Rede van MacDonald
Wegen iijMiJ-lillui.
KIJKEn is KOJSPEn tij CLOECK
Het „raadsel" van Wolvega
besttTbillijk/
De kerkruïne
van Bergen
Wat de ondervinding heeft geleerd.
J*
h,
MJlddO'
Wieringerwerf
Lof voor de Banoe Harenkarspel.
Kinderopnamen, Familiefoto's, Studiekoppen enz.
FOTOGRAFISCH ATELIER ARPAD MOLDOVAN,
Het gezag misbruikt
DE KERKSTRIJD IN DUITSCHLAND.
De middenstand in de knel.
N00RD-ST
Wordt ook de ruïne hersteld?
Zaterdag 10 November 1934.
Postrekening
No. 23330
SCIACER
78ste Jaarg»"g. No. 9593
COURANT.
Int. Telef.
No. 20
Dit blad verschijnt dagelijks, Dehalve Vrijdags. Bij inzending tot
's morgens 8 uur, worden Advertentiën nog zooveel mogelijk in het
eerstuitkomend nummer geplaatst
Uitgave der N.V. vJi. P. Trapman Co., Schagen.
20 PAGINA'S.
Prijs per 3 maanden f 1.80. Losse nummers 6 cent ADVERTEN-
TIëN van 1 tot 5 regels f0.85, iedere regel meer 15 cent vbewljsno.
inbegrepen. Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Ontwapenen geen effectieve stap om de bewa
peningen te verminderen of het internationale
vertrouwen te vergrooten.
Gisteravond heeft de Engelsche minister-president,
Ramsay MacDonald tijdens het Lord Mayor's banket
te Londen een rede gehouden over de buitenland
fiche politiek.
Daarin verklaarde hij, dat Engeland, tezamen met
Frankrijk en Italië, zijn invloed heeft doen gelden
ten gunste van vreedzame toestanden.
RAMSAY MACDONALD
In den jongstcn tijd heeft de moord op den ko
ning van Joego Slavië en den Franschen minister
van Buitenlandsche Zaken, Barthou, opnieuw een
vlam geplaatst naast een zoo ontplofbare stof, dat
wij het bij de hitte reeds bijna hooren knetteren. U
kunt er van verzekerd zijn, dat de Britsche vredes
politiek zal voortduren zoo lang deze regeerine aan
het bewind blijft.
Een verstandig en goed onderlegd Europeesch po
litiek leider heeft mij in de dagen, dat het verdrag
van Versailles werd geteekend, gezegd, de mannen
die over twintig jaren de Europeesche aangelegen
heden zouden behandelen, niet te benijden.
MacDonald gaf vervolgens een overzicht van de
ontwikkeling der Ontwapeningsconferentie. „Het ver
trouwen, waarop een ontwapeningsovereenkomst al
leen gegrondvest kan worden, is vernietigd en
thans ook zijn de vooruitzichten niet zoo goed als
veler onzer hadden geloofd en gehoopt. Doch de
Britsche regeering zal voortgaan, niet alleen om te
probeeren, eenige zeer nuttige overwinningen te be
houden, doch ook om overeenkomsten tot stand te
brengen, zelfs wanneer de ontwapeningsconferentie
niets zou bereiken.
MacDonald deelde mede, dat de Britsche regeering
onlangs een onderzoek naar de hulpbronnen voor
de verdediging van Groot-Brittannië en het Britsche
Rijk heeft beëindigd.
Onze ondervinding heeft ons geleerd, dat bij de
huidige opvatting te wereld een voorbeeld in ont
wapenen geen effectieve stap is om de bewapening
te verminderen, of het internationale vertrouwen te
vergrooten en aldus den vrede te consolideeren.
Onder vele omstandigheden kan daardoor zelfs een
aanvaller tot een aanval worden geprikkeld. Ik ge-
Het hoofddorp van den Wieringermeerpol-
der. - Binnenkort wordt met den
opbonw begonnen.
Binnen enkele weken zal met den bouw
van het derde dorp in de Wieringermeer
genaamd Wieringerwerf, dat ook het
hoofddorp zal worden, worden aangevan
gen, aldus lezen we in do N.R.Crt. Zooals
men weet is Wieringerwerf gelegen in het
centrum van den polder ten Noorden van de
terp. Aanvankelijk was dit dorp in de on
middellijke omgeving van de terp geprojec
teerd, doch wegens de voor bebouwing min
der gunstige bodemgesteldheid ter plaatse
werd het circa 1 K.M. noordwaarts ver
plaatst. De bouw van de eerste 100 woningen
is reeds aanbesteed en gegund aan do firma
Kingma, een aannemersfirma te Slootdorp
in de Wieringermeer voor de som van onge
veer f200.000. Ook met de uitbreiding van
het waterleidingnet naar het nieuwe dorp
zal binnenkort worden aangevangen.
loof van ganschvbgkqj vbgkq vbgkq vbgkq vbgk
in de zaak van de veiligheid is: Een inter
nationale overeenkomst over etappen in de nationale
wapeningen. Toe grooter deze overeenkomen étap
pen zijn, hoe grooter de veiligheid der naties zal zijn.
Wanneer een dergerijke étappegewijze ontwape
ning zou worden verworpen, moeten wij onze verdedi
ging herzien en eventueel uitbreiden, evenwel zoo,
dat het niet-agressieve deel van Engeland buiten twij
fel wordt gelaten.
MacDonald heeft zijn redevoering voorgelezen. Her
haaldelijk werd hij toegejuicht.
In de afdeelingen van de Prov. Staten van Noord-
Holland is bij de behandeling van de begrooting op
gemerkt, dat in samenwerking met de onderhouds
plichten, veel meer zou kunnen worden gedaan voor
verbetering en het onderhoud der tertiaire wegen en
fietspaden; ook doortrekking van den weg Zand-
voort—Bloemendaal tot IJmuiden werd aanbevolen.
Met lof werd gewag gemaakt van wat de
banne Harenkarspel op dit gebied doet, doch
niet overal is men daartoe in staat.
Verder kan wellicht meer werk worden gemaakt
van de beplanting langs de wegen. Langs den weg
LimmenAmsterdam heeft men in dit opzicht een
goed voorbeeld gegeven. Ook elders moet men zoo
te werk gaan. Gevraagd werd, of vanwege de Pro
vincie reeds een beroep op het Werkfonds gedaan is.
Geconstateerd werd, dat het aantal werkloozen, in
onze provincie te werk gesteld, niet alleen relatief,
maar ook absoluut geringer is dan in andere provin
cies. Deze achterstand is wellicht een gevolg van het
feit, dat de zoo hoog noodige ervaring en kennis op
dit gebied bij de verschillende gemeentebesturen ont
breken.
Enkele leden gaven te kennen, dat zij voornemens
zijn een voorstel bij de Staten in te dienen van twee
ërlei strekking: le. om zoo spoedig mogelijk in te
stellen een commissie, welke de gemeentebesturen
van voorlichting zal kunnen dienen om te koenen
tot uitvoering van bepaalde werken, welke commis
sie ook activeerend en stimuleerend zal kunnen op
treden. 2e. om te komen tot oprichting van een Eco-
nomisch-Technalogisch Instituut voor Noord Hol
land en de mogelijkheid te onderzoeken van de
stichting van een Industriebank voor dit gewest
Met betrekking tot de gemeenten werd gevraagd:
Welken kant sturen Gedeputeerden uit? Er mag
toch aangenomen worden, dat Gedeputeerden de
nooden en moeilijkheden van de gemeenten kennen.
Zou het niet juister zijn, indien zij zich tot tolk
maakten van de gemeenten bij de Rijksregeering
en daar aandrongen al die maatregelen te treffen,
noodig om de gemeenten tegemoet te komen. Over 't
algemeen worden de gemeenten in ons gewest uit
nemend bestuurd en dus behoorden, naar de mee
ning dezer leden, Ged. Staten vóór de gemeenten
te gaan staan.
De vraag rijst, of dit optreden van het college van
Gedeputeerden niet in strijd geacht moet worden
met het „gentlemen's agreement", aangezien tus-
schen de verschillende partijen bij de verkiezing van
dit college.
Andere leden waren er ten volle van overtuigd,
dat in deze voortdurend somherder wordende tijden
anders moest worden gehandeld dan men zich vroe
ger had voorgesteld. Hier gold noodzaak. Zij erken
den dan ook niet. dat hier een ombuiging der demo
cratische lijn had plaats gehad.
in de meest artistieke uitvoering. Vergrootingen
ook naar amateuropnamen. Voor St. Nicolaas ge
lieve vroegtijdige bestelling. -
Geopend dagelijks, ook 's Zondags, tot 's avonds 9 u.
NIEUWE NIEDORP.
In aansluiting op een bericht elders in dit num
mer, meldende dat de heer J. Wardenier uit Wol
vega, de uitvinder van do brandstoflooze motor, in
een zenuwinrichting is opgenomen, melden wij nog
het volgende:
Gedurende een week is geheel de wereld in span
ning gehouden door de gebeurtenissen in het kleine
Friesche plaatsje. Vooral in Friesland was de nieuws
gierigheid tot het kookpunt gestegen, maar ook ver
buiten onze grenzen was de mare van de groote uit
vinding doorgedrongen. Tot in de verste uithoeken
van de wereld werd het groote nieuws bekend. Fran-
sche bladen noemden Wardenier reeds den „Frie-
schen Edison."
Een brandstoflooze motor is dan ook geen kleinig
heid.
Een dergelijke uitvinding zou geheel ons maat
schappelijk leven veranderen; het zou zoo sterk in
grijpen in onze maatschappelijke verhoudingen, dat
men zelf met de grootste fantasie zich de dan moge
lijke wereldontwikkeling niet kan voorstellen.
Kracht uit het niet!
Het droombeeld van duizenden eindelijk gevonden,
de steen der wijzen ontdekt.
't Klonk te schoon om waar te zijn.
Wij zijn dan ook zeer voorzichtig met onze be
richtgeving geweest, omdat het geheele geval zéér
veel deed denken aan het perpetuum mobile, de
eeuwigdurende beweegkracht, waarnaar reeds dui
zenden hebben gezocht, doch die nimmer zal worden
gevonden, omdat het een verandering der natuur
wetten zou beteekenen.
Wij vragen ons echter af, hoe het komt dat de
zaak-Wardenier zoo kon worden opgeblazen en
daardoor voor dezen bleeken jongeman zulk een tra
gisch einde neemt.
Er loopen toch in ons land honderden menschen
met allerlei min of meer fantastische uitvindingen
rond. Ieder, die eenigszins met octrooibczorging op
de hoogte is, zal dit onmiddellijk bevestigen.
Deze tragedie kon zich echter zoo ontwikkelen,
omdat het gezag, in casu het gemeentebestuur van
Wolvega, met den burgemeester aan het hoofd, zich
op onverantwoordelijke wijze achter de zaak stelden.
De Nederlander heeft nu eenmaal in het alge
meen een diep ontzag voor de overheid en de vraag
is dan ook o.i. gewettigd of het niet meer dan tijd
wordt, dat naar deze zaak van hoogerhand een ern
stig onderzoek wordt ingesteld.
Rijksbisschop Miiller tot altreden nitge-
noodigd. - Hij weigert heen te gaan.
Un. Press meldt uit Berlijn:
In de tentoonstellingshal in BerlijnWitzleben is
Donderdagavond de aangekondigde massa-bijeen
komst der belijdenissynode gehouden, welke door
veertien duizend aanhangers der synode werd bij
gewoond.
Op de vergadering werd het woord gevoerd door
de leiders der kerkelijke oppositie, ds. Jacobi, ds.
Niemöller, praescs Koch, die den eisch tot aftre
den van rijksbisschop Mueller herhaalden.
Ds. Jacobi protesteerde heftig tegen de behande
ling van de oppositioneele dominee s.
„Het is ongelooflijk, aldus spr., dat dominee's in
De nieuwe commissaris voor de prijscon
trole. - Dr.Goerdeler aan het woord.
't Gaat niet goed in Duitschland! Door de deviezen-
schaarschtc is het Derde Rijk zoo langzamerhand ge
komen in dezelfde positie als tijdens den oorlog.
Nu blokkeeren geen Engelsche oorlogsschepen de
Duitsche havens, noch is het land omringd dc»r een
ondoordringbare gordel van bajonetten.
Neen, deze blokkade is een economische en daar
door is ze waarschijnlijk nog scherper dan tijdens
de oorlogsjaren.
Het economisch wanbeheer der naoorlogsche jaren
gevolgd door de finantieele experimenten van het
Hitler-regiem, dreigen het nijvere Duitschland tot
pauperisme te brengen.
Is het dan wonder dat de natuurlijke instincten
de menschen tot hamsteren brengen. Is het wonder,
dat danrdoor de prijzen zoo sterk gaan stijgen, dat
de toestand onhoudbaar dreigt te worden?
Wij lezen dan ook allerwege van sluiting van bak
kerijen en slagerijen, wegens overtreding der vastge
stelde prijzen.
Is het echter die leveranciers wel mogelijk de of-
ficieele prijzen te noteeren?
Zijn er, voor de groote vraag wel grondstoffen ge
noeg te koop in den vrijen handel?
't Is zeer de vraag.
De nieuwe commissaris voor de prijscontrole heeft
gisteren voor de pers een verklaring afgelegd, waar
aan wij het volgende ontleenen:
De prijzen en looncn zijn voor het succes van het
door de regeering opgestelde program van werkver
schaffing van het grootste gewicht. Alles moet ge
daan worden om ze meester te blijven. Ten aanzien
van de loonen is dit door het Duitsche arbeidsfront
met toewijding en discipline geschied. Helaas kan dit
van de prijzen niet gezegd worden.
De laatste maanden, aldus Goerdeler, heeft de prijs
stijging op vele gebieden een omvang aangenomen,
die voor de groote massa der bevolking ondragelijk
is.
Wat het schaarscher en duurder worden der grond
stoffen betreft, verzekerde dr. Goerdeler, dat er ge
zien de hoeveelheden fabrikaten, halffabrikaten en
grondstoffen, die in Duitschland voorradig zijn,
geen reden is om te vreezen dat de dagelijksche be
hoeften niet kunnen worden gedekt. En alle instan
ties doen hun uiterste best om onze positie voor de
toekomst te beveiligen door toeneming van de pro
ductie van inheemsche grondstoffen en door inten
siever goederenruil.
Angstpsychose moet verdwenen.
Dr. Goerdeler geeselde daarop in treffende be
woordingen de angstpsychose, die in deelcn van de
bevolking geslopen is en demonstreerde de dwaas
heid van dien angst. Als het koopend publiek gedis
ciplineerd blijft en zijn angst laat varen, dan zullen
de overdreven prijsstijgingen vanzelf ophouden.
Indien dit niet gebeurt, zullen alle ongemotiveer
de prijsstijgingen even onbarmhartig worden teniet
gedaan als de goede prijzen tegen aanvallen zullen
worden beschermd. Ook zij die zich hun verantwoor
delijkheid bewust zijn, kunnen meedoen aan het be
strijden van de angst-psychose, n.1. door af te zien
van elke overdreven dekking van behoeften.
Dr. Goerdeler deelde mede, dat hij niet voorne
mens was een groote nieuwe organisatie op te rich
en, maar hij wil zich van de beschikbare autoritei
ten en partij-instanties bedienen.
Herstel van de Hervormde Kerk. De westelijke
gevel raakt in verval.
BERGEN. Op de begrooting der Nederl. Hcrv.
Kerk voor het jaar 1935 welke is ter inzage gelegd,
staat een post uitgetrokken ten bedrage van f2000.—
voor „Onderhoud der Kerk."
Bij informatie deelde men ons mede, dat van dit
bedrag f 1500.bestemd zal zijn voor herstel van
den westelijken gevel.
De buitenzijde van dezen gevel de voorzijde der
kerk, waarop de toren rust raakt namelijk in ver
val en moet noodig worden hersteld. De muur schil
fert af, zoodat steeds stukjes steen loslaten en naar
beneden komen vallen.
Niet slechts zal de gevel worden gerestaureerd,
doch ook zal deze zooveel mogelijk in zijn ouden
vorm worden teruggebracht O.a. zullen eenige ra
men worden uitgebroken én vervangen worden door
smallere, naar binnen inspringende vensters van glas
in lood en zal ook de lijst van het dak den ouden
gekartelden rand terngkrijgen.
Het werk wordt geheel uit de kasmiddelen bestre
den; er behoeft dus geen leening te worden aange
gaan.
Met het herstel zal in het voorjaar van 1935 een
aanvang worden gemaakt; de werkzaamheden zul
len worden uitgevoerd onder toezicht van den
Haagschen architect Onnes van de Vereeniging
Monumentenzorg.
Wordt ook de Ruïne hersteld?
Niet slechts de gevel aan de Westelijke zijde be
hoeft reparatie, doch ook de Ruine schijnt in een
staat te verkeeren, welke herstel noodig maakt.
Met dit werk zal eveneens een bedrag van f 1500 zijn
gemoeid. Aangezien de geldmiddelen van de kerk
deze tweede extra-uitgave niet toelaten, zullen an
dere middelen worden beraamd om het benoodigde
bedrag bijeen te brengen. Monumentenzorg is be
reid f500 bij te dragen en het is niet uitgesloten
dat ook de Provincie een gedeelte der kosten dekt.
Het schijnt voorts, in de bedoeling te liggen, dat
er een comité uit de burgerij wordt benoemd, dat
pogingen in het werk zal stellen, het ontbrekende
bedrag alsdan bijeen te krijgen. In dit comité zou
o.m. ook een vertegenwoordiger van de Vereeni
ging voor Vreemdelingenverkeer, zitting nemen.
Do reparatie van de Ruine zal bestaan uit het
vernieuwen van de bovenzijde der brokstukken, wel
ke zoodanig schijnen vergaan te zijn, dat het water
doorsijpelt en daardoor vernieling aanricht.
de letterlijke beteekenis van het woord de trap af
geworpen worden, zooals dat o.a. in Luckenwalde in
de provincie Brandenburg is geschied."
De demonstratie van de aanhangers der belijdenis-
synode nam na de redevoering van ds. Niemöller een
resolutie aan, waarin de algehceie opheffing van het
„kerksysteem-rogiem" werd geëischt.
De Belijdeniskerk maakt zich zelfstandig.
De correspondent van de Neue Zurcher Zeitung
te Berlijn meldt aan zijn blad d.d. gisteren:
De Belijdeniskerk heeft een beslissenden stap on
dernomen om de leiding van het geheele Duitsche
protestantisme over te nemen en de rijkskerk van
bisschop Muller uit te schakelen. Er zal een „nood-
kerkelijkbestuurslic-haam" worden gevormd, dat te
Berlijn zal zetelen on voorloopig een jaar in func
tie zal blijven. Aan het hoofd van dit bestuur staat
Oberkirchenrat Breit uit Munchcn, een der mede
werkers van bisschop Meiser.
De leiding van de oud-Pruisische geünieerde kerk,
die de meeste aanhangers bezit, neemt voorzitter
Koch over.
Ook het derde bestuurslid, de te Altona afgezette
dominee Asmussen is Luthersch.
D gereformeerde richting zal in het bestuur ver
tegenwoordigd worden door dominee Merz,
De nieuwe kerkregeering zal dezer dagen aan
alle evangelische geestelijken n de leden van alle
alle evangelische geestelijken en de leden van alle
tot de nieuwgeconstitueerde kerk wenschen te be-
hooren of niet. Van hen, die ontkennend antwoor
den, zal worden geconstateerd dat zij zich van de
evangelische kerk hebben afgescheiden.
Bisschop Marahrens mishandeld.
Dezelfde correspondent verneemt uit Hannover,
dat daar in het „Landeskichenant" een felle twist
is ontstaan tusschen bisschop Marahrens en een
door de rijkskerkregeering aangestelden, tegen-
bisschop: ds. Hahn. De twist ontaardde ten slotte in
een handgemeen, waarbij Hahn. die een echte
kemphaan schijnt te zijn, Marahrens het neusbeen
heeft verbrijzeld, zoodat de getroffene zich onder
geneeskundige behandeling heeft moeten stellen.
