Gasi
Kemal
Het Negertje.
I
1
1
GRATIS
h1
1
SCHAGER
COURANT
De gedupeerde
Zuiderzee=visschers.
Kort
verhaal
„VADER DER TURKEN".
HET OUDE VERDWIJNT EN HET
NIEUWE DOET ZIJN INTREDE
IN DE JONGE TURKSCHE
REPUBLIEK.
Istanboel, Dec. 1934.
Het twaalfde jaar van de Turk
sche Kcmal-Republiek, dat op 29
October van dit jaar feestelijk
werd ingewijd, begint met een
cultureel offensief, waardoor de
laatste overblijfselen van hot uit
den tijd zijnde oriëntalisme zullen
verdwijnen: de Turksche muziek
»al aan een herziening wordon on
derworpen en de titels van de gees
telijkheid, de burgerij en de offi
cieren zullen verdwijnen. Er zal in
de naaste toekomst geen bey, pa
scha of excellentie meer zijn en ook
geen hodscha, nolla, imam, hadsji, j
aga, effendi of hanum! Slechts
„burgers" en „burgeressen" van
welken stand of afkomst ook. Als
aanspreektitel zal voor den man
het „bay" voor de vrouw het
„bayin" gelden en dit dan slechts
als onverplichte beleefdheidsfor-
mulen.
In dit jaar heeft Moestafa Kemal de
hoogste eer gekregen, die zich maar
denken laat. Voortaan heet de be
vrijder van de Turksche natie, de
schepper van den tegenwoordigen
Turkschen staat Kemal Ataturk
eenvoudig Bay Kemal Ataturk
president van de Turksche re
publiek.
„Moestafa" was zijn eerste naam,
waaronder hij als cadet de mili
taire academie van Saloniki be
trad. Daar kreeg hij, ter onder-
scheiding van tallooze kameraden
niet denzelfden naam, den toe
naam „Kemal". In den wereldoor
log werd Moestafa Kemal gene
raal en daarmede pascha. De on
afhankelijkheidsoorlog tegen de
Grieken in Klein-Azië bracht hem
in het geboorteuur van het nieuwe
Turkije den eeretitel „Gasi" (de
overwinnaar). Den inderdaad
grooten bijnaam heeft Kemal nu
afgelegd, reeds daarom, omdat het
woord „Gasi" van Arabischen oor
sprong is voortaan zal hij met
den eenvoudigen burgerlijken
naam „Vader der Turken" worden
aangesproken.
Kemal Ataturk heeft meer dan
één opstand onderdrukt. Uit den
soldaat, revolutionnair, en staats
man is een figuur der wereldge
schiedenis voortgesproten, een fi
guur, die door zijn werken ook
voorgoed een eind aan den hoofd
doek der vrouwen, de tsjartsjaf, en
den wijden broek der mannen, de
sjalwar, heeft gemaakt De geeste
lijken van alle godsdiensten, de
hodsja's, de rabijnen, de popes, de
fraters en paters zullen nog slechts
de tulband, soutane, enz. in den
tempel moskee of kerk mogen
dragen. Niet meer op straat
MOESTAFA KEMAL.
Ieder van deze maatregelen is
op zichzelf beschouwd, een omwen
teling, het wet worden van lang
gekoesterde wenschen, de veran
kering van ten deele reeds inge
voerde zeden of verbodsbepalin
gen. Bijzonder ingrijpend is de wet
op de familienamen, volgens welk
ieder Turksch burger voor 1 Ja
nuari 1935 een erfelijken naam
moet hebben gekozen. Wat in
eeuwen niet bereikt kon worden,
werd nu in een paar maanden
doorgevoerd. Eindelijk zullen de
autoriteiten over overzichtelijke
namenlijsten kunnen beschikken.
Vader en zoon, man en vrouw
zullen afgezien van de voorna
men een en denzelfden, voor
immer geldenden naam dragon.
Ook de president van de Turk
sche republiek heeft een familie
naam gekregen. Hem werd don
naam verleend, bij een wet
werd hem den naam „Ataturk",
vader der Turken toegekend. En
daarmede moet Gasi op een zelf
den lijn als een Willem van Oran
je, Cromwell, Napoleon, Lenin en
Mussolini gesteld worden.
In de jaren vlak na den wereld
oorlog hadden wij te veel in eigen
huis te doen, om aandacht te be
steden aan de gebeurtenissen, die
zich aan den rand van Europa en
Klein-Azië afspeelden.
De Sultans-règeering van Con-
stantinopel sloot noodgedwongen
den vrede van Sevres. De gealli
eerden bezetten de zeestraten; met
de verdeeling van het Aziatische
Turkije werd een aanvang gemaakt
en de Grieken maakten aanstalten
met hun legers in Klein-Azië te
vallen. Een eeuwenoud rijk scheen
aan den rand van den afgrond te
staan. In dezen tijd groeido uit de
voormalige chef van den gcneralcn
staf en legeraanvoerder Moestafa
Kemal de revolutionnair, die onder
het parool „Vrijheid of den Dood"
zijn Anatolisch leger uit den grond
stampte, om daarmede een onaf
hankelijkheidsoorlog te gaan voe
ren, die achtereenvolgens als
vruchten opleverde het verslaan
van den vijand en de organisee
ring van een zelfstandige, moderne
republiek. Bij den vrede van Lau-
sanne werd de nieuwe Turksche
staat, als zoodanig erkend. Op 29
October 1923 werd Gasi Moestafa
Kemal president van de Turksche
Republiek.
Het keizerrijk had opgehouden te
bestaan, een weinig later viel het
kalifaat, de scheiding tusschen den
nieuwen staat en den ouden staats
godsdienst van den Islam had
zich verbroken. Uit den soldaat
Gasi Moestafa Kemal werd de
staatsman geboren, president van
de republiek en leider van de alles
omvattende republikeinsche volks
partij. Revolutionnair is hij geble
ven naar binnen. Want iedere
nieuwe wet, die afgekondigd wordt
beteekent revolutie naar binnen
men denke slechts aan de invoe
ring van het monogame huwelijk,
aan het fez-verbod, aan de invoe
ring van het Latijnsche schrift,
scheppen van een eigen industrie,
aan den schooldwang, aan de in
voering van het kalenderjaar. En
dat de cultureele revolutie nog
verder gaat, blijkt uit de nieuwe
wetten
Als dank nu, voor alles wat Ke
mal Ataturk gepresteerd heeft,
schonk de nationale vergadering
hem den veel-zeggenden naam van
„Vader der Turken".
„De steur legt ongeveer een mil-
lioen eieren", vertelt de onderwij
zer
„En kakelt-ie dan bij ieder ei?"
vraagt een wijsneus.
„Heb Je dat meisje meer gezien?"
„Ja."
„Heb je ooit iets geks bij haar
opgemerkt?"
„Neen ja toch ik zag haar
laatst met jou loopen."
Toen Olive Condon de rijke millionnairsdochter, na
"t winterseizoen in Florida te hebben doorgebracht,
besloot een negerjongetje mee te nemen, voldeed zij
aan een plotseling opkomende gril. Zij was achttien,
verwend en gewoon aan een leven vol luxe en over
daad. Haar vader, een der grootste handelslieden
van New York, had geen tijd zich met zijn dochter
te bemoeien, had haar daarom met weelde omringd
en gaf haar voldoende geld om Zich te kunnen ver
schaffen wat haar hartje begeerde. Het negertje, een
verweesd jongetje, leek haar geschikt om haar per
soonlijk te bedienen, een soort speelgoed voor practi-
sche doeleinden tevens. Ze had ergens op een reclame
plaat een negertje gezien, in exotische kleedij en met
een soort tulband, waaraan veelkleurige versierin
gen op het hoofd. Toen ze naar New York was terug
gekeerd, doste ze het zwarte knaapje op dezelfde
wijze uit als het negertje op de reclameplaat en
noemde hem om hem nog meer een Oostersch cachet
te geven: Hassan, ofschoon hij eigenlijk George Abra
ham Napoleon Lincoln heette. In haar weelderig in
gericht boudoir, dat zij met Noorsche meubelen, groo-
te divans en palmen het aanzien van een vertrek van
een Oostersche vorstin had gegeven, liet zij zich door
De jongen was 10
jaar, sinds de dood van
zijn ouders verwaar
loosd, zoodat hij het
heel wat beter had,
toen hij van een hut, in
de buurt van Miami,
naar een groot huis in
de Fifth Avenue werd
overgebracht
Ook hij werd ver
wend. Zijn meesteres
stopte hem allerlei snoepgoed toe, dat hij met een
grijnslach aanvaardde. In haar auto vergezelde hij
haar, sprong, wanneer zij een bezoek bracht en de
wagen stil hield vlug eruit, hielp haar bij het uit
stappen, al had zij ook eigenlijk die hulp niet noo-
dlK.
Ilassan werd beroemd bij de kennissen van Olive
en vaak werd hij in den salon toegelaten, waar de
vele dames hem bewonderden, zooals kinderen een
groote pop voor een étalage bekijken. Ondanks de
weelde welke hem omringde en waarvan hij ook zijn
deel kreeg, groeide hij in het wilde op. De belang
stelling van Olive gold zijn figuurtje, niet zijn per
soon. Olive verwaarloosde do opvoeding van het kind,
het nam wat vormen en gewoonten van zijn omge
ving over, maar voor zijn intcllectueelen opgroei deed
zij niets. Hij had de getrouwheid van een hond voor
zijn meesteres, en hij hield van haar zooals een kind
kan houden van iemand, die het goed behandelt.
Toen Hassan veertien jaar was, begon Olive dat
levende speelgoed te vervelen. Hem werd een plaats
ingeruimd bij het overige personeel, al bleef hij ook
bestemd voor de persoonlijke bediening van Olive.
De jongen was grooter en steviger geworden, geen
speelgoed voor een jong meisje van twee en twintig
en sinds een jaar had hij zijn exotische kleedij afge
legd en droeg hij geen tulband meer. Hij nam nog
altijd plaats in den auto en was nu meer de palfre
nier in de livrei van het huis Condon. Hij werd nog
altijd Hassan genoemd, al was er in het gemoed van
dezen negerjongen heel wat veranderd. De jongen,
met de vroege rijpheid van zijn geslacht, was ver
liefd geworden op zijn meesteres, 't Gevoel voor Olive
had hij moeilijk kunnen analyseeren als liefde of
genegenheid, doch hij begon zich achteraf te gevoe
len als hij jongelui met Olive familiaar zag omgaan.
Dat vier jaar vertoeven in haar nabijheid, toen hij
werd verwend, geliefkoosd met de nukkerige speelsch-
heid van 'n kind, die de eene pop meer vertroetelt
dan de andere, had hem, tenslotte, den indruk gege
ven, dat hij bevoorrecht was boven de anderen en
dat hij meer recht op zijn meesteres had dan ande
ren.
Als hij naast haar In den auto was gezeten, als
hij zelf chauffeerde, streek hij, onopgemerkt langs
haar mantel of arm om het genot van die aanraking
te hebben.
Er was één man, dien hij vreeselijk haatte, toen hij
vijftien jaar was geworden, die man was John Wim-
bury, die veel in gezelschap van Olive vertoefde en
haar dikwerf vergezelde naar clubs, schouwburgen
of gardenpartys.
Hij was verliefd op Olive en Olive een beetje op
hem. Men fluisterde dan ook wel over 'n aanstaan
de verloving van dit paar.
Een onbedwingbare jaloezie greep hem aan, als
hij bij den chauffeur moest blijven, terwijl John en
Olive een club bezochten of 'n wandeling deden en
Olive bevel had gegeven op hem te wachten. Zijn
ijverzucht was nog grooter als John Olive met zijn
wagen haalde en zij van de diensten van chauffeur
en palfrenier geen gebruik maakte.
Op zekeren dag onverwachts binnenkomend in de
salon van Olive, zag hij hoe John Olive in zijn ar
men nam en haar kuste.
De sterke jongen sprong in een opwelling van
woede, op het paar af en trachtte het te scheiden.
Door de besturen van 't „Centraal Comité" van Zui-
derzee-visschers en de Zcevisschersvereeniging „Sint
Petrus" wordt aan het Ncderlandsche volk een
„noodkreet" gericht, waarin de gedupeerde visschcrs
verspreid langs de oevers der voormalige Zuiderzee,
een beroep doen op het rechtvaardigheidsgevoel van
ons Ncderlandsche volk in het algemeen en van de
Volksvertegenwoordigers in het bijzonder, opdat in
de onhoudbare toestand, waarin zij door de afslui
ting der Zuiderzee zijn komen te verkeeren en
waarin door de Zuidcrzeesteur.wct op uiterst schrie
le wijze wordt voorzien, de zoo hoog noodige verbe
tering worde aangebracht.
Na herinnerd te hebben aan het woord van wijlen
minister Lely, die in 1918 uitdrukkelijk verklaarde,
dat op dit groote nationale werk geen smet zou
mogen kleven, wordt afgevraagd, of het verbazing
wekt, dat de visschers. die zich aan de stellige be
lofte van Minister Lely hadden vastgeklampt, hier
tegen in opstand kwamen en velen van hen liever
verwerping dan aanneming der Zuiderzeesteunwet
hadden gewenscht.
Zij berustten slechts, toen verschillende onzer
Volksvertegenwoordiger er hen op wezen, dat met de
aanneming dezer Wet althans de mogelijkheid werd
geopend, iets voor hen te doen.
De in deze Wet bestaande leemten zouden spoe
dig genoeg aan den dag treden en het zou ieder
oogenblik mogelijk zijn, wetswijziging aan te vragbn.
Bovendien werd in de Kamer gepleit voor eene soe
pele toepassing, welke de Minister meende te kun
nen toezeggen.
En het resultaat van dit alles?
Wij zijn thans einde 193-4 en de gedupeerde Zuider-
zeevisschersbevolking kwijnt weg in armoede en
ontbering. Velen van hen, die voorheen geregeld een
redelijk bestaan uit de visscherij wisten te behalen,
zijn reeds tot den rand van het pauperisme afgezakt
en zij, die voorheen door cenig geluk in de vissche
rij, gepaard aan noeste vlijt en spaarzaamheid, tot
de welgestelde burgers hunner woonplaatsen kon
den worden gerekend, zien hunne spaarcenten voort
durend inteeren en den tijd naderen, dat zij mede in
Wie zich vanaf heden
op de
abonneert, ontvangt alle
in de maand December
verschijnende nummers
Hassan, wat mankeert jou, vroeg Olive hem,
zeer verstoord, tenvijl John op het punt stond hem
een klap te geven. Laat dat John, zeide ze.
Ik wil niet, dat hij u kust, riep Hassan in groo
te woede uit.
Wat wil jij niet, neger, vroeg John, terwijl hij
den gespierden jongen naderde.
Je hebt geen recht mijn meesteres te kussen,
zeide Hassan, terwijl hij brutaal voor John ging
staan.
Hassan, ga heen, zeide Olive.
Neen, dat wil ik niet, riep de Jongen uit, ter
wijl hij stampvoette.
John wilde hem beetpakken, doch Hassan wist
zich los te rukken en sprong op Olive af.
Waarom kus je mij niet, zooals je mij vroeger
geliefkoosd hebt? Ben ik nu niet goed genoeg meer
om met je te spelen? Heb je een ander speelgoed
voor je noodig?
Ga onmiddellijk heen, en verlaat dit huis, als
je niet hebben wilt dat je er uitgegooid wordt.
Wie zal mij het huis uitgooien, wie, U, hij?
Moedige kerel, sta je man. In boksende houding
kwam hij op John toe. Deze hief zijn vuist op en
sloeg den zwarte in het gelaat. De slag kwam zoo
aan dat deze wankelde.
Toen kroop hij in een hoek en schreide.
John ging naar hem toe en legde zijn hand op
den schouder van den weenenden knaap.
Kom Hassan, zeide hij met een stem, waaruit
medolijden naar voren kwam. Kom, ga nu heen. We
zullen maar net doen alsof er niets gebeurd is. Has
san liet zich gewillig uit den salon voeren.
Wat zou die jongen hebben, vroeg Olive, toen
ze weer met John alleen was.
Hij is jaloersch op me, dat is alles en dat is
mede jouw schuld, Olive.
Mijn schuld?
Ja kind, in het halve onschuldige gemoed van
den negerknaap heb je onwillekeurig gevoelens op
gewekt, die daar even tot uiting zijn gekomen. Je
hebt met vuur gespeeld. Je hebt er geen rekening
mede gehouden, dat levend speelgoed gevaarlijk is.
Wat zullen we met hem doen, John, vroeg Olive.
Zullen we hem weer naar zijn land terugsturen?
Het is te beproeven, maar of hij er nu aarden
zal, is de vraag. Je hebt hem vervreemd van zijn
land, hem onttrokken aan een omgeving, waar hij be
ter paste dan hier.
Olive heeft Hassan nooit weer gezien. Onmiddellijk
na de scène in haar salon met John had hij het huis
verlaten. New York is groot en daar is altijd wel
plaats voor een negerjongen.
NICKY TAILOR.
dcnzelfden toestand komen te verkeeren, waarin
ccrstgcnoemden hen zijn voorgegaan. Do eenigste
hoop, die zij nog koesteren is, dat de Volksvertegen
woordiging ditmaal bij de a.s. behandeling van de
begrooting voor het Zuidcrzeefonds unaniem zal
aandringen op afdoende verbetering en de Minister
daardoor het onhoudbare van den tegenwoordigen
toestand in zal zien en de woorden van Minister Le
ly tot de zijne zal maken.
Door de besturen van Centraal Comité en Sint Pc-
trusbond werd in den loop van dit najaar reeds een
Commissie samengesteld, die op het aanbrengen
van enkele bescheiden verbeteringen bij den Minis
ter heeft aangedrongen. Hoe bescheiden ook gesteld
werden deze door den Minister vrijwel over de ge-
hcele linie afgeslagen. Bij verschillende Kamerleden
vonden zij echter een meer willig oor en werd de
redelijkheid der gestelde oischen gevoeld.
Deze enkelen dienen echter velen te worden en
het is om deze reden, dat de visschers verecnigd
in het „Centraal Comité' en de „Sint Pctrusbond",
welke organisaties alle visscherijvereenigingcn rond
de Zuiderzee (op twee na) omvatten, hierbij een
beroep doen op het gehcele Nederlandsche volk, om
mede den noodigen aandrang uit te oefenen op on
ze Volksvertegenwoordiging, opdat eindelijk aan
enkele der meest gerechtvaardigde verlangens der
dedupeerde Zuiderzeevisschers worde voldaan en de
voor velen dreigenden ondergang worde voorkomen.
Verbetering der Zuiderzeesteunwet dient daarbij als
eerste etappe, wetswijziging waarbij een billijke
schaderegeling wordt toegekend, dient als einddoel
te worden beschouwd.
Steunt dus onze pogingen en vooral... doe het
spoedig! De nood stijgt steeds hooger!
Laat de nijvere visschcrsbevolking der voormalige
Zuiderzee niet in ellende ten ondergaan! Aldus ein
digt deze „noodkreet."
Voor de komende feestdagen.
t
Wanneer we straks weer het Kerstfeest en Nieuw
jaarsfeest gaan vieren, zullen we, met of zonder gas
ten, aan ons middagmaal een fesstelijk tintje willen
geven, waarbij het Kerstgebraad een belangrijke rol
speelt.
Juist door dc lage prijzen van hoenders behoeft
de eigenaar ervan er niet zoo tegen op te zien een
dier te slachten, het zal zelfs wijs zijn, wanneer hij
wat meer gebruik van kippenvleosch maakt inplaats
van zooveel duurder rund- of varkensvleesch te koo-
pen. Vele anderen, die hun soep- of braadkip moe
ten koopen, zal de lage prijs slechts welkom zijn.
Door onbekendheid met de juiste wijze van klaar
maken komt kippenvieesch op do boerderij dikwijls
zóó weinig tot zijn recht, dat het heelemaal geen
tractatio is en zeker niet kan dienen als feestge
recht. Men volstaat meestal met er een vrij dikke
soep van te koken, waarbij men dan tegelijker,tijd
het gekookte vleesch eet.
Wanneer men er een klein beetje werk voor over
heeft, kan men met twee kippen voor beide feest bi-
gen een heel smakelijke en feestelijke maaltijd be
reiden. Den eersten dag koken we van de ééne kip
(de oudste, die minder malsch is) een soep en wordt
de ander gevuld en gebraden; den tweeden dag ko
ken we een soep zonder vleesch. b:v. Maggi's Ju-
liennesoep en wordt de soepkip van den vorigen dag
met gebruikmaking van wat kruiden, Maggi's Aroma,
een gebakken uitje, wat peterselie tot croquetten en
ragout verwerkt, die zich heel wat smakelijker la
ten eten dan het eenvoudig uitgekookte vleesch.
Duurder is het niet, men moet er alleen wat moeite
aan besteden.
Bij de gebraden kip op eersten Kerstdag wordt ap
pelmoes en aardappelen gegeven; den tweeden dag
eten we na de soep de croquetjes, daarna de ragout
met rijst of aardappelen. Wie het menu nog wil
uitbreiden, kan een pudding geven of iets dergelijks.
KIPPENSOEP.
1 kip. 2K L. water. 3 theelepels Maggi's Aro
ma, 40 gr. rijst. 20 gr. bloem, 10 gr. zout,
1 selderijknol- of groen, een paar wortels,
bloemkool, peterselie, 50 gr. boter, naar ver
kiezing een ei met een beetje melk.
Wasch de kip, nadat ze uitgehaald is. Zet ze op
met water, het zout en do gewasschcn en in stuk
jes gesneden groenten. Kook ze zachtjes IV» uur.
Neem de kip en de groenten uit den bouillon, voeg
de gewasschen rijst toe en laat deze nog een n uur
zachtjes koken. Smelt de boter in een pannetje, voeg
de bloem toe, roer do kluitjes eruit, doe er dan on
der roeren den bouillon bij en laat ze nog even
doorkoken. Maak de soep af met de Maggi's Aroma
en het met een beetje melk geklopte ei. Men kan ook
wat stukjes vleesch van de kip in de soep doen.
KIPPENCROQUETTEN.
250 gr. kippenvieesch, 40 gr. boter, 20 gr.
bloem, IK d.1. kokend water, 2 theelepels
Maggi's Aroma, 3 blaadjes witte gelatine,
peper, zout, noot, wat fijngehakte peterselie,
en stukje ui, 1 2 eieren, paneermeel, sla
olie of reuzel om in te bakken.
Hak het gaargekookte vleesch fijn. Bak het fijnge
hakte uitje lichtbruin in de boter, voeg de bloem
toe en daarna onder roeren het kokende water. Doe
or de in koud water geweekte en tusschen de handen
uitgeknepen gelatine bij, het vleesch, de kruiden,
het zout, de Maggi's Aroma en het laatst de fijn
gehakte peterselie. Neem de pan van het vuur en
roer er de eierdooier door. Laat deze massa op een
bord of schaal goed koud worden. Vorm daarna met
de hand langwerpige rolletjes, pl.m. 6 c.M. groot, haal
ze door even geklopt eiwit en vervolgens door fijn pa
neermeel. Maak de slaolie of reuzel in een diep pan
netje of in een koekepan goed heet en bak hierin de
croquetten aan alle kanten donkerbruin.
Leg ze op een schaal en versier de schaal met een
paar takjes peterselie.
KIPPENRAGOUT IN EEN RIJSTRAND.
Gekookte kip. 3/4 1. kokend water, 3 Maggi's
Bouillonblokjes, GO gr. boter, 50 gr. bloem,
peterselie. 1 ei.
Snijd de kip in stukken. Los de Maggi's Bouillon
blokjes op in het kokende water. Smelt de boter in
een diep pannetje, voeg de bloem too en roer dezo
samen zonder kluitjes, zorg dat de boter niet bruin
wordt. Doe hierbij, onder roeren de bouillon. Doe in
dit sausje de stukken kip en laat ze zachtjes H uur
stoven. Maak de ragout af met een geklopt ei (doe
«rerst een beetje saus bij het ei. anders schift hei)
en wat fijngehakte peterselie. Kook rijst in water met
een beetje zout goed gaar en droog. Doe ze in een met
koud water omgespoelden rand. Druk ze er stevig In.
Stort ze dan op een warm gemaakte schaal. Vul «1e
opening met de ragout. Versier de rijstrand met een
paar takjes peterselie.
het negertje bedienen.
