Het testament van
Fokker over de Melbourne-race.
DE INVAL IN DEN WEENSCHEN
OMROEP.
REUSACHTIGE BOSCHBRAND IN
PORTUGAL
Drie dorpen verwoest.
DUIKER DOET EEN ZELDZAME
ONTDEKKING.
Een toevallige ontdekking.
Een vernietigend oordeel.
Wat er bij den overval gebeurde. - Getalgen
schetsen hun wederwaardigheden.
ROGELS VLOGEN DEN RADIO-BEAMB
TEN OM DE OOREN, TERWIJL ROND
OM HEN DE HANDGRANATEN
INSLOEGEN.
In het proces tegen de opstandelingen, die het
Weensche omroepgebouw van de radio zijn bin
nengedrongen, werd Donderdag tegen den middag
de kroongetuige Knuf, die ais Ileimwehr-soldaat
voor het gebouw dienst deed, gehoord.
Voor het begin zijner verklaringen vermaande de
voorzitter hem, steeds te bedenken, dat van zijn
verklaringen dood of leven der beklaagden afhangt.
Des middags schilderden de beambten der Ravag
hun wederwaardigheden gedurende de twee uren.
waarin zij in het gebouw opgesloten zaten, terwijl
bun de kogels om de ooren floten en van alle kan
ten handgranaten dreigden, die de alarmafdeelingcn
in het gebouw slingerden.
Bijzonder veel indruk maakten de verklaringen
van den technischen beamte, Reinhold Kaiser, die het
volgende mededeelde:
De schietpartij werd steeds erger. De beambte
Berst 1, die later ook doodelijk gewond werd, smeekte
den oproerlingen op de knieën, om vrijgelaten te
worden. Hij werd later ook inderdaad naar buiten
gebracht en juist op weg naar het zcndlokaal viel hij
in een donkere kamer zonder ramen aan een van
buiten komenden kogel ten offer.
Wij probeerden om de aandacht van de politie op
ons te vestigen, maar dit lukte niet. Opeens weer
klonk een ontzettend gefluit. Het was de eerste hand
granaat. Spoedig daarop werd het volkomen donker.
Wij hoorden steeds weer handgranaten rondom ons
inslaan en bemerkten een warme rook. Roode vlam
men lekten op, wfj wisten, dat het gebouw brandde.
Nu datfhten wij: nu komt het er niets meer op aan,
liever door een kogel te sterven, dan in het vuur om
te komen.
Wij renden het vertrek uit. Op de gang zagen wij
reeds dooden liggen.
Op dit oogenblik kwamen beambten op ons af en
riepen: „handen omhoog" en arresteerden ons alle
maal, om later het kaf van het koren te scheiden. La
ter hoorden wij, dat het hevige gevecht voortduurde.
(VVij hoorden het ononderbroken knallen van pistolen.
De volgende getuige is de omroeper der Ravag,
Theodor Ehrenbcrger, de man, die door de opstande
lingen gedwongen werd, het valsche bericht uit te
spreken. Ook hij gaf een uitvoerige schildering der
gebeurtenissen.
Hij verklaarde, dat bij nog getracht had den brand
In liet zendlokaal te blusschen, maar dat hem dit niet
mogelijk was, doordat het lokaal, waar zich de water
leiding bevond, reeds door machinegeweren werd be
schoten.
l'it het verhoor der getuigen bleek verder, dat zich
bij dc opstandelingen een zekere Ccrmack had bevon
den, die op handige wijze is ontkomen cn nog niet
Js teruggevonden.
Verschillende getuigen verklaarden, dat reeds den
vorigen dag oen der deuren op geheimzinnige wijze
verwijderd was. Daaruit zou blijken, dat onder het
personeel der Ilavag personen geweest moeten zijn.
die de plannen der opstandelingen kenden en bevor
derden. Ook op andere plaatsen zooals bij den in
gang, zijn den vorigen dag verdachte voorbereidselen
getroffen, aldus de getuigen.
Onder de bevolking een ontzettende paniek
uitgebroken. Duizenden menschen
dakloos.
Lissabon. Drie dorpen in het Noorden van
Portugal zijn door een reusachtigen boschbrand
volkomen vernield.
De brand, die bij het afzenden van dit bericht
nog voortduurt, heeft een gebied van meer dan ze
venhonderd vierkante kilometer bosch vernield.
Onder de bewoners van do drie door het vuur
aangetaste dorpen brak een ontzettende paniek uit.
Zij grepen het eerste wat hun voor de hand kwam
en vluchtten in den donkeren nacht.
Of er menschenlevens te betreuren zijn, kon nog
niet vastgesteld worden.
Honderden brandweerlieden en hoeren pogen een
vierde, door het vuur bedreigd dorp te redden.
De bewoners hebben evenwel reeds alle maatre
gelen getroffen, om het dorp te verlaten.
Nader uit Lissabon:
Do reusachtige boschbrand. welke sedert Woens-
Sng in* het noordelijk gedeelte van Portugal, in de
provincie Minho woedt, is in den loop van Donder
dag nog in omvang toegenomen.
Hoewel dc brandweren der geheele provincie, ge
steund door militaire afdeelingen en tal van vrij
willige helpers, onvermoeid aan de bestrijding von
het vuur werken, zijn zij nog niet erin geslaagd, dc
vernietiging van zevenhonderd K.M.2. boschgrond
af te weren.
De vlammen, welke zooals gemeld, reeds drie
dorpen verwoest hebben, bedreigen thans nog een
aantal andere dorpen, waar de bewoners hun huizen
in allerijl moesten ruimen
el© duizenden monschen ziin dakloos geworden
I oor paniek aangegrepen vluchtten zij uit de be
dreigde gebieden.
Bij het reddingswerk zijn tot dusver drie perso
nen om het leven gekomen.
Standbeeld van Tsaar Peter van den bodem
der Oostzee opgehaald. - In 1915 bij bet
vervoer van het scheepsdek gegleden.
Het is, naar „Svenska Dagbladet" meldt, dezer da
gen gelukt van den bodem der zee bij het Estland-
sche eiland Worms het groote ruiterstandbeeld van
Peter den Grooten aan de oppervlakte te brengen, dat
eens op het voornaamste plein van do hoofdstad
van Letland, Riga, stond.
Het standbeeld ging in den zomer van 1915 verlo
ren met het groote Kngelsche stoomschip ..Serbino",
dat door een Duitsche mijn tot zinken werd ge
bracht en omtrent welks positie men sedert niets
wist.
Toen de Duitschers tijdens den wereldoorlog de
toenmalige Russische Oostzeeprovincies bedreigden,
besloot men in Riga alle metalen monumenten enz.
te sloopen. die den vijand tot vervaardiging van
oorlogsmateriaal zouden kunnen dienen. Onder deze
monumenten was ook dat van Tsaar Peter, Samen
met andere gedenkteekens werd het aan boord ge
bracht van de „Serbino", om naar Petrograd (het
vroegere Petersburg, tegenwoordig Leningrad) te
worden overgebracht, doch het schip bereikte, zoo
als gezegd nooit tot zijn bestemming.Er liggen uit den
zelfden tijd nog heel wat andere wrakken op den
bodem van de Oostzee.
Al Jaren zijn verschillende bergingsexpedities be
zig de min of meer kostbare ladingen aan de opper
vlakte te brengen. Een dergelijke expeditie van de
firma Metallum te Tallinn (Reval) bevond zich on
langs bij Worms. Men vond er een wrak en besloot
het te doen springen. Daar het ontstekingsapparaat
evenwel weigerde, ging een duiker omlaag om een
onderzoek in te stellen. Op den bodem der zee aan
schouwde hij iets zeldzaams een reusachtige rui
ter op een even reusachtig paard scheen in het
halve licht onder water op hem af te komen. Toen
de duiker van zijn eersten schrik bekomen was,
ontdekte hij al spoedig wat de zaak was. Heel on
verwacht had hij de lang gezochte overblijfselen
van de „Serbino" gevonden. Het standbeeld van
Tsaar Peter was blijkbaar bij de scheepsramp van
het dek gegleden en stond overeind op den bodem.
Daar het kleine bergingsvaartuig niet voor groot
werk Ingericht was, moest het monument in stuk
ken naar boven worden gebracht. Het is naar Tallinn
vervoerd en daar zoo goed mogelijk weer in elkaar
gezet
De stad Riga heeft het standbeeld gekocht ver
moedelijk niet om het weer op zijn pudo plek te zet
ten, maar om het in haar geschiedkundig muséum
een plaats te geven.
Tot de lading van do „Serbino" behoorden ook de
geweldige klokken van den dom van Riga.
INDUSTRIE NOCH HANDELSLUCHTVAART 2R
MEE GEBAAT.
.„De meeste deelnemers aan zulke vluchten
zijn waaghalzen, die het geld van an
deren en hun eigen nek op het
spel zetten."
LISSABON. Een verslaggever van het
Persbureau Vaz Dias heeft in het Carlton Hotel te
Amsterdam een interview gehad met den heer An-
thony Fokker over de Melbourne-race.
Op de kernachtige wijze, dezen grooten vliegtuig
bouwer eigen, formuleerde de heer Fokker zijn mee
ning over deze race aldus:
„De vliegtuigindustrie, noch de handels
luchtvaart, is gebaat met wedstrijden, zooals
die van Londen naar Melbourne. Er is maar
één, die daarvan de vruchten plukt en dat
is de Australische chocolade-fabrikant, die
de prijzen beschikbaar stelde.
De LondenMelbourne Race, aldus vervolgde de
heer Fokker, interesseert mij niet bijzonder van het
standpunt van den vliegtuigfabrikant en ik ben
ervan overtuigd, dat de meeste andere fabrikanten
deze meening deelen ondanks het feit, dat de
K.L.M., met de F. XXXVI en de Dotiglas voor deze
race heeft ingeschreven. Zooals bekend heeft de
Nederlandseho Fokkerfabriek de F.uropeesche bonw
en verkoopsrechten van dit laatste type verworven.
Als vllegtuigfabrikant heb ik steeds het principe
gehuldigd niet finantieel of op andere wijze aan
soortgelijke stunts of recordvluchten deel te nemen.
Weliswaar hebben vluchten, zooals die van Colonel
Lindbcrgh en Admiraal Bvrd er toe bijgedragen het.
groote publiek de oogen te openen voor de lucht
vaart en zijn blijvende belangstelling daarvoor te
wekken, maar overigens zijn deze prestaties van
weinig direct belang, aangezien hun propagandis
tische waarde niet in verhouding staat tot de daar
mede verbonden onkosten en de risico's.
Zes en zestig millioen kilometer, alleen al met
Fokkervliegtuigen gevlogen door de F.uropeesche
luchtvaartmaatschappijen, jaar in, jaar uit, met do
regelmaat van een klok, zeggen meer dan het win
nen van een enkelen wedstrijd. Hiermede wordt een
duurzame reputatie van het product en den naam
opgebouwd, het eenige waarop een gezonde en suc
cesvolle luchtvaartonderneming kan worden gefun
deerd.
Ik ben zoo vrij te beweren, dat een luchtvaarton-
Men verwacht te Berlijn na de volksstem
ming een daad van verzoening in den zin
van het testament van Hindenburg.
- De kansen van een dergelijke
verzoening met Protestan
ten en Katholieken. -
Herziening van het
Front van den
arbeid.
Dc inhoud van het testament van von Hindenburg
is niet zoo duidelijk geformuleerd, dat de eenvoudige
man des volks, indien hij het zonder uitlegging zou
lezen, onmiddellijk zou begrijpen, waar de president
heen wilde, aldus de Berlijnsche corr. van de N.R.CL
Dit geldt echter niet voor de eerste helft. Deze is
niet anders dan een herhaling van Hindenburg'» af
scheidsbrief van 1911). Hieruit blijkt inderdaad wat de
veldmaarschalk vijftien jaar geleden wilde en wat
zijn overtuiging was. Of nu de tweede helft eigenlijk
dienen moet om te doen uitkomen, dat die overtuiging
dezelfde is gebleven, dan wel Integendeel.om de wij
ziging te verduidelijken, welke zij in de veranderde
omstandigheden moest ondergaan, blijkt niet met
volkomen ondubbelzinnigheid.
Het slot, waar het eigenlijk op aan komen moest,
en waar men de onverbiddelijke pointe zou verwach
ten, welke alle onzekerheid omtrent de strekking van
de voorafgaande inleiding zou opheffen, kan onmoge
lijk worden opgevat als een bevestiging van de aan
sporing van 1919, om het Duitsche keizerschap als de
rots in do branding te blijven beschouwen, want zoo
als uit de omringende woorden blijkt, werd daar toen
uitsluitend mee bedoeld, het keizerschap, hetwelk in
1871 werd gegrondvest, 't keizerschap der Hohenzol-
lerns. Evenmin wordt echter met even zooveel woor
den gezegd, dat Hitier de cenige aangewezen man
is om, met behoud van het kanselierschap, Hinden
burg in diens hoedanigheid van rijkspresident op te
volgen en dat deze oplossing thans na vijftien jaar
niet alleen te verkiezen is boven de andere oplossing,
welke Hindenburg voor dien tijd nog de juiste scheen,
maar thans de ecnig mogelijke en gewenschte is.
Dat kan men er wel uit lezen en het is ook wel
de bedoeling, maar ongetwijfeld ware denkbaar, dat
het met meer stelligheid gozegd ware.
Dit zeggen wij niet om van hier uit een analyse
van het testament te geven, doch alleen om een ver
klaring aan de hand te doen van de omstandigheid,
dat menigeen zich door dit testament niet ten volle
bevredigd voelt en er daardoor toe komt om te ver
onderstellen, dat dit laatste testament van Hinden
burg een omwerking is van een vorig vroeger be
staand testament, m. a. w. dat hij, voelend dat zijn
einde naderde, reeds vroeger een dergelijk testament
had gemaakt, hetwelk evenwel een eenigszins ande
ren tekst had, dat hij daarna in veranderde om
standigheden nog in leven dit testament een of
meermalen een anderen vorm heeft gegeven, en dat
hij daarbij ook met zijn raadslieden overleg heeft ge
pleegd en dat aan dit een en ander is toe te schrij
ven ri&t-teusiotte, zooals zulkabtf herzieningen en be
werkingen. meer voorkomt, de formuleering als ge
volg van de doorgewerkte vroegere formuleering, min
der scherp zijn geworden.
Natuurlijk heeft het sterk de aandacht getrokken,
dat terwijl de spraakmakendo gemeente reeds lang in
den zin als ook wij voor eenige weken hebben wecr-
v
derneming nooit een enkel vliegtuig heeft gekocht,
alleen omdat het naam gemaakt had in een of an
dere op zichzelf staande sensationeelc recordvlucht
of wedstrijd, doch de reputatie, die menige luchtlijn
heeft, is gebaseerd op de veiligheid cn dc economie
der vliegtuigen en motoren, welke zij voor haar doel
koos.
Daarom hebben wij principieel aldus dc heer
Fokker tot dusver ieder verzoek om financicelen
steun of deelname aan de Melbourne-race met een
Fokker- of een Douglas-vliegtuig van de hand gewe
zen.
„Hoe denkt U over de deelname van de K.L.M.?"
vroegen wij.
„De K.L.M., over wier geregelde route het grootste
gedeelte van den wedstrijd zal worden gevlogen, ver
keert natuurlijk in een bijzonder gunstige positie,
dank zij de groote ervaring van haar personeel en
baar uitmuntende grondorganisatie. Het kan natuur
lijk zijn. dat de K.L.M. uit een commercieel oogmerk
of om de geregelde Indië-lijn te propageeren. voor de
rare heeft Ingeschreven. Misschien is het ook een
prestige kwestie. Het is echter nog steeds twijfel
achtig. of zij inderdaad aan den wedstrijd zal deel
nemen.
„Welke kans geeft 1T de Douglas?"
„Technisch gesproken, mankt de Douglas een zeer
goede kans met het oog op de buitengewone snelheid
gegeven en welke thans ln hoofdzaak door de feiten
is bevestigd, van dit testament gewag maakte, daar
over aanvankelijk officieel diep stilzwijgen werd be
waard, tot het eenige weken na den dood van den
rijkspresident plotseling door von Papen per vliegtuig
aan Hitier werd gebracht. Het plotselinge is nu een
maal aan dc nat socialistische methoude eigen: men
noemt dat hier „schlagartig handeln". Intusschcn is
do prognose, dat de groote acclammatorische overwin
ning, welke voor Zondag algemeen wordt verwacht,
zal worden gevolgd door het opvolgen van de verma
ning van den overleden rijkspresident om de „na
tionale opleving en aaneensluiting van het volk te
doen volgen door een verzoening."
De „actie", thans op nieuwen gang gebracht door
de verkiezingsstrijd (waarvan de eenige moeilijkheid
is het zoeken naar tegenstanders, waar de strijd tegen
zal moeten worden gericht) kan dan onmiddellijk
overgaan in hetgeen men in zulke omstandigheden
pleegd te noemen een algemeene verzoening en vre
des-offensief naar binnen buiten.
Of men er in zal slagen met de oppositie in do
Evangelische kerk spoedig vrede te sluiten mag do
vraag heeten. Immers de leidersraad van de oppo
sitie heeft do z.g. broederraden aanbevolen om den
eed, zooals deze door de centrale synode was gefor
muleerd, niet af te leggen. De oppositioneele leiders
willen wel een eed van trouw aan de regecring en
het rijk, maar niet op het centrale kerkbestuur van
bisschop Müller en den Führer persoonlijk.
Dezer dagen heeft in dien zin de broederraad van
Brandenburg en evenens die van Pruissen een dien
overeenkomstig besluit genomen. De oppositie wil
zich ook doen vertegenwoordigen op het a.s. wereld
congres te Kopenhagen en trachten zich aldaar als
de ware en eenige vertegenwoordigers van de
Duitsch-Evangelische kerk te doen erkennen. Dut
in verband met deze plannen de geheime staatspoli
tie reeds predikanten zou hebben gearresteerd, ge
lijk de United Press schijnt te hebben vermeld,
schijnt niet juist te zijn. Veeleer schijnt het alleen
tot verhooren te zijn gekomen.
Van meer belang schijnt het nog te wezen met het
katholiek gezag op beteren voet te komen, zulks met
het oog op de stemming in het Saargebied, en de ka
tholieke kerk kan dan ook wel met grond op con
cessies hopen, wellicht ook ten aanzien van d«J
katholieke actie.
De verzoeningsbeweging zou zich niet tot het bin
nenland beperken, zij geldt ook voor het buitenland,
en dat kan van belang zijn voor de mogelijke onder
handelingen ook voor oeconomische onderhandelin
gen, gelijk die met Nederland binnenkort zullen moe
ten worden hervat Men verwacht in sommige bui-
tenlandsche milieux een groote herziening in de be
zetting van de buitenlandsche gezantschappen en
ambassadeposten, waarvan de benoeming van von
Papen te Weenen slechts een voorlooper zou zijn ge
weest.
Dit geldt voor Londen, Parijs en Rome.
Men neemt aan. dat ook Ribbentrop weer op den
voorgrond zal komen, wat aannemelijk is. en dat is
misschien de grond voor het gerucht, dat hij als
ambassadeur naar Londen zal traan of zelfs, wat min
der waarschijnlijk is, maar toch mogelijk is. minis
ter van buitenlandsche zaken zal worden, al9 von
Neurath de gezantschapspost zou aannemen.
T.o.v. het buitenland blijft voorshands de kwestie
van het oostelijk pact een moeilijkheid. Wat doet
Warschau? Men verwacht binnenkort van die zij
de een dilatorische verklaring.
Wat voorts nog voor na do verkiezing wordt ver
wacht is een revisie van het arbeidsfront. Dit moet
noodig worden gereformeerd. Het heeft een bestuurs-
toestol, grooter dan dat van alle vroegere vakver-
eenigingen vrije vakvereenigingon, Hirsch-Duncker-
sche vakvereeniging en christelijke vakvereenigin-
gen, tezamen. Het heeft veel geld en men fluistert
over verkwisten en zelfs over slecht beheer.
Voor de toekomstige reorganisatie (dat gerucht
loopt al lang óöHfzoudèu banden zijn aangeknoopt
met vroegere vakvèfeèriigingsleiders thans min of
meer bekeerd, die eenigszins dc rol zouden spelen,
welke tamme olifanten wordt toebedeeld, die in dit
geval voorshands echter nog wantrouwend schijnen
te zijn.
van dit bij uitstek commercieel vliegtuig, dat echter
in geen geval een racemachine is..
Men heeft beweerd, dat de vertraging in aflevering
van de Douglas voor de K.L.M. haar oorzaak vond
in technische moeilijkheden. Het tegendeel is waar:
de vertraging is eenvoudig te wijten aan het feit, dat
dc Douglas-fabriek meer dan negentig machines van
dit type in bestelling heeft, waarvan een groot aantal
bestemd is voor Atnerikaansche luchtlijnen, die vóór
de K.L.M. aan de beurt komen. Geen van deze Ame-
rikaansche maatschappijen heeft met een van deze
machines ingeschreven, daar zij ze veel te hard
noodig hebben op den geregelden dienst tusschen
New-YorkChicago en Los Angeles. waar zij er geld
mee verdienen in continu dag- en nachthedrijf. in
plaats van deze machines te riskeeren in een on-
•derneming, waarvoor het benoodigde kapitaal en de
onkosten ln geen enkele verhouding staan tot het
financieele resultaat van den wedstrijd.
De eerste Fokker F. XXXVI zou waarschijnlijk op
tijd klaar kunnen zijn voor de race. aangezien de
proefvluchten en de verdere afwerking van de tech
nische installatie een zeer bevredigend verloop heb
ben. Do ervaring over de geheele wereld heeft echter
gelperd. dat voor het au point brengen van een nieuw
type vliegtuig, speciaal van een toestel van zulke
groote afmetingen, zoodat het in alle opzichten aan
de hoogste technische eischen beantwoordt, steeds
vele maanden noodig zijn. Dit werk is noodzakelijk
voor dc veiligheid der lucht diensten on langen af
stond. waarvoor zij tenslotte gebouwd zijn. De ont
wikkeling van nieuwste tvpes, zelfs als er reeds een
toestel daarvan gebouwd is. neemt meestal een laar
of nog meer ln beslag.
Tedere snelheidswedstrijd van deze soort is een
groot risico: de meesten der deelnemers ziin waag
halzen. die het geld van anderen en hun eigen nek
r»n het. snel zetten. Voor den vliegfulgfahrikant be-
teekent het winnen van de race maar zeer weinig.
De tocht van de ..Pebkaan" heeft bewezen, dat ook
een commorcieele machine een enkele maal een re
cordvlucht kan maken in de helft van den tiid van
d"n regelmatigen dienst.
Evenals een Douglas machine in twaalf uur van
T.os Angeles naar New York vloog, innlaats van In
den normalen diensttiid van uren. welke in'us-
schen door het gebruik van deze snelle toestellen
to* 18 ure" kon worden teruggebracht.
Het lq bii een vlucht als de Melbourne-rare onver
mijdelijk dat er risico's genomen worden of bij zeer
slechte weersomstandigheden gevlogen wordt, het-
"«en in bet normale luchtliin-bedriif vermeden wordt.
Zulks k«n ongelukken veroorzaken, die de renutatle
van 't vliegverkeer en van de luchtvaart ln de oogen
van het publiek ernstige schade kunnen herokkenen.
De eenige, die heslist zijde spint bii het heele
zaakje is Sir MacPherson Robertson te Melbourne
die de prijzen uitloofde als reclame voor zijn stad,
zijn zaak of voor zijn naam. Hij weet wat het hem
kost en hij kent de waarde aan propaganda, die hij
ervoor terug ontvangt. Is het wel de moeite waard
om zoo veel materiaal en zooveel menschenlevens
voor zulk een doel op het spel te zetten?
Ik heb dikwijls gehoord zoo besloot Anthony
Fokker het onderhoud, dat Mr. Dolan. de ananas
koning van Hawaii, die een prijs uitloofde voor een
wedstrijd over den Stillen Oceaan van San Fran-
c'sco naar Hawaii. achteraf deze ongelukzalige on
derneming, waarbij zooveel menschenlevens verlo
ren gingen, betreurd heeft.
