>erst-frQ\fnm
door ZDilJy Cor&qri
werpeinzm
Sduaret Veterman
OOR de zware stilte
van den Indischen
avond droomden
gamelang klanken.
Uit zijn achter
galerij zat Trevers,
de jonge assistent, naast zijn
vrouwtje Hetty, te staren in
dat maanlicht en beiden voel
den ze zich omsponnen door
Iets mysterieus, beangstigend,
mooi, ongrijpbaar. Vreemd
was het, dat ze hier zaten,
op Kerstavond hun eer
sten Kerstavond op de verre
kebon. Beiden zagen zij, als
filmbeelden, schimmend door
dien tooverachtigen maan
licht-tuin, gestalten, scènes,
landschappen: het verre va
derland, de verre vrienden en
verwanten. O, nu de koude
van een Hollandschen Kerst
avond! De damnende punch,
de olie-bollen, de sfeer van
welbehagen en huiselijkheid,
zooals zij beiden nog kenden
van thuis, bij een warm-
stralenden haard tusschen
vroolijke menschen Regen
slaat tegen de ruiten, het
stormt, of het sneeuwt, of het
vriest... Doch dat alles is
vertrouwd, van kind af aan.
Vertrouwd is de stad rondom,
vertrouwd zijn de menschen
en hierhoe vreemd is
alles, ook al bewonderen ze
het, al hopen ze, het lief te
krijgen! Vreemd de silhouet- 4
ten van de hooge boomen ié
tegen den hemel, vreemd de
omtrekken derinlandsche wo
ningen verder weg, vreemd de
geur van bedwelmend rieken
de bloemen, van zoet gebak,
van rook, de „bitterzoete geur
van het Oosten". Vreemd de
menschen rondom, vreemd de
wegen en veldenEn het
1 heimwee sluipt aan, legt zich
zwaar en pijnigend op hun
borst, tot ze opstaat, wat
schril lachend: „Kom zeg,
laten we niet zoo sentimenteel
doen van avond, al is het Kerst
avond! Ik ga licht maken.
En zij brengt de zelf-gebak-
ken koekjes. En ze klinken,
beiden verbergend, dapper
en trotsch, dat ze er bij
denken: Het is geen Kerst
mis. In Holland is het nu dag,
in Holland zitten ze nu niet
stil menschje, na jaren van
dienstboden-misères. En nu
zaten ze samen, twee oud ge
worden menschen en keken in
gedachten verzonken, hij over
zijn krant heen en zij in de
onbestemde verte, die voor
haar opdoemde, binnen deze
vier nauwe wanden. Beiden
echter zagen ze hetzelfde:
beelden, die zweefden door
deze bekrompen ruimte vol
kleine gemoedelijkheid, beel
den van verre velden, van
grootsche wouden, van won
derlijk maanlicht over zwaar
geurende bloemen en een at
mosfeer omhulde hen, vreemd
en vertrouwd.
„Kom, we zullen maar eens
drinken op een gelukkig
Kerstmis", zei hij, wat gefor-
ceerd vroolijk. Laten we
hopen, dat we een volgend
jaar de kinderen hier hebben."
„Soms zou ik wel weer
eventjes daarginds willen
zijn", bekende Hetty. En hij
stemde toe, luchtig: „Och ja,
dat zou wel aardig zijn."
Al het andere dat ze zich
soms hiér nu vreemd voelden,
dat er zooveel was veranderd,
waaraan ze niet meer recht
konden wennen al dat an
dere bleef onuitgesproken.
Want wat zou het geven, dat
I te erkennen? Vroeger als ze
j heimwee hadden konden ze
denken: ééns gaan we terug.
Maar nunu wdren ze
terug.
Hij zei alleen, toen hun
glazen tinkelden tegen elkaar:
„Op een gelukkig Kerstmis en
de kinderenen de goeie
sobats daarginds, die nu zeker
ook aan ons denken."
En geen van beiden wilden
het wéten, dat het daarginds
nu géén avond was, geen
duister of maanlicht, doch
gloeiend heete zonglans over
de velden en huizen en dat
daarginds de menschen, die
De kerstboom staat, als ieder jaar,
in fonkelende schoonheid daar
Het kaarslicht flikkert zacht
De takken geuren goed en frisch
En wat er aangehangen is
Schittert vol zilv'ren pracht
Een kerstman van zacht-witte zij
hangt, als elk jaar, weer in de rij
van glinsterende dingen.
En ook op dezen kerstdag weer
kijkt de kleine kerstman vredig neer
wanneer de kinders zingen
van „Stille nacht" en „Heil'ge nacht''
Ze zingen het zoo stil en zacht
De oogen schitfren blij
't Is of de kerstman in de boom,
[versierd
met slingers, z'n éigen kerstfeest
[viert
En diirom glimlacht hij.
ERSTMIS is een enthou
siast feest - een feest waar
niemand ooit een kwaad
woord van zegt, een feest,
waarop iedereen een vroo
lijk gezicht aandoet.
Ik ben gewoonlijk met
Kerstmis óók erg enthousiast
Slechts af en toe ben ik
somber. Want bij al die
vreugde
't Is net of de Kerstmissen
der laatste jaren geen échte
Kerstmissen meer waren. Ze
kwamen me voor als een
beetje gejaagde, een beetje
oppervlakkige, een beetje...
goedkoope Kerstmissen.
Kerstmissen uit een uitver
koop, alleen geschikt voor
menschen met opruimings
zielen.
Men heeft mij wel eens ver
teld dat dit een kwaad van de
menschen zelf isrdatdemen-
schen zelf gejaagd, oppervlak
kig en een beetjegoed
koop zijn geworden. Doch
daar geloof ik niets van. Mijn
vertrouwen in de menschen
is onbeperkt.
Bent u soms gejaagd,
oppervlakkig en een beetje
goedkoop? Welnee, dat wist
ik immers welNu ja, uw
buurman.... zeker.... dat
is best mogelijk.... dat
spreek ik niet tegen Maar
u zelf? Ha, stel je voor! Ik
geloof veeleer dat de
Kerstmissen
Als kind had ik er ver
trouwen in. Ik herinner mij
een kfein schilderijtje, waar
dat weet ik niet meer. Maar
zóó waren de Kerstmissen van
mijn kinderverbeelding: een
bleek-blauw sneeuwland met
een donker kerkje, waarin drie
oranje ramen glansden. Een
paar zwarte figuurtjes schoven
voort langs een weggetje vol
karresporen. De lucht was vol
sterren, en ik hoorde het in
valide klokje roepen, als een
bevende oude-vrouwenstem.
Ik hoorde heel zacht het orgel
en zag, geruischloos, de zwar
te figuurtjes voortschuiven
door de blauw-blanke sneeuw.
Maar zoo zijn de Kerstmis
sen niet meer. Ik heb ze koel
en cynisch bestudeerd. Ik heb
opgemerkt, dat het de dag
vóór Kerst altijd sneeuwt en
er on Kerstmorgen modder
ligt. Dat de winkeljuffrouwen
op den avond te voren altijd
kribbig zijn en de helft van
het aantal heeren voor de
étalage, buiten, op hen te
wachten staat. Dat er op het
overhemd van Kerstmorgen
een inktvlek zit. Dat in een
ander, waar ik een hekel aan
heb, twee geniepige spelden
steken. Dat de veter in mijn
schoen breekt, en er geen
ander in huis is. Dat mijn
scheerzeep juist op was en de
kapper nu gesloten heeft. Dat
de ontbijtthee gekookt is en er
uitziet als Oost-Indische inkt.
Dat er familie in de stad
komt, die je niet luchten kunt
Dat het personeel 's middags
de biezen pakt cn je in je
i eentie ergens moet dineeren
i tusschen opgewonden ijsclub
leden, dravende mazurka's en
zweetende kellners, die ieder
een bedienen, behalve mij en
me ten leste brengen wat de
meneer in dien hoek besteld
heeftEn terwijl je dan
merkt dat ze je dure Bour
gogne aan de kook hebben ge
bracht, dat er speciaal een
Russische danseres is geënga
geerd, die je doof gilt in rood
licht, dat de saxofonist een
solo geeft, die tweemaal ge
bisseerd wordt, en dat een be
zoeker je wandelstok mee
neemt, terwijl de gasten je
toeroepen„Zitten blijven
krijg je een kip geserveerd, die
uit het Leidsche museum voor
Oudheden komt en valt de
sauskom over je nieuwe
blauwe pak.
De menschen gejaagd, op
pervlakkig en een beetje...
goedkoop? Welnee... De
Kerstmissen 11
Of misschien.
bijeen, in Holland klinken ze
nu niet.... Want dit uit
spreken zou alles, wat ze nu
doen, tot een droevig-be-
lachelijke vertooning stem
pelen.
Het is Kerstavond. Regen
slaat tegen de ruiten. Sinds
dagen vermoddert de sneeuw,
die slechts enkele uren lang
wat schoonheid gaf aan de
eentonige nieuwe-buurt straat
waar Trevers niet aan kan
wennen, zoomin als Hetty.
Maar 't is hier goedkoop wo
nen en comfortabel, zoo'nflat
Makkelijk ook, voor twee men
schen, die niet jong meer zijn
en verwend door vee! bedie
ning en gemak daarginds, in
Indië. Hoe hadden ze altijd
getobd, als ze met verlof
waren! Hoe hadden ze ge
kleumd in de Hollandsche
hulzen, gescharreld met het
personeel I En toch, altijd
weer verlangden ze naar het
volgend verlof, naar den dag
waarop ze voorgoed zouden
terugkeeren.
Nu waren de kinderen uit
huis en ze hadden het zich
gemakkelijk gemaakt. Hier, in
het flatgebouw, in deze be
haaglijke flat met centrale
verwarming, kon Hetty een
baboe nemen, zooals ze sinds
lang verlangde, want hier was
niet veel werk, wat een baboe
niet óók kan doen en Hetty
snakte naar *oo'n stil rond
zich bewegend, bescheiden,
N het volksgeloof
i speeltKerstmiseen
groote rol. Er wor
den dingen verteld,
die veel menschen
gelooven, maar die
niemand ooit heeft gezien.
Zoo gaat het gerucht, dat om
middernacht, als Kerstmis
aanvangt, de dieren spreken
en de bijen uit hun winter
slaap ontwaken, en over het
ijs zoemen. Een winderige
Kerstnacht voorspelteen goed
jaarregent het twaalf dagen
na Kerstmis, dan is een
vochtig jaar te verwachten.
Men mag de hulst ook niet
verbranden, want dat brengt
ongeluk. Het liefste moet men
met Kerstmis iets nieuws
aantrekken, want dat brengt
geluk. Heeft men kleeren met
een gat er in, of scheurt men
er een winkelhaak in op de
feestdagen, dan beteekent dat
geldverlies. Men moet er ook
vooral op bedacht zijn als
eerste woord 's morgens iets
vroolijks en opgewekts te
zeggen, want een knorrig
woord brengt pech en ongeluk
aan. En wie met een vroo
lijk zonnig gemoed Kerst
mis viert, dien wacht
een jaar vol vrede,
geluk en
ERSTMIS wekt bij
ons steeds het idee
op van rood
gloeiende kachels,
sneeuw, heete
plumpudding en winterjassen.
We vergeten daarbij, dat de
Kerstmis bij onze tegenvoeters
er heel anders uitziet om van
de tropen niet te spreken.
Als wij rond de kachel zitten
te bibberen en de sneeuw tegen
de ruiten plakt, en we van een
„echte witte Kerstmis" spreken,
dan is 't in Australië volle
zomermen viert daar Kerstmis
aan het strand, en het Kerst
diner wordt dikwijls een pic-nic
aan een zoelen rivier-oever,
omdat het in de huizen niet
meer te harden is. De Engelschen
die van tradities houden, wijken
echter niet af van hun dampende
plumpudding, ook al zitten ze
in Ceylon en al moeten
ze dit,.warme"gebruik
Kaapstad maakt men Kerstmis
tot een soort carnavalmen danst
en zingt in de straten en strooit
confetti, terwijl overal Kerst
liederen worden gezongen. Men
zegt dat de Kaapsche Kerstmis
de vroolljkste is.
In Egypte worden na den
Kersttijd sportwedstrijden ge
houden. In het dorpje Mataria
wordt daaraan een plechtigheid
toegevoegd bij een héél ouden
vijgeboom, waarvan de legende
gaatdatdeH Familiedaarophaar
vlucht naar Egypte heeft gerust.
In West-Indig wordt op Kerst
mis vaak een uitstapje naar het
eiland Trinidad gemaakt, waar
de Trinldad-Derby wordt ge
reden. Men volgt 's avonds ech
ter het oud-Engelsche gebruik
van groote plum-puddingen te
eten, waartoe deze heerlijkheden
bij duizenden uit het moeder
land worden ingevoerd. De
punch wordt echter gemaakt
van inlandsche rum vermengd
met angostura-bitter. In Bagdad
komen alle vreemdelingen, die
in deze streken wonen en bij
de Perzische olie-industrie zijn
er nog al wat in dienst - tezamen
om Kerstmis te vieren.
Maar wij houden ons liever
aan onze oude „witte" Kerst!