Tsjang Kai Sjek weer
in vrijheid?
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Strijd om den
Maarschalk
Critiek op ex-Koning
Uitspraak te Chur
Krachtige
redevoering
van Eden
KIJKEN is KOOPEN ij CLOECK
Verdragen moeten
worden nagekomen
kunstkorrel;
BERTELS
Buitenlandsch
Overzicht
DINSDAG-15 DECEMBER 1936, 80e Jaargang. No, 10139.
Uitgave der N.V. v.h. Trapman Co. Schagen.
SIAN FOE UIT DE LUCHT GE
BOMBARDEERD. JAPAN
NEEMT MAATREGELEN.
Mogen wij de laatste, nog zeer vage, be
lichten gelooven, dan zijn de bordjes in
China verhangen en bevindt Tsjang-Kai-
sjek zich in vrijheid, terwijl zijn tegenstan
der Tsjang-Sjoe-liang thans gevangen zou
.worden gehouden.
Dit zou er op kunnen wijzen, dat zich een
contra-revolutie heeft voorgedaan, hetgeen
gezien de groote populariteit, welke Tsjang-
Kai-sjek geniet, zeer goed denbaar is.
Volgens latere berichten zou deze contra
revolutie staan onder leiding van Yang Hoe
Tsjen, den uitvoerder der pacificatie van
Sjensi. Yang Hoe Tsjen zou Tsjang Shoe
liang hebben overgehaald Tsjang Kai sjek
onder zijn hoede te plaatsen. Vervolgens zou
hij zijn aanhankelijkheid aan de regeering
van Nanking bekend hebben gemaakt en zou
den strijd hebben aangebonden met zijn troe
pen tegen die der opstandelingen. Negen re-
geeringsvliegtuigen hebben een vlucht ge
maakt boven Sianfoe om den troepen van
Yang Hoe Tsjen hulp te verleenen.
Maarschalk Tsjang-Kai-sjek zou reeds per
.vliegtuig op weg naar Nanking zijn.
In Shanghai heeft men het opzienbarende
nieuws van de invrijheidstelling van China's
dictator met groote reserve ontvangen. Men
verheelt zich daar niet dat allerlei tenden-
cieuze berichten worden gelanceerd, welke
later elke grond van waarheid blijken te
missen.
Intusschen is de hoop op een goede afloop
weer herleeft.
Het schijnt, dat de chef van den generalen
staf van Tsjang-Kai-sjek, Tsjen-Ta-soen, de
hand aan zichzelf heeft geslagen.
De autoriteiten te Shanghai houden even
wel staande, dat Tsjen Ta Sjoen gedood is,
toen de muiters de lijfwacht van Tsjang-Kai-
sjek overvielen.
In welingelichte Chineesche kringen te Pe
king wordt verklaard, dat de hoofdrol in
den opstand tegen Tsjang-Kai-sjek gespeeld
werd door den chef van de geheime kanse
larij van Tsjang-Hsoe-Liang, Li Tien Tsin.
Deze werd in 1927 gearresteerd onder ver
denking, betrekkingen onderhouden te heb
ben met het toenmalige Sovjet Russische ge
zantschap te Peking en voorts, voor de Kom
intern te hebben gewerkt.
Op bevel van Tsjang Hsoe Liang, den
zoon van den beroemden maarschalk Tsjang
Tso Lin fen bevelhebber van de Chineesche
Noord-Oostelijke armee, werd hij toentertijd
op vrije voeten gesteld.
Sedert dien heeft Li Tien Tsin steeds zeer
nauw met Tsjang ITsoe Liang samengewerkt.
Op meesterlijke wijze verstond hij het, zijn
communistische neigingen te verbergen, tot
dat het steeds verder oprukken van de Chi
neesche roode legerscharen, die in Noord-
China opereerden, een gunstige combinatie
schiep tot verwezenlijking van zijn commu
nistische plannen.
Hij trad met de leiders van de roode ar
meeën in contact en slaagde tenslotte zelfs
er in, Tsjang Hsoe Liang op de basis van een
gemeenschappelijke anti-Japansche politiek
tot samenwerking met de rooden te bewegen.
Luchtaanval der regeeringstroe-
pen.
Volgens een radio-bericht uit Tai Yoenn, de
hoofdstad van de provincie Sjansi, hebben de
troepen van de centrale regeering Toeng
Kwan aan den Loengha-spoorweg bezet.
Gistermiddag kwam het tot kleine gevech
ten met de strijdkrachten van Tsjang Hsoe
Liang, die westelijk van Toeng Kwan wor
den samengetrokken.
De gouverneur van Kansoe, de voornaam
ste medewerker van Tsjang Hsoe Liang, is
in Sian Foe aangekomen met belangrijke ver-
Sterkingen. De Nankingtroepen gaan voort
zich te concentreeren in het noorden van
Honan en volgens berichten uit Chineesche
bron zouden zij aarzelen, de opstandige troe
pen aan te vallen uit vrees, het leven van
Tsjang Kai sjek in gevaar te brengen.
Vliegers uit Nanking hebben een vlucht
boven Sian Foe gemaakt, waar zij belang
rijke luchtafweer gezien hebben.
Uit Tientsin wordt vernomen, dat de woord
voerder van de Japansche strijdkrachten in
Noord-China heeft verklaard, dat deze den
toestand in Sjansi van zeer nabij zullen blij
ven volgen.
Welingelichte kringen ramen, dat Tsjang
Hsoe Liang beschikt over vijftig duizend
man, zonder rekening te houden met de
communistische versterkingen. Deze troepen
zouden evenwel over onvoldoende bewape
ning beschikken.
Volgens de laatste alhier binnengekomen
berichten zijn bombardementsvliegtuigen
van de centrale regeering begonnen, Sian
Foe met bommen te bestrooien, Het spoor
wegstation van Sian Foe zou reeds in vlam
men staan. v
Volgens betrouwbare berichten hebben
omvangrijke afdeelingen van de armee van
Tsjang Hsoe Liang geweigerd, nog langer
aan de muiterij deel te nemen.
Tusschen troepenafdeelingen van Liang
zou het reeds tot bloedige botsingen zijn ge
komen.
Japan neemt maatregelen.
De Japansche minister van marine, Na-
gano, heeft vice-admiraal Hasegawa, den
commandant van het derde eskader, dat in
de Chineesche wateren ligt, opdracht gege
ven, maatregelen te treffen, ter bescherming
van het leven en den eigendom der Japan
ners in China in verband met de mogelijk
heid, dat het optreden van Tsjang Hsoe
Liang geheel China in een toestand van
verwarring zou kunnen brengen.
Germaansch christendom
De extremisrtische elementen onder de
„Duitsche christenen" hebben een „Bond
voor Germaansch christendom" gesticht
onder leiding van Hossenfelder, oud-bis
schop van Berlijn.
De bond, welks opvattingen die van dr.
Arthus Dinter naderen, beweert het Chris
tendom te zuiveren van de Joodsche ele
menten: het oude testament en de zonde-
leer.
De officieele kerken van Mecklenburg en
Thüringen hebben zich bij deze nieuwe be
weging aangesloten.
De predikanten der Protestantsche belij-
deniskerk bestrijden echter de leer. Zij
staan op het standpunt, dat „Germaansch
Christendom" geen Christendom meer is.
ABESSINIë THANS GEHEEL BEZET.
In den Italiaanschen Senaat heeft Musso-
lini in een korte rede bekend gemaakt, dat
alle gebieden van het „Italiaansche keizer
rijk" thans volledig bezet zijn. De senaat
bood Mussolini een eeredegen aan.
De zitting van den Senaat was geheel
gewijd aan de viering van de stichting van
het „Italiaansche keizerrijk".
MUNITIE IN BELGIë IN BESLAG
GENOMEN.
De politie heeft een vrachtwagen in be
slag genomen, welke uit Brussel kwam en
11 kisten vervoerde, die elk 5.000 patronen
bevatten.
Nader wordt gemeld, dat de in beslag ge
nomen vrachtauto, behalve de genoemde pa
tronen, ook mitrailleurs en machinegeweren
vervoerde. Er zijn vijf personen in arrest ge
steld.
„Hij zocht zijn geluk op een
wijze onvereenigbaar met de
Christelijke beginselen van het
huwelijk
Radiopreek van den Aartsbisschop van
Canterbury.
De aartsbisschop van Canterbury
(Anglicaan) heeft, naar één der
Londensche bladen schrijft, Zondag
avond tijdens de radiogodsdienstoe
fening een merkwaardige rede ge
wijd aan den afgetreden koning Ed-
ward VIII, welke rede mogelijk de
openbare beschouwingen, die door
het stille heengaan in de duisternis
van den nacht van den ex-vorst
voorloopig afgesloten waren, weer
zal openen.
Na gewezen te hebben op - de-tragische
sfeer, welke de hoofdfiguur van de snel op
eenvolgende gebeurtenissen omringde en
op de coincidentie, dat 248 jaar geleden,
ook op 11 December, koning Jacob II White
hall ontvlood, vervolgde de aartsbisschop:
„Zelden of nooit is er een Britsche sou-
verein op den troon gekomen, met grooter
natuurlijke gaven voor zijn koningschap
bedeeld. Zelden of nooit heeft men een
souverein met geestdriftiger loyaliteit be
groet.
Van God had hij een verheven en heilig
pand ontvangen. Doch, geheel vrijwillig, is
hij afgetreden, heeft hij het pand terugge
geven. Met een karakteristieke vrijmoedig
heid heeft hij ons de beweegreden van die
daad meegedeeld.
Het was een smachten naar persoonlijk
geluk.
Het moet vreemd en droevig heeten, dat
hij om zulk een beweegreden, hoe sterken
drang ze ook uitoefende op zijn hart, zoo
hooge verwachtingen heeft teleurgesteld en
zulk een groot pand heeft prijsgegeven.
Maar, nog vreemder en droevi
ger is het, dat hij zijn geluk moest
zoeken op een wijze, onvereenigbaar
met de Christelijk? beginselen van
het huwelijk en in een gezelschaps
kring, welker levensopvattingen en
levenswijzen vreemd zijn aan de
beste gevoelens en tradities van zijn
volk.
Laten zij, die tot dien kring be-
hooren, beseffen dat zij thans de af
keuring te dragen hebben van de na
tie, die koning Edward lief had.
Ik heb geaarzeld, deze woorden te spre
ken. Doch ik voelde mij om wille van de
oprechtheid en de waarheid gedrongen, ze
te spreken.
De aartsbisschop zegt dan, dat deze, woor
den niet de laatste kunnen zijn en herin
nert aan 's ex-konings charme en bewonde
renswaardige gaven; de op hem gebouwde
hoopvolle verwachtingen; zijn zorg voor
de armen en lijdenden, de werkloozen; zijn
dienst bij de defensie in het eigen land
en overzee.
Bij de herinnering aan al deze dingen
welt de kreet den aartsbisschop uit het
hart: „Hoe jammer! O, hoe jammer! Aan
de eindelooze barmhartigheid en de be
scherming van God bevelen wij hem thans
aan, waar hij ook moge zijn".
Tenslotte brengt hij eerbiedige hulde aan
de koningin-moeder voor haar waardige
houding in de voorbije uren en betuigt
hij groote erkentelijkheid aan den premier
Baldwin, die met grooten moed den hee-
len last op zich zelf alleen geladen heeft.
Aan den nieuwen koning brengt hij ten
laatste dezen lof: „Hij heeft hooge opvat
tingen van het leven van zijn plicht en
hij zal die opvattingen toepassen met rus
tige vastberadenheid'.
FRANKFURTER TOT ACHTTIEN
JAAR GEVANGENISSTRAF VER
OORDEELD.
Het Kantonnale gerecht van Graubünden
heeft gisteren uitspraak gedaan in de zaak
tegen David Frankfurter, verdacht van
moord op Wilhelm Gustloff, den leider
van de groep-Zwïtserland der Duitsche Na-
tionaal-socialistische Partij.
DAVID FRANKFURTER.
Frankfurter is veroordeeld tot 18 jaar ge
vangenisstraf met aftrek van acht maanden
preventieve hechtenis, hij verliest de bur
gerlijke eererechten voor het leven, het
verblijf in Zwitserland wordt hem voor
zijn leven ontzegd. Hij is in beginsel ver
oordeeld tot vergoeding van alle door zijn
misdaad veroorzaakte schade en tot beta
ling van de proceskosten.
ENGELAND BEREID TOT HARTE- -
LIJKE SAMENWERKING MET
DUITSCHLAND. INTEGRITEIT
VAN SPANJE IS VOOR ENGELAND
VAN GROOT BELANG.
Te Bradford heeft de Britsche minister
van Buitenlandsche Zaken, Eden, gisteren
een groote redevoering uitgesproken over
de buitenlandsche politiek.
Er moet een grens zijn aan de eenzijdige
verdragsopzeggingen, aldus verklaarde Eden,
en verder: het is een overweging van groot
belang voor Groot-Brittannië, dat de integri
teit van Spanje en zijn bezittingen gehand
haafd wordt. Deze beide punten, die den
kern van zijn redevoering vormden, bracht
Eden met grooten nadruk naar voren.
Wat' het eerstgenoemde punt betreft zei-
de Eden o.m.: Groot-Brittannië wenscht op
vreedzamen voet te leven, ja zelfs op har-
telijken voet, met hen, die in hun eigen
landen de gevaarlijke leer naleven de we
reld te willen verdeelen tusschen linksche
en rechtsche dictaturen, of die een van deze
beide doctrines aanhangen. Onze betrek
kingen met de andere naties worden geleid
door haar bereidheid den vrede met haar
naburen in stand te houden en de voor
de handhaving van den vrede uitgewerkte
verdragen in acht te nemen. Het inachtnc-
men van verdragen en de bereidheid toe
vlucht te nemen tot vrije onderhandelingen
in geval van oneenigheid vormen tezamen
de eenige werkelijke basis van het interna
tionale geweten.
De verdragen zijn op zichzelve
niet sacrosanct, zij kunnen verbe
terd worden, maar de nakoming
MINISTER EDEN.
van plechtige verplichtingen moet
eenigszins een heilig karakter dra
gen. Er moet een grens zijn aan de
eenzijdige opzeggingen van verdra
gen, of wel wij zouden op het punt
aanlanden, dat geweld en geweld al
leen de uitsluitende arbiter moet
zijn van de internationale betrek
kingen en dat geen enkel verdrag
het papier waard zal zijn, waarop
het is geschreven.
Wanneer Europa bestrooid moet worden
met vodjes papier kan niemand de toekomst
met vertrouwen tegemoet zien. „Ik herhaal
dus, dat onze internationale betrekkingen
niet geleid worden door de vormen der re
geeringen, maar door de wijze waarop deze
regeeringen haar verplichtingen in acht
nemen".
Eden zei verder, dat zijn te Leamington
afgelegde verklaring en de toezegging, die
Delbos onlangs heeft gedaan (betreffende
steunverleening in geval van een niet-uit-
gelokten aanval red.) slechts een beves
tiging beteekende van vroeger aangegane
verplichtingen en niet in bedekten vorm een
exclusief bondgenootschap aankondigden of
een politiek bolwerk suggereerden.
Wij wenschen een hartelijke sa
menwerking met Duitschland, niet
alleen in een westelijk pact, maar
voor de Europeesche aangelegenhe
den in het algemeen. De gedachte
aan omsingeling van Duitschland is
zoo verre van ons, dat wij samenwer
king van dat land met andere naties
op prijs stellen, samenwerking- op
economisch, financieel en politiek
gebied. Wij wenschen geen blocks en
geen barrières in Europa. Indien de
vitale belangen van Engeland in
zekere duidelijk aanwijsbare streken
wortelen, dan is het toch geïnteres
seerd bij den vrede in de geheele
wereld.
Indien wij de wereld een duurzamen vrede
willen verschaffen, moet er een einde komen
aan bepaalde politieke strekkingen in deze
wereld, waar een te groot deel der rijkdom
men voor de bewapening wordt gebruikt.
Wij verlangen over den geheele wereld de
omstandigheden zoo te zien, dat het levens
peil verhoogd zou kunnen worden. Indien
een duurzame regeling van de moeilijkheden
der wereld tot stand zou kunnen komen,
waarbij een accoord over de bewapeningen
in ieder geval zou moeten zijn inbegrepen,
zouden wij gaarne onze steun geven, maar
en dit is van het grootste belang men kan
niet verwachten, dat Engeland anderen zal
helpen op economisch en financieel gebied,
als het resultaat van die hulp een vergroo
ting der bewapening is.
Ten aanzien van de Spaansche kwestie
zeide Eden, dat de tragedie in dat land een
ernstige internationale ongerustheid baart,
omdat de landen noch den letter, noch den
geest der niet-inmengingsovereenkomst res
pecteeren. Dit verklaart het nieuwe Fransch-
Engelsche initiatief. Onze belangrijkste zorg
van het oogenblik aldus minister Eden
is, dat wij moeten bewerken, dat het conflict
binnen zoo eng mogelijke grenzen wordt
gehouden, in de hoop, dat spoedig een oplos
sing zal zijn gevonden.
Dit standpunt wordt ingegeven door de
groote belangstelling, die wij hebben voor
de handhaving van de integriteit van Spanje
en de Spaansche bezittingen. Ik behoef nau
welijks te zeggen, dat het voor ons een over
weging van het grootste gewicht is, dat die
integriteit van geen enkele zijde bedreigd
wordt, wanneer Spanje de bestaande moei
lijkheden te boven zal ziin oolfom®n.
.BERTELS' x
fiooqe eierpna/aehc
/aae uorc/crkoshn f
Het
tal pluimveeuoeeter meMen t
z>a/<n den Aandel u/ordt ye£rotcA(
Sb leyCo, alocA de mees/en tiunner
yeve/7 u/eSncy yroe/' en Ara.cA.1.
/lel.. Bertels s/Aorrel "is '/anders;
jUwpluimveeyroeil, ninuner zleA,
Abt, Atppen yeLylen leymxzcASriMS
lUo ren een eSeren/a/rrteA f
L_ otlEFABRIEKEN «v. AMSTERDAMJ
De Spaansche burgeroorlog
DUITSCHLAND ACHTER HET
FRANSCH—BRITSCHE INITI
ATIEF.
De belangstelling voor Spanje is al aardig
aan het tanen. Nu het eind van den strijd
nog niet te zien is en er van het strijdtoo-
neel weinig nieuws te vermelden valt, gaat
de belangstelling uit naar andere gebeurte
nissen van den dag. De mensch vergeet licht
en als het leed hemzelf niet treft, dan gaat
hij er gemakkelijk aan voorbij. Want hét
drama in Spanje is nog niet voltrokken, ie-
deren dag nog komen "er berichten, die de
afschuwelijkheid van den burgeroorlog in
het licht stellen en ook als straks de strijd,
voor. welke partij dan ook, beslist is, zullen
er jaren overheen gaan voor den normalen
toestand weer hersteld is en nimmer te her
stellen zijn de kunstschatten, die door geze
dwaasheid verloren zijn gegaan en de
menschenlevens die door dezen oorlog ge-
ëischt werden.
Nog steeds wordt melding gemaakt van
luchtbombardementen op de hoofdstad en de
vernieling gaat dus nog rustig voort. De
linksche of regeeringstroepen zijn overigens
door de betrekkelijke rust die er aan de
fronten heerscht, in de gelegenheid hun po
sitie te versterken, zoodat de tegenstand bij
hernieuwing van den aanval sterker zal kun
nen zijn.
Naar het D.N.B. meldt, heeft Duitschland
zich bereid verklaart, mede te werken aan
het Fransch-Britsche initiatief tot bijlegging
van het conflict in Spanje.
De Duitsche regeering beweert, evenals
de Britsche en Fransche regeering, genegen
te zijn zoo snel mogelijk maatregelen te tref
fen om den vrede en orde in Spanje te her
stellen en in het bizonder om een overslaan
van den brand op de rest van Europa te
voorkomen. De Duitsche regeering is bereid
alle maatregelen te steunen die ten doel zul
len hebben hieraan mede te werken.
Dit klinkt bemoedigend en al was tot nog
toe de practijk in strijd met de theorie, we
willen toch alle hoop koesteren dat het
Duitschland ernst is met zijn verklaring.
Wat de voorstellen der Fransche en Brit
sche regeering betreft, wijst de Duitsche
regeering er op, dat zij zich steeds heeft
voorgesteld de maatregelen inzake de niet-
inmenging in den Spaanschen burgeroorlog
uit te breiden en van den beginne af, zoo
ook in haar nota van 27 Augustus voorstel
len heeft gedaan om het vertrek van vrij
willigers naar Spanje te verhinderen. Zij
heeft het zeer betreurd, dat de andere re
geeringen er niet toe hebben kunnen be
sluiten aan dit voorstel haar steun te ver
leenen.
We kunnen niet nalaten hier toch nog
even bij aan te teekenen, dat het Duitsch
land is geweest, dat ook de niet-inmenging
niet gehandhaafd heeft en door levering van
levend en dood oorlogsmateriaal, den toe
stand in Spanje verscherpt heeft. Maar en
fin, Duitschland belooft beterschap en wij
wachten nu maar af in hoeverre het die be
lofte na zal komen.
De gedachte aan een gemeenschappelijke
bemiddelingsactie van de betrokken mo
gendheden in den Spaanschen burgeroor
log, verdient volgens de Duitsche regeering
alle sympathie. Men zal moeten toegeven,
het klinkt hoopvol.