Leon Blum
en de vrijheid
der pers
Reorganisatie Duitsch
regeeringssysteem
Dantzig protesteert
SUNLIGHT ZEEP
Egyptisch schip gekenterd
Broer van Generaal Franco
bezoekt Italië
Nogmaals groote rede van
Mussolini te wachten
De
arrestaties
Rusland
m
Vrijdag 13 November 1936
Tweede blad
De beteekenis van het Havas-
monopolie. Paul Faure's attaque
en haar weerklank.
(Bijzondere correspondentie).
Parijs, November '36.
Voor een in Parijs wonend journalist is
het op het oogenblik zeer moeilijk, voortdu
rend op de hoogte te blijven: op allerlei ge
bieden gebeuren er dagelijks zooveel dingen,
dat het vrijwel onmogelijk is deze onmiddel
lijk naar den graad hunner beteekenis te
beoordeelen.
LEON BLUM
Zoo kwam het, dat een zeer symptoma
tische gebeurtenis op het gebied der perspo-
litiek in de Fransche bladen wel genoemd,
maar nauwelijks gecommenteerd werd, een
yerzuim, dat mogelijk ook nog andere oor
zaken zou kunnen hebben dan gebrek aan
plaatsruimte. Met het aftreden van een van
de leiders van het persagentschap Havas,
Guimier, die tegelijkertijd eigenaar van den
„Journal" is, heeft de regeering-Blum den
eersten stap gezet op den weg naar de ver
vulling van haar persprogramma, waarin
gezegd wordt, dat de Fransche pers geheel
moet worden hervormd. Guimier heeft lang
geweigerd, aan het verlangen van de regee
ring gehoor te geven en heeft thans van zijn
aftreden een verklaring gegeven in een open
brief, die zeer scherp van toon is en in de
geheele Fransche pers is verschenen. Intus-
schen Blum is overwinnaar gebleven en heeft
zijn genoegdoening daarover niet onder
stoelen of banken gestoken.
Om echter te kunnen begrijpen, wat het
aftreden van Guimier het eerste ingrij
pen van den staat in de belangen van Havas
- beteekent moet men weten, wat Havas
is en hoe dit persagentschap aan zijn alles
overheerschende positie in de Fransche pers
kwam. Eerst indien men dit weet, zal het
duidelijk zijn, waarom zoovele menschen, die
geen aanhangers van Blum zijn, desondanks
een hervorming van de Fransche pers voor
noodzakelijk houden.
Het ontstaan van Havas.
Het Havas-agentschap werd meer dan hon
derd jaar geleden, in 1835, door Charles Ha
vas gesticht. Men begon als een klein ver
taalbureau; thans heeft men 300 man per
soneel en een schitterend kantoorgebouw op
de Place de la Bourse.
Nu komt het er voor een nieuwsberichten
agentschap voor alles op aan, zich een
monopolie te verschaffen. Dat is Havas
reeds omstreeks 1850 gelukt, toen het naar
bijna alle hoofdsteden van de wereld eigen
correspondenten zond, zoodat men met hun
hulp een eigen nieuwsberichten-dienst kon
opbouwen. Tot. op dat oogenblik was alles
goed. Maar toen gebeurde er in het jaar
1856 iets, wat Havas een geheel ander karak
ter gaf en al spoedig de oorzaak werd van
felle critiek en scherpe aanvallen, die op het
oogenblik hun culminatiepunt bereikt schij
nen te hebben. In 1856 fusioneerde Havas
zich namelijk met het advertentiebureau
Bullier en van toen af tot op den huidigen
dag gaf het niet slechts nieuwsberichten,
maar ook en dat is het beslissende in
steeds sterker mate advertentie-opdrachten
aan de pers. Langzamerhand verkreeg Ha-
yas ook op dit gebied een monopolie.
Een eigenaardige combinatie.
Nu is het bekend, dat er geen courant ter
wereld van abonnees kan leven. Bijna ieder
blad is op de advertenties aangewezen. Men
kan zich dus gemakkelijk voorstellen, dat
een agentschap, dat een advertentie-mono
polie in handen heeft, inderdaad de pers van
het desbetreffende land beheerscht.
Nu is het theoretisch denkbaar, dat
agentschap, dat zoowel een nieuwsberichten
als een advertentiemonopolie bezit, deze ge
heel op zichzelf staande gebieden scherp
gescheiden houdt. Maar juist op dit punt
begint de critiek tegen Havas, en zulks ten
deele met recht. Eerstens heeft Havas, daar
slechts dit bureau de belangrijke adverten
tie-opdrachten kan geven, het absolute
nieuwsberichtenmonopolie tot op den hui
digen dag in stand kunnen houden, want om
advertenties te krijgen, moet men zich eerst
op de nieuwsberichtendienst abonneeren.
Maar dat is slechts een zijde van het pro
bleem. Met behulp van het advertentiemo
nopolie kan Havas namelijk ook een directen
invloed op de politieke houding van de pers
uitoefenen, het kan bladen, wier radicale
richting hem niet past, uithongeren en door
het weigeren van advertenties op de knieën
dwingen. Havas kan ten derde, om aan zijn
advertentie-afdeeling meer te verdienen, door
zijn nieuwsberichtendienst berichten in de
pers lanceeren, die b.v. de adverteerders
dwingen, meer te adverteeren.
Vierdens echter en hier is het punt,
waar de regeering ingrijpt is Havas een
officieus nieuwsagentschap, dat verplicht is
alle semi-officieele berichten te brengen,
waarvoor het door den staat gesubsidieerd
wordt. In het jaar 1931 b.v. bedroeg de sub
sidie aan Havas niet minder dan 36 millioen
francs. Met het oog op dit feit, moest Havas
een voorbeeld van objectiviteit en neutrali
teit zijn, maar ook dat is niet waar. De Raad
van Beheer bestaat uit persoonlijkheden,
wier meeningen absoluut niet conform zijn
met die van de reegering. Guimier b.v. on
dernam in zijn Journal heftige aanvallen op
Blum, terwijl hij anderzijds, n.1. als direc
teur van Havas, een deel van de regeerings-
subsidie in zijn zak stak.
Paul Faure's rede.
Ook de vrijheid der pers heeft haar gren-,
zen; in Frankrijk echter niet. Tot op het
oogenblik zijn de eigenaars van de meeste
jroote bladen van het land niet slechts aan
iet publiek maar dikwijls ook aan de regee
ring onbekend, ja, het is zelfs niet eens ge
oorloofd een onderzoek naar de namen van
de eigenaars van een courant in te stellen.
Er bestaat practisch geen democratische
controle over dezen zoo belangrijken tak
van het openbare leven en men weet uit de
groote schandaal-processen Madame Ha-
nau, Stavisky, e.a. hoe gemakkelijk het
gewieksten zakenlui gevallen is zich couran
ten in Frankrijk te koopen en de openbare
meening óp hoogst verwerpelijke wijze te
beïnvloeden. Achteraf was het dan te laat.
Dat is het ook, waartegen minister Paul
Faure kortgeleden in een rede voor zijn so
cialistische partijgenooten van leer trok, zij
het op een wat al te generaliseerende wijze.
Ook de pers in Frankrijk is noch zoo goed,
als zij zelf gelooft en zegt en noch zoo slecht
en corrupt, al haar tegenstanders beweren.
In zooverre kan men het met het syndicaat
van Parijsche bladen eens zijn, dat in een
resolutie tegen de generaliseering van Faure
protesteerde en het behoud van de vrijheid
der pers als een oeroude traditie van Frank
rijk eischte.
De plannen van de regeering hebben intus-
schen niet ten doel, dat, wat men werkelijk
de vrijheid der pers noemt, namelijk het
recht, vrij zijn meening te uiten, te onder
drukken. Bijna nergens worden de vrijheid
van meeningsuiting zoo weinig hindernis in
weg gelegd als in Frankrijk. Des te recht
vaardiger schijnt het streven, er voor te wa
ken, dat deze vrijheid niet ontaardt in een
toestand, waarin de meeningsuiting niet
meer vrij, doch gekocht is. Minstens moet
men in de toekomst weten, wie de koopers
van de meeningen zijn.
(V.P.B.)
Voor-mobilisatie van het geheele
volk. Algeheele wijziging in
de regeering?
Madame Tabouis schrijft in „rOeuvre". dat
over eenigen tijd de regeering in Duitsch-
land geheel gewijzigd zal worden op zoo
danige wijze, dat alle actie van het Rijk
onderworpen zal zijn aan het militair ge
zag.
Het ontwerp van deze wijziging zou als
volgt luiden:
Hitier verheft zich meer boven de
details van de uitoefening van het
gezag. Hij zal zich meer onzichtbaar
maken en meer op zijn villa in
Berchtesgaden vertoeven. Wel zal
hij kanselier blijven, doch de macht
wordt uitgeoefend door een vice-
kanselier, Goering.
Goering zou voorzitter worden van een
directorium, bestaande uit drie personen,
n.1. von Ribbentrop, Keppler en een derde,
welke nog niet bekend is.
De Rijksdag zou ontbonden worden en
vervangen door een Senaat, bestaande uit
200 door den Fuehrer benoemde leden.
Tenslotte zouden de prefecten meer di
rect aan het militair commando worden
verbonden
Op deze wijze zou de Fuehrer alle macht
onder zijn geestelijke leiding houden en
deze organisatie staat gelijk met de voor
mobilisatie van de hulpbronnen van een
geheel volk tot één geweldige poging.
De Duitsche industrieelen zouden zich
over deze maatregelen verontrusten, want
zij weten zeer wel, dat de instrieën welke
niet tot den oorlog voorbereiden, ond^ drukt
zullen worden.
Wegens aanvallen der Poolsche
Officieel wordt medegedeeld, dat de Dant-
ziger regeering gisteren bij de diplomatieke
vertegenwoordiging van Polen geprotes
teerd heeft naar aanleiding van bepaalde
voorvallen, die de laatste dagen in Polen en
Dantzig hebben plaats gehad. De vertegen
woordiger van de Dantziger regeering heeft
daarbij gewezen op de „scherpe en onge
motiveerde aanvallen der Poolsche pers
naar aanleiding van deze gebeurtenissen."
De diplomatieke vertegenwoordiging van
Polen werd verzocht, al haar invloed te
willen aanwenden, opdat dergelijke onaan
gename gevallen, die de betrekking tus-
schen Dantzig en Polen ernstig zouden
benadeelen, in de toekomst niet meer voor
komen. Tegelijkertijd werd het antwoord
van den senaat op het Poolsche protest
met betrekking tot de kwestie der arbeids
bemiddeling overhandigd.
ENGELAND ZAL DE DAVIS-CUP TOT
HET UITERSTE VERDEDIGEN.
Perry waarschuwt.
In tegenstelling met uitlatingen van an
dere autoriteiten op tennis-gebied heeft
Perry, de fonkelnieuwe beroepsspeler, ge
waarschuwd tegen te groot optimisme be
treffende het verliezen van de Davis-cup
voor Engeland. Zijn uittreden uit het ama
teurisme en dus uit de Engelsche Davis-
cupploeg beteekent niet, dat Engeland het
volgend jaar de Davis-cup zonder strijd
eventueel aan een ander zal moeten af
staan. „Nu ik weg ben, zijn er verschillende
andere spelers, die hun kans zullen waar
nemen en zij zouden de wereld wel eens
een verrassing kunnen bereiden", verklaar
de Perry.
De Wimbledon-kampioen vertelde ook,
dat hij binnenkort „trachten zou een ten-
nis-film te maken."
Miss Helen Jacobs, de Amerikaansche
en Wimbledonkampioene is met de „Aqui-
tania" naar Engeland vertrokken. Gevraagd
naar haar meening omtrent het overgaan
van Perry naar het professionalisme, zeide
zij: ,Ik vind het fijn, en ik hoop, dat Fred
veel succes zal hebben. Ik zou alleen graag
eenige partijen van hem tegen Vines willen
zien."
ZATERDAG 14 NOVEMBER.
HILVERSUM H
Orkest Concerten
Rott. Philh. Orkest
VARA
Nieuwsberichten A.N.P.
Gramofoonmuziek
Lichte Muze
Nenytobal VARA
Godsdienstige Uitz.
Morgenwijding
VPRO
Orgelbespelingen
Voor de jeugd
Wielewaal VARA
Causerie over Lucht
vaart VARA
Esperanto VARA
Literaire causerie
VARA
Veluwsche Uitzending
VARA
Bijbelvert. VPRO
8.00
10.20
12.00
2.00
8.03
10.15
9.15
11.55
r)
O
bil
HILVERSUM I
V
eb
13
J3
•O
O
i
Orkest -co-:cer'.en
KRO-orkest
1.20
2.30
4.05
Nieuwsberichten A.N.P.
Gramofoonmuziek
8.00
1.00
10.00
4.45
6.15
Lichte Muze
KRO-Melodisten
12.55
KRO-Melodisten
KRO-Melodisten
Godsdienstige Uitz.
Halfuurtje
11.30
Voor de jeugd
Voor de rijpere jeugd
2.00
Kinderuur
3.05
KRO-nachtegaaltjes
5.45
Diversen
Esp eranto-nieu ws
5.30
Journ. weekoverzicht
Kath. RVU
Actueele Aetherflitsen
Filmpraatje
8.00
10.30
6.45
8.30
9.45
10.35
8.45
10.00
6.20
7.15
7.35
10.15
Wie twee dikkere stukken Sunlight Zeep in eett
origineel pak voor 10 ets. kan kopen, behoeft
geen zepen van twijfelachtige herkomst meer te
gebruiken, Sunlight Zeep, het van ouds bekende
standaardmerk, is zwaarder in gewicht en toch
nog verlaagd in prijs. Dit is een voordeel, dat
geen enkele huisvrouw zich in deze tijd mag laten
ontgaan. En de bekende geschenkenbons blijven,
als steeds, op elk 10 ets. pak gehandhaafd. Voortaan
niet anders meer dan
S t9-092 H
14 personen omgekomen.
Volgens een bericht uit Egypte is
in de nabijheid van de haven van
Alexandrië een Egyptisch vracht
schip gekenterd en gezonken.
Slechts één passagier kon door
visschers worden gered. De overige
14 opvarenden verdronken.
DE BRITSCHE KONING INSPECTEERT
DE „HOME-FLEET."
Koning Eduard heeft gisteren voor het
eerst als souverein de thuisvloot geïnspec
teerd. Den koning viel in tweeërlei beteeke
nis een stormachtige ontvangst ten deel,
niet alleen namelijk van de zijde der be
volking en zeelieden, doch ook van de zijde
der elementen. Ondanks den storm ge
schiedde de inspectie echter geheel volgens
programma.
„Spanje zal geen monarchie
worden."
Omtrent het bezoek van Majoor Ramon
Franco aan Italië deelt Havas nog mede,
dat de majoor gisterochtend met zijn echt-
genoote en dochter aan boord van het s.s.
„Vulcania" te Napels aankwam.
Hij verklaarde aan de pers o.a. dat restau
ratie in Spanje niet noodig was. De mo
narchie had steeds tweedracht opgewekt.
Hij voegde hieraan toe, dat de „nationale
regeering" eerst een militair karakter zal
dragen en vervolgens volgens een corpo
ratief systeem zal worden georganiseerd,
zooals in Italië.
Op de vraag naar het doel van zijn reis
naar Italië antwoordde Franco: Uw
vraag is zeer indiscreet. Wij zijn in oorlog
en we kunnen niets naders zeggen, noch
omtrent onze gedragslijn, noch omtrent ons
doel".
Tenslotte zeide hij nog, dat hij veertien
dagen in Italië zou blijven.
Groote fascistische Raad komt 18
November bijeen.
De groote fascistische Raad is voor 18
November bijeengeroepen.
Men verwacht in deze zitting belangrijke
mededeelingen van Mussolini over den inter
nationalen toestand en het standpunt van
Italië ten aanzien van de belangrijkste poli
tieke vraagstukken. Voorts zou Mussolini
nieuwe mededeelingen doen omtrent den
stand der militaire voorbereidingen van
Italië.
OUDE MUNTEN IN ESTLAND
GEVONDEN.
Nabij Antala in Estland heeft men I
Arabische en Byzanthijnsche munten uit
de 10e eeuw, en verschillende munten uit
de 12e eeuw gevonden, hetgeen de hypo
these bevestigt, dat Noord-Rusland door
een grooten karavaansweg met het Oosten
verbonden is geweest.
DUITSCHE AMBASSADEUR BIJ HIROTA.
De Duitsche ambassadeur, von Dirksen,
die zoo juist uit Berlijn te Tokio is terug
gekeerd heeft een bezoek gebracht aan Mi
nister-president Hirota en aan den Minis
ter van Buitenlandsche Zaken, Arita.
Omtrent den aard der gevoerde bespre
kingen h niets bekend geworden.
Vijf Duitschers gearresteerd we
gens spionnage en sabotage.
Parijs, 12 November. De „Petit Parisien*
verneemt uit particulieren bron, dat onder
de arrestanten te Moskou zich ook de be
kende Duitsche politicus Otto Hoetsch be
vindt. Tot nu toe werd deze beschouwd als
een van de grootste voorvechters van de
Duitsch-Russische toenadering.
De ,Matin" verneemt, dat de Sovjet-auto
riteiten voornemens zijn de arrestanten te
vervolgen wegens spionnage en sabotage
voor rekening van een mogendheid in Cen
traal Europa.
De Duitsche ambassadeur te Moskou heeft
op het Kremlin inlichtingen gevraagd over
de arrestatie van vijf Duitsche onderdanen
en hem werd geantwoord, dat zij de leiders
waren van een spionnagecentrale met ver-,
scheidene vertakkingen.
De „Echo de Paris" noemt de natcven van
de arrestanten: Timit, de directeur van een
Russisch bijkantoor van eeniiïrma in schoon
heidsartikelen te Dresder» (Leo-werken-Red.)t
verder Henninghous, Uoldschmidt, Nieder-
maus en Oberberg.
Ook Professor Piccard's broeder
construeert een stratosfeerballon
New York, November 1936 (VPB),
De Amerikaansche professor Jean
Piccard neemt op het oogenblik
proeven met onbemande stratos.
feerbalonnen.
Van de beide broeders Piccard is professor
August Piccard door zijn stratosfeertochten
beroemd geworden. Maar ook zijn broeder
Jean, die op het oogenblik hoogleeraar aan
de universiteit van Minnesota is, werkt sinds
langen tijd ijverig aan de oplossing van het
zelfde probleem. Hij heeft thans een geheel
nieuwe methode uitgedacht, om een onbe
mande stratosfeerballon te juister tijd naar
de aarde te laten terugkeeren. De eerste op
stijging van de nieuwe ballon zal reeds
dezer dagen plaatsvinden.
Piccard heeft over zijn uitvinding het een
en ander medegedeeld. Het was, meende hij,
een van de grootste moeilijkheden bij het
stratosfeeronderzoek, dat de onbemanden
ballons voortdurend stegen, totdat de zon
onderging. Eerst dan daalden zij en bereikten
meestal in den nacht de aarde weer. Na
tuurlijk was het dan moeilijk hen te vinden.
Dikwijls kwamen de balonnen ook zoo hard
op de aarde neer, dat alle instrumenten
vernield werden. Men moest er derhalve
naar streven, de ballonnen op een bepaalden
tijd te laten dalen. „Ik bereikte dit op de
volgende wijze", vertelt Piccard:
„Binnen in mijn ballon staat, een wekker
mechanisme. Zoodra deze wekker op den be
paalden tijd afloopt wordt er door middel
van een snoer een scherp mes in het ballon
omhulsel gestoken. Het waterstofgas kan nu
angzaam ontwijken, en daardoor gaat de
ballon dalen. Er blijft dan slechts de zorg
de dalende ballon te juister tijd op te mer
ken, zoodat zij min of meer kan worden
opgevangen en er niets beschadigd wordt
Professor Piccard's nieuwe ballon bezit
een doorsnede van 4.50 meter en kan 75 kilo
gram aan instrumenten mede naar boven
