lllimti Kiiiis-
Kijken is Koppen hij CLDECK
Uitgevers: N.V. v.h. TRAPMAN Co, Schagen.
Eerste Blad.
VERBETERING
in den wereldtoestand.
BEZUINIGING
op Indië's pensioenlast.
BEGROOTING VAN NOORDHOLLAND.
DE KWESTIE—DUYS.
GROOTE JUWEELENDIEFSTAL
TE DEN HAAG.
Spoorwegongeluk in het Odenwald.
DE MERAPI WERKT WEER.
Japansch plezierstoomschip vergaan.
DE DAG VAN DEN DUITSCHEN BOER.
Handelsverdrag tusschen Engeland
en Finland.
De moord in den IJpoIder.
Dinsdag 3 October 1933.
SCBAGER
77ste Jaargang No. 9357
COURANT.
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder
idag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
jtentièn nog zooveel mogelijk in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
POSTREKENING No. 23330. INT TELEF. No 20.
Prijs per 3 maanden i 1.80. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN-
TlëN van 1 tot 5 regels f0.85, iedere regel meer 15 cent (bewijsno.
inbegrepen). Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN.
Voor het eerst sedert jaren een toe
neming te constateeren van het
volume van den wereldhandel.
Wolff meldt uit Genève:
De economische commissie der Assemblee heeft
heden het rapport besproken van den Estlandschen
minister van Buitenlandsche Zaken over de econo
mische conferentie. Hierbij trok vooral de aandacht
de opmerking van den rapporteur, dat langzamer
hand een verbetering in den algemeene economischen
toestand geconstateerd kan worden.
Volgens raededeeling van den directeur
der financieele afdeeling van den Volken
bond, bedraagt de toeneming der industrieele
productie vergeleken met het vorige jaar in
de Ver. Staten 70 in Frankrijk 22 in
Duitschland 18 in Canada 11 en in Ja
pan 8 Voor het eerst sedert jaren is er
een toeneming te constateeren van het vo
lume van den wereldhandel, en wel met 10
vergeleken met het vorige jaar. Ook wat aan
gaat de inschakeling van werkloozen in het
arbeidsproces is een verbetering waar te ne
men.
Aan het einde der zitting machtigde de commis
sie haar voorzitter voor de eventueele voortzetting
der economische conferentie een crediet beschikbaar
te stellen.
De Italiaansche delegatie heeft heden aan de
Duitsche het Italiaansche memorandum overhan
digd voor economische hulpverleening voor de Do-
nau-landen. Dit memorandum wordt thans door offi-
cieele Duitsche instanties onderzocht. In Duitsche
kringen wordt het toegejuicht, dat Italië, evenals
Duitschland, aan de Donau-landen grooter afzetmo
gelijkheden wil verschaffen door eenzijdige preferen
tie.
Niet langer te dragen.
Bij de Tweede Kamer zijn ingediend wetsontwerpen
tot tijdelijke staking van de jaarlijksche rijksuitkee-
ringen aan de pensioenfondsen in Ned.-Indië en tot
buitenwerkingstelling van de wet, die een rijksbij
drage toekent aan het burgerlijk weduwen- en wee-
zenfonds in Ned.Indië.
Latente last van 679 millioen.
Pe latente pensioenlast, welke thans op Indië
drukt, is door de directie der Indische pensioenfond
sen per ultimo 1932 berekend op een bedrag van
rond 679 millioen gulden. Deze latente pensioenlast
zal door het tijdelijk staken van de vereischte uit-
Ikeeringen aan de fondsen in sterke mate aangroeien.
De voorgenomen wijzigingen in de bezoldigings- en
pensioenregelingen der Indische landsdienaren, als
mede de inkrimping van de overheidsdiensten, zullen
echter tot beperking van dien aangroei leiden.
Verdere bezuinigingen noodlg.
Hoewel aan de ontwerp-begrooting der provincie
Noord-Holland voor 1934 nog gewerkt wordt, zoodat
deze eerst de helft van de maand zal kunnen verschij
nen, verneemt de „Tel." thans dat voor het sluitend
anaken dezer begrooting eenige belangrijke voorstellen
zullen moeten worden gedaan.
Het blad herinnert er in dit verband aan, dat het vo
rig jaar een verhooging van het aantal opcenten van
zestien op twintig noodzakelijk was en dat ondanks de
ze verhooging aan belastingen nog een f 217.000 minder
aan ontvangsten zou binnenkomen dan voor 1932 het
geval was geweest. Waar men echter voor 1934 geen
lagere belastingopbrengst verwacht, hoopt men, dat
voor 1934 verdere belastingverhooging achterwege kan
blijven.
Dat zou echter alleen dan het geval zijn, indien op
andere posten voldoende bezuinigingen kunnen worden
verkregen, ter sluitend making van de begrooting.
Deze bezuinigingen zouden oa moeten worden ge
vonden door wijziging van de bestaande arbeidsvoor
waarden van het personeel: zooals men weet is bij een
vorige begrooting reeds een tijdelijke salariskorting
van 6 pet. over drie jaar vastgesteld. Of echter thans
een pensioen korting en wederom intrekking van den
vacantietoeslag zal worden voorgesteld, dan wel nog
andere onderdeelen van deze arbeidsvoorwaarden in
het geding zullen worden gebracht, daaromtrent
Wordt momenteel in het georganiseerd overleg geraad
pleegd. Dat er echter op deze zijde op de begrooting
zal moeten worden bezuinigd, hoe dan ook, sohijnt wel
vast te staan.
Voorts zal vermindering van de provinciale subsi
dies worden voorgesteld, waarbij nagenoeg alle instel
lingen betrokken zullen worden. Ook verdere bezui
nigingen op de interne diensten, centralisatie b.v.,
•chijnen ernstig overwogen te worden.
PARTIJRAAD DER S.D.A.P. stelt een
commissie van onderzoek in.
Naar aanleiding van den aanval van Mr. Duys op
de Arbeiderspers, heeft de Partijraad der S.D.A.P.,
naar wij in „Het Volk" lezen, in zijn Zaterdag gehou
den vergadering besloten een commissie te benoemen
„die met spoed een onderzoek instelt naar
de gronden, waarop, in strijd met de in de
vorige Partijraadsvergadering gewekte ver
wachting, partijgenoot Duys zijn brochure in
zake partijtactiek heeft doen verschijnen en
naar de deze verschijning begeleidende om
standigheden en de daarop gevolgde feiten. De
commissie heeft het recht kennis te -nemen
van wat door Duys ter zake wordt aange
voerd tegen instanties en personen der Partij
en daarover haar oordeel uit te spreken."
De commissie werd samengesteld uit de heeren
Bonger, Diepenhorst. De Miranda, Reinalda en Weij-
kamp.
Het partijbestuur heeft voor zich en zijn leden,
evenals de hoofdredacteur van „Het Volk", de com
missie nadrukkelijk verzocht gebruik te maken van
het, in het laatste gedeelte van het besluit genoem
de, recht.
Voor 30 a 35 mille aan juweelen buitge
maakt.
In den nacht van Zaterdag op Zondag is een inbraak
gepleegd in het magazijn van de juweliersfirma. J. v. d.
Wililgen en Zonen aan de Zoutmanstraat lb, hoek
Piet Heinstraat te 's Gravenhage.
Vermi6t worden 110 platina-briljantringen, 15 polshor
loges, 2 a 3 dozijn brochettes, 40 50 colliers, een aan
tal hangers enz., alles van platina, een gouden ketting,
een schild en eenig antiek, tot een gezamenlijke waarde
van 30 a 35 mille.
De schade wordt door verzekering gedekt-
Als gewoonlijk had de conciërge, die op de tweede
verdieping woont de eerste is voor administratie-
doeleinden in gebruik de rolluiken des Zaterdags
avonds laat gesloten en 's nachts voor half twee was
hij nog in den winkel geweest en had hij niets bijzon
ders bespeurd. De inbraak moet dus na half twee des
nachts zijn geschied, want toen hij Zondagochtend om
streeks 9 uur de rolluiken weder opschoof, ontdekte de
conciërge, dat een bovenlicht was vernield en dat uit
een draaibare etalage een groote partij platinawerkstuk
ken met briljanten waren verdwenen. Onmiddellijk stel
de hij daarvan den heer Van der Willigen in kennis,
die op zijn beurt de politie waarschuwde.
De hierbedoelde draaibare etalage was onlangs ver
vaardigd volgens een door een der heeren Va.n der
Willigen uitgevonden systeem, dat overeenkomt met
het draaibare tooneel in den schouwburg, om het al
dus mogelijk te maken, in zéér korten tijd van etalage
te verwisselen. Juist was dezer dagen die etalage-
inrichting gereedgekomen, nadat timmerlieden en
stoffeerders eenigen tijd daaraan hadden gearbeid.
Aan de buitenzijde was deze etalagekast met voorwe'-
pen van groote wnardov zooais briVJantringen, pc'"
horloges colliers en brochettes, alles van platina ver
zien en het is deze kast, die geheel geplunderd bleek
te zijn. Bovendien hebben de dieven uit een binnen-
vitrine een aantal dure hangers en ringen weggehaald,
doch uit de wijze waarop dit is geschied moet worden
opgemaakt, dat zij hun werk plotseling hebben be
ëindigd. want verscheidene andere voorwerpen van
grote waarde zijn daarin onaangeroerd gebleven. Ove
rigens hebben de dieven zich niet bekommerd om
gouden of zilveren stukken.
Door het rolluik weer te laten zakken en de etalage
naar binnen te draaien, hebben zij in den winkel rus
tig den voorraad platina en briljanten daaruit ver
wijderd, totdat zij blijkbaar kort daarna werden ge
stoord in hun verdere plunderwerk. Met den buit
hebben zij door de buitendeur het perceel verlaten.
De politie heeft Zondagochtend een uitgebreid on
derzoek ingesteld. Zij is daarbij wel tot de overtuiging
gekomen dat de inbrekers met groote deskundigheid
hebben gewerkt.
3000 gulden belooning uitgeloofd voor op
sporing van de daders.
De firma R. Mees en Zoonen, Kneuterdijk 13 te 's-Gra-
venhage, looft namens assurantiemaatschappijen een be
looning van f 3000 uit voor het terugbezorgen van de
in den nacht van Zaterdag op Zondag j.1. bij de juwe
liersfirma J. van der Willigen en Zoon te 's Graven-
hage gestolen goederen of voor aanwijzingen, welke tot
opsporing van die goederen leiden. Bij gedeeltelijke op-
sporing wordt een belooning naar verhouding van de
waarde van het gestolene toegekend.
Negen dooden,
V.D. verneemt uit Frankfurt:
Op een lokaalspoorweg in het Odenwald tusschen
Reinheim en Reichelsheim is Zondagmorgen een bot
sing ontstaan tusschen een locomotief en een motor
wagen. De laatste kreeg een defect en kon niet verder
rijden. Van het naastbijzijnde station werd toen een
locomotief gevraagd om den motorwagen verder te
sleepen. Voor echter de locomotief aan de plaats van
den motorwagen was gekomen, was het .personeel er
reeds in geslaagd den motorwagen te herstellen, zoo
dat deze weer op eigen kracht kon rijden. De stations
chef,' die hiervan in kennis was gesteld kon de reeds
vertrokken locomotief echter niet sneer telefonisch
bereiken, met het gevolg, dat motorwagen en locomo
tief onderweg in botsing kwamen. De machinist van
den motorwagen redde zijn leven door van den wagen
af te springen, de machinist van de locomotief werd
van zijn machine geslingerd en zwaar gewond.. Onder
de passagiers van den motorwagen ontstond een pa
niek,, die nog heviger werd toen de uitstroomende
benzine in brand geraakte. 9 passagiers werden hierbij
zwaar gewond. De motorwagen brandde tot op de
wielen af. Ook de telefoonleidingen langs den spoor
weg werden door de vlammen vernield.
UIT ONZE OOST.
Vermoedelijk de N.W. bergwand inge
stort. Dessa's in de gevaarlijke zóne
ontruimd.
Naar Aneta uit Batavia seint, werkt de Merapi
de vulkaan op Midden-Java weer.
Vermoedelijk is, als gevolg van de uitbarsting van
den Merapi, een deel van den Noordwestelijken berg
wand ingestort. De gevaarloopcnde dessa's zijn ont
ruimd.
Nadere bijzonderheden.
Een plotselinge explosie van de Merapi werd Zon
dagmiddag door den opzichter van den Vulcanologi-
schen Dienst gemeld.
De Merapi stootte toen grauwzwarten rook uit, het
geen gepaard ging met zeer zwaar gerommel.
Na het gerommel werd een gloedwolk waargeno
men in westelijke richting, die den stroom van dc
lava in 1931 volgde en aan den voet daarvan eindig
de.
Kort daarna viel een regen van zand en kleine
steenen te Babadan, zeer spoedig gevolgd door den
gewonen bekenden eruptieregen, terwijl een storm op
stak, die deuren en ramen deed rinkelen. De boven
loop van de Kali Triesing, ten Noorden van Babadan,
werd bedekt met een witte laag eruptie-materiaal,
waaruit zeer spoedig rookwolken opstegen, hetgeen
een aanduiding vormde, dat boschbranden waren uit
gebroken.
Weldra kon niets worden waargenomen, doordat de
Merapi spoedig was omgeven door pikzwarte rook
wolken.
De neerslag langs de Kali Triesing duidde op uit
breiding in een richting Noordelijk van de gevaar-
zone, welke niet is voorzien in het bekende rapport
van den Vulcanologischen Dienst.
De Resident en de Regent maakte een tocht naar
Toekoeng en gaven last. zoo spoedig mogelijk een
vijftal dessa's langs de Kali Triesing te ontruimen,
de andere dessa's in de gevaarzone's waren Zondag
middag reeds ontruimd.
Tot heden zijn nog geen berichten van persoon
lijke ongelukken in bedoelde dessa's ingekomen.
De opzichter van den Vulcanologischen Dienst be
zocht op 30 September nog den krater en nam om
twaalf uur een zeer zwaar gerommel waar en af
stortingen in den krater aan de Noord-Westelijke zij
de. Ook eerder was reeds een sterk gerommel ge
hoord.
De plaatselijke seismograaf wees Zondag herhaal
de bevingscurven aan.
De koelies van de Jogjasche waterleiding, werk
zaam op 1800 Meter hoogte boven het dal van de
Kali Koening, nabij Kalioerang, vluchtten Zondag
middag voor den steenenregen.
Het hoofd van den Vulcanologischen Dienst dr.
Stehn, begaf zich per legervliegtuig naar Barbadan,
waar hij om twee uur des nachts aankwam. Het
vliegtuig was genoodzaakt tegen het invallen van de
schemering te Batang te landen.
De werking neemt af.
De Merapi bleef des nachts rommelen en bleek
gistermorgen in een sterke bewolking te zijn gehuld
terwijl dampvorming zichtbaar was. Met het intus-
schen gearriveerde vliegtuig steeg dr. Stehn te Ba
badan op. Zijn waarnemingen va.iuit de lucht moe
ten zich beperken tot het bovendeel van den top,
waarop zeer hevige gasvormingen werden geconsta
teerd.
Voor zoover zichtbaar zijn de veranderingen niet
groot ook in den ringwal van den krater. De werking
van de Merapi neemt thans af.
De laatste groote ramp van den vulkaan Merapi
in Midden-Java ligt nu bijna drie jaren achter ons.
In de tweede helft van November 1930 begon de vul
kaan verhoogde werking te vertoonen en een lava
stroom uit te stooten en in December d a.v. hadden
dc hevigste erupties plaats, welke op den 20en dier
maand hun hoogtepunt bereikten in de vreeselijke
ramp, welke aan honderden menschen het leven
heeft gekost, velen door den verbrandingsdood in en
bij hun woning door den onontwijkbaren stroom
van gloeiende vulkaanproducten en heete modder
overrompeld. Wekenlang zijn uitgebreide landstreken
overstroomd geweest door de uit haar met puin en
lava opgevulde bedding geworpen rivieren; ontzag
lijk is de materieele schade geweest als gevolg van
grondverschuivingen en bandjirgeweld.
160 personen verdronken?
V.D. verneemt uit Tokio: Het Japansche
plezierstoomschip, dat SOS-seinen had uitge
zonden, is bij Moemamoto aan de Japansche
kust vergaan. Van de ongeveer 200 passa
giers konden tot nu toe slechts 40 levend
worden geborgen. Meer dan 20 personen wer
den uit het water gehaald. Ver over de hon
derd personen worden nog vermist.
Oogstdankfeest 1933.
In alle steden en plaatsjes van het Duitsche rijk
is Zondag het oogstdankfeest gevierd. Op vele plaat
sen stond de bevolking rond d.e luidsprekers ge
schaard om te luisteren naar de toespraken, die van
den Bueckeberg werden uitgezonden. In Berlijn mar
cheerden boerendelegaties met versierde oogstwagens
naar den Lustgarten, waar 120.000 menschen bijeen
waren. Verschillende sprekers voerden hier het
woord. In het Hitlerstadion vond een parallelbetoo-
ging plaats. Overal werden de redevoeringen van Hit-
Ier en Darré door de radio den volke hoorbaar ge
maakt.
In Koblenz hield Alfred Rosenberg een redevoering,
waarin hij de duizenden jaren van strijd van het
hoerendom herdacht, welke strijd eerst thans in den
volksstaat eer en waardigheid verwierf.
Op den Bückeberg.
Naar schatting nam aan de plechtigheid op den
Bückelberg ongeveer een half millioen menschen
deel. Voor het spreekgestoelte stonden tal van S.A.-
afdeelingen opgesteld en langs alle hellingen van den
berg stonden de menschen dicht naast elkaar. Te
gen vier uur arriveerde aan den voet van den Bücke
berg de extra- trein met vertegenwoordigers van 23
mogendheden. Pas tegen kwart over vijf naderde
Hilter, geëscorteerd door een regiment ruiterij.
Hierna begonnen de ruiterspelen.
Hoen het geheel donker was geworden, werden de
zoeklichten en de feestverlichting ontstoken. Tegen
half zeven nam de Rijkminister voor landbouw,
Darré, het woord. Hij zeide o.a dat het nationaal-
socialisme het eeuwenoude gebruik van ccn feestdag
der boeren had hersteld, en dat de aanwezigheid van
500.000 boeren het beste bewijs was van de overwin
ning, die het nationaal-socialisme onder den boeren
stand had behaald.
Daarna sprak Hitier. Hij noemde het nationaal-
socialisme de fanatieke en verbitterde vijand van
elke klassetegenstelling en standensplitsing. Alle op
vattingen, die de eenheid der natie zouden kunnen
schaden, dienen dan ook bestreden te worden. Hoofd
en handenarbeid zijn gelijkwaardig als zij in dezelf
de mate voor het bestaan van de volksgemeenschap
dienen.
Niet de verovering van vreemde volken, maar de
instandhouding en beveiliging van het eigen volk is
de zin der nationaal-socialistische politiek. Een ver
nield handwerk kan zich herstellen, een verarmde
middenstand kan weer welgesteld worden, een ge
ruïneerde industrie kan weer worden opgebouwd en
ontvolkte steden kunnen tot nieuw leven gewekt
worden, maar een vernietigde boerenstand kan men
niet naar believen opnieuw in het leven roepen. Na
tuurlijk kan, wat in tientallen jaren bedorven is, niet
in acht maanden volkomen hersteld worden. De boe
renstand moet niet .alleen de voedingsbron, maar
ook de bron van allen wil van Duitschland worden.
Hitier deed tenslotte een beroep op dc boeren om be
reid te zijn tot het brengen van offers, ten einde de
volksnood te lenigen.
Na de rede van den leider werden de feestelijkhe
den besloten met een reusachtig vuurwerk; het door
de menigte gezongen Horst-Wessellicd, een taptoe
van de S.A.-kapellen en het Deutschland-licd. Een
fakkeloptocht begeleidde Hitier bergafwaarts naar
de wachtende auto's en de overige gasten naar het
station.
Bepalingen ten aanzien van pekelharing en
boter.
Gisteravond is te Londen naar Reuter meldt, de
tekst bekend gemaakt van het tusschen Groot-Brittan-
nië en Finland gesloten handelsverdrag, dat bepalingen
bevat, die ook voor Nederland van belang zijn.
Het verdrag geldt voor een tijdperk van drie jaren.
Gedurende de eerste twaalf maanden zal de regee
ring van Finland den invoer toestaan van 1.410.000
Kg. pekelharing tegen vijftig pence invoerrecht per Kg.
en gedurende de daaropvolgende tijdperken van twaalf
maanden telkens 2.600.000 Kg. tegen een Invoerrecht
van een Finsche mark per kg.
Groot-Brittannië garandeert Finland als tegenpresta
tie gemakkelijke voorwaarden bij den invoer van land
bouwproducten. Finland zal b.v. ten minste 198.000 cwt.
boter kunnen invoeren.
Finland zal 75 pet van de benoodigde steenkool uit
het Britsche Rijk Invoeren.
Man gearresteerd, doch weer op vrije voe
ten gesteld.
Uit Amsterdam: Gisteravond werd door de po
litie op den Zeedijk een man aangehouden, wiens sig
nalement overeenkwam met dat van den vermoedelij-
ken dader, van den moord die dezer dagen in den
Grooten IJpoIder werd gepleegd. De man werd naar
het bureau Raampoort overgebracht, waar hij na ver
hoord te zijn, waarbij zijn onschuld bleek, onmiddel
lijk weer op vrije voeten werd gesteld.
