Hoe werkt de telex?
De Duifsche pers.
ten beste werkvrouw
voor 5 cent
de prijs
van Edelweiss
Uit onze Omgeving.
behoeft de dienstdoende redacteur bij het A.N.P.
slechts op een knop te drukken en in 76 woonhui
zen van journalisten in alle deelen van het land
ratelen de alarmschellen door den nacht, ter waar
schuwing dat op den Telex-ontvanger in het nabije
redactie-bureau een zeer belangrijk, dringend bericht
de onmiddellijke aanwezigheid van den verantwoor
delijken redacteur eischt.
Maar voorwaar, hoe groot is de verantwoordelijk
heid van den A.N.P.-redacteur, die door een simpelen
druk op een knop 76 collega's in alle deelen van het
land xiit. het warme bed drijft en misschien wel door
de koude van een barren winternacht!
Het is om er van. te huiveren.
Ponsmachine en automatische zender.
Ook bij het A.N.P., dat de bladen van nieuws moet
voorzien, komen spitsuren voor, waarin de te ver
zenden kopij zich ophoopt, terwijl minder drukke
uren, bijv. laat in den nacht, als de ochtendbladen
zijn verschenen en de gewone bureautijd voor de
meeste redacties nog niet is aangebroken, uiterst ge
schikt zijn voor het overseinen van minder urgente
kopij, voor de avondbladen bestemde communiqué's,
enz. In beide gevallen kan gebruik worden gemaakt
van den automatischen zender, een zend-apparaat,
dat niet voorzien is van een toetsenbord en dat dus
niet door een typiste bediend wordt, maar waar een
smalle papierstrook doorheen loopt, waarin verschil
lende teekens zijn geponst. Deze papierstrook wordt
verkregen .met behulp van een ponsmachine, die al
weer door elke typiste bediend kan worden, om
dat deze slechts te maken heeft met het toetsenbord
dat tot in détails overeenkomt met dat van de zend-
telex. Wanneer de zendtelex echter bezet is, tikt de
typiste haar tekst alvast op het toetsenbord van de
ponsmachine. Het resultaat daarvan is, dat in een
door deze machine loopende papierstrook voor eiken
aangeslagen letter een combinatie van maximaal 5
gaatjes wordt geponst, zoodat men een geheel geperfo
reerde strook verkrijgt.
Zoodra nu de zend-telex vrij is, legt men deze
strook in den automatischen zender, schakelt deze
in en met een maximum-snelheid van 428 teekens
per minuut ratelen de aangesloten ontvang-machines
den oorspronkelijk in de ponsstrook geperforeerden
tekst in snelvuurtempo op het papier.
Aangezien het A.N.P. over verscheidene ponsmachi
nes zal beschikken, kan dus een aantal typistes tege
lijk, verschillende berichten en artikelen op den per-
forator-band „in voorraad" tikken. Zoodra de zend
telex vrij is, kunnen deze banden, in volgorde van
hun urgentie, door de automaat gejaagd worden, en
aldus wordt tijd door snelheid gewonnen.
De mogelijkheid van den reperforator.
Het spreekt vanzelf, dat het A.N.P., dat voor de
distributie van zijn nieuws het modernste middel in
gebruik gaat nemen, ook bij de eigen nieuwsontvangst
de nieuwste middelen toepast. Een van de meest ver
bluffende staaltjes hiervan is wel de Heli-ontvanger,
het wonderbaarlijke toestel, kleiner dan een gewoon
rad'oapparaat, dat de door de Heli-zenders te Parijs,
Londen en Berlijn uitgezonden ether-trillingen op
vangt en omzet in, op een door de machine loopende
papierstrook gedrukte, voor ieder leesbare lettertee-
kens.
Daarnaast zullen echter naar buiten gezonden ver
slaggevers voor het doorgeven van hun speciaal voor»
het A.N.P. bestemde kopij een dankbaar gebruik van
de Telex kunnen maken. Indien door het A.N.P. per
Telex ontvangen kopij naar de bladen moet worden
doorgezonden, zou dus een typiste deze kopij weer
moeten overtypen op de zend-telex of op een pons
machine, wat een belangrijk tijdverlies zou beteeke-
nen.
Om dit tijdverlies te voorkomen, beschikt het
A.N.P. over een reperforator, een combinatie van
gewone Telex en ponsmachine. De op den reperforator
ontvangen tekst wordt n.1. op normale wijze lees
baar ontvangen op de papierrol van het toestel, doch
tegelijkertijd wordt dezelfde tekst geponst in de per-
foratorstrook, die door dezelfde machine loopt.
Terwijl de A.N.P.-redacteur dus op de papierrol
kan lezen, wat zijn correspondent hem seint, kan hij
tegelijkertijd de perforatorstrook door de eigen zend-
automaat laten loopen. Men stelle zich voor tijdens
de Olympische Spelen te Berlijn een belangrijke voet
balmatch. De A.N.P.-verslaggever schrijft zijn verslag
op een zendtelex, die is verbonden met den reperfo
rator van het A.N.P. te Amsterdam. Terwijl men
daar het verslag kan lezen leidt men tegelijkertijd
de ponsstrook door den automatischen zender. Schier
op hetzelfde moment verschijnt dan de in Berlijn ge
tikte tekst in duidelijk letterschrift op het papier bij
de 76 aangesloten bladen. Tijd en afstand spelen
hierbij nog nauwelijks een rol!
De reperforator kan bovendien nog diensten bewij
zen in gevallen, waarin om bepaalde redenen het
blind tikken op de gewone ponsmachine, wat voor
de geroutineerde typiste geen bijzondere moeilijk
heid oplevert, toch ongewenscht is. Door het gebruik
van het toetsenbord van den reperforator wordt de
tekst in den door deze machine loopenden ponsband
getikt, terwijl hij tegelijkertijd op de papierrol ver
schijnt, zoodat fouten onmiddellijk te controleeren
zijn.
Waar ligt de grens?
Door al deze middelen kan thans elk blad in Ne
derland, dat de kosten er voor over heeft, zijn nieuws
op de meest geperfectioneerde wijze ontvangen. Van
Vlissingen tot Groningen, van Schagen tot Maastricht
schrijven de moderne toovermachines tegelijkertijd
denzelfden tekst op het moment, dat een typiste in
Amsterdam of in Den Haag haar toetsenbord be
speelt. Wie durft nog voorspellingen wagen op het
gebied van onze hedendaagsche techniek? Is het niet
te boud gesproken als men durft beweren, dat de
techniek ergens een grens eft bereikt, een eind
punt is genaderd, waar vera~*e vooruitgang onmo
gelijk is?
En niettemintoch wagen we het, te besluiten
met de veronderstelling, dat nog heel wat jaargan
gen van dagbladen zullen moeten verschijnen alvo
rens het thans in gebruik genomen Telex-net van het
A.N.P. door iets nieuwers en beters vervangen zal
kunnen worden.
Een eenvoudig leeJcepracitje over
een gecompliceerd stuk techniek.
-Voorop zij gesteld, dat. het onmogelijk is» bin
nen het kader van een kranten-artikel den lezer
een- duidelijk beeld te geven van de ingewikkelde
techniek der moderne Telex-machine en van de
gecompliceerde combinatie van omzettingen,
stroomsluitingen, schakelingen, enz., die zich in
zend- en ontvangtoestel voltrekken tijdens het
overseinen van berichten per Telex De technisch-
onderlegde deskundige, die daarvoor belangstel
ling heeft, doet het beste, zich te wenden tot den
Verreschrijverdienst van het Hoofdbestuur van
P.T.T., Amaliastraat 15 te 's Gravenhage, waar
men hem misschien de gewenschte inlichtingen
zal kunnen geven of litteratuur over den Telex
zal kunnen verschaffen.
B set
EFrsI letters.
icfrsi cutcos
1blk| blank
tv 1 terugloop wacen
nb 1 mieuwf riml
vrije t6eksns,
voor bijzondere
doeleinden
q met wie?
owmmm
saa wwm
1
BLK
n
J
TV
I
NR
ZE
I
j
Schema van combinaties van stroomimpulsen
voor hei overbrengen der verschillende teekens.
Hetzelfde combinatiebeeld komt ook tot uiting in
de perforatie van elk teeken in den ponsband.
De leek, die althans eenig denkbeeld wenscht
te krijgen van de wijze, waarop de Telex werkt
zal zich waarschijnlijk moeten bepalen tot eenige
oppervlakkige kennis van het hoofdprincipe,
waarop deze werking berust. En wat hier vólgt
moet dan ook beschouwd worden als een leeke-
praatje voor leeken, dat in geen enkel opzicht
aanspraak maakt op volledigheid omdat de be
spreking van alle gecompliceerde details, die
echter voor de werking van het apparaat van de
grootste beteekenis zijn, opzettelijk is vermeden.
Voor het overbrengen vaii een leeken wordt
een combinatie van stroomimpulsen uitgezonden
over een tijdruimte, die verdeeld is in 5 gelijke
deelen, Het is mogelijk, zoo'n deel stroomloos of
stroomvoerend te maken en deze stroomvoerende
of stroomlooze onderdeelen kunnen over de 5
eenheden op 32 verschillende wijzen gegroepeerd
worden. Als voorbeeld diene de combinatie voor
den letter a 2 onderdeelen stroomvoerend, de 3
volgende stroomloos, voor letter b echter 1
stroohivoerend, 2 stroomloos, 2 stroomvoerend.
Zoö heeft elke letter zijn eigen- vastgelegde - comy
binatie.
Een zenderrail, die door het neerdrukken van
den toets terzijde wordt geschoven. Onder eiken
toets bevinden zich naast elkaar vijf van deze
rails.
Deze combinatie moet dus tot stand komen door
het neerdrukken van den lettertoets en men heeft
dit probleem op vernuftige wijze opgelost, met
5 z.g. zenderrails. Deze rails bevinden zich onder
de toetshefboomen en rusten op glijstukjes, waar
door zij naar links of naar rechts kunnen schui
ven. De bovenkant van elke rail is voorzien van
schuine inkepingen. Al naar de richting van de
afschuiving wordt en rail, als men de
verticaal neergedrukte toetshefboom op den schui
nen kant drukt, naar rechts of naar links ge
schoven. Het is nu mogelijk, voor eiken letter de
geldende combinatie in de 5 zenderrails, die er
onder loopen, vast te leggen.
De naar rechts geschoven zenderrail is aan het
uiteinde verbonden met een console, die een coh
tacthefboom kan openen of sluiten. Door het
neerdrukken van den toets is tegelijkertijd een
zenderas in werking gesteld, die tijdens de uit
zending der vijf stroomimpulsen één omwenteling
maakt. Tijdens deze omwenteling worden de
stroomimpulsen uitgezonden, en van den stand
der contacten hangt het af, of deze impulsen
stroomloos of stroomvoerend zijn. In werkelijk
heid is voor de omwenteling van de zenderas ook
een stroomimpuls noodig en is er een zesde con
tact noodig, die de as in werking stelt. Door een
stroomimpuls, die op de 5 gecombineerde letter-
impulsen volgt, wordt met behulp van hetzelfde
zesde contact de as weer stopgezet, zoodat elke
toets, dien men aanslaat, één omwenteling van
de zenderas veroorzaakt en in feite zeven impul
sen opwekt. Aangezien echter de start- en de
stopimpuls voor elk teeken gelijk zijn, spelen zij
bij de combinatie geen rol.
Aangezien de duur van een impuls is vastge
steld op 1/50 seconde kunnen per minuut maxi
maal 3000 impulsen worden uitgezonden. Deelt
men deze door 7, dan komt men tot ongeveer
428 teekens per minuut, die de Telex kan over
brengen.
Welke leek zal het wagen, te beschrijven wat
er zooal met de stroomimpulsen gebeurt en welke
verrichtingen in het wonderlijke toestel zij ver
oorzaken, alvorens zij den zender verlaten en
nadat zij in den ontvanger zijn binnengekomen
en versterkt.
is Edelweiss zeeppoeder.
Een hulp, die steeds voor
U klaar staat. Kraakhelder
zuinig en gemakkelijk.
Edelweiss zeeppoeder per
groot pak 5 cent.
N.Y.Zttpfebfirtv/ii.fc Haas &v.Brero, Apeldoorn
Het zij voldoende, te weten, dat in den ontvan
ger, weer in de voor-eiken letter karakteristieke
combinatie door de stroomimpulsen contacten
worden gesloten, ankers afvallen en hefboomen
worden opgetrokken, die tenslotte de correspon-
deerende typehefboom optrekt, waarna de motor
de type met kracht tegen het papier slaat, zooals
trouwens in de zend-telex elke beweging, die
door stroomimpulsen wordt opgewekt, door mo
torkracht wordt volbracht.
De 32 combinaties zijn natuurlijk niet voldoende
om alle letters van het alphabet, de cijfers 1 tot
10 en verder alle leesteekens over te brengen.
Daarom past men hetzelfde systeem toe, dat op
elke schrijfmachine wordt toegepast, door het
aanbrengen van twee teekens op elke type en
het omhoogbrengen van den wagen, waardoor
dan het bovenste teeken op het papier wordt
gedrukt. Hoofdletters kent de Telex echter niet.
De wagen wordt teruggetrokken of op een nieu
wen regel gesteld door hefboomen, die eveneens
door een der 32 combinaties in werking worden
gesteld, zoodat men op de zend-telex slechts den
daarvoor bestemden toets behoeft aan te slaan
om de ontvang-telex op een nieuwen regel te la
ten verspringen, den wagen terug te halen of zoo
noodig omhoog te brengen. Bovendien kan een
bepaalde combinatie, waarvoor op de zend-telex
alweer een bepaalde toets moet worden 'aangd-
slagèrb dëh motor van'het Ontvangende toëètel
starten.
De Telex-machine, zooals deze door P.T.T. hij
de abonnés wordt geplaatst, bevat zoowel een
zender- als een ontvang-inrichting en vormt dus
een combinatie, waarmee men zoowel kan zenden
als ontvangen.
De automaat, waarover in een ander artikel
mededeelingen werden gedaan, is uitsluitend be
stemd om te zenden. De geperforeerde strook, die
over een door een motortje aangedreven as er
door loopt, drukt op 5 contactjes. Op de plaatsen,
waar een gat in de strook is geponst, wordt het
contactje echter niet omlaag gedrukt en dus niet
gesloten. Men begrijpt, hieruit reeds, dat voor elk
leeken de gaatjescombinatie overeenstemt met de
vastgestelde combinatie van stroomimpulsen.
W l E R1 N GE RW A A RD
Dinsdagavond vergaderde de Coop. Boerenleenbank
\y.A. in het „Wapen van Wieringerwaard", onder
leiding van den heer H. K. Koster.
Aanwezig 28 leden.
Voorzitter spreekt bij de opening zijn genoegen uit,
dat hij eens een vergadering kan openen, die niet
onder de crisis heeft geleden. De Bank verkeert in
een toestand die ons allen bevredigt. We kunnen
constateeren, dat de strubbelingen die hier en daar
wel eens voorkomen, bij ons zeer sporadisch voor
komen, Dit stemt tot tevredenheid. Raad van toezicht
en bestuur houden regelmatig toezicht. De toestand
der bank is gezond.
De noulen werden voorgelezen door den heer C.
Rezelman en onder dank vastgesteld. De aanwijzing
van een secretaris liep niet vlot van stapel: de eer
ste twee hadden geen bril bij zich; nummer drie
vond zich zelf niet geschikt, waarna de kassier werd
aangewezen om de notulen van deze vergadering te
maken.
Mededeelingen. Het Bestuur en de Raad van
Toezicht hielden regelmatig toezicht en we kunnen
constateeren, dat evenals altijd de zaken op de
juiste manier werden behandeld.
Op 20 December werd vanwege de Centrale Bank
inspectie gehouden. De belangen van de Bank, doch
ook van de leden worden steeds voor oogen gehou.
den.
De heer J. Kater als commissielid tot het nazien
der rekening, deelde mede, alles in volmaakte orde
te hebben bevonden.
Door den kassier werd een en ander breedvoerig
toegelicht. Uit het jaarverslag van den kassier na
men we het volgende over. Het ledental was in 1935
met 12 vooruitgegaan en bedroeg op 31 December
110 leden. 281 spaarders maakten gebruik van de
leenbank; het hoogst ingeschreven bedrag was
f 40736, het laagste f 122. Het laatst uitgegeven
boekje was nummer 614. Er werden 3 nieuwe voor
schotten verstrekt; 5 voorschotten werden afgelost.
Op 31 December waren 8 voorschotten loopende,
tot een bedrag van f 4-495. Het aantal credieten in
loopende rekening bedroeg 48, totaal 208. De balans
sloot op een bedrag van f 417.586.69 en van de Spaar
bank op een bedrag van f 368.216.67. Deze bedragen
waren in 1933 resp. f368.706.45 en f337.152.60; in 1934
f392.749.en f351.045.55, alzoo een voordeelig ver
schil van de balans van f48.880. In 1935 had de
kassier 2325 dagboekposten te behandelen. De ont
vangen bedragen waren f 1.317.311.69, de uitgaven
f 1.310.863.10. De winst bedroeg f 1552.68. Het reserve-
OVER DE VERDAGING VAN DEN
VOLKENBONDSRAAD.
Berlijn. De „Voelkischer Beobachtcr,, schrijft
naar aanleiding van de verdaging van den Volken
bondsraad, dat het besluit daartoe geen verrassing
is. Het was niet te loochenen, dat de pogingen, om
langs dezen weg opheldering van de internationale
situatie te verkrijgen, op het doode punt waren ge
komen. Nadat men dit had ingezien, was het, aldus
het blad, het verstandigste, dat men tot verdaging
voor onbepaalden tijd overging. De raad kon met
het document der Locarno-mogendheden met den
besten wil niets aanvangen; hij kon hoogstens vree
zen dat voor eenzijdige interessen op zijn tijd beslag
zou worden gelegd en dat het eindresultaat een ver
scherping van den toestand zou zijn. Thans kan men
van den'vrijgekomen tijd gebruik maken om de
kwestie uit de impasse te doen geraken en het pijn
lijke en onvruchtbare document zoo spoedig moge
lijk te vergeten.
De „Berliner Boersenzeitung" schrijft onder meen
„Het Duitsche antwoord is gisterenavond' bekend
geworden; desniettemin gaat de Volkenbondsraad
uiteen. Zonder twijfel is dit besluit alleen het ge
volg van de onzekerheid, die vele leden van den raad
gevoelen. Het standpunt der mogendheden is voor
het grootste deel nog niet duidelijk en dit is des te
natuurlijker, waar men met het memorandum der
Locarno-mogendheden nog niets heeft weten te be*-
ginnen."
Volgens het „Berliner Tageblatt" is bij het verda-
gingsbesluit ook een belangrijke rol gespeeld door
den wensch der Fransc'nen, zich in dezen tijd van
verkiezingen niet verder met debatten in te laten,
nu er meeningsverschil met Engeland bestaat over
ded raagwijdte van het gemeenschappelijke werk.
fonds was f 19091.65, zoodat dit met de winst over
1935 een bedrag wordt van f20644.33.
Verder werd nog een toelichting gegeven op da
diverse ontvangsten.
Het bestuur stelt voor, als lid te royeeren de heer
P. Rietvink, die zijn verplichtingen niet nakwam.
Goedgevonden.
Verder werd voorgesteld en goedgevonden de rente-*
standaard onveranderd te laten, n.1. 3 voor de le
den en van opgenomen gelden 4*4 Er is wel een3
gevraagd om verlaging, doch het bestuur en de R.
v. T. willen dit voorloopig onveranderd laten. Men
kan nergens goedkooper terecht. Wordt de alge-
meene rente verlaagd en de stand van onze kas laat
het toe, zullen we ook meegaan.
De heer P. J. Visscher werd met op een na alge-
meene stemmen herkozen als lid van het bestuur,
terwijl eveneens met bijna algemeene stemmen de
heer C. Rezelman werd herkozen als lid van den
Raad van Toezicht. Aan den heer P. J. Visscher
(niet aanwezig) zal bericht worden gezonden. De
heer Rezelman nam de benoeming aan onder
dank voor bet in hem gestelde yerïrö'üWèrf.'00
De heeren K. Zijp en C. Rezelman werden benoemd
als plaatsvervangende leden van het bestuur.
De heer K. Zijp, als plaatsvervangend afgevaar
digde, bracht een mooi en duidelijk verslag uit van
de gehouden algemeene vergadering, waarvoor vooiy
zitter een woord van dank sprak.
De heeren K. Zijp en P. J. Visscher werden be
noemd als afgevaardigde en plaatsvervanger naar
de vergaderingen waar de Leenbank behoort verte-
•genwoordigd te zijn.
Als plaatsvervangende leden der Commissie voor
het nazien der rekening 1936, werden gekozen de
heeren K. Schagen en P. Blaauboer Cz.
Ten slotte zeide Voorzitter, dat ons reservefonds
een mooi bedrag aanwijst. We kunnen dus een even
tueel echec doorstaan, doch er is meer. We weten
allen hoe de kassier de zaken waarneemt. Hij is
evenwel de 70 gepasseerd en hoewel we hem nog
lang als onze kassier willen behouden, zal toch
eerlang de tijd komen, dat we een nieuwe kassier
moeten hebben en dan kon het wel eens noodig
zijn, dat we een eigen gebouw moeten hebben. Ook
werd dank gebracht aan den leden van den Raad
van Toezicht en in 't bijzonder den kassier voor
de wijze waarop hij zijn functie waarneemt.
Bij de rondvraag vroeg de heer Zander inlichting
over Rentepolitiek, wat door den Voorzitter duidelijk
werd uiteengezet.
De heer Jb. Kaan, als voorzitter van den R. v. T.,
bracht dank voor de prettige samenwerking en'in
't bijzonder den Voorzitter van de Bank voor de ma
nier waarop hij de belangen der bank behartigt.
Daarna sluiting.
In het verslag van de Huisvlijttentoonstelling
zijn een paar namen abusief vermeld n.1.
Meisjes 13-14 jaar.
G. Woudenberg moet zijn G. Woestenburg en
meisjes van 7-10 jaar:
Gr. Urspelwen moet zijn Gr. Wispelwey.
HARENKARSPEP
Dinsdagavond had alhier in het lokaal van den
heer Duijves te Tuitjenhorn de verkooping plaats
van een burgerwoonhuis met koolschuur, staande
aan den Koorndijk, eigendom van den heer J. Tesse-
laar Kz. en ten overstaan van Notaris Hilbrand te
Obdam. Het perceel werd gekocht door den heer J.
de Boer te 't Zand (Zijpe) voor de som van f510.—.
Weet je nog wel, Gr eet, dat we als
Jonge spring-in't-veldjes hier op deze
bank waren gaan zitten en later bemerk
ten, dat die pae geverfd was!?
