In Tsjecho-Slowakije* Jet huis |»ijl Sovjet-Spanje onvermijdelijk Woensdag 22 Juli 1936. SCHAGER COURANT. Tweede blad. No. 10024 Op_ een kluit van 1000 Meter hoog met de DB BRANDWEERMANHEN VAN KLEIN ISER. WANNEER ik beweer, dat de eersté dagen dat ik van ons vlakke land in de bergen van het Isergebirge was verplaatst, ik me zelf voorkwam „als een kat in een vreemd pakhuis", dan geeft dat wel heel juist m'n gemoeds toestand van dien tijd aan, maar houdt daarmee ook verder alle overeenkomst met zoo'n valsch gedierte natuurlijk op. Ik had misschien beter kunnen zeggen „als een kikker op een kluitje modder", waarmee de overeenkomst, wat het kluitje betreft, nog beter is getroffen. In Klein Iser woont men werkelijk als op een kluitje van bijna 1C00 meter hoog, waardoor het er vrij koud is. Toen ik er begin Juni kwam, brandde nog den geheelen dag de kachel en vroor het 's nachts nog eenige graden. De- ze laatste nachtvorsten maken alle vruchten en groenteteelt hier bo ven onmogelijk, terwijl ook ooftboomen ten eenemale ontbreken. Daar bovendien de groenten hier door de hooge transportkosten tamelijk duur zijn, en de bevolking meest arm is, heeft men groenvoer vrijwel van het Klein Isersche menu ge schrapt. Een eigenlijk dorp naar Hollandsche begrippen is het hier niet. De weinige huizen liggen wijd uit een verspreid in een kleine driehoekige oase, die in letterlijken zin is weggesneden uit het onafzien bare bosch rondom. Langs den rand van 't bosch heeft men een soort vogelverschrikkers geplaatst, om de reeën uit de weiden te houden. Evenwel zijn de reeën hier al net eender als de spreeuwen bij ons, ze storen zich eenvoudig niet aan deze ongevaarlijke kunstmen- schen en komen reeds in schemerdonker tot dicht bij de huizen om de lekkerste beetjes weg te eten die voor dc roodbonte koeien bestemd zijn. De bevolking hier is uitsluitend Duitsch met al leen enkele Tsjechische douanebeambten om dezén regel te bevestigen. Als middel van bestaan be drijft men zonder uitzondering veeteelt, onverschil lig of men dan nog een nevenbetrekking heeft als schoenmaker, burgemeester, kroegbaas of houthak ker. In het dorp zelf is men gauw uitgekeken.' Er is maar 1 bezienswaardigheid en deze is in werkelijk heid het bekijken niet waard; het is de ruine van wat eens de eerste glasfabriek van het Isergebirge Onze bijzondere me dewerkster, die een reis maakt door Tsjecho-Slowakije, geeft in dit artikel haar indrukken van het dorpsleven in Klein Iser. DE BRANDWEER WORDT GEÏNSPECTEERD is geweest. Want het was n.1. hier in het dorp waar de glasindustrie haar intocht heeft gehouden en van waar ze zich ook in de verdere omgeving heeft verspreid. Het glaswerk van Gablonz en van de ongeveer 100 dorpen er om heen, ja van gansch Bohemen, is nog steeds wereldberoemd; in Klein Iser zelf is van den roemrijken tijd weinig meer over. Zoolang de ovens met hout werden gestookt, was deze plaats door de omringende bosschen zeer gunstig gelegen; toen evenwel in het dal een spoor baan werd aangelegd, en de kolen daar goedkoop konden worden aangevoerd, was het voordeeliger H FEUILLETON Naar het Engelsch door A. E. W. Mason 45 VOOR 1.) Hoewel het vermoeden, dat er een moord was begaan in het allereerste begin eerst ont stond door het op zijn plaats terugzetten van het boek over de Sporanthus Hispidus, hebben achtereenvolgens aan den dag gekomen feiten, met name de verdwijning van den vergiftigden pijl, de ten tooneel voering van den slechts be- faamden Jean Cladel. het verhaal van Ann Up cott, omtrent haar bezoek aan de schatkamer. en thans het geheimzinnige van de verdwijning van het parelen halssnoer van mevrouw Harlowe geleid tot een prima factie geval voor een nader onderzoek. 2.) Indien er sprake is van een moord, dan is deze waarschijnlijk bedreven te half elf de> avonds, toen door Ann Upcott in de schatkamer het geluid van een worsteling en het fluisteren van ;,zoo is het genoeg" werden vernomen. KLEIN ISER de industrie naar beneden te verleggen en verdween deze hier boven weer, de menschen even arm ach terlatend als ze altijd waren geweest. De ruine van de oudste fabriek wordt trouw bewaard, door den staat letterlijk en figuurlijk gesteund en als be zienswaardigheid vermeld, maar ze is niet meer dan een paar wankele muren met een schoorsteen, waar 's avonds soms de maneschijn over glanst en waar bij je hoogstens eén paar vleermuizen"ën een kat uil kunt fantaseeren, maar waaraan verder alle ro mantiek ontbreekt. De verbinding van het dorp met de groote we reld daarbuiten is vrij primitief. Bus- of treinver binding kent men hier niet; wie naar het naaste dorp wil neemt eenvoudig de beenen en wandelt eenige uren door het bosch, tenzij hij een der wei nigen is die een fiets bezit en er de voorkeur aan geeft dit vehikel moeizaam bergopwaartsch te schuiven om af en toe een eindje naar beneden te kunnen suizen. Dat dit naar beneden suizen ook nog geen onverdeeld genot is, heb ik zelve aan den lijvo ondervonden, waarbij ook het linksche ver: keer me nog dwars zat en ik bovendien door den hoogen stand van het zadel en het lage stuur het on aangename gevoel had er uit te zien als een komi sche wielrijder in een circus. Een 3e mogelijkheid om naar het dal te komen is dat men met een leverancier mee kan rijden in een auto. Een dergelijke gunstige aanbieding kreeg ik reeds dadelijk in het begin dat ik hier was en in m'n vlakkelands naiviteit was ik daarover ook nog blij. Evenwel bleek me te elfder ure, dat de aange boden „motorwagen" een motor met zijspan was, waartegen ik principieel reeds bezwaren heb. Er werd evenwel een hevige loden mantel om me heen gehangen, waarna ik niet zonder moeite kon instij gen. Al spoedig nadat we met veel geknal en ge knetter waren gestart, hadden we een langdurig op onthoud, doordat ongeveer 8 houthakkers met 3 slëeperswagens, 3 paarden en tallooze boomstam men zoo volkomen bezit hadden genomen van den weg, dat er niet meer langs kon. Het was een moeizaam gezwoeg, waaraan ieder mee moest hel pen, voordat er een onwaarschijnlijk smal weggetje was vrijgekomen. Een paar maal liep de motor nog| vast, wat mij een pijnlijken schok in mijn rug be- zorgde, ik schoof vlal? onder een grooten paqrden kop door (wat ik zonder gillen dóórstond) en toen' waren we vrij. Vanaf dat moment ging liet hol-' derdebolder over steenen, door kuilen en om scher-'; pc bochten een serpentineweg langs naai- het dal. Eenige malen werd me nog op de mooie uitzichten, gewezen, maar ik heb niets gezien dan boomen, die langs me vlogen en een bultigen weg voor me, en ik had het verantwoordelijke gevoel dat ik daar geen oog af mocht houden. Het was dan ook niets anders dan een opluchting-toen we op de plaats van bestemming aankwamen en ik met een lucht hartig gezicht kon uitstappen. Beneden in het dorp bleken alle menschen bekenden te zijn en aange zien een buitenlandsche ook iir Tsjecho-Slowakije een attractie is, word ik aan iedereen bekend ge maakt, schudde tallooze handen, beweerde dat ik „schr erfreut" was en „ach ja, dat het in Holland heel anders is dan hier, veel platter", maar was tenslotte blij dat we bij den bakker terecht kwa men, waar we ook „Kaffee mit Kuchen" konden 'be stellen. In een gróote keuken vonden we de dikke bakkersvrouw, die blootsvoets heen en weer liep en zich onledig hield met het bereiden van een maal. Met onze koffie was ze vlug klaar; er stond n.1. nog een restje in den oven te koken waardoor een beetje melk werd geknoeid en toen kon het bestelde reeds worden geserveerd. Onder de hand hield ze een interessante verhandeling over het weer en vroolijkte het gesprek nog wat op met enkele pittige Witze, waarnaar ik nauwelijks durfde te luisteren. 3.) Het is evenwel duidelijk dat wie den moord ook begaan heeft. Betty Harlowe daarmee met het geringste had uit te staan. Zij genoot een ruim jaargeld. Dien avond was zij ten huize van mijnbeer de Pouillac op een bal. Voorts, me vrouw Harlowe eenmaal dood zijnde; was het halssnoer ht eigendom van Betty geworden In dien zij den moord begaan had, zou het hals snoer niet verdwenen zijn. 4.) Wie mogen dan als schuldig worden ver ondersteld? (1) Het dienstpersoneel. (ii) Jeanne Baudin, de verpleegster. Aan deze had men meer aandacht behooren te schenken. Men heeft te grif aangenomen, dat zij niets met het geval te maken heeft. (iii) Francine Rollard. Er valt niet aan te twijfelen, dat zij van middag zeer beangst was. Het halssnoer zou haar in verzoeking, hebben gebracht. Was zij het, die zich in de duisternis over Ann Upcott heeft gebogen? (iv) Ann Upcott. Door bemiddeling van Boris Waberski en onder twijfelachtige omstandigheden, is zijin Maison Grenelle in huis gekomen. Zij is arm. een gesalarieerde gezelschapsjuffrouw en een paarlen halssnoer is een vermogen waard. In den nacht van den dood van Mevrouw Harlowe was zij thuis. Zij zeide Gaston, dat hij dien avond de lichten vroeg kon uitdraaien en Inmiddels verscheen ook de witbestoven Herr Backermeister met z'n zoon, eveneens barrevoets, en begonnen een bord soep te eten, dat op een vrij gemaakt hoekje tusscbcn de uien, meel en verdere ingrediënten was klaar gezel. Het gezelschap werd voltalligd door de dochter, die haar toilet kwam voltooien en ons vertelde over haar „Herz aller- liebste", die momenteel „leidergottes" een spijsver teringsziekte had. Een en ander maakte den maal tijd meer vermakelijk dan appetijtelijk; en toch was het, door de hartelijkheid van de menschen, prettig. De terugweg moest te voet worden afgelegd, waar aan ik na de opgedane ervaring ook de voorkeur gaf Het eerste feest dat ik hier meemaakte, was het probeeren van de brandspuit, waarbij de feestelijk heid alleen aan de zijde der toeschouwers was, want het feit' dat een inspecteur uit de stad alles zou ko men controleeren, maakte dc betreffende brand weerlieden merkbaar nerveus. Regel is hier, dat uit ieder huis minstens 1 mannelijke persoon zich bij de vrijwillige brandweer aansluit. Daarnaar berekend zouden pl.nï. 40 mannen voor de „Prüfung" hebben moeten aantreden; er hadden zich echter slechts een 'twintigtal vereenigd onder het commando van buur man Neumann, die als teeken zijner waardigheid een rood koord met een fluit er aan en een sabel droeg. De gewone brandweerlieden waren, behalve door hun helm, nog door een uniformjas van ordi naire stervelingen te onderscheiden. Voor een uni formbroek was tot nu toe de kas niet toereikend ge weest; maar daarop wordt in geval van gevaar immers ook. niet gelet. Toen de inspecteur was gearri veerd, moest de afdeeling in het gelid komen, wat wel eenige moeilijkheden met zich bracht, doordat boer Neumann het commandeeren, en zijn man schappen het gehoorzamen niet gewend zijn. Wan neer evenwel een bevel niet precies werd begrepen, wees hij eenvoudig met den vinger aan waar een ieder moest staan of geleidde ze gemoedelijk aan den schouder naar de bestemde plaats. De inspectie zelf verliep niet geheel zonder op- en aanmerkingen. Reeds hij de eerste 3 mannen, die allen een tros touw om den schouder hadden, bleek een muscaton niet te functionneeren; de 4 volgende hadden geen leeren ceintuurs om hun jas. De inspecteur staarde een oogenblik naar de gordellooze buiken en vroeg loen verwijtend: „Wat. is dat nu, kameraden?" De kameraden keken zelf ook eens, maar schenen het geval ook niet te begrijpen. Eén der mannen uit het 2c gelid, die allen over de schouders van hun colle ga's in de-eerste rij kijkend de inspectie van het le gelid meebeleefden, deélden mede, dat het kwam, omdat ze zelf die ceintuurs moesten koopen, waarna de Inspecteur „hmm" zei en verder ging naar den man met' een groen kruis op z'n mouw, die nog niet voldoende piet.de-waarde van den inhoud zijner mi- niatuur-verbandkist op de hoogte bleek en zenuw achtig eén p.aarrolien verbandlinnen in. liet onste riele gras'liet vallen. De 2e rij was inmiddels met 1 persoon vermeerderd, doordat een kleine jongen met de mededeeling: „dies ies mei Vati", een hrand- weermari aan de broekspijpen was gaan hangen. Na de inspectie volgde een kort. mondeling examen, waarbij de inspecteur vrijwel de eenige was, die isprak en" wel over; waar men een uniform behoort te bewaren; dat men bij aankomst op een brand niet moet beginnen met blusschen, zooals ik altijd met m'n domme leekenverstand heb gemeend, maar met kijken, waar de brand is; verder nog over aan sprakelijkheid van derden in allerlei omslachtige ge vallen en over zuig-duw-trek-pompinstallaties en dergelijke. Met wezenlooze gezichten stonden de brandweerhelden alles aan te hooren. het hoofd dooi den'zwaren helm een weinig tusschen de schouders gedrukt, de armen slap langs het lichaam. Met het toepasselijke citaat van Goethe: „Edel sei der Mensch, hilfreich und gut", hetgeen van de zijde van de „Feuerwehr" voor kennisgeving werd aangeno men, werd dit deel van het programma besloten en ging men over tot het practische gedeelte: het exer- ceeren. Wel is waar ging dit niet geheel feilloos, maar een duw of een wenk van Neumann bracht ieder waar hij wezen moest. Evenwel, dit was vol gens dén inspecteur juist heelemaal verkeerd, want dan viel het juist op, dat er fouten gemaakt werden welke anders de „Offentlichkeit" zeker zouden ont gaan. Ik schaarde me bescheiden aan de zijde der „Offentlichkeit" maar moet zeggen, dat me toch enkele verkeerde manoeuvres waren opgevallen. Wanneer bijvoorbeeld wordt gecommandeerd „linksom" en de manschappen staan beurtelings met de ruggen en met de neuzen tegen elkaar, dan moet er toch iets niet kloppen. Nadat tenslotte nog een onzichtbare brand met droog water was gebluscht, was het feest afgeloopen. om 's avonds in 't café „de Pyramide" onder 't genot van een kan bier nog eens te worden besproken. Maar daaraan heb ik niet meegedaan. M. T. B. Naar aanleiding van de in Spanje uit gebroken opstand schrijft onze corres pondent: Deze opstand komt zeker niet als een bom uit de lucht vallen. Zelfs niét voor hen, die geneigd zijn, spanningen en incidenten in het politieke leven van een. natie te onderschatten. Een burgeroorlog zooals thans in Spanje woedt, is slechts mogelijk, indien-de autoriteit van den staat zoo verzwakt is, dat zelfs .de organen, die met het bewaren van de órde en veiligheid zijn belast, in een toestand van verwording geraken. Niemand waagt te beweren, dat de moordenaars van Calvo Sotelo gewone burgers zijn geweest, die de politie- uniform slechts aangetrokken hadden, om hun mis daad ongehindèicï 'ieh* tii-tv'oer 'kunnen brengen Het tegendeel is bewezen. Dc leider der Spaansche; monarchisten werd door communistische politie ambtenaren om het leven gebracht. Weliswaar heeft de regeering daarna strenge maatregelen voor de toekomst aangekondigd, maar, naar nu gebleken is, was het reeds te laat, om het vertrouwen in de lei ding van de regeering te herstellen. Monarchistische en fascistische elementen, ziende, dat de regeerïng niet meer in staat was hun leven te beschermen, hebben thans zelf naar de wapenen gegrepen. Wie draagt de schuld? Dc huidige burgeroorlog,een gevolg van de aan anarchie grenzende toestanden in het land, is in de eerste plaats te wijten aan de dubbelzinnige houding van de socialistische partij. In Spanje gevoelen de marxisten zich slechts in zooverre aan het kabinet gebonden, als dit aan hun wenschen gevolg geeft. Daarom kon de regeering ondanks het uithangbord van liet Volksfront nimmer een werkelijke autoriteit geldend maken. „De regeering biedt naar buiten den indruk van volkomen normaliteit, terwijl alle overi ge staatsorganen en -instellingen, ja het geheele Spaansche leven, de belichaming van onorde, recht loosheid en den chaos zijn". Met deze scherpe naar bed gaan. Zij kon Waberski gemakkelijk hebben binnengelaten, en het halssnoer tot loon voor haar medeplichtigheid hebben ontvangen. Het verhaal, dat zij ons in den tuin deed. kan de geschiedenis van het gebeurde zijn geweest met. eenige wijziging. Zij kan degene zijn ge weest, die gefluisterd heeft „zoo is het genoeg" Zij kan het gefluisterd hebben tot Waberski. Haar betrekking tot Waberski was nauw ge noeg. om dezen te doen rekenen op den steun van Ann Upcott. toen hij Betty beschuldigde. (v) Waberski. Hij is een schavuit een auasichanteur. Hij was hard verlegen om geld en verwachtte een bom duiten van mevrouw Harlowe. Hij kan Ann Upcott in huis gebracht hebben, toen hij reeds plannen tot moord in zich om droeg. Toen alle voordeelen, die uit zijn misdrijf voor hem moesten voortvloeien, hem ontvielen, wordt Betty door hem van den moord beschul digd, met de bedoeling daar geld uit te kloppen. Zoodra hij wist dat het lijk van mevr. Harlowe was opgegraven en een schouwing had plaats gehad, haalde hij bakzeil. Indien hij van den pijl gebruik gemaakt had. moest het bekend zijn ge weest. dat geen sporen van vergif zouden wor den aangetroffen. Hij wist van Jean Cladel het een en ander af en werd volgens zijn eigen bekentenis in de "Bue Gambetta, in de nabijheid van diens winkel aan getroffen. Mogelijk had hij zelf een bezoek bij Cladel afgelegd, om dezen voor het oplossen van Sporanthus te betalen. woorden lfeeft Calvo Sótelo, kort vóórdat hij ver moord werd, de situatie in Spanje gekenschetst. Maar ook Barrio kwam kort voordat de monarchis tische opstand uitbrak, tot een dergelijke conclusie: „De toestand is zoo .ernstig, dat de toekomst zich niet laat overzien. Indien de organen van den staat niet werken,- zooals zij behooren te werken, zal het moei lijk zijn, onverantwoordelijke elementen te verhinde ren hun wandaden in Spanje te bedrijven." Dictatuur van links of van rechts. Deze uitlating van Barrio, die immers geen tegen stander van het huidige regime, doch een zeer be slist linksgeoriënteerd politicus is, treft de kern der dingen. Hoe moeten de opgehitste massa's terugkec- ren naar ordef indien zij zich dagelijks van de zwak heid van dé regeering kunnen overtuigen, ja erger nog, indien zij zien, dal staatsorganen zelf tot ter reur overgaan? En is het dan verwonderlijk, dat onder deze omstandigheden uiterst rechts, dus de fascisten en monarchisten, zijn toevlucht in een op stand zoekt? Radicaliseering kan zich nu eenmaal niet tot een zijde beperken. tDe mogelijke gevolgen^ van. den huldigen burger oorlog liggen voör de hand. Dat de monarchisten kans zouden zien, het bewind in Spanje tot zich te trekken, gelooft niemand, Daarvoor is de monarchis tische idee in Spanje te weinig populair. Met meer of minder moeite zal het de regeering dus wel ge lukken den opstand van de monarchisten te onder drukken, zelfs indien deze den steun krijgen van meer gematigde elementen, die ten koste van alles een eind aan de terreur van uiterst links willen ma ken. Daarna zijn er twee mogelijkheden: óf het ge lukt den radicalen, den door communistische en anarchistische elementen opgehitste massa's zich van de regeering meester te maken; dan zou Spanje in een avontuur gestort worden, waarvan de gevol gen niet zijn te overzien. Of de regeering gaat alsnog flink optreden en met behulp van den staat van be leg, de gendarmerie en het leger de orde in het land herstellen; dat zou gelijk staan met de dictatuur. Maar hoe dit ook zij, de toekomst van Spanje is dreigend en onzeker en het valt moeilijk, aan d© derde mogelijkheid te gelooven: dat overeenkomstig het Spaansche volkskarakter op de revolutionaire improvisaties weer een tijd van lethargie (doffe on verschilligheid) zal volgen. (Auteursrecht (V.P.B.) (Nadruk verboden). TEGEN Doch bij ontstentenis van eenig spoor van ver srif in de overblijfselen van de gestorven vrouw is moeilijk na te gaan. hoe de misdadiger voor het gerecht kan worden gebracht tenzii door a) een bekentenis. b) het begaan van een misdrijf van den zelfden aard. De theorie van Hanaud dus een maal een giftmenger altijd een giftmenger. Het verhaal van Ann Upcott kan geheel of gedeeltelijk valsch zijn. Zij wist, dat de slaap kamervan Mevrouw Harlowe geopend en onder zocht zou worden Indien zij evenzeer wist, dat het parelen halssnoer verdwenen was, moet zii tot het inzicht zijn gekomen, dat het voor haar raadzaam zou zijn, het een of andere verhaal op te disschen, vóór deze verdwijning werd ontdekt, ten einde zoodoende de ver denking, van zich af te wentelen. Het is mogelijk, dat de vermissing in geener lei verband staat met den moord, zoo er van moord sprake is. (i) Al deze kunnen tot hun voordeel op ver scheidene dienstjaren wijzen. Het is niet aanne melijk, dat een van hen voldoende van de ver handeling over Sponranthus Lipidus zou heb ben begrepen om daarvan gebruik te maken Zoo een van de bedienden de hand in het geval heeft gehad, kan het alleen zijn geweest als middl of werktuig handelende op aanwijzing van een ander. Niemand verdenkt haar. Zij heeft uitmunten de getuigschriften.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1936 | | pagina 5