WR1GLEY
Opening Afsluitdijk
Wieringen=F riesland
Bijzonderheden over het monument
Dinsdag 26 September 1933. SCHAGER COURANT. Tweede blad. No. 9353
Amerika's herstel
Noodlottig ongeluk te Groningen.
De Commissaris der Koningin
in Noordhoiland.
Het Uniformverbod en de A.J.C.
Practisch werk van het Pact van Vier.
Overdracht Monument aan de Regeering.
Nadat 28 Mei 1032 tc 13.02 uur een der gigantische
Storkkeileemkranen met een hap keileem ter grootte
van 3 M3. de laatste opening in den afsluitdijk ter
plaatse van de „Vlieter"' afsloot en daarmede de ver
binding Wieringen-Friesland dwars door de Zuider
zee tot stand bracht, is heden door den Minister van
Waterstaat Ir. J. A. Kalff dit 30 K.M. lange, traject
voor het verkeer op officieele wijze opengesteld.
Een druilerige motregen in den voormiddag, afge
wisseld door meer fiksehe buitjes, voorspelde weinig
goeds voor de weersomstandigheden aan de „Vlieter"
in den namiddag, waar, hoewel ten behoeve der circa
150 door den Minister van Waterstaat genoodigden
op minder fraai weer was gerekend, een vroolijk
schijnend herfstzonnetje ongetwijfeld meer luister
zou bijzetten -aan de plechtigheid, waarnaar reeds
lang was uitgezien. Immers reeds 8 maanden na de
afsluiting werd de mogelijkheid reeds onder beper
kende voorwaarden geopend om het verkeer tc laten
profiteeren van het schitterende wegdek over den af
sluitdijk en de kortere venbnding, zij het dan tegen
betaling der ten bate van het N.C.C. komende ver
goedingen. Een verkeerstelling in Juni genomen, gaf
te zien dat gemiddeld 450 auto's p. dag den dijk pas
seerden. I)it laatste werd gedaau om het verkeer te
beteugelen met het oog op de aanvankelijk zachte
bermen naast, het wegdek, defhalve ter beperking
van het ongevallenrisico.
Nu dit gevaar als geweken kon worden beschouwd
zijn heden de bekende hokjes bij de verkeersbrug-
gen afgebroken, de vriendelijke, doch op den pen
ning lettende .crisiscontroleurs" hebben hedenoch
tend voor het laatst dienst gedaan, de openstelling
van den afsluitdijk beteekent voor hen het einde
eener broodwinning. Het verkeer kan vanmiddag
vrij passeeren. niet langer gebonden aan of weer
houden door het .weliswaar sympathieke doch voor
velen ook bezwarend geldelijk offer. Deze offers bij
elkaar hebben t.m. heden ondertusschen de niet on
aanzienlijke som van ruim f 100.000— opgebracht.
Wieringen, tot belangrijk centrum geworden, vlagt
druk. Het is zich bewust van de positie, welke het
als voormalig eiland thans in het. transitoverkeer
gaat innemen en verheugt zich erop thans officieel
uit zijn isolement te zijn verlost.
Te 1 uur precies wordt het verkeer over den dijk
stilgelegd. Slechts van strikt persoonlijke uitnoodi-
gincen voorziene genoodigden worden tot den dijk
toegelaten. Detachementen marechaussee en Rijks-
veldwacht handhaven de afzettingen en oefenen op
den dijk toezicht uit
Tusschen 2 uur en half drie arriveert de groote
stroom genoodigden. Op de historische plaats, waar
het gedenkteeken, hetwelk straks onthuld en uan de
Regeering zal worden overgedragen, is opgetrokken
verkorten de gasten zich den tijd met het bewonderen
van het uiterlijk van het trotsche bouwwerk. Het
weer is er ondertusschen aanmerkelijk fraaier op ge
worden. Hl begeerde zonnetje komt thans kijken
door de wolkenmassa's en is zoo vriendelijk om niét
meer te verdwijnen. De Kon. Marinekapel uit Den
n.'Mer mnler leiding van den heer L. H. F. Leisti-
kow ,die voor de muzikale afwisselitig zal zorgdra-"
gen, heeft hare plaatsen bezet en vangt aan mét het
spelen van enkele yroolijkf: marscheh:
Veertig persvertegenwoordigers, waaronder 14 voor
buitenlandsche bladen, vangen hun taak aan. Pers
fotografen doen hun plicht.
Ir. van Gils. die de persbelangen op de hem pretti
ge wijze behartiet, vertelt ons een er. ander over het
oogenblik hetwelk thans is genaderd en deelt mede
dat de Minister van Waterstaat in hoofdzaak diege
nen heeft uitgenoodigd die direct of indirect hun
beste krachten aan het grootsche werk.hebben ge
wijd. Te half vier worden nog enkele tientallen late
bezoekers aangevoerd in een 5-tal spiksplinternieuwe
A.T.O.-bussen welke zich heden voor het eerst op
den afsluitdijk vertoonen. Direct daarop vangt de
Directeur-Generaal der Zuiderzeovvedken, Ir. V. J. P.
de Blocq van Kuffeler, zijn rede aan, waaruit wij het
volgende memoreeren:
Spreker vertelt bijzonderheden over het verloop der
Zuiderzeewerken, een droogmaking welke een tien
de gedeelte van Nederland aan ons land toevoegt.
De getijdebeweging, waarover Prof Lorenfz zoon
diepgaande studie heeft gemaakt, voor de resultaten,
waarvan wij den ontslapene zooveel dank verschul
digd zijn on de werkzaamheden in het waterloop
kundig laboratorium van Prol. Rehbock, die spreker
onder de aanwezigen begroet, worden genoemd. De
totstandkoming van de M.U.Z., bestaande uit. eenc
combinatie van 4 zeer kapitaalkrachtige Nederland-
sche aannemers, tezamen een groote vloot baggerma-
terieel bezittende, wordt geschetst. De ruime ervaring
dezer aannemers op het gebied van waterwerken,
welke thans wederom is bevestigd, het passend ap
paraat, hetwelk de M.U.Z. tewerk stelde en de uitste
kende organisatie, welke zij in het leven riep, dit
alles wordt aan de vergetelheid ontrukt. De dijk wel
ke den Staat in totaal f60.000.000.kostte, heeft het
in vergelijking hiermede zeer lage bedrag van f65.000
aan stormschade van de Regeering gevraagd of
slechts 1.10 waarmede spreker het talent der uit
voerende Maatschappij wil teekenen.
Hij betrekt ook het personeel op de werken in de
uitvoering en verwekt een hartelijk gelach onder de
genoodigden niet de mededeeling dat hij bij de slui
ting van de Middelgronden in 1931 het werk bezocht
en daarbij zich op een kruiplank bevond, waarover
personeel de zetsteen vervoerde „Van de plank af
lieeren, eerst moet het gat dicht", werd er door de
steen-aankruiendc arbeiders geroepen, daarmede
mede aangevende hoe ook het werkvolk in het werk
opging. Spreker verzoekt daarop den Minister van
Waterstaat den dijk straks te openen en aan hare
bestemming tc doen beantwoorden.
Hierop verkrijgt Ir. J. H. Telders. voorzitter van
den Raad van Bestuur der M.U.Z. het woord. Hij ge
waagt van de totstandkoming van den afsluitdijk
en het denkbeeld aan de Regeering een herinnering
hieraan aan te bieden. Nadat de Regeering het. aan
bod aanvaarde, werd den architect Dudok belast met
het vervaardigen van een ontwerp waarvan het re
sultaat thans kon worden aanschouwd. De gedeelte
droogmaking der Zuiderzee noemde spreker tot dus
verre een belangrijke étappe in een proces van alle
eeuwen door van de voortzetting der gestadige in
poldering in Nederland. Het leek moeilijk en was
toch zeer eenvoudig. Het trof ons, dat Ir. Telders hier
bij de Zuiderzeeworkers, als het personeel op kranen,
baggermolens, zuigers, sleepbooten, grondwerkers,
enz., enz., op den voorgrond stelde en hen noemde
als degenen aan wier stoere werkkracht hier zooveel
werd gedankt. De symbolische heteekenis van een
gedenkplaat van Ilildo Krop werd daarop gememo
reerd.
Het werk, aldus spreker, werd uitgevoerd in een
sfeer waar wrijvingen niet konden gedijen.
Na nog eens het volk, hetwelk aan de uitvoering
was werkzaam geweest, te hebben beschreven, ver
zocht spreker uit naam van dat volk aan Ir. Kalff
het monument, waarvan wij de bijzonderheden hier
onder laten volgens, te willen aanvaarden, waarop
het doek voor liet gedenkblok, aangebracht in het
midden, aan den voet van het monument, wegvalt.
Vervolgens betrad het. sprekersgestoelte Jhr. Mr.
J. M. v. Beyma, burgemeester van Leeuwarden, die
namens het comité tot oprichting van een gedenktee
ken op den afsluitdijk (hetgeen ondertusschen pla
quettes zijn geworden) der Zuiderzee de volgende
woorden sprak:
„Het is u bekend Excellentie, dat, nadat de afsluit
dijk was tot stand gekomen, zich uit de beide pro
vincies, die toen onderling verbonden waren, per
sonen vereenigd hebben tot een Comité, ten einde
ook van particuliere zijde belangstelling in dit werk
te toonen. Wij hebben niets anders gedaan dan an
deren van ons voornemen kennis geven, zoodat zij,
die ons hebben willen steunen, dat spontaan en uit
medevoclen met ons streven deden.
Het Comité meent toestemming tc moeten vragen
tot het doen aanbrengen van een paar bronzen ge
denkplaten. Deze. kunnen liet b.est geplaatst worden
op de hoftorens der spuisluizen op die te Komwerder-
zand aan den Oostelijken zijkant, op die te Den
Oever aan den Westelijken.
Eerstgenoemde draagt, naast de wapens der beide
provinciën en de jaartallen 19271932 tot opschrift:
„Onder de regeering van Koningin Wilhelmina
„is deze afsluitdijk, hoofdwerk van de gedeelto
„droogmaking der Zuiderzee, rechtstreeksche ver-
„hinding van Noordholland met. Friesland, in vijf
„jaar tijds tot. stand gebracht door het vernuft en
„den arbeid van Nederlandsche ingenieurs, aan
nemers en werklieden.
„Ter herinnering hieraan is deze plaat door tijd-
„genooten aangebracht".
en die aan de Friesche zijde de verbinding aangeven
de woorden in omgekeerde volgorde.
Naar aanleiding van den tekst deed spreker vervol
gens nog enkele mededeelingen. Namens het Comité
uit Noordholland en Friesland verzocht, spr. vervol
gens Zijne Excellentie toestemming te verlecnen tot
het doen aanbrengen der gedenkplaten op de door
hem aangegeven plaatsen en deze voor het Rijk te
willen aanvaarden en tevens een album met hand-
teekeningen der schenkers, een plaats te doen geven
in het archief der Zuiderzeewerken.
Ir. J. A. Kalff, Minister van Waterstaat, ving hierop
zijn rede aan, waaraan wij het volgende ontleenen:
Zijne Excellentie verheugde zich dat zoovelen,
waaronder zeer vooraanstaanden, hier samen waren
gekomen, waarvoor spreker grooten dank zegt. Het
doet Zijne Excellentie leed dat de premier, Dr. Colijn,
Oud-Voorzitter van den Zuiderzeeraad, thans in ver
band met aanwezigheid buitenslands, niet aanwezig
kan zijn. Dr. Colijn heeft zijn leedwezen voor zijne
verhindering betuigd. De Minister zegt dat het onge
twijfeld niet alleen de bedoeling is geweest om hier
den dijk dan wel het gedenkteeken te komen zien,
neen. in hoofdzaak om te zamen in één oogenblik en
in grooten getale te doorleven datgene wat het Ne
derlandsche volk heeft tot stand gebracht..
Er is een grooten strijd gestreden, een strijd waar
in het menschelijk vernuft zegevierde. Het grootste
en moeilijkste deel dot ons in staat stelt om te ko
men tot verdere inpoldering, is gereed. Twijfelachti-
gen afe in dé totstandkoming van den afsluitdijk
nimmer hadden kunnen vertrouwen en meenden de
Zuiderzee goed te kennen, kenden blijkbaar den Ne
derlandsehen waterbouwkundige niet. Het is de on
vergankelijke verdienste van wijlen Dr. Lelv geweest
die ons zuiver den weg heeft aangegeven en ons daar
in is voorgegaan.
De Regeering is thans dan ook van oordeel dat mag
en moet worden voortgegaan in vertrouwen op betere
tijden. Alle dank wordt gezegd aan degenen die me
degewerkt hebben aan de totstandkoming van den
dijk en de Commissie-Lovink wordt speciaal genoemd
om de waardevolle gegevens welke zij verschafte in
zake de economie der Zuiderzeeinpoldering. De Mi
nister bespreekt vervolgens de voordeelen die de af
sluitdijk op zich zelve reeds biedt, waaronder de kor
tere verbinding HollandFriesland, die voor afwate
ringsdoeleinden en een bijkomend voordeel van ruim
f 100.090.welke het verkeer sedert Januari j.1. aan
tolgelden ten bate van het Nationaal Crisis-Comité
Bijeenbracht.
Ir. Kalff verliest ondertusschen bij de voordeelen
niet uit het ooe de nadeelen welke onontkoombaar de
afsluiting voor de visschersbevolking met zich bracht
en beseft ten volle datgene wat van hen geëischt
werd.
Den sprekers wordt dan door den Minister dank
gezegd, Speciaal maakt Z.Ex. den heer Telders het
compliment dat hem toekomt. Met den heer Telders
is de Minister van meening, dat het gedenkteeken on
dubbelzinnig blijk geeft van de waarde welke er in
het Ned. Volk schuilt.
Hierop doet de Minister mededeeling van hen aan
wie het. H.M. de Koningin behaagd heeft eene onder
scheiding te verleenen bij gelegenheid van dit plech-
Het Monument, is gebouwd aan de „Vlieter", onge
veer 6 K.M. verwijderd van Wieringen op de plaats
waar 28 Mei 1932 de laatste hap keileem de nog aan
wezige opening in het dijklichaam dichtte en daar
mede de verbinding Wieringen-Friesland dwars door
zee tot stand bracht. Den Hilversumschen arch'tect
Dudok werd opgedragen een ontwerp voor een ge
denkteeken te vervaardigen, waarin het bereiken van
het groote doel, het resultaat van den arbeid, als
symbool ten grondslag lag. Het betontechnisch kunst
stuk, hetwelk, voortspruitende uit dezen opdracht,
door de opdrachtgeefster de M.U.Z., aanneemster van
den afsluitdijk, daarop zelve werd uitgevoerd, mag
als zoodanig in alle opzichten geslaagd heeten.
Het Monument staat 21.27 M. plus N.A.P. of onge
veer 17 M. boven den verkeersweg en heeft een go-
wicht van 1.000.900 K.G. In verband met mogelijke
zettingen op den nog jongen dijk heeft men tijdens
den bouw ter plaatse een proef belasting aangebracht
geleidelijk tot een gewicht van 1.500.000 Kg. waarbij
niet de geringste werking werd geconstateerd. Dit ge
schiedde wijl ter plaatse geen fundeering zou wor-
,den geheid daar deze zou komen te staan in den be-
teugelingsdam. welke, ter uitschuring van den bo
dem, reeds vóór den aanleg van het dijkvak „Vlie
ter" was aangebracht Men vreesde daarvan ernstige
beschadiging der zinkstukken, hetgeen niet wensche-
Iijk werd geacht. Nu geen zakking werd geconsta
teerd, kon worden volstaan tc bouwen op een 80 c.M.
dikken gewapend betonplaat or het oorspronkelijke
dijklichaam, omsloten door ijzeren damwand, rei
kende tot 4.50 M. N.A.P.
Nadat 1 Maart jl. met den bouw was aangevangen,
kwam op 20 Juli het betonwerk gereed.
Op het in Beiersch graniet gehouwen golfmotief
ter weerszijden van 't natuursleenen gedenkblok zijn
tig oogenblik, t.w.: Bevorderd tot Ridder in de orde
van den Ned. Leeuw: Ir. W. Kamp, Hoofdingenieur
der Zuiderzeewerken: Ir. J. H. Telders, Voorzitter
Raad van Bestuur M.U.Z.; Ir. N. de Ronde Bresser,
Secretaris Raad van Bestuur M.U.Z.;
tot Officier in de orde van Oranje Nassau: Ir. J.
Lelv, Directeur-Hoofduitvoerder der M.U.Z., zoon van
wijlen Dr. Lely; Ir. J. C. Pannekoek en Ir. J. F. R.
v. d. Wall; beiden Eerstaanwezend Ingenieur der
Z.Z.W.;
tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau: de tech
nisch ambtenaar bij de Z.Z.W. Van Renswoude; de
Administrateur der M.U.Z., M. A. van der Mark: de
Secretarissen van den Zuiderzeeraad Mrs. Jansma
en Vogel.
Voorts wordt mededeeling gedaan dat Ir. F. J. B.
G. Geers, Ingenieur der Z.Z.W. te Harlingen, wordt
bevorderd tot eerstaanwezend Ingenieur, zulks met
ingang van 1 Oct. a.s.
De Minister wenscht de onderscheiden aanwezigen
geluk en verklaarde tenslotte het werk aan den af
sluitdijk geëindigd en den weg over den afsluitdijk
geopend, waarop het Wilhelmus door de Kapel werd
ingezet.
Ir. de Blocq van Kuffeler deed vervolgens nog me
dedeeling dat den Waker bij de Z.Z.W.. W. M. Kooij
was toegekend de zilveren medaille, verbonden aan
de Orde van Oranje Nassau; terwijl Ir. Telders het
volgend personeel, nog of reeds uit dienst der M.U.Z.,
doch hier aanwezig, in kennis stelde van de onder
scheidingen die hun te beurt waren gevallen. De na
men dezer personen zijn: J. L. van Oosterhout, on
derbaas; J. H. Visser, onderbaas en D. ten Veen, chef-
machinist, allen de gouden medaille verbonden aan
de Orde van Oranje Nassau; K. Redelijkheid, zuig-
baas; J. Dekker, schipper en C. M. Visser, onderhaas,
allen dezelfde medaille doch in zilver en tenslotte
deze medaille in brons aan W. Kooij. kraandrijver;
A. Visser, schipper; G. van Asperen, sleepbootkapi
tein; N. Lont, stortbaas; A. van Het eren, putbaas;
(rijswerkers); K. van Wijngaarden idem (steenzet
ters) en A. Klein idem (grondwerkers).
De eerewijn wordt thans vergezeld van de noodige
ververschingen, rondgediend en alle aanwezigen
werden daarna groepsgewijze in de gelegenheid ge
steld het Monument te bezichtigen. Wij kregen toen
eerst een indruk van den aard der aanwezigen en
merkten op Ir. J. A. Kalff. Minister van Waterstaat,
Dr. Ir. J. A. Ringers. Directeur-Generaal van Water
staat, de oud-Ministers van Waterstaat Ir. A. A. H.
W. König en Mr. P. J. Reyraer, Jhr. Mr. F. Beelaerts
van Blokland, Z.Ex. Mr. D. Fock,t Ir. .T. H. Telders,
Dr. H. J. Lovink, Prof. Dr. van Everdingen, Prof. Dr.
Ir. Th. Rehbock, Dr. Ir. H. Wortman, oud-Directeur-
Generaal der Z.Z.W., Mr. G. Vissering, Jhr S. v. Cit-
lers, Jhr. Mr. J. M. van Beyma, Jhr. Mr. C. E. Bon-
gaerts, Ir. V. J. P. de Blocq van Kuffeler, de vol
tallige Raad van Bestuur der M.U.Z., de heeren Ir. C.
A„ en Ir. J. Lely, Ir. Wouter Cool, Prof. Dr. J. G.
Rutgers, Generaal-Majoor M. Raaymakers Schout bij
Nacht J. de Graaff, Kapt. ter zee Kruys, Zijne Ex
cellentie J. J. Rambonnet, Zijne Excellentie Luite
nant-Generaal Jhr. W. Roëll, Mr. P. A. Baron v. Ha-
rinxma thoe Slooten. Jhr. Mr. Dr. R. Roëll, Zijne Exc.
Luitenant-Generaal H. A. Seyffardt, Dr. Ir. A. H. W.
Ilacke, Dr. F. M. Wibaut, Prof. Jhr. Mr. B. C. de Sa-
vornin Lohman, Prof. Dr. D. van Embden, Mr. A. G.
A. Ridder van Rappard, Dr. Ir. Th. van der Waer-
den, Jhr. Mr. Dr. A. B. G. M. van Rijckevorsel, de
professoren Ir. G. H. de Vries Broekman en Ir. G.
H. van Mourik Broekman en voorts vele anderen,
waaronder de Wieringermeerdirectie, aannemers die
aan de Z.Z.W. tot dusverre hebben medegewerkt, de
Directie der Spoorwegen, de Rijksgeologische dienst,
het Kon. Instituut v. Ingenieurs, de Burgemeesters
van Wieringen, Wonseradeel, Harlingen, Mcdemblik
en Den Helder, de Conmmandanten der Marine te
Willemsoord en van het Vliegkamp de Kooij, de we
gencommissie A.N.W.B.-K.N.A.C. en nog vele andere
officieele instanties, te veel om op te noemen. Wij
vermelden tenslotte nog dat de regeling der ont
vangst der genoodigden uitstekend was te noemen en
voor liefhebbers van historische data geven wij nog
de volgende bijzonderheden:
BELANGRIJKSTE DATA IN DE GESCHIEDENIS
VAN DE AFSLUITING.
14 Juni 1918: Wet tot afsluiting en gedeeltelijke droog
making van de Zuiderzee tot stand gekomen.
29 Juni 1920 te 12.05 uur: Eerste bak voor de afsluiting
van den Zuiderzee gestort in het Amsteldiep.
31 Juni 1924 te 20 uur: Amsteldiep gesloten.
Begin 1926: Verkeer over den Amsteldiepdijk openge
steld, waardoor Wieringen met den vasten wal werd
verbonden.
Januari 1927: Aangevangen met de afsluiting tusschen
Wieringen en Friesland.
22 November 1931: Sluitgat in de Middelgronden gedicht
28 Mei 1932 te 13.02 uur: Sluiting van het laatste sluit
gat van den afsluitdijk, in den Vlieter.
23 Januari 1933: Weg over den afsluitdijk Wieringen-
Friesland voor beperkt verkeer opengesteld, tegen
betaling van tol ten bate van het Nat. Crisiscomité.
25 September 1933: Plechtige openstelling van den af
sluitdijk. Aanbieding van het monument door de
Maatschappij tot Uitvoering van Zuiderzeewerken
aan de regeering. Aanbieding van plaquettes in de
uitwateringssluizen in den afsluitdijk door het Co
mité tot oprichting van een gedenkteeken op den
afsluitdijk der Zuiderzee.
in haut-relief blokletters de woorden „Hier werd de
dijk gesloten 28 Mei 1932" te lezen. Onder den luifel
aan IJsselmeerzijdc zal nog worden geplaatst een
bronzen reliëf-plaat van Hildo Krop voorstellende
steenzetters aan het werk als symbool van den
voortdurenden arbeid door het Ne.ierlandsche volk
verricht ter uitbreiding van zijn gr mdgebied. Dit
werkstuk is nog niet gereed doch hij de overdracht
was een ingelijste foto in dc afmetingen 65 X 80
c.M. aanwezig van het kleibeeld met het opschrift
„Een volk dal leeft, bouwt aan zijn toekomst".
Dc dekbanden zijn uitgevoerd in zwart Zweedsch
graniet waartegen de tegelkleuren fraai afsteken.
Het onderstuk van het Monument is opgetrokken
uit basaltlava. De trappen zijn met Beiersch graniet
bekleed. Van den weg af leiden 2 opgangen naar het
monumentale bordes waar men een ruim overzicht
heeft op het IJsselmeer. Vandaar leidt een wentel
trap naar boven waar, eenmaal daar aangekomen,
in een onvergetelijk panorama de Wadden, het IJssel
meer, Wieringen, de Friesche kust en de betonnen
verkeersweg zich aan de voeten der bezoekers uit
spreiden. Van beneden tot boven zijn de ruimten tus
schen de betonnen stijlen met niet minder dan 67 rui
ten van het helderste puispiegelglas voorzien, waar
door het geheele interieur baadt in een zee van licht.
Boven staande steken de 2 aardige bijpassende stei
gertjes, aangelegd ten behoeve van varende toeris
ten, vriendelijk af. De leuningen hiervan kunnen bij
eventueelen ijsgang uitgenomen worden, terwijl de
onderbouw door ijzeren damwand wordt gevormd en
derhalve geen gevaar oplevert. Het vrije uitzicht naar
alle kanten van beneden tot boven is op ingenïeuse
wijze gevonden door de diametraal geconstrueerde be
tonnen stijlen. Als bijzonderheid kunnen wij mededee-
len, dat op vrijwel onzichtbare wijze in het gedenk
teeken op verschillende plaatsen opgevulde openin
gen, z.g. mijnkamers zijn gespaard (in totaal 220
stuks) voor het aanbrenger, in geval van oorlog van
dynamiet-ladingen zulks op verzoek van den dienst
der Genie, die van meening was dat strategisch het
Monument ten opzichte der verdedigingswerken te
Den Oever wel op een zeer ongeschikte plaats van
den afsluitdijk werd opgetrokken.
is lekker en vier stuks
G EZ ON Dl per pakje
Een half millioen ton rails voor de spoor
wegen.
V.D. verneemt uit Washington:
President. Roosevelt heeft Maandagmiddag een con
ferentie bijeengeroepen met kopstukken uit de staalnij-
verheid, ten einde te onderhandelen over een order van
een half millioen tonnen rails voor de Amerikaansche
spoorwegmaatschappijen. Deze groote aankoop, welke
een onderdeel vormt van het openbare bouwprogram,
zal door de Amerikaansche regeering worden gefinan
cierd.
Met doodelyken afloop. Colportrice on
der een tractor.
Uit Groningen:
Gistermiddag was de zestienjarige jongedame K. van
Lau, colportrioe van de Noord-Nederlandsche Zendings
auto, wonende te Winschoten aan het colporteeren te
Buitenpost
Zij is op onverklaarbare wijze onder een zware trac
tor geraakt. In ernstigen toestand is zij naar het zie
kenhuis te Groningen overgebracht en aldaar overle
den.
Een nieuwe ambtswoning te Haarlem.
De Haarlemsche correspondent van het Hsbl. meldt:
Op de Rijksbegrooting voor 1934 ia een bedrag van
f 80.000 uitgetrokken voor een ambtswoning van den
commissaris der Koningin in Noord-Holland.
WÜj hebben eens geinformeerd, of de tegenwoordige
ambtswoning aan de Nieuwe Gracht niet meer als zoo
danig bruikbaar wordt geacht. Het tegenwoordige huis
van den Commissaris der Koningin is langzamerhand
in een omgeving van kantoren gekomen. Het vroegere
karakter van de Nieuwe Gracht is verloren gegaan.
Maar de voornaamste reden, waarom naar een an
dere ambtswoning wordt uitgezien is, dat door de ver
plaatsing van den zetel van het provinciaal bestuur
van de Jansstraat naar de Dreef, het provinciehuis en
de ambtswoning van den commissaris te ver van el
kaar verwijderd zijn.
De bedoeling is dan ook in de omgeving van het
provinciehuis en nieuwe ambtswoning te vestigen. Het
plan is niet een huis te bouwen, maar een bestaand
huis, dat voor het doel bruikbaar wordt geacht, te
koopen en zoo ncodig met eenige verbouwing geschikt
te magen voor huisvesting van den commisaris der Ko-
nigin. Een spoedgeval is het niet Het staat dan ook
wel vast, dat de tegenwoordige commisaris der Ko
ningin geen nieuwe ambtswoning meer betrekken zal.
Een rechterlijke beslissing uitgelokt door
proces-verbaal tegen zich te laten opmaken.
Nu het uniformverbod is aangenomen, is de vraag
gerezen bij de A.J.C., of de „Roode Valken", de be
kende jeugdafdeeling der A.J.C., de uniformen voor
taan nog in 't openbaar mogen dragen.
Om dit uit te maken is in gemeenschappelijk over
leg tusschen de organisatie en de politie proces-verbaal
opgemaakt. Dit is geschied op den Dam, in tegen
woordigheid van den hoofdcommissaris van politie.
Nadat het verbaal was opgemaakt, kon de troep met
vliegende vaandels verder trekken.
Het woord is thans aan de rechterlijke macht, van
welke wel in hoogste instantie een beslissing zal wor
den uitgelokt.
Ook te Hilversum is tegen een groep geuniformde A.J.
C-ers proces-verbaal opgemaakt, terwijl eenige vlaggen
in beslag werden genomen»
NIEUW GEBOUW VOOR HET P.E.N.
Te Bloemendaal.
In het Kinheimpark te Bloemendaal is gistermorgen
in tegenwoordigheid van de directie van het bedrijf de
eerste paal geslagen voor het nieuwe dienst- en admi
nistratiegebouw van het P.E.N. Het gebouw komt te
staan aan de Ignatius-Bispinck Laan, d.i. nabij het ge
bouw van het Prov. Waterleidingbedrijf.
Naar een concordaat met Sowjet-Rusland?
Pogingen zyn in overweging.
Reuter seint uit Rome:
Men acht het mogelijk dat door den Heiligen Stoel
en de Sowjetregeering pogingen zullen worden gedaan
om te komen tot het verkrijgen van normale betrekkin
gen. In de kringen van het Vatikaan doet men opmer
ken, dat de Heilige Stoel nooit heeft willen interveni-
eeren In de quaestie van de constitutioneelen vorm der
staten. De staatsvorm van Sowjet-Rusland zou derhalve
geen hinderpaal vormen voor een concordaat. De Hei
lige Stoel rekent er op, dat de vrijheid van eeredienst
in de kerkw ordt erkend en dat de priesters hun ambt
kunnen uitoefenen. Het Vatikaan zou van zijn kant de
geestelijkheid aanbevelen, zich niet in de politiek van
den staat te meiigen. Men zou den meest geschikten
vorm kunnen overwegen opdat een Russische geeste
lijkheid wordt benoemd, die niet vijandig staat tegen
over de Sowjetinstellingen.
t
