Italië als Paradijs der
N
S
T
Vriendschap met dieren!
Zaterdag 17 Maart 1934.
SCHAGER COURANT.
Vierde blad. No. 9450
Een interessante tentoonstelling.
VERHUIZENDE REGEERINGEN.
Het Klooster te Sjeïn.
EEN bekend geschiedschrijver
heeft eens gezegd, dat de
kunst de vrede noodig heeft
om zich te kunnen ontwikke
len. I)e vroeg-Renaissance in
Italië schijnt hiermee in te
genspraak te zijn. In de 15e eeuw bloeide
de kunst juist aan de hoven van de oor
logszuchtige Italiaansche vorsten ais
nog nooit te voren in do oudheid. Naast
het pauselijke Home. in het Napels van
de Fransche Anjou's en later van het
Spaansshe huis van Aragon, waren het
Milaan, Mantua, Ferrara, Urbino en
verscheideno andere kleinere hoven als
Verona, Correggio en Rimini, waar dich
ters, schilders, musici en architecten
van grooto bet oo ken is bescherming von
den. Al deze kleine ho\en waren door
den oorlog opgekomen en moesten in
een bijna eindeloozen reeks van gevech
ten en veeten de kroon verdedigen, dien
zij voor hun prestaties op het slagveld
eit orp kuustgobied hadden verworven.
ïn Milaan hoorschfen sedert het einde
der He eeuw de Visconti's als hertog.
I'etrarca was reeds een veelgeziene gast
geweest bij hen, en de groote Giangal-
bazzo, die in 1396 hertog werd, was een
waar vriend van geleerden en kunste
naars. Aan het hof van zijn zoon Filippo
Maria leefde een der eerste Grieksche
humanisten, Francesco Filelfo. Onder
do beschermelingen en navolgers der
\isconti's, onder Francesco Sforza en
zijn donkeren broeder, den „Moor" Lo-
dovico, vonden in Milaan schitterende
feesten plaats, en kon de kunst zich tot
groote hoogte ontwikkelen. Ruim een
tiental jaren heeft Leonardo da Vinei
aan het hof van Lodovico il Moro ver
blijf gehouden.
Bramante bouwde de koepelkerk van
Santa Maria della Grazie in Milaan, die
een voorbereiding was voor zijn mees
terwerk, do SL Pieterskerk te Rome. In
de Universiteitsstad Pa via zijn de Vis-
contis begonnen met den bouw der cer-
tosa, die, evenals de dom te Milaan,
door de Sforza's voltooid werd.
Aan het hof der Gouzaga's in Mantua
is Vittorino da Feltro do leider gewor
den van een beroemde school, waar we
tenschappen, schoone kunsten en licha
melijke ontwikkeling vereenigd werden.
Kr werd o.a. les gegeven in Latijn,
Grieksch, muziek en schilderen. Graaf
Gian Francesco Gouzaga gaf ook aan
onbemiddelden toestemming om de
school geheel kosteloos te bezoeken. An-
drea Montegua, de bekendste schilder
der vroeg-Hcnaissance, was tot 1506,
bijna een halve eeuw lang, hofschilder
in Mantua. Perugino en Costa hebben
onder hertogin Isabella Gouzaga don
niuzenhof van deze bekende vorstin
met hun kunst gesierd. Onder haar
zoon heeft Ginlio Homano de Palazza
del Tè gebouwd en met fresco's beschil
derd.
Aan het hof van het oude geslacht
d'Este te Ferrara hebben Ariosto,
ra hen Torguato Tasso geleefd en ge
dicht. Talrijke werken van bekwame
schilders vonden een plaats in het pa
leis Schifanoya, dat pl.m. 1470 door
I-'orsc d'Este gebouwd werd.
Aan het hof van Montefeltre in Urbi
no is Uiovanni Santi bekend geworden
door zijn Rijn-kroniek over de schilder
kunst. Door zijn beroemden zoon Rafael
Santi hoeft Urbino een groote bekend
heid verkregen. liet paleis van Monte
feltre, gebouwd door Luciano da Laura
en, is één van de mooiste in heel Italië
Melozzo da Farli, die, waar het zijn
licht- en perspectivische effecten be
treft, het in de wandbeschildering bijna
even ver gebracht heeft als de groote
Mantogno, heeft de bibliotheek van den
Kleine vorsten wier leven door
kunst en oorlogen gevuld
werden
Een glanstijdperk der
Kunstgeschiedenis
Dr. MaihiUle S. Hendriks.
vorst beschilderd. Graaf Baïdussare
Castiglione, uit Mantua geboortig, en in
dienst van vorst Guidobaldo, heeft aan.
het hof der Gouzaga's het voorname
hofleven van den Renaissance-tijd lee-
ren kennen, en beschreven in zijn be
roemde boek „De Hoveling", dat in
1528 verscheen.
Zelfs in het paleis van den berucMon
Sigismonde Malatesta, vorst van Rimi-
De doopkapel van Hiva San Vitale tverd
reeds vóór hel jaar 1000 gebruikt.
Een zaal in het hertogelijk slot te
Locarno.
ni, verzamelden zich dichters en schil
ders. Veronica Gambara. de heerscheres
over het kleine Correggio en gemalin
van Gikerto X, was zelf als dichteres
leroemd, naast Vittoria Colonna, de
vriendin van Micbel Angelo. De jonge
schilder Antonio Allegri werd door haar
naar het hof geroepen.
Hoewel de oorlog voor vele vorsten
(•en aanleiding was. om de kunst aan
bun hof te beschermen, opdat zij den
roem van hun in den krijg verworven
lijken, zou vereeuwigen, was het toch
ook de oorlog, die deze kunstvoortbreng
selen aan de kleinere hoven sneller ver
nietigde, dan zij waren ontstaan. De
diepere waarheid van het aangehaalde
gezegde, bleek wel duidelijk, toen de
eroote strijd om do machtspositie in Ita
lië ontbrandde. Ook de onder de Viscon
ti's en Sforza's verzamelde rijkdommen
van Milaan werden door de voortduren
de brandschattingen en plunderingen
verwoest
Groote gebieden werden
door vreemdelingen ver
overd, zoodat het paleis der
Visconti's in Locarno, na
dat het in 1512 door de
Zwitsers veroverd werd, tot
de Italiaansche bezittingen
van de Zwitschersohe Repu
bliek hoort. Wie tegenwoor
dig op een reis langs het
Ka go Maggiore, het paleis
der Visconti's bezoekt, zal
betooverd zijn door de edele
lijnen van het gebouw, door
den rijken pronk, die de
zalen en kamers vult en
door de romantische tui
nen, die mooi aansluiten
bij de parken van de stad
Locarno zelf. Maar bij zal
huiveren in de duisternis
der enge kerkers, waarin
zoovelen hun laatste zucht
geslaakt hebben. Wanneer
bij echter na eert rondgang door de on-
deraardsche gewelven weer in den lich
ten zomerdag komt, zal dit spookbeeld
vervlogen zijn. Hij zal de Zuidelijke
sfeer van lichte vroolijkheid aanvoelen
en genieten kunnen van de producten
van schilderkunst en bouwkunde, die
hij overal in Locarno ontmoet.
eeuwen wordt maar al te vaak de haan
voorgesteld als een slecht voorteeken, d»;
duif als een symbool van Goddelijkheid.
Deze Christelijke symboliek kwam ge
heel overeen met den volksaard en het
volksgeloof, zoodat zij gemakkelijk werd
overgenomen. Het gevoel van verbon
denheid met het dier is dan ook niet ver
loren gegaan door het Christendom,
doch eerst veel later onder den invloed
van het rationalisme. Vanaf do zestien
de eeuw is dit in toenemende mate waar
te nemen. Do afbeeldingen zijn juister,
vlotter en natuurlijker dan alles, wat
ons uit oudere tijdperken bewaard is
gebleven; de kunstenaars hebben hun
vak leeren beheerschen. Doch naarmate
rij technisch vorderen, verliezen zij hun
ontvankelijkheid voor symbolen. In por
selein uitgevoerde groepen uit de acht
tiende eeuw laten zien, hoezeer voor het
gevoel der kunstenaars het dier is afge
zonken van een werktuig of attribuut
der hoogere machten tot een laagstaand
wezen.
Dit alles geldt intusschen slechts voor
de officieele, de beroepskunstenaars
Ook op dit gebied blijkt weer eens, dat
't volksinstituut datgene bewaart, waar
een „verlichte" tijd niet meer van wil
weten. Op do tentoonstelling te Darm-
stadt zagen wij werken uit de achttien
de eeuw, dus uit den tijd van het meest
platte rationalisme, die door dilettanten
waren vervaardigd en het wezen der
verhouding tusschen den mensch en zijn
huisdieren veel beter uitdrukken dan de
„officieele" kunstwerken. Zelfs in de
plompe diervormen van het speculaas-
gebak is daarvan vaak nog meer over
gebleven dan in vele moderne dierenaf-
beeldingen; in dit verband moeten wij
echter een uitzondering maken voor den
schilder Franz Mare, in wiens werk-sn
het dier als symbool een zelfstandige en
vaak ontroerende beteekenis heeft. Ir.
het volk is er daarentegen veel veran
derd; toch leeft ook onder de massa nog
sterk het gevoel van kameraadschap ten
oprichte van het dier, zij het ook vaak
niet meer bewust. Dit moest voor ons
een reden te meer zijn om het weer in
bet volle bewustzijn terug te roepen. \V:j
vinden ook thans nog overblijfselen uil
oeroude tijden, bijv. in de versierselen
an paardentuig. Het glinsterend me
taal is niets anders dan een talisman
om booze geesten af te weren, want men
meende, dat duivels niet gaarne hun
eigen beeld zien. Een kostbaar dier
werd daarom met spiegelende voorwer
pen behangen. De figuren, die daarin
worden gekrast, vertoonen zelfs tegen
woordig nog vaak oude heidensche sym
bolen.
WEERSPIEGELD IN DE KUNST.
door
Br. R. S. van Tongeren.
IN het Hessische museum te Darm
stadt is dezer dagen een tentoon
stelling gehouden, die helaas veel
te weinig de aandacht heeft getrokken.
Het onderwerp de uitbeelding van
het dier in de Duitsche kunst is be
langrijker dan het op het eerste gezicht
lijkt. Het is dan ook te betreuren, dat
deze tentoonstelling niet in nog andere
plaatsen is gehouden, met name te Ber
lijn, waar zij onder de aandacht van
de internationale kunstwereld kon wor
den gebracht. Belangrijker dan de
vraag, hoe de verschillende kunstenaars
met de middelen van hun tijd dieren
hebben uitgebeeld, is de vraag, hoe hun
gevoelshouding tegenover het dier blij
kens hun werk is geweest. En dan kun
nen wij al dadelijk zeggen, dat dit in de
meest verschillende tijdperken der ge
schiedenis, een gevoel van kameraad
schappelijke verbondenheid is geweest.
Deze verbondenheid is gemakkelijk te
verklaren uit de magische beschouwing
van het dier als dienaar en vriend van
de goden. De hieruit voortvloeiende ge
voelshouding heeft ook na de bekeering
der Germaansche stemmen tot het Chris
tendom weinig verandering ondergaan
althans minder dan men had mogen
verwachten.
Dg afbeeldingen uit bet bronzen tijd
perk en de latere uit den tijd der Ro-
meinsche overheersching waren steeds
min of meer symbolisch. Men zag bijv
een Jupiter te paard, die duidelijk her
innerde aan Wodan, tot wiens attribu
ten ook het paard behoorde. De nieuwe
voorstellingen konden de oude nooit ge
heel verdringen. Dit bleek opnieuw na
de invoering van het Christendom;
werken uit de vroege en late middel-
is het U bekend:
d a t er In het groote Zoutmeer in Ame
rika 400 millioen ton zout zit?
d a t in het parlement in Praag zeven
talen gebruikt worden, n.1. Tsjechisch,
Slovaaksch, Duitsch, Hongaarsch, Rus
sisch, Roemeensch en Poolsch?
dat 703 van de 2158 luchthavens ln
Amerika voorzien zijn van nachtver-
lichting?
Er bestaan in Brazilië plannen om
den zetel der centrale regeering te ver
plaatsen van de groote havenstad Rio
de Janeiro naar een stad, die meer in
het binnenland is gelegen. Het plan is
op zichzelf niet nieuw en het is mogelijk
dat er ook ditmaal geen uitvoering aan
wordt gegeven, ten eerste, omdat er
geen eensgezindheid bestaat over de
keuze van de nieuwe hoofdstad en ten
tweede, omdat zulk een verhuizing van
een regeering met al haar organen niet
goedkoop is. Zelfs de verplaatsing der re
geering van den Braziliaanschen staat
Coyaz uit de stad van dien naam naar
Municipe Campinas verslond reeds
meer dan een half millioen in Hol-
landsch geld.
Het verplaatsen van een rijkshoofd
stad is natuurlijk geen maatregel, waar
men spoedig toe overgaat, doch ondanks
dat zijn er verscheidene gevallen van
hekend. Soms wordt men ertoe genood
zaakt door verkeerstechnische overwe
gingen, vaker doordat do oude hoofd
stad onvoldoende verdedigd kon wor
den.
Het is bekend, dat de Sovjet-regee-
ling in 1922 Moskou tot do hoofdstad
van Rusland verklaarde. Deze maatre
gel lag voor de hand: Moskou was de
oude hoofdstad en het ligt bovendien in
liet midden van het land, althans van
het Europeesche deel daarvan. Peter de
Groote veranderde van residentie, om
dat hij van meening was, dat hij voor
zijn expansiepolitiek een „venster naar
Europa" noodig had. Daarom stichtte
hij St. Petersburg. De eigenlijke Oud-
Russen hebben hem dat nooit geheel
vergeven.
De tegenwoordige hoofdstad van Tur
kije, Angora of op zijn Turksch Ankara,
is voor den tijd van Kemal Pasja nooit
de hoofdstad van Turkije geweest, doch
zij was in het grijs verleden wel do
hoofdstad van verschillende Oostersche
vorstendommen geweest. In den wereld
oorlog behoorde Turkije echter tot de
verliezende partij en bovendien was het
sultanaat in Cónstantinopel ten onder
gegaan. Waar deze stad bovendien uit
militair oogpunt in nog ongunstiger om
standigheden kwam te verkeeren dan
tevoren reeds het geval was, koos Kemal
Pasja Angora als nieuwe hoofdstad.
Daar kwam de Turksche volksvertegen
woordiging bijeen. Daar liet Kemal
nieuwe, moderne gebouwen verrijzen*
Ook uit verkeerstechnisch oogpunt ligt
Angora gunstig, ongeveer in het midden
van Klein-Azië. Daar is men thans
doende, een moderne groote stad te la
ten ontstaan, die reeds nu als een be
langrijk politiek en economisch centrum
meet worden beschouwd.
China heeft langen tijd Peking tot
hoofdstad gehad. Deze naam beteekent
trouwens ..Noordelijke hoofdstad".
Thans zetelt de centrale regeerintj
van China te Nanking, de „Zuidelijko
hoofdstad", die zeer lang geleden ook
reeds de hoofdstad van China is ge
weest. Hier hebben n.1. de eerste kei
zers van de Ming-dynastie geresideerd.
EEN GERMAANSCHE HOEVE
