Motor zonder krukas
fa. Herm. de RAAT
Geniet van den zomer
Koop goede schoenen
Zaterdag 30 Mei 1936.
5CHAGER COURANT.
Tweede blad. No. 9987
Belangrijke Nederland-
sche uitvinding
Brand
wonden
bedek ze dadelijk met
akkers Kloosterbalsem
Seriebouw met steun
van het Werkfonds.
In het jaarverslag van de Utrechtsche Machinefa-
ibriek Jaffa over 1935 wordt o.a. medegedeeld, dat
deze onderneming een nieuw project ter hand heeft
genomen op het gebied der ruwo 1 ie-motoren, tenein
de in de toekomst haar omzet hiermee te kunnen
xergrooten.
Het project, waarvan hier sprake is, is een,
op een geheel van het bestaande type afwij
kende principe gebaseerde motor zonder
krukas, uitgevonden door den heer W. Hul-
sebos te Laren (N.H.), die reeds een aantal
motoren van het nieuwe type heeft gebouwd,
welke zich reeds geruimen tijd in gebruik
bevinden en waarmee zoodanige resultaten
zijn bereikt, dat niet alleen de groote waarde
van de uitvinding erdoor is bewezen, maar de
licentie reeds door twee van onze voornaam
ste machineindustrieën is aangekocht.
De bouw van den nieuwen motor.
In een onderhoud, dat wij met den uitvinder, den
heer Hulsebos, mochten hebben, heeft hij ons het
een en ander van den nieuwen motor verteld, waar
hij hij uiteraard niet op technische details kon in
gaan, die voor leeken toch weinig waarde zouden
hebben en zich bovendien niet leenen voor een dag
bladartikel.
In hot kort komt het hier op neer, dat de heer
Hulsebos in zijn motor de krukas heeft vervangen
door een Z-vormige as, waarvan de beide met elkaar
parallel loopende deelen de eigenlijke hoofdlagers
vormen. Hierdoor heeft de motor van den heer Hul
sebos slechts de wrijving te overwinnen van 4 la
gers in plaats van 13, terwijl de as geen wringing
ondervindt, de zijdelingsche druk verdwijnt en de
weerstand in het algemeen zeer geringer wordt. De
theoretische beschouwing werd in de practijk beves
tigd doordat bij nauwkeurig onderzoek bleek, dat
van het aantal in de cylinders van den aldus gecon-
strueerden motor opgewekte paardekrachten mins
tens 95 procent effectief was. De cylinders zijn even
wijdig aan de as van den motor aangebracht en lig
gen in een kring om den as heen, waardoor de om
vang van den motor ook bij een vrij groot aantal cy
linders zeer veel kleiner is dan van een bestaande
motor van gelijke capaciteit, terwijl de geheele con
structie minder gecompliceerd wordt.
Ongeveer vijftien jaar geleden ontwierp de heer
Hulsebos de eerste plannen voor zijn motor en na tal
(van moeilijkheden, vooral ook op financieel gebied,
te hebben overwonnen, slaagde hij erin, volgens zijn
principe een automobiel-benzinemotor te constru-
eeren, die ondanks alle jeugdgebreken de juistheid
van het principe demonstreerde. Reeds toen ver
zocht de Kromhout-motorenfabriek hem zijn krach
ten eens op een ruwoliemotort e beproeven.
Inmiddels was ook dea andacht van overheids-
zijde op de experimenten van den heer Hulsehos ge
vallen, en zoo bereikte hem van de zijde van defen
sie het verzoek, om volgens zijn principe een ben
zinevliegtuigmotor te construeeren. In de werk
plaatsen aan de Hembrug werd derhalve een vlieg-
motor zonder krukas met een capaciteit van 250 pk.
gebouwd, die in een proefbok eenige honderden
uren proefdraaide en waarover op verzoek van re-
geeringszijde een rapport werd uitgebracht door ir.
Koning en ir. Tinbergen van den Rijksstudiedienst
voor de luchtvaart, dat in schier elk opzicht gun
stig luidde. Reeds zijn de motoren ingebouwd in
vrachtwagens en automobielen, waarmee verschei
dene duizenden kilometers zijn afgelegd.
Resultaten en voordeelen.
De voordeelen van het Hulsebos-principe zijn bij
proefnemingen reeds op talrijke manieren gebleken.
Daar is om te beginnen het economische voordeel
door het gebruik van goedkoope ruwe olie in plaats
van benzine. Een proefauto met een 5-cylinder ruw-
oliemotor met Z-as, een oude bak die 2200 Kg. weegt,
legt sedert eenige weken dagelijks een afstand van
360 K.M. af. Daarvoor verbruikt zij 40 liter olie voor
een totaal bedrag van nog geen gulden. Deze zware
wagen zou met een gewone motor op dezen afstand
stellig 70 liter benzine verbruiken a 12 cent af bijna
9 gulden kosten. Daarbij komt dat de motor volgens
het nieuwe systeem bijzonder klein van bouw is en
lichter dan de benzinemotor van gelijke capaciteit.
De auto met deze ruwoliemotor bereikt een snelheid
van 100 K.M. per uur.
Het rendement van de brandstof is bovendien veel
grooter omdat tengevolge van de mindere weerstand
niet zooals bij den ouden motor circa 35 procent,
maar ongeveer 50 procent van de ontwikkelde warm
te in nuttig arbeidsvermogen wordt omgezet.
Bij het nagaan van de gedragingen van den motor,
die bij het Utrechtsche Prov. Waterleidingsbedrijf in
gebruik is, is gebleken, dat het brandstofverbruik
220 gram per P.K. per uur bedraagt, terwijl een
motor met krukas, van gelijke capaciteit ongevèer
270 gram per P.K. per uur verbruikt. Van den ruw
oliemotor in de door ons bekeken auto weegt de Z-as
slechts 11 K.G., terwijl de krukas van den gewonen
benzinemotor van ongeveer gelijke of zelfs geringere
capaciteit, die vroeger in deze auto zat, 70 a 80 K.G.
woog.
Plannen en mogelijkheden.
Nadat de heer Hulsebos zich alle patenten en oc
trooirechten op zijn uitvinding verzekerd had, heb
ben zoowel de Jaffa-machinefabriek als de Krom
hout-motorenfabriek licentierechten voor den bouw
van motoren volgens het systeem van den heer
Hulsebos gekocht. Hoewel men bij Kromhout reeds
2ijn pijnlijk, ze genezen
moeilijk en laten vaak
litteekens na. Behandel
zö daarom zorgvuldig,
de pijn verdwijnt direct, de wonden of
blaren blijven zuiver en genezen snel.
Laat U het genoegen van een heerlijken
zomerdag niet vergallen door knellende
schoenen. Koop schoenen bij „De Raat",
daar loopt U op weg, zonder te merken,
dat U nieuwe schoenen aan heeft. Ze zijn
elegant van model, behouden hun pasvorm
en zijn daarom het voordeeligst
LANGESTRAAT 80
TEL. 3383
ALKMAAR
Vakk. reparatieHyg. ing. Pedicure. Steunzolen naar gipsafdruk
een proefmotor heeft gebouwd, is men bij de Jaffa-
fabriek, welker directeur, prof. Ir. Dresden, van den
aanvang af groote belangstelling voor de uitvinding
van den heer Hulsebos toonde, het verst, omdat de
heer Hulsebos hier de laatste twee jaar aan zijn
motoren gewerkt heeft.
Deze fabriek zal dan ook, zooals in haar
jaarverslag wordt aangekondigd, overgaan
tot den bouw van den nieuwen motor, en
wel voorloopig tot aanmaak van een serie
van 20 stuks. De credieten, die hiervoor noo-
dig zijn krijgt zij, zooals het jaarverslag
meldt, van haar bank, terwijl de derde, die
voor de garantie borg staat, het werkfonds
blijkt te zijn, dat hierin een belangrijke mo
gelijkheid ziet tot vestiging van een nieuwe
belangrijke bedrijfstak in ons land als de
motoren-indnstrie voor automobielen.
Het Werkfonds is hiertoe pas overgegaan nadat
het een zeer gunstig advies had gekregen van zijn
technische adviseurs, waartoe o.a. behoort Ir. Maas
Geesteranus van Werkspoor.
De heer Hulsebos is ervan overtuigd, dat men
in ons land zal kunnen komen tot een industrie
voor den bouw van ruwoliemotoren voor vracht
auto's, die alleen reeds op de binnenlandsche markt
circa 400 motoren per jaar zal kunnen slijten, wat
zou beteekenen, dat een dergelijke industrie min
stens 2000 menschen te werk zou kunnen stellen.
Mogelijkheden voor vliegtuigen.
Welke perspectieven de nieuwe motor voor de
luchtvaart zal openen laat zich nog niet overzien.
De heer Hulsebos is ervan doordrongen, dat een in
dustrie slechts in staat is vliegtuigmotoren te hou-
Het Mysterie van de Mondschein - Sonate
THEATER ROYAL
In het jaar 1801 componeerde Beethoven o.a. twee
sonates, waarvan er een werd opgedragen aan gravin
Giuletta Guicciardi. Deze sonate is de beroemde
Mondschein-sonate geworden, die om de zachte, droo-
irnerige „Hauptsatz" door 't Weensche publiek aldus
werd betiteld en later algemeen zoo werd genoemd.
De titel is er dus niet door Beethoven aan gegeven.
De periode waarin de geniale toonkunstenaar dit
"werk schiep, is misschien wel de meest tragische van
zijn heele leven. Hij leed verschrikkelijk onder het
bewustzijn van zijn doofheid. Toen kruiste Giuletta
Guicciardi zijn pad, en op 16 November 1801 schreef
hij aan Wegeler: „Zij bemint mij en ik haar. Dit
zijn de eerste gelukkige oogenblikken, die ik heb
sinds twee jaren!"
o
Het, is naar deze beroemde sonate, dat Willy Cor-
Sari haar bekroonde roman „Het mysterie van de
Mondschein-sonate" schreef en het was weer naar
deze roman, dat de gelijknamige film ontstond, een
film van uitstekende kwaliteit, een product waarop
de Nederlandsche filmindustrie trotsch mag zijn.
De korte inhoud van de film is als volgt:
Op een avond ontvangt de Russische danser Dari-
noff in zijn kleedkamer van het cabaret „Casanova"
een briefje van zijn vroegere partnerin Enrica, die
sinds korten tijd de tweede vrouw is van den schat
rijken zakenman Maerlant. Zij verzoekt hem, den vol
genden avond om 9 uur in haar villa te zijn, die ge
legen is in een kleine randgemeente. Tegen genoemd
tijdstip ziet zij kans het huis geheel vrij te maken,
en inderdaad verschijnt Darinoff bij de villa. Het
zoontje van Maerlant's chauffeur, Thys, denkt zijn
vader te zien loopen en vertelt dat in zijn onnoozèl-
heid aan zijn moeder, die uit jaloezie een hekel heeft
aan mevrouw Maerlant.
Enrica Maerlant kan maar niet wennen aan het
regelmatige leven, dat zij als vrouw van een beza
digd zakenman leidt, hoezeer zij ook door hem wordt
verwend cn verafgood. Nooit meer reizen en trek
ken weg alle sensaties van 't kunstenaarsbestaan,
en nu niets anders dan gelijkmatigheid en zekerheid!
In Enrica's hart is een onbedwingbaar heimwee ge
groeid naar de cosmopolitische ropiantiek, die nu een
maal aan het beroep van danseres verbonden is. Zij
is vastbesloten weer te gaan dansen, en haalt haar
ex-collega Darinoff over om in de muziekkamer van
de villa met haar te repeteeren.
Voor den dans, die de jaloezie uitbeeldt, is een
revolver noodig, en hiervoor gebruikt men de revol
ver van Maerlant. Enrica verzekert Darinoff, dat het
wapen ongeladen is, maar onder het dansen gaat het
in zijn hand afen de jonge vrouw zakt ineen!
Hevig is de Russische danser geschrokken. Hij
springt het raam uit cn rent den weg op, maar wordt
gezien door den heer Maerlant, want deze is ijlings
naar huis gereden, omdat Darinoff's tegenwoordige
partnerin Yva hem in het cabaret van Enrica's rela
ties met den Rus op de hoogte heeft gebracht. Maer
lant slaagt er niet in, Darinoff op zijn vlucht te vol
gen. De dorpstoren slaat thans elf uur, en eenigen
tijd later gaat hij naar „Casanova" terug om Dari
noff te vragen waarom hij mevrouw Maerlant heeft
opgezocht.
Het noodlottige schot in de muziekkamer is gehoord
door het Duitsche dienstmeisje Malchen en Enrica's
zuster Katherina, die bij de familie Maerlant inwoont.
De eerste is rnet den tuinman naar de kermis ge
weest en treft bij haar thuiskomst Katherina bij de
deur van de villa. Samen gaan ze naar binnen, en
boven gekomen valt Enrica's zuster flauw bij het
hooren van het schot.
Malchen doet vergeefsche pogingen om de kamer
binnen te dringen en holt dan naar het politiebureau
om daar, geheel van streek, te vertellen, dat mevrouw
Maerlant is vermoord. Inspecteur Lund belt de villa
op. Hij hoort muziek! Pianospel de Mondschein-
sonate van Beethoven. Enkele maten slechts, want
spoedig wordt er afgebroken. De nauwgezette politie
man noteert den tijd: 11.20.
Als Lund met zijn mannen in de villa is gearri
veerd, ligt Katherina nog steeds bewusteloos boven
aan de trap. Dan dringt hij de afgesloten deur van
de muziekkamer binnen, en ziet mevrouw Maerlant
vermoord op den grond liggen.
Krachtdadig vat inspecteur Lund het onderzoek
aan. Darinoff neemt hij in voorloopige hechtenis, om
dat diens bemodderde schoenen precies overeenko
men met de voetstappen, die onder het raam van de
muziekkamer zijn gevonden. De danseur bekent ten
slotte ook, Enrica met de revolver getroffen te heb
ben
Maar er klopt iets niet! Lund's voldoening over dit
snelle resultaat van zijn nasporingen wordt overscha
duwd door het mysterie van de Mondschein-
sonate. Immers, volgens Maerlant's verklaringen was
het elf uur, toen Darinoff uit het raam van de mu
ziekkamer sprong, en de inspecteur hoorde om 11.20
door de telefoon in datzelfde vertrek de Mondschein-
sonate spelen.
Op iedereen komt nu verdenking te rusten. Is het
niet hoogst eigenaardig, dat Maerlant naar „Casa
nova" is gegaan in plaats van naar 't Kurhaus, wat
hij zijn vrouw had verteld, en dat hij pas om kwart
vóór twaalf Darinoff in het cabaret gesproken heeft?
Is Lucie, zijn dochtertje niet de eenige, die piano kan
spelen en speelt zij niet op keurige wijze de Mond
schein-sonate? Heeft de bank-van-leening de politie
niet bericht, dat Joost, Maerlant's zoon, daar een ring
heeft beleend, hetzelfde kleinood, dat aan Enrica's
vinger wordt vermist?
Steeds ingewikkelder wordt de puzzle, die de po-
litie-autoriteit heeft op te lossen. Mevrouw Maerlant
heeft blijkens haar chéque-boek den ochtend van den
moord f500.opgenomen. De chauffeursvrouw, die
zwaar overspannen is en ziek te bed ligt, heeft ijlen
de in haar koorts uitgeroepen, dat zij weet, wie den
vreeselijken moord heeft bedreven. Het gevolg is, dat
door het raam van de ziekenkamer een schot gelost
wordt op de ongelukkige vrouw. De kogel mist ech
ter zijn doel.
Moeizaam en energiek zet Lund het onderzoek
voort, daarbij scherp lettend op alle détails. Dan, na
enkele dagen, roept hij allen, die iets met de moord
zaak te maken kunnen hebben, bij elkaar. Degenen,
die ten onrechte verdacht waren, vernemen nu te
zamen met de toeschouwers van de film de zeer
verrassende ontknooping van het spannende drama.
wen wanneer zij zich jarenlang met de ontwikke
ling daarvan heeft bezig gehouden, want alleen
reeds om te komen tot de juiste materialen zijn ja
ren van wetenschappelijk en practisch experiment
teeren op metallurgisch gebied noodig. Dat zijn
motor echter van reusachtige beteekenis zal zijn
voor de luchtvaart, indien men zijn principe toe
past op de vliegtuigmotoren, daarvan is hij over
tuigd.
De motor is lichter dan de gewone benzinemotor
van gelijke capaciteit, doch hij is bovendien zeer
veel kleiner van bouw, zoodat hij minder weer-
stand biedt en de aërodynamische mogelijkheden
grooter worden voor vliegtuigbouwers, die dezen
motor misschien zelfs wel geheel in den vleugel
zouden kunnen inbouwen. Door het grooter mecha
nisch rendement wordt vanzelf ook de actieradius
der vliegtuigen grooter en kan men met minder
brandstof een grooteren afstand vliegen. De brand
stof zelf ruwe olie is bovendien zeer veel goed-
kooper dan vliegtuigbenzine, welke bovendien nog
ongeveer twee maal zoo duur is als gewone benzine
voor auto's, n.1. 23 cent per liter, tegen ruw olie
ruim 21/2 cent per liter Daarbij heeft olie het voor-»
deel, niet explosief en veel moeilijker brandbaar te
zijn dan benzine. Eenigen tijd geleden heeft in een
interview Fokker erop gewezen, dat tusschen de
700 en S00 P.K. ongeveer de maximum capaciteit kan
worden beschouwd, hoewel de belasting dan reeds
tot het uiterste is opgevoerd.
Daartegenover stelde de heer Hulsebos het
feit, dat zijn motor veiliger, regelmatiger en
economischer ging werken naarmate t aan
tal oylinders en daarmee de capaciteit hoo-
ger werd opgevoerd. Zijns inziens was hij
daarbij aan geen maximumgrens gebonden
omdat de motor dan zou werken als een
groote zuigturbine.
Tegen den tijd, dat de eerste serie van 20 moto
ren, gebouwd door Jaffa, in den handel komen, zul
len ongetwijfeld belangrijke besluiten worden geno
men ten aanzien van de verdere exploitatie van de
nieuwe uitvinding.
Inmiddels hoopt men erin te slagen, de belangrijke
uitvinding van den heer Hulsebos dienstbaar te
kunnen maken aan de verruiming der werkgelegen
heid in ons land en te kunnen komen tot een nieuw
bedrijf, dat den naam der Nederlandsche industrie en
techniek in de wereld zal helpen hooghouden, maar
bovendien zal bijdragen tot den welvaart van ons
land en volk.
WEER EEN NIEUWE OCEAANREUS
OP STAPEL
De King George als zusterschip,
van de Queen Mary.
De Daily Herald verneemt, dat binnen enkele
dagen zal worden bekend gemaakt, dat een zus
terschip op stapel zal worden gezet.
Dit schip zal de King George beeten.
Tijdens de rennen te Longekamp bij Parijs
waren ook bovenstaande twee zomer modelletjes
te zien.