Geestelijk L,evën
KIJKEfls KOOPEfl tjClOECK
„AGA
IS
de V ries
BREIDING
NKENLUST
Wuppertal
Postrekening
No. 23330
Int. Telef.
No. 20
20 PAGINA'S.
ZAANDAM
Van licht tot duisternis.
Zaterdag 1 Februari 1936.
SCIAGER
79ste Jaargang. No. 9904
COURANT.
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Vrijdags. Bij Inzending tot
's morgens 8 uur, worden Advertentiën nog zooveel mogelijk in het
eerstuïtkomend nummer geplaatst.
Uitgave der N.V. v.h. P. Trapman Co., Schagen
Prijs per 3 maanden f 1.80. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN«
TIëN van 1 tot 5 regels f0.85, iedere regel meer 15 cent (bewijsno*
inbegrepen!. Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
door Astor.
In het jaar 1928 werden de Duitsche steden Bar-
men, Ébbe'rfeld, Vohwinkel, Cronenberg, Ronsdorf en
Beijenburg tot één gemeente vereenigd onder den
naam Wuppertal. Het aantal inwoners is ongeveer
480.000. Er is een groote textiel-industrie. De hoofd
producten zijn: bancl, kant, lint, elastiek, kunstzijde
en voering.
Ik kan niet nalaten een artikel aan Wuppertal te
wijden en eenige oogenblikken uw aandacht te vra
gen voor wat daar sedert eenigen tijd gaande is. Ik
doe dit uit een innerlijke behoefte en uit zuiver-men-
schelijke overwegingen. Ik doe het, opdat men zijn
dogen opene voor de wreedheden, welke een terreur
(schrikbewind) noodzakelijk met zich brengt.
Waar gepoogd wordt door middel van den staat en
diens geweldsapparaat elke vrijheidsbeweging te ver
smoren en aan de menschen één bepaalde levensbe
schouwing op te dringen, daar moet met ijzeren
noodzakelijkheid naar steeds gemeener middelen
worden gegrepen om angst en schrik te verspreiden,
daar herleeft de middeleeuwsche barbaarschheid,
daar herleeft de inquisitie in al haar wreedheid.
Duitschland is in dit opzicht voor ons een afschrik
wekkend voorbeeld. Wat daar gebeurt, hoe daar de
eerste beginselen van recht en menschenliefde op de
brutaalste wijze worden geschonden is hemeltergend.
Als wij ons indenken in wat daar aan weerlooze
menschen door staatsbeulen wordt aangedaan, vra
gen wij onszelf vaak met verbijstering af, hoe is.zoo
iets nog mogelijk? Zijn de menschen dan nog zóó
wreed, zóó gemeen?
Adolf Hitier heeft ons gezegd: „ik zal van ons
Duitschland, een Duitschland van gelukkige vrou
wen en moeders maken."
Welnu, drie jaren lang heeft hij er nu den tijd voor
gehad, het gansche staatsapparaat, alle geweldsmid
delen zijn tot zijn beschikking geweest en tot de be
schikking van zijn helpers en aanhangers. Heeft hij
zijn doel bereikt?
Wanneer wij menschen ontmoeten, die in Duitsch
land hebben gereisd en wij luisteren naar hnn be
vindingen en indrukken, dan" heeft hel soms den
schijn of, in het „derde rijk" de toestanden veel ver
beterd zijn en men daar op weg is naar een ideaal
toestand. Er is orde en rust; het uiterlijk is zóó, dat
toeristen, die alleen maar den buitenkant van het
leven zien van de stoffelijke en geestelijke misère
van het geknechte volk nagenoeg niets bespeuren. En
de kranten? Zij staan onder strenge censuur. In de
Duitsche bladen komt geen klacht over het heerschen-
de regime tot uiting!
Men zou zich echter vergissen, wanneer men zijn
oordeel over Duitschland daarnaar vormde.
Daar zijn nog altijd de concentratiekampen en wie
wenscht te weten, hoe daar de menschen behandeld
worden (Goebbels noemt deze kampen opvoedings
inrichtingen!) moet het boek van Langhof „De Veen-
soldaten1' maar eens lezen.
Ik ga daar verder niet. op in. Wel wil ik in den
geest der artikelen, die ik in dit blad schrijf met
ernst wijzen op dit ontstellend feit, dat gansch
Duitschland is geworden tot één groote gevangenis,
voor den geest. Dat het recht tot vrije meeningsuiting
daar niet meer bestaat, dat elke actie tot lotsverbe
tering er is verboden. Geestelijke en economische
slavernij is daar het typische kenmerk.
Het is bedroevend dit te moeten zeggen in het
Jaar 1936. En het is een vernietigend oordeel over
onze zoogenaamde beschaving, dat dit moet worden
geconstateerd. Wie had voor enkele jaren dit moge
lijk geacht? Wie, die nog eenige waarde toekent aan
de menschelijke persoonlijkheid, ziet hierin niet een
diepen terugval naar voor goed voorbij gedachte tij
den?
Daarom moeten de oogen geopend worden voor dë
gevaren, welke dreigen.
Dit is de réden, waarom ik de aandacht vestig op
Wuppertal en het Wuppertaler proces.
Reeds sedert jaren bestond in Wuppertal een krach
tige arbeidersbeweging, welke in hoofdzaak sociaal
democratisch was. Met Hitier is de „gelijkschake
ling" gekomen, d.i. de opheffing van alle politieke
partijen, behalve natuurlijk de N.S.D.A.P.
Maar met die gelijkschakeling kwam ook de ver
volging van hen, die wel hun partij, maar niet hun
gezindheid, hun geest hadden verloren. Reeds spoe
dig waren er 40 dooden. Op welke wijze men te werk
ging, welke wreede methoden werden toegepast, mo
ge blijken uit dit ééne geval (gekozen uit andere):
Oskar Hoffmann werd opgesloten in het Wupperta
ler concentratiekamp „Kemma". Daar binnen ge
bracht werd hem allereerst de helft van zijn baard
afgeschoren. Toen dit gebeurd was werd hij gedwon
gen 3 „Kemma-hapjes" te eten. Deze „Kemma hapjes'
bestonden uit 3 zoute haringen in petroleum of wa
gensmeer gedoopt. De reeds oude man had daardoor
ontzettende pijnon. Desondanks werd hij nog tot
bloedens toe geslagen.
De lage loonen, de ellendige omstandigheden van
de arbeiders en den middenstand waren oorzaak dat
onder de uiterlijke berusting het verzet bleef voort-
werken.
Daarom werd de Gestapo te hulp geroepen. De
Gestapo is de geheimstaatspolitie. De Kringleiding
werd bevreesd voor het groeiend verzet; zij bemerkte
dat zelfs in haar eigen rijen iets van dit verzet op
kwam, (ook in de S.S. en S.A. zijn nog menschelijk
voelende wezens) en daarom moest met uiterste ge
strengheid worden opgetreden.
De Kringleiding zond een geheim schrijven rond
waarin zij aan haar vertrouwensmannen de opdracht
gaf ora aan de Gestapo de namen te melden van al
len, die verdacht werden van staatsgevaarlijkheid.
Dezelfde opdracht kregen de werkmeesters in de fa
brieken; zelfs kregen de onderwijzers de opdracht
om de kinderen in te prenten dat het een nationale
plicht was om iedereen, ook eigen ouders of familie
aan te geven als deze omgingen met staatsvijanden.
Maar toen ook dit niet baatte om de groeiende on
tevredenheid te dooden, werd de moordcolonne, het
beruchte „Kommanrlo in bijzonderen dienst" uit Ber
lijn naar Wuppertal gezonden.
Honderden menschen worden dan gearresteerd en
mishandeld. ZeVén mannen worden doodgemarteld.
Hun namen zijn: Muth, Kreikenbaum, Stein, Kra
mer, Pickard, Morten en Watermann.
De gevangenen werden gedwongen om ieder 5 na
men te noemen en het is begrijpelijk en vergeeflijk,
dat sommige onder hen, om de martelingen te ontko
men, maar lukraak 5 namen opgaven.
Daarop volgden weer nieuwe arrestaties van onge
veer 1100 mannen en vrouwen.
Op leeftijd, op politieke of godsdienstige richting
werd niet gelet.
De textielarbeidster Anna Gast, ernstig zenuwziek,
die te zorgen had voor een oude, blinde moeder en
een 12-jarig kind, werd in de gevangenis gezet. Heïene
Franzmann werd eveneens gevangen genomen; toen
haar 3 kleine kinderen uit school thuis kwamen,
was moeder weg en de arme wezentjes gingen naar
de politie, smeekend om hun moeder terug te krij
gen. Zij werden het politiebureau uitgegooid!
Ziet, als wij ons ervan bewust worden, wat dit be-
teelcent, dan huiveren wij bij de gedachte dat zulke
dingen nog kunnen geschieden ,dan komt een diepe
afkeer in ons op tegen een systeem, dat daartoe voert.
Maar er is méér: 628 menschen van alle mogelijke
richtingen zijn nu beschuldigd van een plan tot hoog
verraad.
Zes honderd en acht en twintig gekozen uit de tal-
looze gearresteerden stonden in groepen achtereen
volgens voor de „volksrechtbank". Zij werden gevon
nist volgens het nieuwe recht. Dit beteekent, dat de
straf niet wordt bepaald in overeenstemming met de
begane misdaad, maar overeenkomstig het karakter
en de geestelijke instelling van den beklaagde.
En wij begrijpen wat dit zeggen wil, als wij ons
herinneren wat de Keulsche advocaat Schwenger
heeft gezegd.
Deze man heeft na een proces in Keulen, waarhij
de officier van justitie 6 doodvonnissen had geëischt
deze woorden gesproken: „Hiermede is een nieuwe
aera (tijdperk) aangebroken in het strafproces. Maar
zelfs wanneer een zware en weerzinwekkende mis
daad is gepleegd, zoo afschuwelijk en verwerpelijk,
dat ieder zich met gerechtvaardigde weerzin afwendt
van den dader, zelfs dan zal deze dader, volgens de
beslissing van den wetgever niet staan zonder de
hulp van een verdediger. Wij voelen ons één met
den officier van justitie en de rechtbank, omdat wij
weten wat waarheid is En wij moeten 't feit begroeten
dat nu ook de politieke misdadiger beeft en voelt,
dat het zwaard van justitia weer geslepen is."
Mijn waarde lezers tracht U eens goed in te den
ken in wat deze woorden inhouden. Kunt gij dan
nog eenige eerbied gevoelen voor het nieuwe Duit
sche recht?
En wanneer de beklaagden getuigen a décharge
vragen, worden deze eenvoudig niet opgeroepen.
Het ligt voor de hand, dat zeer vele menschen de
openbare rechtzittingen hebben bijgewoond. Hoe
moet de indruk zijn, welke zij daarvan hebben ge
kregen?
De bedoeling van de openbare machten is om de
bevolking vreesachtig, onderworpen, berustend te
maken; brutaal wordt dit openlijk uitgesproken in
de woorden, waarmede de president de rechtszitting
sloot: „Iedere volksgenoot moge gewaarschuwd zijn
door dit vonnis, dat gedeeltelijk zeer zware straffen
heeft opgelegd."
Wordt dit doel bereikt, kan het bereikt worden?
Is het denkbaar en aannemlijk, dat gansch een volk
zich bij voortduring zóó laat tiranniseeren? Ik geloof
dat dit onmogelijk is. Daarentegen komt de geest van
den mensch in verzet. Want wèl is het mogelijk den
geest tijdelijk het zwijgen op te'leggen, maar hem
dooden kan niemand.
Tijdens de rechtszitting zeide een der beklaagden,
een jong arbeider: „Mijn broer was in 1914 vrijwil
liger, ik was toen nog heel klein. In 1917 kwam mijn
broer voor het eerst met verlof thuis en hij zei te
gen mij: „als je eens zoo oud ben als ik nu, en er
breekt een oorlog uit en als je je dan meldt als vrij
williger, dan sla ik je dood". Dat was de sterkste in
druk, die ik gedurende de oorlogsjaren heb gekregen
en daarom ben ik revolutionair geworden."
Dwingt zulk een houding tegenover een dergelijke
rechtbank geen groote bewondering af?
En is dat niet evenzeer het geval met hem, die de
rechters toeriep: „Voor datgene wat ik gedaan heb,
sta ik ten volle in. Eu ik men elk oogenblik bereid,
hiervan ook de gevolgen te dragen."
Een bankbediende, die tot zes jaar tuchthuisstraf
werd veroordeeld, riep, toen hij het vonnis hoorde
vellen, tot zijn moeder, die op de publieke tribune
iraiiiiCT
Economisch.
Gemakkelijk.
Zeer veel toepassingsmogelijkheden.
Alleen-verkoop voor Noord-Hollands Noor
derkwartier
W TTECHN. BUR.
ALKMAAR - TEL. 2197-3897.
„Vraagt inlichtingen."
VRAAGT VOLLEDIGE GESCHENKENLIJST, WELKE
WIJ U GAARNE ZULLEN DOEN TOEKOMEN A
Weet U, dat U bij het sparen van:
KEG's THEE- EN KOFFIE BONS
zeer gauw het vereischte aantal bons bij elkaar
krijgt? Wanneer U ze nog niet spaart, begint er
dan heden aan. Het kost U geen moeite.
Alleen voortaan de prima KEG's THEE en
KOFFIE koopen en de bons verzamelen'.
U zult er geen spijt van hebben. De lijst is thans
weer uitgebreid met nieuwe toegift artikelen, die
alle van het beste fabrikaat zijn en practisch.
450 punten: COMPLEET THEESERVIES, 15 deelig.
Desgewenscht ook afzonderlijke
deelen verkrijgbaar voor:
75 punten: 1 THEEPOT.
75 punten: 1 SUIKERPOT MET MELKKAN.
150 punten: 6 KOP EN SCHOTELS.
Tevens voor;
30 punten: 3 MELKBEKERS.
75 punten: 1 NlO-PAN (MELKKOKER).
75 punten: 1 RUBBER WARMWATERKRUIK.
100 punten: 1 NEST SCHALEN (ZESDEELIG).
eaiiiiira
aanwezig was: „zes jaar tuchthuis, moeder, omdat ik
voor vrijheid en brood heb gestreden."
Ten slotte nog een woord van een 62-jarigen ar
beider, gericht tot den rechter: „Gij kunt van mij niet
verlangen, dat ik, die opgegroeid ben in den klas
senstrijd, nu plotseling zou gelooven, dat er geen
klassenstrijd meer bestaat. In 1891 stond hier, op
deze zelfde plaats, waarop ik nu sta, August Bebel,
aangeklaagd voor hetzelfde feit. Ook toen wilde men
de arbeidersbeweging en den klassestrijd vernietigen.
Toen is het niet gelukt en ook nu zal het niet ge
lukken."
Hoe reageert de groote volksmassa hierop?
Hoe anders dan door steeds dieper afkeer te ge
voelen tegen de meedoogenlooze terreur, waaronder
het Duitsche volk zich kromt.
Want de verhalen van gevangenneming, van op
sluiting in de concentratiekampen, van foltering en
mishandeling gaan van mond tot mond. De geschre
ven couranten kan menmuilkorven, op de fluister-
krant heeftm en geen vat!
En het lijden der tienduizenden, die opgesloten
zijn, (ik noem van die tienduizenden slechts één
naam: Thaelmann, die nu reeds 3 jaren lang zit
opgesloten zonder dat zijn zaak is behandeld) moet
wel bij ieder, die nog menschelijk gevoel bezit de
neiging tot verzet doen groeien.
Elk systeem, dat alleen maar door schrikaanja
ging, door gruwelijk geweld zich kan handhaven,
is ten doode gedoemd.
Als er één ding door de geschiedenis der eeuwen
is bewezen dan is het dit: elke terreur eindigt met
een smadelijke nederlaag. Buitendien is er nog zoo
iets, dat wij een wereldgeweten kunnen noemen. Het
is dit wereldgeweten, dat wakker wordt, wanneer
het zich geplaatst ziet tegenover de harde onloochen
bare feiten.
En nu zult gij begrijpen, waarom ik dit artikel
moést schrijven. Ik kon en ik mocht niet zwijgen, na
dat ik het bulletin van het initiatiefcomité tot onder
steuning van de slachtoffers van het Wuppertaler
proces, (onderteekend o.a. door Mevr. Adama van
Scheltema, Mr. Frans Coenen, Mevr. Roland Holst en
Jhr. Nico van Suchtelen) waaraan ik de gegevens
heb ontleend, had gelezen.
Ik zou het beschouwen als een verraad tegenover
mijn geweten, wanneer ik het niet deed.
Zeker, ik weet heel goed, dat de Schager Courant
geen wereldorgaan is, maar ik weet tevens, dat eeni
ge duizenden menschen dit blad lezen en oök deze
duizenden behooren tot die groote massa, welke op
de hoogte moet worden gebracht, van dat wat er bij
onze naburen gebeurt. Om twee redenen. Ten eerste
om het protest tegen den terugval tot een schande
lijk barbarisme, tot de vernietiging der vrijheid van
meeningsuiting te versterken. Ten tweede, opdat
steeds meer worde ingezien, dat wij trouw moeten
blijven aan ons beginsel en ook het beginsel van
anderen hebben te eerbiedigen in de eerste plaats,
uit zuiver-menschelijke overwegingen, en niet minder
uit het diepgevoeld besef, dat knechting der geesten,
op den duur nooit mogelijk is en slechts kan leiden
tot terreur en als reactie daarop tot misschien wan-
hopigen, bloedigen opstand.
Tenslotte wil ik nog iets mededeelen, dat geen ver
band houdt met het Wuppertaler proces, maar dat
een hel licht werpt op het wezen en den aard van de
methoden der heerschers in Duitschland.
Zooals bekend is staat het Hitlerbewind op gespan
nen voet met de katholieke en de protestantsche be-
lijdeniskerk.
Welnu in het dorp Veldenz staat (of liever stond,
want hij zit. in het concentratiekamp te Dachau) de
predikant Reif.
Zie hier wat zijn vrouw zelf vertelt: „Op Vrijdag
24 Mei (van het vorige jaar! werd 's avonds tegen
half tien aan onze deur geklopt. Er stonden 20 tot
25 mannen voor de deur, wier woordvoerder, de heer
Bottler, voorgaf mijn man te willen spreken, met
het voorwendsel dat deze mannen tot zijn gemeente
behoorden en hem eenige vragen hadden te doen.
Daar mijn man niet thuis was, zeide ik hun dit.
Toen ik de deur gesloten had, werd onder leiding
Loutering.
De mensch:
In de poel van vormloos leed en vreezen,
Waarin 'k verstikte en ben opgegaan,
Is wazig wilde warreling ontstaan:
Uit ijle ledigheid is opgerezen
Een chaos, waar 'k vergeefs in tracht te lezen.
Het niets werd iets door zich te berst' te slaan.
Ben ik? Door 't leed voel 'k eigen grenzen aan.
'k Ontzweef de poel! 'k Wordt vrij! Is dit
genezen?
De genius:
Het was de één, verdeelend zich tot twee,
Het was de wording van het nieuwe leven.
Houd moed! Want half is reeds verhoord Uw beê,
Uw pijn bracht ruimte, tijd en veelheid mee.
't Was barensnood, waarin ge waart gedreven,
Maar de belofte aan 't alléén gegeven!
A. E.
Moderne foto's en vergrootingen
van buitengewone kwaliteit
Geopenddagelijks, ook Zondags
Fotogr. Atelier Arpad Moldovan
Nieuwe N ie dor p
van den heer Bottler een spreekkoor aangeheven:
„Er uit met den volksverrader", „Er uit met den
opruier". Daarop ging ik weer naar de deur en ver
dedigde mijn man. Een der mannen riep: „Hij steunt
menschen die in het concentratiekamp zitten." Een in
het- midden der voorste rij trad naar voren en zeide
dat hij hem (mijn man) vannacht nog de hals zou
afsnijden. Toen zeide de heer Bottler dat mijn man
onrust in het dorp had gebracht. Na eenigen tijd ging
ik naar de tweede verdieping van ons huis Ik zag
een jager en smeekte hem om politiebescherming.
Ik kreeg geen antwoord. Toen riep ik of ik een aan
gifte kon doen, waarop mij werd geantwoord: „Doe
het schriftelijk'. En hij ging verder
Ons huis bleef onder bewaking. Op verschillende
plaatsen in de straat stonden kleine groepen van
twee tot drie mannen. Een kleine groep nam plaats
onder een boom bij de pastorie en ik hoorde dui
delijk: ,.0m vijf uur moet alles afgeloopen zijn. Eerst
moet de dominéé geslagen worden totdat het bloed
hem uit de vloeit. En dan in het concentratie
kamp!"
Ik zag met ontzetting dat mannen zich hadden ge
plaatst voor mijn huisdeur daarna hoorde ik
mijn man en ijlde toe om hem de deur te openen.
Ik zag hem omringd door een groejo mannen, die
hem zijn rijwiel reeds hadden afgenomen Ik zag dat
iemand een ijzeren buis van 25 tot 30 centimeter
lengte in de band had. Ik vloog mijn man te hulp
en ik klemde mij tegen hem aan om één zijde van
hem te beschermen. Wij werden met trapp-m en sla
gen tot voor het raadhuis geduwd. Mijn man riep
voortdurend: Wat hebt gij voor. waar sleurt gij mij
heen, moordenaars? Wij beiden riepen om hulp.
Plotseling was de heer Bottler bij ons en verklaar
de: Gij gaat naar Dachau; Mijn man bloedde uit de
neus en ik uit den mond."
Ik heb aan dit kort relaas niets toe te voegen. Het
spreekt voor zichzelf.
astor.
