Na den dood van Hindenburg
Verzekert uw vacantiegenot
Hitler weigert den titel
van Riiisnresident
Falcon of
Big-Ben
Groote vragen dringen
zich op
Ch.H.Th. Schmalz
Zaterdag 4 Augustus 1934.
SCHAGER COURANT.
Derde blad. No. 9528
Een bezoek aan het sterfhuis.
Verklarig van Paus PiusXL
Waar Hindenburg
rusten zal
Bezorgdheid en onzekerheid
in het buitenland
Meer dan ooit volgt men op het oogenblik de gebeur
tenissen in Duitschland, overtuigd als men is, dat de
ontwikkelingsgang van de tegenwoordige dictatuur
nu een nog sneller tempo zal nemen.
Dictatuur» Het woord is lang niet sterk genoeg
om weer te geven de macht die men Hitier gegeven
heeft of die hij genomen heeft Zelfs de Ho-
henzollern hebben in hun tijd een dergelijke macht
nooit gekend. En die hadden toch ook al aardig wat
te vertellen. „II a d d e n!"
Maar toen bestond er tenminste nog een grondwet,
een constitutioneele regeering. Nu niets meer van dat
alles. Nu alléén en nog eens alléén de Reichsführer
Hitier. Hoe lang nog?
Men is overtuigd, dat in Duitschland nog zeer groo
te krachten schuilen voor wie de overwinning van
Hitlcr onduldbaar is en men twijfelt er aan of hij de
rechtsche en linksche revolutionnaire elementen der
jiationaal-socialistischc partij die, dat valt niet te
ontkennen ontegenzeggelijk bestaan, met elkaar zal
kunnen verzoenen.
In een artikel over de toekomst van het Duitsche
Rijk onder Ilitler, schrijft de „Ncw-York Times", dan
ook dat binnenlandsche moeilijkheden hem op het
oogenblik. meer bedreigen dan het buitenland. Nog
rijn geen oplossingen gevonden voor de financieele
moeilijkheden, voor de industrie, den buitenlandschen
handel en de voedselvoorziening, waarover men zich
te Berlijn reeds maanden het hoofd breekt. Deze wol
ken zullen hem, die thans de opperste leiding heeft
genomen, blijven vervolgen, tenzij hij iets vindt, om
den toestand te verbeteren.
Het Parijsche blad, de Intranslgeant schreef Don-
'derdag:
Er is thans nog slechts één heer en meester. Hitier
heeft thans zich zelf als opvolger van Hindenburg
aangewezen, maar wordt hij er sterker door? Wij ge-
looven het niet. Er bestond tot dusver in Hindenburg
een soort scherm, waarop het gevaar van een revolutie
afketste. Thans wordt Hitier alleen blootgesteld aan
het oog en aan het oordeel van het volk.
Als hij nog een restantje van wijsheid of ajthans
van handigheid had behouden, dan zou hij zelf alle
.verantwoordelijkheid niet op zich hebben genomen.
Een willekeurig handelende rijksleider is niet vrij in
zijn beslissingen, maar moet rekening houden met de
mannen, die hem omringen, met de groep welke zijn
machtsinstrument is. Het was te voorzien, dat deze
groep niet zou toelaten, dat de landjonkers, de in-
dustricclen en het leger een chef kregen, die hun te
gen de excessen der nazi's zou kunnen beschermen.
Zij hebben de gelegenheid gunstig geacht, om ten
slotte het totale program van het nationaal-socialisme
uit te voeren.
De thans gekozen oplossing zal ofwel bij de rechter
zijde ofwel bij den linkervleugel ontevredenheid wek
ken.
Hindenburg had nog een schijn van waardigheid be
houden, welke thans echter met hem verdwijnt.
Het schijnt, dat nieuwe schokken in Duitschland te
verwachten zijn.
Bezorgdheid en onzekerheid in het balten-
land.
Naast de groote deelneming, die het buitenland be
toont met het verscheiden van den grijzen Rijkspresi-
dent Von Hindenburg, is daar ook do bezorgdheid en
de onzekerheid, om niet te spreken van de vrees over
wat de toekomst nu zal bieden, het niet-weten, wat
er verder in den Duitschen heksenketel zal worden
gekookt en in hoeverre de nieuwe regeeringsvorm
in Duitschland een internationaal gevaar zal blijken
te zijn.
Want het moet gezegd, dat nog niemand de inter
nationale verwikkelingen, welke uit de revolution
naire proclamatie van het nat.-socialistische Derde
Rijk kunnen voortvloeien, duidelijk en afgebakend
voor den geest staan. Algemeen voelt men aan, dat
Duitschland op een keerpunt in zijn historie staat.
Nu Hitier op het toppunt van zijn macht kwam en
in onbeperkte bevoegdheid beslissingen kan treffen,
waarbij de geheele wereld betrokken is, heerscht er
een benauwende spanning, in welke richting die be
slissingen zullen vallen.
De grootste bezorgdheid wordt wel verwekt door
het feit, dat de geheele wereld nu voor het eerst ge
steld wordt voor het volle en onbeperkte nationaal-
socialisme. Elk verzet, van welke zijde dan ook, maar
vooral van den kant van de rijksweer tegen Hitier of
tegen een van zijn besluiten is staatsverraad, is de
uiterste bedreiging met een burgeroorlog, met een
bolschewistische revolutie, met de ineenstorting van
Duitschland.
Dat Hitier er aan zou denken oorlogen te verkla
ren, gelooft niemand; dat hij echter zijn volle kracht
op de „vreedzame" verovering van Oostenrijk zal wer
pen, betwijfelt niemand.
Zoo is de internationale situatie weer versomberd,
eenerzijds wijl geen der nabuurstaten onverschillig en
werkloos zou kunnen toezien, als inderdaad in
Duitschland een nieuwe revolutie zou losbreken, an
derzijds wijl het Oostenrijksche probleem weer urgen
ter is geworden, dan het zelfs de vorige week was.
Tc meer hu alle berichten uit Oosetnrijk er op wij
zen, dat Duitschland, het officieele Duitschland meer
dan een moreele verantwoordelijkheid draagt voor de
verschrikkingen, waaraan het broedervolk is blootge
steld geweest.
Doch concrete feiten liggen niet voor ons, maar men
mag, tegen alle verwachting in. nog hopen, dat ten
slotte een glimpje van gezond verstand in Duitsch
land zal zegevieren. Het wordt hoog tijd. wil Euro
pa niet voor een verschrikkelijk ontwaken gesteld
worden.
Herinneringen aan Hlndenbnrg's krach
tig leven.
Gistermiddag is aan de te Neudeck aanwezige
Duitsche en bultenlandsche journalisten toegestaan
het kasteel Neudeck, en de sterfkamer van Hinden
burg te bezoeken. De rondgang geschiedde onder lei
ding van Hindenhurgs tweede adjudant, ritmeester
von der Schulenburg. Wij Duitschors aldus, vertelt
de correspondent van het D.N.B., schreden door deze
ruimten met groote bewogenheid, waardoor wij de
dingen om ons heen minder waarnamen dan voel
den. In dit huis is haast ieder voorwerp een getuige
nis van oen geweldig leven. De buitenlanders zien
dat alles uit grooteren afstand. Maar zij voelen in
het sterfhuis van Hindenburg wellicht voor de eer
ste maal in hun leven iets van den loop van het
Duitsche lot en zijn heele trotschc en tragische groot
te. Naast de schrijftafel'van den overledene staat on
der een glazen stolp de helm van Kocnigsgraetz met
de sporen en de kogels, die den jongen luitenant Hin
denburg tijdens den slag verwondden. Een van die
kogels ligt nu op hot doodsbed van Hindenburg. In
de bibliotheek is de kostbare ceresabel te zien, die
de Japansche regeering na den oorlog den gencraal-
veldmaarschalk als dank voor zijn ridderlijke wijze
van vechten heeft aangeboden. In dezelfde kamer
ligt een tapijt met de gaten van kogels uit den revol
ver van een inbreker, die in 1922 in de woning van
Hindenburg was binnengedrongen. Do veldheer was
den man onverschrokken tegemoet getreden en had
hem den revolver uit de hand geslagen, terwijl het
schot af ging. Talrijke andere kostbare stukken zijn
te zien, o.a. de eereburgerbrief van de stad Konings
bergen, opgesloten in een rol van barnsteen. In het
voorportaal hangt een groot schilderij, voorstellende
stormende infanierie tijdens den grooten oorlog. Dit
is Hindenburg door zijn regiment, het Oost-Pruisi
sche 147ste regiment infanterie aangeboden.
Dan komen wij in de sterfkamer. De indruk van'
den grooten doode overweldigt ons. De rijkspresi
dent ligt nog in dezelfde houding, waarin hij zacht
en vredig is ontslapen. Het bovenlichaam rust op
een hoog kussen. De trekken van den bijna zeven en
HITLER, wicn men een macht gegeven
heeft, zooals nog nooit een enkele per
soonlijkheid in Duitschland bezeten heeft.
tachtig jarige zijn niet bijzonder ingevallen, maar
zijn ook thans nog de teekenen van een fiere groot
heid.
Aan het hoofd- en aan het voeteind houden twee
officieren van de rijksweer de wacht.
Diep ontroerd verlaten allen de sterfkamer, om na
een korte wandeling door het park van Neudeck nog
een kort bezoek te brengen aan het kleine kerkhof,
dat de'voorouders van den grooten veldmaarschalk
met de eenvoudige bewoners van het dorp Neudeck
in vredige rust vereenigt.
Castelgandolfo. Paus Pius XI heeft gisteren ver
klaard, dat „de dood van president Von Hindenburg
ernstige moeilijkheden teweeg zal brengen". Z.H. de
Paus voegde hieraan toe, dat „de toestand van dien
aard is, dat er ernstige bezorgdheid bestaat. De ont
wikkeling van den toestand zal moeilijk en gespan
nen zijn.
De Paus heeft deze opmerkingen gemaakt tijdens
een audiëntie die hij toegestaan had aan bisschop Ber-
nard Mahoney van Sioux Falls, Zuid Dakota.
DE UITVAART NAAR TANNENBERG.
Op het kasteel Neudeck begonnen gisteren in de
vroegte reeds de voorbereidende besprekingen voor
de uitvaart van von Hindenburg, welk, zooals be
kend. Dinsdag zal plaats hebben. Voor zoover te
Neudeck bekend is, zal de overbrenging van het
stoffelijk overschot naar Tannenberg in den nacht
van Maandag op Dinsdag plaats hebben. Dinsdag
morgen in de vroegte zal de stoet te Hohenstein bil
het Tannenberg-gedenkteeken aankomen. Het stof
felijk overschot.zal eerst in den zoogenaamden veld
heertoren in staatsie gelegd worden.
In het stadje Hohenstein is het in verhand met
de bijzetting van Hindenburg reeds zeer druk. Er
zijn talrijke ambtenaren van de ministeries aange
komen. die de leiding hebben bij de organisatie.
Men is bezig, telefoonleidingcn aan te leggen en do
op- en afmarschwegen vast te stellen.
De acht torens van het gedenkteeken van Tan
nenberg steken hoog tegen don hemel af. Men kan
er vrijwel het heele wijde slagveld overzien, waar
zich o.m. ook 't groote soldatenkerkhof van Waplitz
bevindt, het grootste heldenkerkhnf van Pruisen
met 10.000 soldatengravon. Rechts voor het gedenk
teeken bevinden zich ook graven en verderop staat
een granieten leeuw, het gedenkteeken van het
147ste, Oost-Pruisische regiment, ook Ilindcnhurgregi-
ment genoemd.
De overwinnaar van Tannenberg zal in den Oost-
Pruisischen toren komen te rusten. Hindenburg
heeft zelf in 1927 dit gedenkteeken ingewijd en
daarbij de woorden gesproken: Ter eere van de ge
vallenen, tot vermaning van de overlevenden, tot
nadenken voor de komende geslachten.
door een
te koopen
bi]
Schagen
ZONDAG 19 AUGUSTUS VOLKSSTEMMING OVER
ZIJN LEIDERSCHAP.
Den lsten Augustus, dns een dag vóór het
overlijden van von Hindenburg, is ln een ka
binetszitting het ambt van rijkskanselier met
dat van rijkspresident vereenigd.
Hitler neemt alle reohten en bevoegdheden
van den rijkspresident over.
Het besluit is onderteekend door alle leden
van de regeering.
De wet op de opvolging heeft den volgen
den tekst.
Paragraaf 1. De functie van rijkspresident
wordt vereenigd met die van rijkskanselier.
Dientengevolge gaan de tot dusver door den
rijkspresident uitgeoefende functies over op
den leider en rijkskanselier Adolf Hitler. Deze
bepaalt zijn plaatsvervanger.
Paragraaf 2. Deze wet wordt van kracht
vanaf het oogenblik van het overlijden van
rijkspresident von Hindenburg.
Hitler heeft nu het volgende schrijven doen toeko
men aan den rijksminister van binnenlandsche zaken:
„De wettelijke regeling van de kwestie van
het staatshoofd, noodig geworden door de na
tionale ramp, die ons volk heeft getroffen,
geeft mij aanleiding tot de volgende beschik
king:
1. De grootheid van den overledene heeft den
titel „Rijkspresident" een beteekenis voor één
maal gegeven. Hij is naar ons aller gevoelen
in datgene, wat hij ons zeide, onlosmakelijk
verbonden met den naam van den grooten
doode.Ik verzoek U daarom maatregelen te
willen treffen, dat ik in het officieele en het
niet-officieelc verkeer als tot dusverre slechts
word aangesproken als „Führer" en Rijkskan
selier. Deze regeling geldt voor goed.
2. Ik wil, dat het volgens de grondwet gel
dige besluit van het kabinet, waarbij ik en
daarmede het ambt van rijkskanselier rr ben
belast met de functies van den vrocgeren
rijkspresident, de uitdrukkelijke sanctie van
het Duitsche volk verkrijgt. Doordrongen van
de overtuiging, dat ieder staatsgezag van het
volk uitgaat en door dat volk in vrije stem
ming bevestigd moet zijn, verzoek ik U het
besluit van het kabinet met de wellicht nog
noodzakelijke aanvullingen onverwijld voor
te doen leggen aan het Duitsche volk in vrije
volksstemming."
Hitler heeft dus door de vereeniging der beide
functies. Rijkskanselier en Rijkspresident een on
beperkte macht gekregen, een macht, zooals nog
nooit een persoon in Duitschland heeft bezeten.
Nog terwijl Hindenburg met den dood streed, is
deze nieuwe wet gemaakt; slechts is met de afkon
diging gewacht tot het heengaan een feit geworden
was. Een tusschenregeering heeft niet. bestaan; in
vollen zin geldt hier: De koning is dood, leve de ko
ning
Als hij zijn zin krijgt, zal zijn officieele titel zijn
„Führer" de leider maar het had evengoed
koning kunnen zijn en dan nog is dit woord dooi
de machtsbevoegdheden, welke Hitler zich in één
moment heeft verworven, veel te zwak. De titel
had evengoed, keizer of tsaar kunnen luiden, vol
komen, absoluut, aan niemand als hij verantwoor
ding schuldig is als alleenheerscher over Duitsch
land.
En nu die volksstemming, waar is dat goed voor,
vraagt men zich af. Ongetwijfeld zijn het overwe
gingen van binnenlandsch-politieken aard. die
hem Adolf Hitler deden besluiten, zijn be
noeming tot hoofd van het Duitsche rijk aan een
volksstemming te onderwerpen.
Ware het er hem om te doen geweest, indruk op
het buitenland te maken, dan zou hij de verkiezin
gen onder geheel andere voorwaarden moeten laten
houden, dan thans zal geschieden. De omstandig
heden, waaronder het Duitsche volk naar de stem
bus wordt geroepen, geven aan het plebisciet eerder
het karakter van een nieuwen propagandavcldtocht
dan dat van een eerlijke verkiezing.
Eerlijk kan deze verkiezing al nooit daarom zijn,
omdat de pers niet vrij is in haar meening. maar
een instrument in handen der regeering. dat er uit
sluitend toe dient, het volk in nationaal-socialisti-
schen zin voor te lichten. Verkiezingsvergaderingen
kunnen alleen door de regeeringspartij worden ge
houden.
De Duitsche kiezer krijgt geen keus tusschcn
twee of meer candidaten, doch zal het „fait accom
pli" der benoeming van Hitler moeten goed- of
afkeuren.
Ware het Adolf Hitler er om te doen geweest, zijn
benoeming tegenover het buitenland te rechtvaardi
gen, dan zou hij een geheel anderen weg hebben
moeten kiezen. Men kan niet beginnen, met zich
zelf tot het hoofd van den staat tc verklaren en het
leger den eed van trouw te laten afleggen, om daar
na de kiezers ann het woord te laten. De houding,
die het rijkskabinet na den dood van president I-Iip-
denburg heeft aangenomen, stempelt het plebisciet
tot een overbodigheid. De Duitsche nationaal-socia-
listen, die in den loop der laatste jaren afdoende
hebben bewezen, de psychologie van het Duitsche
volk door en door te kennen, zijn ongetwijfeld in
staat de waarde van deze verkiezing voor hun
binnenlandsche politiek juist te taxeeren. Het. bui
tenland zal echter onbewogen en zonder eenigo
illusie het thans reeds vaststaande resultaat der
stembusactie afwachten.
Na dar» dood van president von Hindenburg. In de Wilhelmstrawe te Berlijn
heerschte na het bekend worden van het overyjdqp een groote drukte van
nieuwsgierigen
