgemeester het woord:
Geachte aanwezigen.
Gaarne voldoe ik aan het tot mij gerichte verzoek, bij
deze gelegenheid een enkel woord tot U te spreken. Ik
waardeer het ten zeerste, dat ik daartoe door U ben
uitgenoodigd.
Reeds meer dan eens herdacht ik met dankbaarheid,
hoe rijk aan afwisseling de werkkring i« van den bur
gemeester in" een gemeente als deze. die. dank zij de
ijver en de voortvarendheid .van vele zijner medebur
gers. zich telkens weer van een andere taak moet
kwijten. Ook het houden van tentoonstellingen is aan
Schagen niet vreemd, al herinner tk mij niet. dat al
hier ooit een tentoonstelling is geweest, die een taal
studie tot doel had. Tooh is deze alhier niet misplaatst
wanneer men bedenkt, hoeveel te Schagen aan onder
wijs en volksontwikkeling wordt gedaan.
Meer bevoegden dan ik vertellen U hedenavond, wat
het Esperanto, het onderwerp van deze tentoonstelling,
eigenlijk is. wat de beoefening ervan beoogt, wat de
praktische gevolgen van de kennis ervan zijn en nog
veel meer. Tot voor eenige dagen wist ik slechts, dat
het een door wijlen Dr. Zamenhof te Warschau bedachte
wereldtaal was. dat daarin cursussen werden gegeven
en dat beoefenaren van die taal daarvan gemak hadden
ondervonden bij het bereizen van landen, waarvan de
taal hun onbekend was. Hiertoe door den ijverigen heer
K. Roggeveen in staat gesteld en mede door gegevens,
die reeds binnen mijn bereik lagen is mij het nut er
van nog duidelijker geworden.
Ik ben ervan overtuigd, dat aan een wereldtaal ip-
derdaad behoefte bestaat. Reeds waren anderen Dr.
Zamenhof voor geweest met het bedenken van een
hulpmiddel, dat zou trachten een brug te vormen tus-
schen de verschillende volken, die elkanders taal niet
kenden, doch om practische redenen zijn hunne pogin
gen min of meer mislukt. Het is gebleken, dat de
bouw van het Esperanto zoodanig is, dat het gemak
kelijker door de groote massa te bevatten is. hetgeen
voorzeker een niet geringe verdienste mag heeten.
Ik persoonlijk vind het een schaduwzijde van een we
reldtaal, dat zij geen geschiedenis heeft, niet als het
ware uit een volk is voortgekomen en een eigen letter
kunde mist. Zij mag m.i. dan ook nimmer de studie
FEUILLETON
Dooi
HAR O LD BELL WRIGHT
van andere talen verdringen, doch alleen als hulpmid
del daarnaast dienen. Doch als zoodanig staat voor het
Esperanto een groote toekomst open. Ik wil aan handel
en toerisme thans niet denken, maar wel aan het beter
begrijpen der volken onderling. De internationlae ver
houdingen zouden er niet slecht bij varen, wanneer de
volken elkander beter begrepen en waardeeren en is
voor het Esperanto op dit gebied dan niet een schoone
taak weggelegd?
Ik hoop, dat deze tentoonstelling op de belangstelling
van de inwoners van Schagen en omgeving mag reke
nen en dat ook alhier een cursus in Esperanto levens
vatbaarheid mag hebben. Gaarna breng ik hulde aan
hen, die deze tentoonstelling tot stand brachten, aan
den heer Roggeveen in de eerste plaats.
En hierbij verklaar ik deze tentoonstelling voor ge
opend. (Applaus).
Doel en streven.
De heer K. Roggeveen gaf vervolgens 't navolgende
overzicht, waarin doel en streven der Esperantisten
werd uiteengezet
Het is een eigenaardig feit, maar hij, die eenmaal
aan Esperanto zich wijdt, die raakt er zijn hart voor
zijn leven aan kwijt. Ook mij Is het zoo gegaan, en di
rect kan ik hieraan toevoegen, dat ik, alleen reeds
door Esperanto, met zeer veel menschen in aanraking
ben gekomen, waarmee ik anders zeker nooit het
genoegen zou hebben gehad, kennis te maken. Alleen
reeds van dit standpunt bezien, zou ik niet graag geen
Esperantist willen zijn. Want niet alleen dat men zich
in eigen land goede kennissen kan maken, hel grootste
voordeel van Esperanto is, dat men zich kennissen
over de geheele wereld kan verwerven. Met geen en
kele taal kan men zooveel landen bereiken als met
Esperanto. En dit juist is de idieele zijde van Esperan
to. Hoe zou men femand kunnen haten, wanneer men
daarmede een aangename correspondentie voert? Hoe
zou men iemand uit een ander land kunnen haten,
waarmede men bij ontmoetingen aangenaam oonver»
seert? Want elkander verstaan is elkander begrijpen.
En juist het eigenaardige van Esperanto is, dat men
elkander zoo gemakkelijk begrijpt, onverschillig welk
onderwerp zich in het gesprek voordoet. Alleen reede
daarom gunnen wij Esperantisten ons moeilijk begrij
pen, dat de verbreiding van Esperanto niet nog veel
sneller gaat Maar gelukkig zijn over het algemeen
Esperantisten eigenaardige menschen, doordrijvers
zou ik ze willen noemen. Voor mij is echter de groote
vraag of het eigenaardige zit in de menschen als zoo
danig of dat Esperanto zelf de oorzaak daarvan is. Ik
voor mij ben ervan overtuigd, dat juist het doordrijven,
het volharden ontstaat door Esperanto, alleen omdat
degene, die zich voldoende op de hoogte stelt van Espe
ranto, binnen afzienbaren tijd overtuigd Esperantist
wordt en inziet, dat Esperanto de wereld, maar dan
ook de geheele wereld voor ons opent. Wij houden
daarom vol en ik prijs mij dan ook gelukkig met U te
kunnen zeggen, dat ook eindelijk Schagen en omgeving
besmet zijn.
Wat Esperanto Is, behoef ik gelukkig niet meer aan
U duidelijk te maken. Wij zijn reeds zoover gevorderd,
dat er weinig menschen meer gevonden worden, die
dat niet weten. Tot mijn spijt zijn er echter nog steeds
te veel menschen die te lichtvaardig zijn in hun oor
deel over Esperanto, zonder er kennis mee gemaakt
te hebben. Hen. zoo zij hier aanwezig mochten zijn,
zou ik willen toeroepen, getroost U zich, ondanks Uw
vooroordeel, de moeite, één winter Esperanto te bestu-
deeren. Ik ben ervan overtuigd, dat Uw oordeel daarna
sterk gewijzigd zal zijn en U met ons Esperantisten
zult zeggen, dat Esperanto ia de wereldtaal bij uitne
mendheid, en dat U het met ons eens zult zijn, dat Dr.
Zamenhof ons door Esperanto iets gegeven heeft van
onschatbare waarde, zoowel idleel als materieel. Idleel,
omdat Esperanto, wanneer het eenmaal zal zijn door
gevoerd, werkelijk zal kunnen bijdragen tot een betere
verstandhouding tusschen de volkeren onderling, dus
tot den vrede. Materieel, omdat men bij algeheele
doorvoering van Esperanto geen wereldconferenties
behoeft te houden, waar men elkander na elndelooze
vertalingen nog niet begrijpt, internationale congres
sen, die om dezelfde reden vervelend worden om er
aan deel te nemen; omdat men op alle zakenkantoren
zal kunnen volstaan met naast de moedertaal slechts
Esperanto te kennen.
Reeds zijn wij zoover gevorderd, dat er streken in
ons land zijn, waar men door het groote aantal cur
sisten met een tekort aan onderwijskrachten of lokaal-
ruimte heeft te kampen. Ik noem U daarvoor als voor
beeld de streek rondom Utrecht, waarvoor men het
vorig seizoen onderwijskrachten moest oproepen; en
dit jaar het eiland Texel, waar men tot vorige week
140 deelnemers voor den nieuwen cursus hééft en niet
meer cursisten kan plaatsen wegens gebrek aan ruimte.
Reeds zijn wij zoover gevorderd, dat Esperanto ook
op het programma staat voor den aanstaanden cursus
van de Handelswinteravondschool hier In Schagen.
Reeds prijzen we ons gelukkig, enkele gemeenten in
ons land te hebben, waar Esperanto als vrij vak op de
lagere scholen is Ingevoerd, doch rusten zullen wij niet,
voor en aleer ons einddoel, Esperanto als verplicht vak
op de scholen, zal zijn bereikt.
Ik hoop dat U met groote belangstelling onze ten
toonstelling zult gadeslaan, de aanwezige Esperantisten
zijn tot Uwen dienst
Daarop verspreidden de aanwezigen zich door de zaal
en lieten zich terdege inlichten. De heer Govers was
zoo bereidwillig om de pers rond te leiden en onder
deze deskundige leiding raakten wij, het mag gezegd,
enthousiast
We kregen Inzage van correspondentie, gevoerd door
Hollanders met Russen. Finnen, Slowaken, Perziers,
63.
Velen- van de pioniers ln de overstroomde landen
zagen zich genoodzaakt hun hoeven te verlaten aan
wier bezit zij zooveel moeite en arbeid besteed hadden.
Frontera en Kingston, de nieuw gestichte steden, wer
den tegen de overstrooming beschermd door dijken,
waaraan mannen en vrouwen in zenuwachtigen haast
onafgebroken werkten. Oplettende wachters deden
hier voortdurend de ronde en menigmaal werden de
vermoeide en afgetobde burgers gestoord in hun rust
en opgeroepen tot herstel en versterking van een be
dreigd punt.
Het oostelijk gedeelte van het Dal bestond uit hoo-
ger gelegen gronden, zoodat de pioniers in het Zulder-
Centraal-District en de omgeving van Gemeenebest
geen onmiddellijk gevaar liepen. Maar de bedding van
wat vroeger de Droge Rivier geweest was, was nu tot
den rand gevuld met een bulderenden stroom en wan
neer het niet gelukte het overtollige water af te leiden,
was het hoogstens een vraag van tijd, maar stond het
onafwijsbaar vast dat het nieuwe land met al zijn
schatten en al zijn beloften, begraven zou worden on
der het oppervlak van een binnenzee.
De toestand was erger dan bedenkelijk. De bewon
derenswaardige ontwikkeling van het nieuwe land. de
bultengwone vruchtbaarheid van het ontgonnen ter
rein, de onberekenbaar gunstige kansen die in den
schoot der toekomst verborgen lagen, dit alles had
de algemeens aandacht op de onderneming van het
Koningsdal gevestigd. De pioniers in de Woestijn van
Barbara waren, in waarheid, aan een wérk van veel
wijder strekking verbonden, een werk dat een ontzag
gelijke aanwinst voor het nationale leven stond te
Afrikaners en Japanneezen, natuurlijk ln Esperanto.
Drukwerken van wereldfirma's, keurig uitgevoerd in
de wereldtaal; ons werden getoond romans, vertaald
van het Nederlandsdh in het Esperanto.
We zagen werken van Molière, Schiller, Shakespeare
en meerdere schrijvers van wereldnaam. Is een en an
der niet een duidelijk bewijs, hoezeer het Esperanto
zich een plaats heeft veroverd? De Bijbel, op zijde pa
pier gedrukt in het Esperanto lag daar evenals tijd
schriften uit alle deelen der wereld. Is het niet won
derbaar, dat nu een Hollander deze kan lezen en be
grijpen, onverschillig of ze al komen uit Klein Azië of
wel uit Siberië?
En zoo kunnen we doorgaan. Het Braille schrift,
voor hen die voor eeuwig het licht hunner oogen moe
ten missen, zagen we gedrukt in de taal der Esperan
tisten. We vonden deze tentoonstelling een der meest
interessanten, die we ooit zagen en mochten bezoeken.
Gewapend met een woordenboek verlieten we ten
slotte het gebouw, overtuigd, dat het Esperanto zijn
weg ook in Schagen en omgeving wel zal vinden. Ook
des Zondags hebben zeer velen de tentoonstelling be
zocht en naar we mochten vernemen hebben zich reeds
velen opgegeven voor het volgen van een cursus.
We kunnen niet anders dan alsnog een ieder aanra
den, bekwaamt U in het Esperanto, de wereldtaal, ons
gebracht door Dr. Zamenhof; wapent U met de kennis
die U steeds zal wezen een hulp in Uwe maatschappe
lijke positie.
Tenslotte zij vermeld, dat de districtsvergadering zeer
druk werd bezocht Menigmaal klonk een Esperanto-
lied en dat de gesprekken, in deze taal gevoerd, vrucht
baar zulen zijn geweest, daaraan willen we ook niet
twijfelen.
worden. En in diezelfde mate was nu ook de aandacht
van allen gevestigd op de ramp die het Koningsdal
teisterde. Overal volgden ingenieurs met gespannen
aandacht de pogingen die door de Maatschappij wer
den aangewend om de heerschappij over de rivier te
herwinnen en ze in haar oude bedding terug te dringen.
Velen waren van meening dat het, met het oog op de
alluviale gesteldheid van den bodem en de geringe
vastheid van van grond, waarbij nog kwam de groote
hoeveelheid en de snelheid van het binnenstroomende
water, dat dit alles een afdoend beletsel voor het
welslagen van de pogingen zou zijn. In de oogen van
de vaklieden was de onderneming ten doode opge
schreven. Men gaf den landbouwers den raad hun
bezit en hun werk ln den steek te laten en een goed
heenkpmen te zoeken. Maar die stoere mannen die de
woestijn gedwongen hadden haar rijkdommen af te
staan, wilden van geen wijken weten. Alleen zij wier
hoeve ln een overstroomd district lag, waren gedwon
gen heen te gaan.
Ook nu, in het aangezicht van een bijna onvermij-
délijken ondergang, zette Jefferson Worth den arbeid
aan den spoorweg voort, terwijl hij desgelijks zijn an
dere ondernemingen voltooide door het aanbrengen van
verbeteringen, uitbreidingen en het ontwerpen van
nieuwe plannen en dat alles met een overbluffende
overtuiging en vastberadenheid. Ook ln die moeilijke
dagen kwam geen woord over zijn lippen dat zelfs den
geringsten twijfel scheen aan te duiden aan de einde-
lijke zegepraal van de pioniers. Zijn vrienden en bond-
genooten drongen er bij hem op aan dat hij het werk
stop zou zetten, totdat de vooruitzichten zich duidelij
ker zouden afteekenen. Maar hij antwoordde in alle
gemoedsrust dat de toekomst voor hem reeds vaststond
en hij zette zijn werk voort.
Zijn vertrouwen en zijn moed bezielden de harten
van de bedreigde lieden. Wanneer hij den moed ver
loren had, wanneer hij teruggeweken was, dan zou dit
het sein hebben gegeven tot een paniek die niemand
had kunnen bedwingen en die ten laatste in een redde-
looze vlucht ontaard zou zijn. Dan waren de landouen
van het Koningsdal waaraan reeds zooveel inspanning
besteed was, voor altijd aan de rivier overgelaten «n
onherstelbaar verloren voor de menschheid.
Zij kwamen allen tot hem en wanneer zij bespeurden
Enkele regeeringsmaatregelen
voor aardappelencontingenteering
door Engeland. - De balans der
vroege aardappelteelt kan wor
den opgemaakt met zeer ongun
stig resultaat. - De organisaties
en hun wenschen. - Verminderde
aanvoer van aardappelen. - Sta-
tionnaire prijzen. - Lustelooze
stemming voor roode kool. - Ook
gele lager. - Iets beter voor witte.
- Sterk uiteenloopende prijzen
voor bloemkool. - Verminderde
aanvoer zllverulen. Meer gele
uien. - Iets lagere prijzen. - Groo
te aanvoer van slaboonen. - Prij
zen redelijk voor dunne. - Lagere
prijs voor druiven. - Minder
slechte voor tomaten.
Voor de tuinbouwers zijn weer enkele regeerings
maatregelen in werking getreden, die ongetwijfeld van
invloed zullen zijn op de prijzen. Daar is in de eerste
plaats de aardappelsteunregeling oogst 1933, die met
lngajig van 4 September in werking is getreden. Voor
het verkrijgen van een vervoervergunning zal f 1 per
100 Kg. moeten worden betaald, terwijl minimumprij
zen zijn vastgesteld van f 3. f 2. f 1.50 en f 1.25. al naar
de klasse, waarbij de verschillende aardappelsoorten
zullen worden ondergebracht. Dan is daar verder de
met 1 September in werking 'getreden bepaling, dat
geen toeslag meer zal worden verleend op vroege aard
appelen. Dit heeft tot gevolg gehad, dat de laatste 2
dagen slechts geringe hoeveelheden aardappelen aan de
veilingen zijn aangevoerd, daar de bezitters ervan de
voorraden nog in Augustus hebben opgeruimd. De En-
gelsche regeering heeft bovendien de aardappeleninvoer
uit Nederland sterk gecontlngenteerd, zoodat er voor
den handel ln aardappelen verschillende omstandighe
den werken, die ongetwijfeld op de prijzen invloed zul
len oefenen. Voor Langendijk, waar in hoofdzaak vroe
ge aardappelen worden geteeld voor verkoop naar het
buitenland, ls de balans van de aardappelteelt nu wel
óp te maken, en helaas ls de uitkomst ervan zoodanig,
dat nog nooit een zoo ongunstig resultaat is te boeken
geweest. Het jaar 1933 zal den aardappelverbouwers
heugen; de uitkomsten ervan hebben het hare er aan
bijgedragen, dat de tuinbouw hier een crisis doormaakt,
die tot sterken welvaartsachteruitgang en tot een toe
stand van verarming heeft geleid.
Het ls thans zoo ver gekomen, dat de tuinders niet
meer weten, wat ze met hun organisatie moeten aan
vangen om verbetering ln dien toestand te brengen. Ze
hebben geconfereerd en geadresseerd en ook gedemon
streerd. Dit laatste is nu verboden en met adressen en
conferenties is succes ook al uitgesloten. De Neutrale
Bond van Tuinders te Heemskerk is nu begonnen met
vergaderingen te beleggen, waar algemeene beschouwin
gen over den toestand gehouden worden en daaruit con-
clussies te trekken. We verwachten, dat dit ook hier
wel navolging zal vinden. Men heeft daar nuttige be
sprekingen gehouden over de vraag, hoe de tuinders
dachten over groentesaneering, waarbij' men tot de con
clusie kwam, dat het noodzakelijk was, dat op het boe
renland geen groente meer mag^orden geteeld en dat
het gesaneerde bollenland ook niet meer met groente
mag worden bebouwd. Voorts werd de noodzakelijkheid
betoogd, dat het kleine tuindersbedrijf van. onder 1
H.A. niet mag worden gesaneerd, doch. mochten, alle
tuinders tot inkrimping van hun bedrijf moeten over
gaan, te pogen een progressieve saneering te verkrij
gen. Maar oogenblikkelijk behoort de regeering in te
grijpen, daar er overal ln de tuinbouwstreken van
Noord-Holland in Kennemerland zoowel als in de
Streek als aan Langendijk en omgeving honger heerscht
De laatste week heeft intusschen nog geen wijziging
gebracht in den algemeenen toestand. Er werden 66
spoorwagens aardappels aangevoerd, die weer weinig
hebben opgebracht. Wel werden weer ongeveer alle
aangevoerde aardappales verkocht, zoodat er weinig op
de belt moest worden gestort, doch voor de Schotsche
muizen werd weer veel voor 75 cent tot f 1.50 verkocht;
een enkel partijtje bracht iets meer op. Groote Schot
ten goJden van 75 cent tot f 1-40. De voornaamste aan
voer bestond de laatste dagen in Eigenheimers. De
blauwe Eigenheimers zijn het meest gewild; toch wor
den voor deze aardappels van prima kwaliteit nog lage
prijzen besteed. De meest gewilde brachten tot f 2.70
op en dit nog wel bij uitzondering; een deel werd voor
f 1.70220 verkocht. De Eigenheimers gingen tot f2;
een belangrijk deel ging echter voor f 1.20—1.80 van de
hand. Voor Duken, die dit jaar al bijzonder slecht ge
wild zijn, werd 75 cent betaald met uitzondering vaa
enkele partijtjes, die tot 90 cent opbrachten. Voor drie
lingen kwam de minimumprijs van 75 cent terecht
Voor roode kool was de stemming nog lusteloozer
dan de vorige week; een belangrijk deel werd voor 'fl
verkocht. Aanvankelijk kon voor de mooiste van onge
veer 3 pond f 1.60 worden bedongen. Later trad een
kleine verbetering in, zoodat toen nog even boven de
f 2 werd gemaakt. In totaal werden 19 spoorwagens
aangevoerd, die meest allen voor het binnenland waren
bestemd. O.a. ging ook een gedeelte naar België.
Ook vond de gele kool maar weinig afzet in het
buitenland. De stemming voor deze koolsoort, welke al
niet bijzonder opgewekt was, verflauwde nog. wat in
de bestede prijzen tot uiting kwam. De hoogste prijs,
die in de afgeloopen week werd betaald, was f 1.70, wat
ongeveer f 1 minder was dan de vorige week. Herhaal
delijk bracht ze weer niet meer dan den minimumprijs
van f 1 op en verscheidene partijen zeer mooie kool
werden voor f 1.251.50 verhandeld. De aanvoer be
paalde zich tot 11 spoorwagens.
De aanvoerders van witte kool konden minder on
voldaan zijn. Enkele weken geleden werd door hen de
vaststelling van een minimumprijs van f 1 tot f 1.25
bepleit ln een tijd, toen veel niet meer dan 40 cent
opbracht. Er zijn nu maar weinig partijen beneden den
prijs van f 1 en f 1-25 verkocht. Aan de Broek er velling
lagen de prijzen tusechen f 1.10 en f 1.90; te Noord-
scharwoude werd iets minder besteed. Aan belde vei
lingen werden in totaal 20 spoorwagens verhandeld.
Er werden maar weinig wortelen aangevoerd, die
prijzen opbrachten van f 2.80—3.50 per 100 K.G. De
prijzen der bloemkool waren zeer afwisselend, terwijl
de aanvoer grooter was dan vorige weken. Er zijn
aanvankelijk partijen verkocht, waarvan de mooiste
f 1019 opbrachten, terwijl bloemkool van dezelfde
grootte en kwaliteit later voor f 8 f 10 werd verkocht.
Kleinere werden verhandeld voor f 4.4012. De groot
ste van de tweede soort brachten f 35 op, kleinere
f 1-20-IjBO. De aanvoer beliep 12000 stuks.
Met den aanvoer van zilveruien loopt het op het
eind. Ze wordt nog bijna uitsluitend te Noordschar-
woude aangevoerd. Voor groote werd 80 90 cent be
taald. Drielingen liepen ln prijö achteruit tot f 1 a 1.20,
terwijl zilverne<p, die de vorige week nog tot f 8 op
bracht nu tot f 6 daalde en op het eind der week tot
ruim f 4. Voor partijen, die Iets afweken van de ge
stelde elschen, werd ven f 35 betaald.
Grooter was de aanvoer van gele uien. Ook hiervan
liep de prijs iets achteruit. De mooiste uien brachten
f 22 30 op, voor de meeste kon echter niet meer dan
f 1.701-90 worden bedongen. Voor drielingen waren
de prijzen nog lager, nl. f 1-101.90. Gele nep bleef
vrij stationnair; het meeste werd voor f 44.60 ver-
kociht. Aanvoer 16 spoorwagens.
Voor bleten was weinig belangstelling; er werd van
f 0.60—1.60 voor betaald.
Voor mooie, dunne slaboonen werd van f 610.70 be
taald, dikke brachten f 2 a f 3 op. Eerste kwaliteit
snijboonen golden f 3, mindere f 2. Er werden ruim
60 000 K.G. boonen geveild.
Druiven daalden sterk in prijs, Allcante werd voor
gemiddeld f 28 verkocht, Frankenthaler. die aanvan
kelijk nog f 32 a f 36 opbrachten, werden later voor
ruim f 24 verhandeld.
Tomaten waren iets minder goedkoop. Voor A werd
op het laatst der week f 9 betaald tegen f 3 de vorige
week; B steeg van f 4 tot f 10, C van f 2 tot f 8 en
C.C, die onverkoopbaar was, bracht nu f 4 op.
dat de moed hun ontzonk en hoofd en hart hun span
kracht verloren. En met vernieuwde kracht en moed
keerden zij dan huiswaarts. Het was, zooals een oog
getuige dan in later jaren zoo treffend juist heeft
uitgedrukt: „In dien tijd leefden wij allen op zijn ze
nuwen."
Gedurende dien oorlog van de Maatschappij tegen de
rivier was Willard Holmes genoodzaakt in zijn rol
van toeschouwer te blijven. Hij had de nadering van de
ramp voorspeld en door een zorgvuldige bestudeering
van eiken factor van het vraagstuk zich op de crisis
voorbereid, wanneer die komen mocht. Met alle mid
delen die tot zijn beschikking stonden, had hij plan
nen ontworpen en maatregelen beraamd ten einde
zooveel mogelijk gereed te staan voor den strijd en nu
het gevecht begonnen was, mocht hij niets anders
zijn dan een lijdelijk toeschouwer die den ondergang
gadesloeg van het werk dat hij liefhad, terwijl een
vreemde, die volkomen onbekend was met de voor
bereiding, de plaats innam die hem toekwam.
Maar de groote, invloedrijke man van de Southwes-
tern, met wien Holmes in die dagen overleg pleegde,
gaf hem telkens weer den raad klaar te staan voor
den dag dat de Maatschappij haar nederlaag erkennen
zou. De overstrooming breidde zich gestadig noord
waarts uit en bereikte ten laatste het laagste punt
van het Dal waar zij aan een binnenzee het aanzijn
gaf, die, zonder afvoer, voortdurend ln oppervlakte
toenam. En Intusschen werd het vernielingswerk on
vermoeid voortgezet en weldra was het voor een ieder
duidelijk dat het in de eene of andere richting tot een
beslissing moest komen. De ontzaggelijke hoeveelheid
water die met steeds toenemende kracht en snelheid
werd aangevoerd, schiep zichzelf een weg langs de
steile helling van het dal en vórmde daar een loodrech
ten waterval van vijftig tot zestig voet hoog en een
breedte van een kwart mijl. Het gebulder van het
neerploffende water, het gedreun van de neerstortende
aardmassa, die door den stroom werd meegesleept,
het was mijlen ver hoorbaar. Het vruchtbare land
smolt op die wijze weg als sneeuw voor de zon. Dag
er. nacht, zonder ophouden, drong de onberekenbare
kracht van de rivier den waterval zuidwaarts naar
de doorbraak bij de waterkeering, waardoor nu het
water van den Colorado het dal binnenstoomde.
Het gevaar dat het Koningsdal bedreigde, lag niet
in de steeds rijzende zee. Lang vóórdat het water de
oude zeebedding kon vullen, zou die machtige water
val die gestadig stroomopwaarts kroop, de waterkee
ring genaderd zijn. Wanneer het oppervlak van de ri
vier dan ongeveer vijftig voet gedaald was. zou het
onmogelijk geworden zijn het water voor de bevloeiing
af te leiden. Het land waarvan de ontginning begon
nen was, zou van zelf weer woestijn worden en van het
ontginningswerk zou nooit meer sprake kunnen zijn.
volledige vernieling van al wat de pioniers tot stand
hadden gebracht, was nu nog slechts een vraag van
enkele weken.
De stad Kingston lag juist op den weg van dien
voortkruipenden Niagara. Terwijl de manschappen van
de Maatschappij bezig waren de doorbraak te herstel
len, kwam de waterval hoe langer hoe dichter bij de
kleine stad. Toen het gedruisch van het water en net
gedreun van de neerploffende oevers in de straten kon
worden gehoord, verlieten de menschen hun huizen en
kantoren en winkels en begon het voor ieder duidelijk
te worden dat geen macht ter wereld het onheil zou
kunnen afwenden.
Er werden helfhaftige pogingen in het werk gesteld
om den koers van de nieuwe rivier buiten het gebied
van de stad te verleggen, maar, sterk in hun woeste
onweerstaanbare macht, kozen de wateren hun eigen
weg. De pioniers die de eerste stad in het hart van het
Koningsdal hadden gebouwd, zagen den ontzettenden
daverenden waterval zich voortbewegen naar het werk
van hunne handen. Zij voelden de aarde beven onder
hun voeten, en zij aanschouwden hoe huizen en kanto
ren, het hotel, het opera-gebouw, de bank en eindelijk
het gebouw van de Maatschappij, hoee alles ondermijnd
werd en waggelde en ln de diepte verzonk.
In weinige uren was alles voorbij. De watervallen
gingen al weer verder en waar eenmaal Kingston ge
staan had, was nu een afgrond met enkele bouwvallen
aan beiden zijden.
Dienzelfden dag mislukte de laatste poging die door
de mannen van de Maatschappij in het werk was ge
steld om de doorbraak te dichten.
Wordt vervolgd.