Hoe het ongeluk gebeurde
Duitschland
Troonsafstand vrij zeker
wil koloniën
Naar bemiddeling
KIJKEN ii KOOPEN bj CLOECK
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
in den Spaanschen strijd
Successen der Basken
Buitenlandsch
Overzicht
ci'C'oiirtiiit
DONDERDAG 10 DECEMBER 1930. 80e Jaargang. No. 10135.
Uitgave der N.V. v.h. Trapman Co. Schagen.
De ramp van de „Lijster"
Geen technische
storingen.
De oorzaak van de ramp blijft
nog een groot raadsel
Officials op de plaats des on-
heils.
(Vervolg van pagina 1, Derde Blad.)
Londen. Gistermiddag hebben majoor
Cooper en kapitein David van het ministe
rie van luchtvaart met vliegtuigbestuurders
en officials van de K.L.M. het wrak van
den „Lijster" aan een onderzoek onder
worpen.
Toen de mist steeds dikker werd, hebben
ide deskundigen van zoeklichten gebruik
gemaakt. Het onderzoek gold in hoofdzaak
de motoren en den cockpit.
Het wrak zal in zijn positie blijven totdat
het definitief onderzocht zal zijn door de
luchtvaartdeskundigen, die heden uit N e-
de r 1 an d worden verwacht.
Vrees voor oplaaien van den
brand.
De vrees bestond, dat het vuur weer zou
oplaaien. De brandweer heeft derhalve in
den namiddag opnieuw water gegeven op
het wrak en het in puin gevallen huis.
Men gelooft, dat de heer en mevrouw
Kurt Hoene op de huwelijksreis waren.
Nog een mededeeling van een
ooggetuige.
Een' chauffeur, een der ooggetuigen, ver
klaarde, dat het vliegtuig het huis raakte
en dat toen een vlam uitschoot. Hij en eenige
bouwvakarbeiders snelden toe, doch zij wer
den door het vuur weerhouden. Zij probeer
den nochtans het toestel te bereiken, dat on
derstboven was terechtgekomen, doch dit
bleek onmogelijk. De hitte was zoo ontzet
tend, dat men een afstand van meer dan
dan 6 meter moest houden.
Geen technische storingen. -
Nog eenige mededeelingen van
den heer Plesman.
's-Gravenhage: Gisteravond om 9
uur heeft de directeur van de K.L.M., de heer
A. Plesman nog eenige mededeelingen ge
daan met betrekking tot den ramp van de
„Lijster".
De onder-directeur van onze Luchtvaart
maatschappij, de heer P. Guillonard, heeft
in den vooravond nog met Smirnoff gete
lefoneerd, die op de plaats des onheils, naar
men weet, een onderzoek instelt.
Gebleken is, volgens mededeeling van den
heer Plesman, dat de staart van het vlieg
tuig in aanraking met de schutting is ge
komen. Daarna raakte de machine een hoog
gelegen punt van een huis achter deze schut
ting, waardoor de Lijster nog meer uit zijn
vliegpositie is geraakt. De Douglas vloog ten-
Slotte nog tegen een telefoonpaal en een
ander huis op.
Het is Smirnoff's indruk, dat zich
geen technische storingen hebben
voorgedaan, die aanleiding zouden
kunnen geweest zijn om bij 1 starten
van de rechte baan af te wijken. De
oorzaak van deze ramp blijft nog een
zeer groot raadsel, aldus de heer
Plesman.
De piloot Hautzmeyer was buitengewoon
bekwaam, en bijgevolg volkomen in staat
een blindstart uit te voeren, zeide de heer
Plesman.
Hij kon niet zeggen of deze ramp even
tueel een wijziging in de blindstarttechniek
tengevolge zou hebben.
Tenslotte deelde de heer Plesman nog me
de, dat de toestand van den marconist Van
Bemmel zeer ernstig blijft. Zijn vader en dr.
Slotboom van de K.L.M. zijn gisteravond
naar Londen vertrokken. Ook een van de
heeren der N.V. Innemee en Zn., begrafenis
ondernemers, is naar Londen vertrokken om
de noodige maatregelen te treffen in verband
met het transport van de Nederlandsche
slachtoffers.
Het stoffelijk overschot van den werktuig
kundige Verkerk zal te Katwijk ter aarde
worden besteld.
De toestand van mej. Bongertman.
Londen: Bij informatie in het Purley-
hospitaal werd medegedeeld, dat mej. Bon
gertman ernstige brandwonden had opgeloo-
pen, hoewel haar toestand niet kritiek is.
Haar zenuwgestel heeft een ernstige schok
gekregen. Gister stond de hoofdverpleegster
niet toe, dat mej. Bongertman bezoek kreeg,
heden zal dat wellicht mogelijk zijn.
Ter plaatse van de ramp.
De Londensche corr. van de N.R.Crt. geeft
de volgende beschrijving van zijn bezoek
aan de plaats van ed ramp.
Een half uur geleden ben ik teruggekeerd
van de plaats, waar de ongelukkige Lijs
ter zijrc einde hoeft gevonden. Het is vijf
minuten rijden van het vliegveld, in een
straat van de rustige buitenwijk Purley.
Midden op den weg ligt daar een gekreu
kelde metalen vleugel, die klaarblijkelijk
tegen een telegraafpaal is afgeknapt.
De andere vleugel die aan de romp is blij
ven zitten, steekt omhoog uit een verkool
de massa verwrongen staal en aluminium
in het voortuintje van de dubbele villa,
waarin het toestel is terecht gekomen. Be
halve deze vleugels en een deel van het
landigstoestel is er van het vliegtuig vrijwel
niets meer te herkennen. Een van de 2
motoren ligt geheel los in den hoek van de
uitgebrande voorkamer van de linksche
villa. De andere kon ik nergens ontdekken.
Stoffeering en bagage zijn geheel door het
vuur verteerd. Alleen een picnickmandje
met lunchgerei, dat waarschijnlijk tot de
provisiekast heeft behoord, staat volko
men onbeschadigd en nog keurig ingepakt
temidden van een onbeschrijflijke verwoes
ting.
Het huis, waar het toestel tegenaan is ge
vlogen, is eveneens geheel verwoest. Een
groot gedeelte van het dak is er afgerukt
en de rest is uitgebrand. Ook de rechtsche
van de twee aaneengebouwde villa's is
zwaar beschadigd en het mag een won
der heeten, dat de inwoners geen letsel
hebben gekregen. Even gelukkig is het dat
de linksche villa toevallig onbewoond was.
Anders zouden er ongetwijfeld nog meer
dooden te betreuren zijn geweest.
De aanzienlijke beschadiging aan het dak
van het huis aan den overkant van de
straat toont duidelijk, welken weg het toe
stel in de laatste seconden heeft gevolgd. Het
is dwars over de straat komen aanvliegen,
heeft met zijn landingstoestel over 't dak v. h.
huis rechts aan den weg geraakt, is toen
met den rechtervleugel tegen een telegraaf
paal aan den overkant gebotst om zich
tenslotte recht in de leegstaande villa te
boren. De staart schijnt daarbij recht om
hoog te zijn gestoken en werd oogenblik-
kelijk een toren van vuur.
Hoe en wanneer mej. Bongertman zich
uit het toestel heeft gered is niet duidelijk,
volgens sommige avondbladen is zij een
oogenblik voor het toestel tegen de villa
te pletter sloeg en in brand vloog, er uit
gesprongen. „Ik weet niet hoe het gebeurd
is", zou zij hebben verklaard. „Wij waren
opgestegen, toen er plotseling een luide
knal was en dadelijk daarna storten wij
neer" Op het kantoor van de K.L.M. schrijft
men haar miraculeuze redding toe aan het
feit, dat zij geheel achterin het vliegtuig
was.
Wat de oorzaak van het ongeluk betreft
tast men nog in het duister. De overblijfse
len van het toestel zijn zoo verkoold en
verwrongen, dat een technisch onderzoek
wel niet veel resultaten op zal leveren. De
meest waarschijnlijke theorie schijnt nog te
zijn, dat een van de motoren direct na het
vertrek heeft geweigerd, tengevolge waar
van de goed werkende motor het toestel in
een te korte bocht omgetrokken zou heb
ben; daardoor zou het vliegtuig hoogte ver
loren hebben met het bekende ongelukkige
resultaat. Een vlieger van de K.L.M. -wiens
meening ik hierover vroeg, achtte deze ver
klaring echter twijfelachtig.
Te groote bevolkingsdichtheid.
Bij het eeuwfeest van het Aardrijkskundig
Genootschap heeft, naar D.N.B. seint, dr.
Schacht een rede gehouden, waarin hij o.m.
Duitschlands behoefte aan koloniën opnieuw
naar voren bracht.
Wij moeten steeds weer tot onze bevreem
ding constateeren, aldus Schacht, dat groote
deelen van het buitenland ons liefst als bui
tenstaanders, onbekwaam om te onderhande
len, willen voorstellen, maar dat zij zich
nooit de moeite geven, na te gaan, waar
eigenlijk deze, hun blijkbaar zoo vreemd lij
kende geestesgesteldheid van Duitschland
vandaan komt.
DR. SCHACHT
De reden is eenvoudig: Wij zijn een land,
dat op een tè geringe oppervlakte een tè
groote bevolking heeft en dit feit drukt op
ons als een berg.
Toen ik onlangs eens, vervolgde spreker,
met een buitenlandsch diplomaat te Berlijn
over dit feit sprak, adviseerde deze men-
schenvriend, dat het Duitsche volk dan zijn
geboorten zou dienen te verminderen.
De poging, een groot volk door aanhou
denden druk van huiten te doen verkom
meren, moet in de eerste plaats tot socialen
nood en onrust, en ten slotte tot een of an
dere explosie leiden.
Als het Duitsche rijk nog zijn
grenzen van vóór den oorlog had,
zou de positie van het Duitsche
volk wat de opvoeding betreft, niet
alleen gewaarborgd zijn, maar bo
vendien zou er een grootere op
brengst aan graan en aardappelen
mogelijk zijn, die ook den nood
aan voeder in Duitschland feitelijk
uit den weg zou ruimen. Van zelf
zou dan zooveel meer vet kunnen
worden geproduceerd, dat niet meer
zou behoeven gesproken te worden
van een noodtoestand op het gebied
van de voeding.
De Duitsche mensch kan aan den Duit-
schen bodem, waarover hij thans beschikt
niet de volledige voeding voor het Duit-
ENGELAND
De Koning ziet
niet af van zijn
huwelijksplannen
Heden wordt beslissing
verwacht
De troonsafstand van Edward
VIII wordt als zeker beschouwd,
hoewel de Koning nog op het al
lerlaatste oogenblik vóór de ope
ning van het parlement zijn hou
ding zal kunnen herzien.
Het wetsontwerp inzake den
troonsafstand is gereed.
Indien de Koning zijn besluit
niet herziet, zal het morgen bij het
Lagerhuis worden ingediend.
Alle voor de opvolging noodige
wetsontwerpen zijn reeds gereed,
hoewel men nog niet weet, wie de
opvolger zal zijn.
Betrouwbare bronnen melden dat Baldwin
in de kabinetszitting van gisteravond me
dedeelde, dat de Koning niet bereid was,
af te zien van zijn huwelijksplannen.
In parlementaire kringen is men dan
ook van meening, dat troonsafstand door
Edward VIII de eenige oplossing voor de
crisis is, waar het niet de bedoeling is,
de grondwet in eenig opzicht geweld aan te
doen. Men voegt hieraan echter toe, dat
alles ondergeschikt blijft aan de beslis
sing van den Koning, die, naar men ge
looft, hedenochtend zal vallen.
Maakt de Koning zich reisvaardig?
Kort na elf uur gisteravond heeft een
wagen, welke gebruikt wordt voor het
vervoer van bagage, fort Belvedère ver
laten. Het voertuig begaf zich met groote
snelheid in de richting van Londen.
De wagen was geheel met koffers gevuld.
Hertog van York zal vermoe
delijk opvolgen.
Ingeval Koning Edward zou besluiten
afstand van den troon te doen, zou, naar
de parlementaire redacteur van Reuter
mededeelt, de acte van troonsafstand, naar
men meent, direct worden geteekend en
zou de hertog van York als vermoedelijke
erfgenaam den Koning opvolgen.
Een wetgevende maatregel zal daartoe
worden vereischt.
Een zoodanig wetsontwerp zou nog he
den in het Lagerhuis kunnen worden in
gediend. De beraadslagingen er over zou
den morgen kunnen worden gehouden en
het wetsontwerp zou, indien noodig, door
beide huizen nog voor het einde der week
kunnen worden aangenomen.
Besprekingen in Downingstreet.
Havas meldt, dat Malcolm Macdonald
zich nanr Downingstreet heeft begeven,
waar ook Sir John Simon en Monckton
zijn aangekomen.
Monckton verliet. Downingstreet om tien
voor half twaalf. Malcolm Macdonald heeft
zich van Downingstreet naar het, ministerie
van koloniën begeven, waar even later sir
Thomas Inskip aankwam.
sche volk ontwringen. Duitschland heeft,
wat betreft de totale voorziening van de
industrie met grondstoffen, aan dezen bo
dem absoluut niet genoeg. Voldoende voor
zien zijn we alleen van kolen, kali en stik
stof. Een deels beperkte voorziening, deels
volledig gebrek bestaat ten aanzien van ij
zer en bijna alle onedele metalen, van aard
olie en fosfaten, wol, huiden, hout, rubber
en katoen. Daar Duitschland over geen
voorraad- of productieplaatsen voor deze
producten in het buitenland als eigen bezit
beschikt is het gedwongen zich in al deze
goederen door zijn buitenlandschen handel
te dekken.
Vóór den wereldoorlog had Duitschland
voor de toekomst zijner levensmiddelen
en grondstoffen-voorziening door het ver
krijgen van zijn Afrikaansche koloniën en
die in den Stillen Oceaan gezorgd.
Ik wil niet beweren, dat een bevredigende
regeling van het koloniale vraagstuk voor
alle grondstoffen van Duitschland met één
slag te voorschijn getooverd kan worden.
Wij zijn er verre van af, ons over te geven
aan illusies.
Schacht eindigde met vast te leggen dat
hij deze overwegingen niet uitsprak om er
„oorlogszuchtige revanche-gedachten uit af
te leiden". Heel mijn houding en mijn werk
zaamheid, aldus Schacht, hebben ten doel
een regeling van den Europeeschen toestand
door redelijke en vreedzame maatregelen".
Dringend beroep op de andere
leden der non-interventiecom-
missie.
Engeland en Frankrijk
willen een volksstemming
Het Fransche ministerie van buitenland-
sche zaken publiceert, gelijktijdig met het
Foreign office, een communiqué van dèn
volgenden inhoud:
De Britsche en Fransche regeeringen zijn
de vorige week overgegaan tot gedachten-
wisselingen ten aanzien van den toestand,
die ontstaan is door den langen duur van
den burgeroorlog in Spanje en ten aanzien
van de gevaren, welke deze toestand den
Europeeschen vrede doet loopen. Na te heb
ben vastgesteld, dat zij gelijke opvattingen
koesteren in dit opzicht, hebben zij op 4 De
cember door tusschenkomst van haar diplo
matieke vertegenwoordigers bij de regeerin
gen van Duitschland, Italië, Portugal en
Sovjet-Rusland deze regeeringen de vraag
gesteld zich wel bij haar te willen aansluiten
om uiting te geven aan haar absoluten wil
zich streng van iedere daad, direct of in
direct, te onthouden, welke op eenigerlei
wijze buitenlandsche interventies met zich
zou kunnen meebrengen, in het conflict en
om bijgevolg dringend aan haar vertegen
woordigers in het Comité te Londen alle
instructie te zenden met het oog op de or
ganisatie van een volstrekt doelmatige con
trole.
Langs denzelfden weg hebben zij tevens
de vier regeeringen gevraagd zich bij haar
aan te sluiten in een gevoel van mensche-
lijkheid, teneinde den gewapenden strijd tot
staan te brengen, welke zich in Spanje af
speelt, door een aanbod voor bemiddeling,
strekkende tot het in staat stellen van het
geheele land tot uiting geven aan den na-
tionalen wil.H
SPANJE
Bij Madrid geen wijziging in den
toestand.
Volgens uit Santander ontvangen berich
ten hebben de regeeringstroepen, die in dat
gebied opereerden, het dorp Espinisa de los
Monteros, een belangrijke stelling omsin
geld.
Zij vielen heftig aan en wisten het front
der opstandelingen te doorboren. Na zware
gevechten slaagden de regeeringstroepen er
tenslotte in het dorp Barcana nabij Espi-
nosa te bezetten, terwijl men verwacht, dat
ook laatstgenoemd dorp zich zal overgeven.
De hertog van Kent kwam even na acht
uur op Marlborough House aan. Dm tien
uur arriveerde daar een opvallend groote
auto,- waarin naar men gelooft, de Hertog
van York gezeten was.
Gaat de Koning naar Denemarken?
Het schijnt, dat vertegenwoordigers van
den Koning onderhandelingen hebben
aangeknoopt tot aankoop van een land
goed in Denemarken.
Bevestiging kon echter niet worden ver
kregen.
De strijd om de macht
in Spanje
DE INMENGING VAN DE COM
MUNISTISCHE EN FASCISTI
SCHE MOGENDHEDEN.
De strijd om Madrid is nog steeds niet be
slist en generaal Franco, de opstandelingen-
generaal, heeft zich wel vergist, toen hij
meende in een viertal dagen Madrid in bezit
te kunnen nemen. Aan beide kanten begint
men teekenen van vermoeidheid te toonen
en al duren de bombardementen van de
hoofdstad nog voort, ze zijn niet zoo veel
vuldig meer.
De verdedigers van de hoofdstad zijn er
inderdaad in geslaagd een verdediging te
organiseeren, die bestand bleek tegen de
troepen van den Fascistischen Franco. Die
organisatie van Madrid is niet van de ver
dedigers zelf, doch geïmporteerd uit het bui
tenland. Moskou heeft de mannen geleverd*
die de ongeorganiseerde bende van de re
geering, tot een defensieve groep heeft kun
nen vormen, welke naar moderne eischen,
tot weerstand in staat was. Rusland heeft
gezorgd voor zwaar geschut, voor jacht
vliegtuigen en bommenwerpers, noodig om
den aanval van Franco te kunnen afslaan.
Het verdere verloop van den strijd hangt
nu eigenlijk af van de houding van het bui
tenland. Ziet de non-interventie commissie
(ja, waarlijk, zij bestaat nog!) kans Rusland,
Portugal, Frankrijk, Italië en Duitschland
van verdere inmenging te onthouden, dan
kan de strijd misschien bijgelegd worden.
Maar wie gelooft daarin eigenlijk? Het is
een strijd om een communistische of fascis
tische staat in Spanje en de hartstochten in
de respectievelijke landen zijn te sterk, dan
dat men deze zou kunnen dwingen „neu
traal" het verder verloop aan te zien.
Het Fransche Kamerlid de Kerillis, heeft
zonder tegenspraak vhn Blum onthuld, dat
12000 Fransche communisten, aan de zijde
hunner Spaansche vrienden medevechten.
Maar er schijnt in het Zuiden van Spanje
ook een geregelde landing van Italiaansche
zwarthemden en Duitsche troepen in burger
plaats te hebben. En zoo spreekt het buiten
land dus nog steeds een hartig woordje mee
in de Spaansche geschiedenis.
Gelukkig kan thans hoop worden gekoe
sterd op een gunstige wending in deze bloe
dige en gevaarlijke situatie.
Engeland en Frankrijk hebben blijkens een
bericht in dit nummer het initiatief tot be
middeling genomen en naast een dringend
beroep op de andere staten der non-interven-
tie-commissie tot versterking van de niet-
inmengings-gedachte de weg gewezen om
tot een definitieve liquidatie van den broe
dermoord te komen.
Zij meenen dat een volksstemming de op
lossing zal kunnen brengen.
Laat ons hopen dat deze goedbedoelde
poging der Westersche democratiën succes
mag boeken.
Veel hoop kunnen we echter niet koesteren.
Tenzij de positie van Franco zoo zwak is,
dat de fascistische broeders aan welslagen
gaan twijfelen.
De opstandelingen verspreidden zich en zijn
in de bergen gevlucht.
Actie der vliegtuigen.
Uit Bilbao wordt gemeld, dat negen
vliegtuigen van de regeering Villa Real heb
ben gebombardeerd. Aanzienlijke schade
werd aangericht aan de versterkingen van
de opstandelingen. Jachtvliegtuigen van de
opstandelingen stegen op en een der regee-
ringsvliegtuigen werd neergeschoten.
In den middag vlogen zeven vliegtuigen
van de regeering over Vitoria; zeven vlieg
tuigen van de opstandelingen werden om-
laaggeschoten.
De opstandelingen vielen in den sector
Avala aan. De aanval werd afgeslagen.
Madrid gebombardeerd.
De rechtsche troepen, optrekkende uit
Torre Helmosa in den zuidelijken sector,
zijn opgerukt over een diepte van 15 K.M.,
zonder vijanden te ontmoeten. Aan de
verschillende fronten wordt door de artil
lerie vuur gegeven, zonder dat het tot ac
tieve operaties komt tengevolge van het
slechte weer. De nadruk moet echter ge
legd worden op het belangrijke bombar
dement, dat gisteren op Madrid gericht is
en wel op de wijken Arguelles en Rosales,
benevens op de Universiteitswijk. De lucht
strijdkrachten bleven werkeloos. Een Rus
sisch vliegtuig is vernield aan het Madri-
lcensche front. Een driemotorig toestel van
de lijn Cadiz-Rome is te Cadiz gearriveerd
met aan boord de vlieger Ramon Franco,
broer van Generaal Franco.
NOG GEEN NIEUWS VAN DEN VLIEGER
MERMOZ.
Gisterenmiddag om 6 uur, d.w.z. 55 uur na
het laatst ontvangen bericht, had men nog
steeds niets weer gehoord van den vlieger
Mermoz en zijn metgezellen. Het met behulp
van vliegtuigen, vrachtschepen en een aviso
ingesteld onderzoek heeft nog geen enkele
aanwijzing geleverd.
