Onze Corfespondenten
Groote ramp voor Amsterdam,
Van der Lubbe ter
dood veroordeeld
Het zenuwstelsel van de groote
stad ernstig geschokt.
Bericht
Zaterdag 23 December 1933. SCHAGER
COURANT.
Derde blad. No. 9404
BRAND IN EEN
TELEFOON-CENTRALE.
De salarissen van Burgemeesters,
Secretarissen en Ontvangers.
Hitier stelt Frankrijk vragen over
ontwapeningsplannen.
STEUN AAN DEN TUINBOUW.
EEN HALF M1LLI0EN KALVEREN
TE VEEL.
TORGLER VRIJGESPROKEN.
Evenals de drie
B u 1 g a r en.
Nagekomen Berichten.
De splitsingskamer geheel verwoest. - Dul-
zenden aansluitingen door het
vuur vernield.
Amsterdam heeft gistermiddag een ramp
getroffen, waarvan de gevolgen, nauwelijks
zijn te overzien, door een biand in de tele
fooncentrale op den hoek van Spuistraat en
Raadhuisstraat.
(Zie ook de foto-pagina in dit nummer.)
Omstreeks kwart over vijf, toen een monteur aan
het werk was, in de z$. splitsingskamer, vanwaar de
hoofdkabcls uitgaan naar de andere centrales, ont
stond plotseling kortsluiting. De monteur kon nog weg
komen en wist nog een brandhandlo over te halen,
waardoor het heele gebouw gesignaleerd werd, dat
er storing was. Hij liep naar buiten en aan een agent
van politie deelde hij mede, dat hij de brandweer
moest waarschuwen. Deze agent heeft nog van den
brandmelder gebruik kunnen maken. Met zeer veel
materiaal rukte de brandweer aan. De vlammen sloe
gen toen uit de splitsingkamer, gelegen op de tweede
verdieping. Met twee stralen op de motorspuit, één
over den mechanischen ladder en één straal op de
huisleiding, werd de brand gebluscht. De isolatie van
de kabels is verbrand en hoe groot de schade .verder
is, kan nog niet gezegd worden.
De gevolgen zijn echter nog niet te overzien.
Door het vernielen van deze kabels door het vuur
is de Centrale-Vier geheel gestoord en ook gedeeltelijk
Centrale-Drie en bovendien de Centrale-Zes. Hierdoor
zijn niet alleen 10 000 telefoontoestellen uitgescha
keld, maar ook alle intercomm. verbindingen zijn
verbroken, omdat ze loopen over de Centrale-Vier.
Amsterdam is dus per intercommunale telefoon
niet te bereiken. Door de telefoondirectio is aan de
omroepvereenigingen gevraagd deze mededeeling uit
ie zenden. Ook het brandalarmstelsel en de politic-
telefoonlijnen zijn gedeeltelijk gestoord. Noch per
telefoon, noch per brandmelder, gelegen binnen het
gebied van de telefooncentrales drie, vier en zes, kan
brandweer of politie worden opgescheld. Brandaan-
zeggingen kunnen dus alleen geschieden door het
gaan naar politieposten of brandweerposten.
Amsterdam zonder telefonische
verbindingen. - Het publiek be
sefte in den beginne niet wat er
gebeurd was.
Toen de monteur het alarmsignaal in werking had
gesteld en de brand in het splitsingslokaal oen aan
vang nam, wist de agent van politie nog de brand
weer per melder te waarschuwen, zood.it in den
kortst mogelijken tijd de brandweer ter plantje kon
zijn. De kantoren liepen tegen dezen tijd uit; de druk
te op Dam, Nieuwe Zijdsvoorburgwal, Singel en grach
ten was op z'n hoogst Het gerucht, dat dra tot een
mare aangroeide, verspreidde zich over het centrum,
over de grachten en belendende straten. De telefoon
centrale staat in brand, het ging van mond tot mond
en wijl de vlammen op de tweede verdieping van het
gebouw in de Spuistraat hun sinistere taak volbrach
ten, propte zich oen groote menigte in de Spuistraat
en Raadhuisstraat samen en steide zich op voor het
gebouw. Slechts een politieagent was aanwezig om de
orde te handhaven; een politieagent, die onmachtig
stond tegenover do opstuwende massa s onmachtig in
de meest letterlijke zin des woords onmachtig vooral
om het hoofdbureau telefonisch om assistentie te vra
gen. Toen kwam uit het publiek zelf, de zucht om de
orde te herstellen Het publiek nam de leiding. Uit do
massa's traden voor zij, die instinctief voelden, dat
voor alles de orde moest gehandhaafd worden, zij wa
ren de eersten, die den vollen omvang van den ramp
beseften; zij handhaafden de orde totdat de politie
macht deze taak kon overnemen.
Om dezen tijd belden uiteraard talloozen menschen
vanuit de binnenstad hun huis op en andersom wer
den de kantoren opgebeld. In de café's in de omge
ving van het Leidscheplein, in Americain enz., ver
drongen zich booze en niet booze dames en heeren, die
maar niet konden en wilden begrijpen, dat de „tele
foon kapot" was. Men wist daar nog niet van den
brand. Maar reeds om half zes en om kwart voor zes
breidde zich ook door de buitenwijken, eersts aarze
lend en bijna niet geloofd, het ontstellend nieuws.
Menschen verdrongen zich voor de kiosken om te
vragen: of het waar is? Politieagenten wisten nog
geen inlichtingen te verstrekken. Enkelen haastten
zich naar de bekende Centrale op de Herengracht
en meenden toen zeker te weten, dat het maar uit
de lucht gegrepen was. Inmiddels brandde het ge
bouw aan de Spuistraat; hoewel de brandweer op
snelle wijze den brand, die tenslotte, hoe funest, klein
in omvang was, bedwong. Vele autoriteiten en voor
aanstaande burgers hadden zich naar de plaats des
onheils hegeven. De brandwachten werden toen zij
hun taak bijna beëindigd hadden, van alle kanten
ondervraagd, 1e directeuren van het telefoonbedrijf
werden aanhoudend door ieder aangeklampt. Nie
mand wist nog h"e groot de omvang van den ramp
was. Niemand besefte nog ten volle de zware betee-
kenis van dezen brand. Ook niet toen om zeven uur
de brand wagens met sirenegeloei wegtrokken. Pas
later in den avond werd men gewaar hoe diep de
brand in het leven van Amsterdam had ingegrepen.
Pas later hesefte men ten volle, dat met deze centrale-
vier. met deze „splitsingskamer" een van de edelste
deelen van Amsterdam's verkeer vernietigd was. Het
centrum van de s'ad. tienduizend abonné's, zonder
telefonische aansluiting! Amsterdam interlocaal on
bereikbaar!
Pas laat in den avond werd deze slag overal ge
voeld. In de café's ging het gesprek over den brand
Zakenlieden fronsten de wenkbrauwen. In dezen
avond is op vele plaatsen ernstig overlegd, wat men
nu te doen heeft. Misschien werd het sterkste het
gemis aan telefonische verbinding gevoeld op de
bureaux van onze groote nieuwsbladen en nieuws
agentschappen. Paar, waar avond aan avond de tele
foons, men mag wel zeggen, haast onafgebroken rin
kelen, hecrscht een merkwaardige stilte. Het was.
alsof men teruggekeerd was tot 1ien tijd, d>e wel bijna
niemand zich zal herinneren, den tijd zonder tele
foon*
AMSTERDAM, 22 December. Buiten raast het
avondleven voort, honderden wandelaars gaan, onbewust
van wat gebeurd is, langs de verlichte Kgrstetalages
van de hoofdstedelijke winkels; zij weten niet, dat het
zenuwstelsel van de groote stad ernsting geschokt is, dat
meer dan 10.000 telefooncellen, die anders het nieuws
uit alle deelen der wereld tot de Amsterdammers bren
gen, zwijgen...
Lamgeslagen ligt het telefoonverkeer, geen bel weer
klinkt en als we probeeren om de centraie te pakken
te krijgen, klinkt het monotoon „toe-toe-toe" van het
in-gesprek-signaal. Lamgeslagen liggen de couranten
centrales, daar waar ieder oogenblik de telefoon ratelt,
heerscht een doodsch stilzwijgen, geen gesprek gaat uit,
geen oproep wordt gehoor gegeven. Daar, waar dag en
nacht het wereldgebeuren langs de lijn samenloopt...
niets dan de stilte, die beklemmend aandoet. Maatrege
len worden in een minimum van tyd genomen. HeHt
nieuws moet naar de ochtendbladen, een wereldstad ge
ïsoleerd, geen gesprekken en berichten uit binnen- en
buitenland...
Directie en personeel van P.T.T. doen wat zij kun
nen. Weldra is voor de pers een zaal op het postkan
toor beschikbaar, van waaruit de buitenwereld, de pro
vincie en het buitenland, weer bereikbaar zijn. Een
zucht van verademing. Het idee, dat we „afgesloten
zitten" beklemt ons. We voelden ons als mijnwerkers
in een door een instorting afgesloten gang...
Het daagde weer, al was het daglicht nog wat vaag
en anders dan wij gewend zijn. Geen ratelende belletjes,
geen telefonen van de haak te nemen.
In een spoedcursus worden we door kwieke telefonis
ten ingewijd in de kunst van de bediening van een
„post". Een microfoon-telefoon (in de wandeling zoo
vertrouwde onze leermeesteres ons toe heet het een
„stelletje") werd nog ietwat onwennig omgehangen.
Met onzekere vingers morrelen we aan knoppen... Klei
ne speldeknopachtige lampjes gloeien aan... Een stem
waarschuwt, dat er een oproep voor Vaz Dias ia en
inderdaad... de provincie roept, luistert met verdubbel
de belangstelling naar het verhaal van den brand in de
centrale, het verhaal van het gestoorde zenuwstelsel...
►Amsterdam is afgesloten van het interlocaal
verïteer'. Dat zinnetje wordt maar aarzelend aan de
andere zijde van den draad opgenomen. „U spreekt
toch immers met ons"'. Wij haasten ons uit te leggen,
hoe dat in elkaar zit, hoe een vriendelijke fee naast
ons zorgt voor de verbindingen, we vertellen van onze
telefponlessen om even later opnieuw het licht
puntje op te zien flikkeren.
Ben volgend bericht, een volgende nieuwsgierige
stem uit de provincie komt informeeren naar het
vreemd gebeuren „Amsterdam geisoleerd". Broederlijk
zijn de verschillende couranten op de groote zaal v©r-
eenlgd. Het Volk neemt op, de Telegraaf spreekt met
Berlijn, het Handelsblad met Parijs; Vaz Dias met Ant
werpen. We hebben het huiselijk ingericht scbrijfma-
clnes zijn van de redactlebureaux naar de groote zaal
gebracht, ze ratelen alsof ze thuis zijn. De telefonisten
die zulke ijverige leerlingen hebben goksegen. hebben
het druk: U hebt het verkeerde hendtkje te pakken
We kijken een beetje ongeloovig Zóóó?!
Hendikje?
't Blijft een vak-pseudo voor „handeltje" te zijn.
Al doende leert men
Zoo gaat deze eerste avond op het verplaatst centrale
redactieburau voorhij
Alben op het hoofdpostkantoor was het mogelijk
verbindingen met buiten de stad tot stand te bren
gen. Daar hoopte het publiek zich op bij de enkele
telefooncellen, waar men zich verdrong om gesprek
ken te voeren met Antwerpen, Parijs, Brussel, Ber-
liin, VVeenen, Boedapest, Marseille, Londen. Daar
sprak ook de ^m-oepei van het Persbureau Vaz Dias
zijn berichten uit, waardoor het geheele land dus op
de hoogte van '.et gebeurde kon worden gesteld.
Een epkelc in Amsterdam zal n sschien verlicht
zuchten: „Eindelijk voor eenigen tijd van het lele-
foongciammel c.\
Het merkwaardigste vooral was op dezen avond
waar te nemen, hoe allerlei geruchten zich door i.e
stad verbreidden, waaronder de dolzinnigste de lach
lust wekte.
Te nemen maatregelen.
Op het hoofdbureau van politie heeft gisteravond
een conferentie plaats gehad omtrent de te nemen
eerste maatregelen, die noodige zijn door de storin
gen veroorzaakt door den brand in de Centrale aan
de Spiustraat, te bespreken.
De directeur en de onderdirecteur van de Telefoon,
de heeren Snijders en Van de Kamp deelden mede,
dat tot 5 uur gewerkt is in de kamer waar de brand
ontstond. Deze kamer is de z.g. splitsingkamer, waar
de hoofdverdeelers zitten en de kabels gesplitst wor
den naar de verschillende centrales. Dc draden lig
gen daar in bossen bijeen.
Om ongeveer kwart over vijf rook een telefoniste
brandlucht. Zij ontdekte den brand en zag tusschen
de bossen draad vlammetjes. Een eveneens toege
schoten monteur kon door de sterke rookontwikke
ling al niet meer naar binnen gaan. Deze kamer
met alle verbindingen is uitgebrand. Alle uiteinden
van de kabels van de centrales 4 en 6 en gedeeltelijk
van de centrale 3 zijn weggebrand, evenals de uit
einden van de kabels, die de verbinding tot stand
brengen met de overige centrales. De verwoesting is
buitengewoon groot.
Op de vraag naar de oorzaak van den brand zeide
de directeur, dat hij kortsluiting zoo goed als uit-
Het eerstvolgend nummer van
de Schager Courant zal
WOENSDAG A.S.
verschijnen.
worden dringend verzocht de
verslagen der KERSTFEESTEN
zeer kort te maken en vooral
Woensdagmorgen in ons bezit.
gesloten achtte. Het spreekt van zelf, dat zoo spoe
dig mogelijk met het herstellen van de schade zal
worden begonnen. De eerste vraeg is nu zoo spoedig
mogelijk voldoende materiaal te krijgen.
Met de meest belangrijke zaken zal hst eerst wor
den begonnen. Er zullen z >o spoedig mogelijk ver
bindingen worden tot stand gebracht voor het inter-
locale verkeer voor West, Oost en Zuid. zoo.lat men
van daaruit weer intercommunaal kan telefoneeren.
Vervolgens zijn aan de beurt de belangrijkste ge
meentediensten.
Om al deze herstellingen tot stand te brengen zijn
naar schatting 40.000 meter materiaal noodig. Een
gedeelte hiervan zal uit het buitenland moeten komen
Op de vraag wanneer de schade zal hersteld zijn
haalde de heer Snijders de schouders op. We zullen
zeide hij met alle man en macht aan den arbeid
gaan, meer kan ik niet zeggen. Geholpen moeten
worden 600 abonné's over het Y, 1200 van centrale
3 en 7400 van die van 4.
Droevige gebeurtenis in de IJ-centrale.
Bedrijfschef doodgebleven.
De brand in de Telefooncentrale heeft den
dood van een der telefoonambtenaren tot ge
volg gehad. De chef van de ondercentrale
aan de overzijde van het IJ, de heer J. van
Eyle, zag in de centrale plotseling alle sto
ringslampen branden. Hij is daarvan zoo
geschrokken, dat hij in elkaar zakte en wel
dra den geest gaf De overledene, zoo deelde
men mede, was hartlijder.
Verhaal van pensioensbijdrage.
Door Ged. Statèn van Noordholland ls in een rond
schrijven aan de gemeentebesturen medegedeeld, dat
door hun college geen bezwaar meer zal worden ge
maakt, om op de salarissen van burgemeesters, secre
tarissen en ontvangers een verhaal van pensioensbijdra
ge toe te passen, tot hoogstens 8%
Ged. Staten vragen mededeeling van het standpunt
dat de raad in dezen aanneemt. i
Een Reutetfberidht uit Parijs luidt:
Het „Journal des Débats" verneemt van zijn corres
pondent te Berlijn, dat de Duitsche rijkskanselier de
Fransche regeering heeft verzocht om een duidelijk
antwoord op de volgende vragen:
„Op welk tijdstip wil Frankrijk met de ont
wapening beginnen?
Ten aanzien van welke wapens zou Frank
rijk willen ontwapenen?
Hoe groot, ten slotte, ls die Fransche ontwa
pening. Indien zij wordt uitgedrukt in cijfers?"
TUINDERIJ
Plan voor teeltbeperking gereed. Binnen
enkele dagen een beslissing.
In aansluiting met het bericht elders in dit nummer,
onder de rubriek „Land- en Tuinbouw" over het onder
houd, dat een delegatie uit de R.K. Kamerfractie heeft
gehad met den minister van Economische Zaken, wordt
nader gemeld:
In dit onderhoud deelde de minister mede,
dat het plan eener teeltbeperking voor den tuin
bouw gereed is. Dit plan komt in de volgende
week in de landbouwcrlsisoommissie. Zoo spoe
dig mogelijk daarna zal het worden vastgesteld,
Het plan, zooals het thans luidt, bevat slechts
betrekkelijk beperkte afwijkingen van hetgeen
door den regeeringscommissaris reeds vroeger
ls gepubliceerd. Mogelijk ls, dat het advies dezer
commissie alsnog enkele wijzigingen doet aan
brengen. In elk geval zal de teeltbeperking bin
nen enkele weken haar beslag krijgen. Als crite
rium voor de beperking zal gelden de tuingrond
in elke onderneming, terwijl voorts zal rekening
gehouden worden met den omvang van den
grond in de geheele onderneming, hetzij deze
grond tuingrond of andere grond is.
De nieuwe rundvleeschregeling In Denemar
ken in werking getreden.
Maandag is In Denemarken de nieuwe rundvleesöh-
regeling in werking getreden. Uit inlichtingen door
dien voorzitter van de hiervoor door het ministerie van
landbouw ingestelde commissie verstrekt blijkt, aldus
het Hsfol., dat er zooveel vee ter destructie is aangebo
den, dat de beschikbare middelen niet toereikend zijn,
zoodat er om gehoon schip te maken, een lagere prijs
wordt betaald dan 40 ore per Kg.
Hoe gTOot de daling van den uitvoer is blijkt hier
uit, dat er in 1929 270.000 stuks vee werd uitgevoerd
terwijl de uitvoer dit jaar de 100 000 stuks niet zal halen.
Er worden elk jaar ongeveer 1.4 mlllioen kalveren ge-
horen, terwijl er slechts 0.5 millioen noodig zijn voor
de instandouding van den veestapel. De rest moet ge
slacht worden. Door de rundvleeschregeling moet een
half millioen kalveren er 300.0000 koelen uit den weg
worden geruimd, Terwijl de destructie tot dusver aan
grenzen gebonden was, gaat men thans tot vrije
destructie over.
De slachterijen krijgen betaling voor haar destructle-
werk door het recht om de cadavers tot vleesch- en
beendermeel e.d. te verwerken.
Hierdoor is aan den invoer van vleesch- en beender
meel een einde gekomen en bovendien vindt er uit
voer van plaats. Wij hebben al melding gemaakt van
de proeven met vleesch-extract en geconcerveerd
vleesch. Verder wordt er th?ns bevroren rundvleesch
uitgevoerd, wat vroeger niet geschiedde.
LEIPZIG, 23 December.
Hedenmorgen heeft de Vierde Kamer
van het Rijksgerechtshof nitspraak ge
daan in het proces tegen de vijt beklaag
den, verdacht van brandstichtng tn het
Rijksdaggebouw.
Te 9 uur 10 deelde de Senaatspresi
dent, dr. Buenger mede, dat de beklaag
den Torgler en de drie Bulgaren,
Dlmitroi, Popoi en Tanei, waren
vr ij gesproken.
Marlnus v. d. Lnbbe werd we
gens hoogverraad in vereeniging met
het aanzetten tot oproer en het pogen
tot eenvoudige brandstichting TER
DOOD VEROORDEELD met blijvend
verlies der burgerlijke rechten.
Van der Lnbbe voor zijn rechters.
JULIANADOBP.
Vrijdagmiddag: werd door de Af]. Den Helder van.
de Holl. Mij. van Landbouw in het café van den heer
A. Kossen door den heer K. Balk van het Landbouw
kundig Bureau der Kali Maatschappij te Amstedam,
een lezing gehoudien, verduidelijkt door films, getiteld:
Bemesting, speciaal kaltbemesting in den landbouw. Er
bleek weinig animo voor deze vergadering te zijn,,
want er waren slechts 13 belangstellenden aanwezig.
Niettemin is de lezing nog doorgegaan.
Auto-ongeval.
Woensdagavond is de auto van den vrachtgoederen-
dienst geëzploiteerd door den heer H. C. Augustein uit
Den Helder, toen hij van den Rijksweg den Schoolweg
in wilde rijden, gekapseisd. Het ongeval gebeurde, door
dat de rechterachterband sprong. Doordat kalm gere
den werd, kwam de auto op een zijde te liggen, precies
tusschen de verdeelkast van het electrisch net en de
daar staande lantaarn. De goederen werden afgeladen,
de kraanwagen van M. Smit zette de auto weer op zijn
wielen en de zaak werd weer opgeladen, waarbij bleek
dat slechts een flesch spiritus gebroken was. De schade
bleef dus tot een minimum beperkt, terwijl geen per
soonlijke ongelukken plaats vonden.
WIERINGERWAARD.
Naar ons ter oore kwam heeft ook de heer Bakker
zijn verhuurlnrichting met enkele kleine wagens uitge
breid. Daar deze wagentjes het voordeel bieden dat ?e
tegen zeer lagen prijs verhuurd kunnen word, twijfelen
we er niet aan of er zal druk gebruik van gemaakt wor
den.
T ZAND.
Naar wij vernemen zal de R.K. parochiekerk alhier
met Kerstmis a.s. 70 jaren hebben bestaan, welk feit in
de kerk feestelijk zal worden herdacht.
DIRKSHORN.
Gistermiddag fietste de 15-jarige P. Schipper te het
Waarland op het ijs. Bij een der bruggen had hij het
ongeluk met zijn hoofd tegen de brug te rijden, waar
door hij van zijn fiets afviel en op het ijs terecht kwam,
waardoor hij een ernstige hoofdwond bekwam. Dr.' v. d.
Sluis uit Schagen verleende de eerste geneeskundige
hulp.
SCHAGERBRUG.
Vrijdagmiddag had in een der lokalen der O. L. school
alhier het afscheid plaats van den heer C. C. Paap. die
als vierde leerkracht met ingang van 1 Januari a.s. op
wachtgeld wordt gesteld. Behalve de schooljeugd waren
drie leden der Oudercommissie en enkele belangstellen
den aanwezig. Bij monde van het hoofd der school, den
heer Jaring, werd de scheidende onderwijzer toegespro
ken. Spr. wees erop, dat een verdienstelijke leerkracht
de school moet verlaten, dankt den heer Paap voor de
toewijding en ijver, waarmede hij het onderwijs te Scha-
gerbrug heeft gediend en wenscht hem toe, dat hij spoe
dig elders zal worden benoemd. Namens de Oudercom
missie spreekt de heer Nieuwland, die den heer Paap
tevens een boek overhandigt. Mej. Krul en de heer King-
ma nemen als collega's afscheid, waarna de heer Veuger
aan het gesprokene nog een persoonlijk woord toevoegt.
Nadat de heer Paap nog een tweetal door de kinde
ren vervaardigde souvenirs in ontvangst heeft genomen
dankt deze voor de ondex*vonden vriendschap en pret
tige samenwerking. De ontvangen cadeaux zullen voor
hem steeds aangename herinneringen aan zijn eerste
standplaats blijven opwekken.
GEMEENTE SCHAGEN".
Getrouwd: Jacobus Johannes Brammer en Katkarina
Wagner.
Overleden: Neeltje Wit, oud 41 jaren, edhtgenoote
van Pieter Dekker. TThamis Wynker, oud 82 jaren, we
duwnaar van Comelia Koning.
POLITIE. Gevonden: een paar wanten; een paar
handschoenen; een handschoen.
Venmist: 2 schapen,
