de Vries
Humanitair werk van
Engeland
Een historische dag
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Stooktechniek
KIJKEN is KOOPEN i GLOECK
EDEN OVER DE SPAANSCHE TRAGEDIE
Niet-inmengingspolitiek
onbevredigend
De bewapeningswedloop
ter zee
Stijgende nood in
Duitschland
Moderne
SPOOR's MOSTERD
Spoor s gestampt» Muisjes
Vandaag gaan de
bruidsdagen in
ZATERDAG 19 DECEMBER 1938. 80e Jaargang. No, 10113.
U'rtgave der N.V. v.h. Trapman Co. Schagen.
OPZEGGING VAN DE OVER
EENKOMST ZOU OORLOGS
GEVAAR VERGROOTEN. GEEN
ONMIDDELLIJK RESULTAAT
VAN HET BEMIDDELINGS
VOORSTEL VERWACHT.
LONDEN In den loop van de
gisteren in het Engelsche Lager
huis gehouden debatten over de
buitenlandsche politiek heeft de
minister van buitenlandsche zaken
Eden een verklaring afgelegd, waar
in hij o.m. zeide, dat hij vooral
wilde spreken over den toestand in
Spanje.
In antwoord op verschillende desbetref
fende vragen verklaarde Eden, dat hij
gaarne zou zien,, dat in Spanje een regee
ring aan het bewind kwam, die het Spaan-
sche volk zelf wilde.
„Wij zijn van oordeel, dat het de plicht
is van alle naties buiten den strijd in
Spanje te blijven en het Spaansche volk
te veroorloven zijn reeds voldoende tragi
sche moeilijkheden op eigen wijze te rege
len. Wanneer sommigen denken, dat wij de
nietinmenging steunen uit sympathie voor
de eene of de andere zijde, vergissen zij
zich. Ik wil openhartig zijn. De nietinmen
ging heeft niet aan onze verwachtingen be
antwoord, maar is dat een voldoende re
den- om de nietinmenging op te zeggen? Ilc
geloof, dat een opzegging de oorlogsgeva
ren dichter bij zou brengen voor Europa.
Een vergunning voor de Spaansche regee
ring om wapentuig in Groot Brittan je te
koopen, zou geen enkele uitwerking heb
ben op den loop van den strijd. Het alter
natief zou zijn een actieve interventiemaat
regel van den kant van Groot Brittan je en
niemand bepleit dat".
„Ik geloof, dat de nietinmenging, ondanks
de flagrante schendingen, over het geheel
de gevaren voor een Europeeschen oorlog
heeft verminderd. Ik zou niet zeggen, dat
Blum ongelijk had, toen hij als zijn mee
ning te kennen gaf, dat in Augustus j.1.
Europa op het pimt stond in oorlog te ge
raken en dat de noninterventie Europa ge
red heeft. Men kan naar voren brengen,
dato ndanks de noninterventie wapenen gele
verd zijn door Duitschland, Rusland en Ita
lië.
Wij weten dat, maar ik zou willen zeg
gen, dat het nietinmengingsaccoord de be-
teelcenis van deze schendingen verminderd
heeft.
Wij gelooven dat een getrouwe uitvoering
van een zoodanige politiek de meest wijze
methode is voor ons zelf en voor Europa en
ook een plicht, die wij jegens Spanje op
dit oogenblik op ons hebben rusten.
Wanneer de voornaamste naties van Euro
pa het noninterventie accoord werkelijk
doeltreffend wilden maken, zou het een
uiterst eenvoudig systeem zijn om te con
troleeren, maar wanneer zij dat niet wil
den, zou geen enkel controlesysteem voldoen
de zijn.
Voortgaande legde Eden er den nadruk
op, dat de Fransch-Engelsche regeeringen
niet verwachten, bij haar eerste poging
reeds als resultaat te krijgen, dat de bemid
deling, hetzij in Spanje, hetzij in Europa,
gunstig wordt ontvangen. Zij zijn echter
voornemens deze zaak voort te zetten en
misschien zullen haar pogingen tenslotte
beloond worden.
Wat den humanitairen kant van de aan
gelegenheid betreft, zeide Eden, de zeker
heid te hebben, dat de Kamer zal toege
ven dat de resultaten der Britsche pogingen
daarvoor een rechtvaardiging vormen.
Ten aanzien van de evacuatie-faciliteiten,
zijn belangrijke vorderingen gemaakt en
in een enkel deel van Spanje worden we
kelijks 200 personen geevacueerd, sinds
eenigen tijd.
Het zou mij verbazen, aldus Eden, wan
neer in totaal het aantal uitgewisselde ge
vangenen geen getal van 5 cijfers vormde.
Na vervolgens lof te hebben toe
gezwaaid aan de humanitaire werk
zaamheden van de Britsche consu
laire en diplomatieke ambtenaren,
zeide Eden, dat een der meest
vruchtbare resultaten verkregen is
in Noord-Westen van Spanje, waar
tengevolge van een reeks overeen
komsten anzienlijk minder bitter
heid heerscht tusschen Burgos en
de Baskische regeering dan tus
schen Burgos en de Spaansche re
geering.
Op grond van het in dezen verrichte
werk zijn verscheidene honderden burgers
reeds uitgewisseld en spr. hoopt dat binnen-
EDEN,
kort nog weer 4000 personen op Britsche
schepen zullen kunnen worden uitgewis
seld.
Er is alle hoop, dat met geduld en vol
harding de plaatselijke autoriteiten in de
andere deelen van Spanje zullen kunnen
worden overtuigd gebruik te maken van
het Engelsche aanbod deze uitwisseling van
gevangenen ten uitvoer te leggen, overal
waar dat mogelijk is, zonder rekening te
houden met de politieke sympathieën der
betrokkenen. „Wij hechten, aldus spr. een
zeer groot belang aan dit werk, niet alleen
omdat daardoor levens gered worden, maar
op grond van het effect, dat het misschien
zal hebben door de bitterheid van den strijd
te verminderen en door de bemiddelingsmo
gelijkheden te vergemakkelijken".
„Wij hopen, dat het mogelijk zal
zijn de humanitaire werkzaamhe
den op groote schaal te organiseeren
en met dat doel hebben wij een bij
eenkomst gevraagd van de internati
onale hulpunie, terwijl Cranborne
te Geneve een beroep heeft gedaan
op de coördinatie van het desbetref
fende internationale streven en
voorgesteld heeft den secretaris ge-,
neraal van den Volkenbond machti
ging te verleenen technische hulp
aan Spanje te geven. De Britsche
regeering is eveneens bereid de werk
zaamheden en ieder particuliere or
ganisatie te vergemakkelijken. Niets
belet particuliere organisaties gas
maskers aan Madrid te leveren.
Eden herhaalde, dat Britsche schepen in
geen enkel opzicht lastig gevallen zijn.
Ten aanzien van de kwestie der Engelsche
vrijwilligers verklaarde Eden, dat er geen
sprake van is, dat de Britsche regeering
tracht een wetsontwerp in dezen in te die
nen.
Tenslotte ging Eden over op den algemee-
nen toestand, zeggende, dat hij niet gaarne
zou zien, dat het huis op Kerstreces ging in
een sombere stemming over den internatio
nalen toestand, want, ofschoon de toestand
moeilijk is en de problemen nog scherp
zijn, zijn zij geenszins onoplosbaar. Spr. is
van meening, dat de Britsche positie in
Europa beter is dan een jaar geleden en dat
is niet zonder belang voor het behoud van
den vrede.
Een andere factor, die niet uit het oog
verloren moet worden, aldus Eden, is de
groote hartelijkheid van de Fransch-Engel
sche betrekkingen, welke te belangrijker is,
daar zij niet exclusief is en omdat wij dui
delijk te verstaan hebben gegeven, dat ons
doel is en blijft een Europeesche regeling tot
stand te brengen.
Ik troost mij een weinig, zoo zeide Eden,
met t feit, dat semi-officieele Duitsche
nieuwsagentschap twee dagen geleden ge
zegd heeft, dat men niet zou kunnen ontken
nen, dat de redevoeringen van Blum en mij-
zelve een eerlijke poging vormden een uit
weg te vinden uit de huidige moeilijkheden
en het begin van een oprecht wederopbouw-
werk. Ik zal de laatste zijn de moeilijkheden
kleiner voor" te stellen, maar ik heb hoop,
omdat geen enkel werk onmogelijk is voor
staatslieden, die het •vertrouwen hebben om
op te treden en den moed om te volharden.
Amerika houdt 59000 ton torpe
dojagers in dienst
Washington, 18 Dec. (Reuter-ANP) Het
Amerikaansche ministerie van marine deel
de mede, dat het voornemens is 59.000 ton
aan torpedojagers boven het bij verdrag
vastgesteld tonnage in dienst te houden.
Eenigen tijd geleden was reeds aangekon
digd, dat 40.000 ton in dienst zou worden
gehouden en de overige 19.000 ton zullen in
dienst worden gehouden in verband met het
kruiser-tonnage dat Engeland in dienst
houdt.
Geen bezwaar tegen handhaving
vijf Engelsche kruisers.
Japansche vlootkringen deelen mede, dat
de Japansche regeering Londen er van in
kennis heeft gesteld, dat zij geen bezwaar
maakt tegen het besluit van Groot-Brittan-
nië vijf Engelsche kruisers, die de leeftijds
grens gepasseerd zijn, te behouden. Daarte
genover zou Japan besloten heben 15000 ton
duikbooten en 11.000 ton torpedojagers in
dienst te houden. Ook zou Japan geen be
zwaar maken tegen een beroep op de clau
sule, die in staat stelt te ontkomen aan het
Londensche vlootverdrag voor zoo ver de
Vereenigde Saten betreft tèn aanzien van de
vermindering van de tonnage van duikboo
ten»
Amerika stelt beslissing omtrent
kruiserbouw tot Januari uit.
De Amerikaansche minister van marine,
Swanson, heeft na afloop van den minister
raad medegedeeld, dat de beslissing omtrent
den bouw van twee nieuwe kruisers tot. na
den eersten Januari wordt uitgesteld.
Strengere deviezenbepalingen
voor het grensverkeer.
Met het oog op den deviezentoestand in
Duitschland is het deviezenverkeer in de
grensstreken bij verordening nog meer be
perkt. De bewoners der grensstreken mogen
zich voortaan nog slechts over de grens be
geven met drie mark aan klein geld per
dag.
Tot dusverre was dat bedrag op tien mark
gesteld. Een deviezen paspoort is ingesteld.
Met ingang van 1 Februari moeten grens
bewoners, die in het buitenland werken,
Vol-Automatische
Oliestookinstallaties
Vol-Automatische
Koleostookinstallaties
Vraagt uitvoerige offerte bij:
"W TTTECHN. BUREAU
ALKMAAR KONINGSTRAAT 6
- TELEFOON 2197-3897 -
QDITOP'5 SPECERIJEN
wrVJV/l\ in STRooiausjis
SpOOr*SZwi t sVr s 6 h'e*K aas
twee derden van hun tractement in deviezen
op de rijksbank deponeeren, indien zij in
buitenlandsch geld betaald worden. Buiten
landers, die in de grensstreek werken en in
Duitsch geld betaald worden, kunnen hun
marken slechts in buitenlandsche deviezen
omwisselen tot een bedrag van 200 mark
per maand in plaats van 300 mark zooals
tot dusverre het geval was.
POOLSCH STADHUIS DOOR
WERKLOOZEN GEPLUNDERD.
Het stadhuis van Chiezo is door een vijf
tienhonderdtal werkloozen aangevallen en
geplunderd. De werkloozen eischten werk-
loozensteun. De onder-burgemeester werd af
geranseld. De politie herstelde de orde.
Het belooft een grandioze
gebeurtenis te
worden
DE RESIDENTIE IN HET GROEN,
IN DE VLAGGEN EN IN FEEST
VERLICHTING.
Onze Haagsche correspondent schrijft ons:
Over enkele dagen doet weer alom
het schoone lied: „Uren, dagen,
maanden, jaren, vlieden als een scha
duw heen opgeld, doch reeds in
de pas achter ons liggende periode
hebben wij nog eens extra kunnen er-
waren, hoe die „schaduw" met ijzing
wekkende vaart voortrent, men al-
minder kans heeft, den tijd „bij te
houden";....
Toen in Herfstmaand de blijde
mare door het land vloog: „Prinses
Juliana verloofd!" en natuurlijk me
de hier in de Residentie dadelijk het
enthousiasme hoog oplaaide, en toen
men eenige weken later vernam, dat
de huwelijksplechtigheid „pas" in
Januari zou plaats vinden, toen
meende men eigenlijk nog ,,'n zee van
tijd" te hebben ter voorbereiding van
de grootsche, historische en ons al
ler hart vervullende gebeurtenis.
Maar jawel... als men eenmaal aan
het plannen-beramen slaat, dan valt alles
toch weer tegen. De moeilijkheden stapelen
zich op, men moet niet vergeten, dat er wat
voor noodig is om een groote stad zoo heele-
maal in het groen, in de vlaggen, in de feest
verlichting te steken! Natuurlijk wilde iedere
wijk, ja iedere straat „iets aparts" hebben,
wat het Statenkwartier deed, kon weer niet
door het Bezuidenhout worden ondernomen,
en in de binnenstad zat men nog meer met
de problemen, want hier moest men straat-
aan-straat een geheel van elkaar onafhanke
lijke versiering ontwerpen. Een vlotte, hech
te samenwerking tusschen alle instanties
was noodig. en men begrijpt wel, dat men
geneigd diende te zijn tot overleg en tot toe
geven, als verschillende comité's of buurtver-
eenigingen een gelijk plan hadden bedacht.
Ik noemde o.a. het Statenkwartier, Daar
heeft men een schitterende Kerstversie
ring ontworpen, een kilometerlange winkel
promenade wordt opgeluisterd door een dub
bele rij Kerstboomen met oranje en roode,
witte en blauwe lampjes, een schitterend,
boeiend schouwspel, waarop ongetwijfeld an
dere wijken „jaloersch" zullen wezen. Maar
toch heeft men de buurt geen „concurrentie"
aangedaan, de andere stadsgedeelten bleven
geheel „zichzelf"!
In Scheveningen b.v. kon men een voor
onze „achtste wijk" zeer toepasselijke op
luistering bedenken en wel een kolonnade,
gevormd door eindelooze rijen vischnetten.
De Keizerstraat verkrijgt op die manier een
hoogst-origineel beeld, het staat vast, dat nie
mand wil verzuimen, dit symbool van liefde
ook voor de edele vischvangst te aan
schouwen.
Het is natuurlijk ondoenlijk in dit bestek
minitieus te gaan beschrijven, hoe men ten
slotte het gansche versierings-probleem
heeft opgelost. Maar zeker mag worden ge
noemd, dat om hier eens een gebruike
lijk woord te bezigen! „kosten noch
moeiten werden gespaard". Dag en nacht
klonken vooral in de binnenstad hamersla
gen, flitsten de lichten, ronkten dc motoren
der vrachtwagens, die ongelooflijk veel
groen en palen en touw en draad aanvoer
den In regen en wind, in „nacht en
ontij" klommen de wakkere arbeiders
meest werkloozen, die op deze manier een
aardig extra duitje verdienden! op lad
ders en stellages naar boven, om, vechtend
tegen heftige windstooten, en vaak doornat
door den neergutsenden regen, of „beko
geld" door venijnig neerstriemenden hagel,
de groene slingers en de eerepoorten aan
de huizen te bevestigen Ontzaglijke
kluwen draad voor de electrische verlichting
moesten worden ontward duizenden en
duizenden op allerhande wijze gekleurde
lampjes wachtten op het moment, dat ze
in de fittings zouden worden gedraaid
Oranjebalonnetjes in oneindig grooten getale
gingen de hoogte in, trossen vormend tus
schen het frissche dennengroen.
De stralende versiering van het Ko
ninklijk Paleis trok vanzelfsprekend de
meeste attentie van de me groote belangstel
ling naar alle toebereidselen kijkende stad-
genooten, de menschen dromden samen en
men kan gerust aannemen, dat er heel wat
onder hen te vinden waren, die zoowaar de
neiging voelden opkomen om nu maar ver
der op die plek voor het Paleis te blijven
„kampeeren", totdat de dag aanbreekt,
waarop onze geliefde Prinses met haar reeds
zoo populairen Prins Bernhard naar het
Stadhuis en naar de Kerk zal rijden. Want
degenen, die straks bij en tegenover het
Paleis een plaatsje zullen bemachtigen wor
den natuurlijk gerekend tot de geluksvo
gels des levens, tot de „boffers", die bepaald
onder een bijzonder stralend gesternte ge
boren zijn!
Ons gemeentebestuur heeft wie twijfelt
daaraan? alle denkbare medewerking
vsdleend voor het welslagen van de drie-
weelcsche feestelijkheden. Vooral van be
lang was de verstrekking van goedkoop elec-
trisch licht, voor de illuminaties. De stad-
genooten zijn dan ook kwistig geweest met
het doen aanbrengen van lichtversiering,
zoodat zelfs de grandioze Amsterdamschc
lichtweek, destijds aan Edison gewijd, ge
heel in de „schaduw" zal worden gesteld
Ter afwisseling en tot vermaak van dege
nen, die belust zijn op moppige bijzonder
heden over de dwaze sprongen van St. Bu-
reaucratius, wil ik in dit verband een
eigenlijk heel vermakelijk „grapje" memo-
reeren, waarom de bewoners van den In-
dischen Archipel zich genoeglijk amuseeren.
Men wete dan, dat de bewoners van ge
noemde wijk evenzeer alles hebben gedaan
om zoo goed mogelijk voor den dag te ko
men, temeer, daar de Prinselijke Bruids
stoet zich door de Archipelsche straten
zal bewegen. Welnu, men wenschte ook 't
anders nogal donkere Banka-plein „in het
zonnetje" te zetten door een grooten en
daardoor in den wijden omtrek zichtbaren
(op bedoeld plein monden namelijk vier
breede straten uit) lichtmast te plaatsen.
Een bezwaar was, dat juist in het midden,
in een plantsoen, zich een gemeentelijke
electrische klok bevindt, maar geen nood,
de fraaie, door veel ornamenten omgeven
lichtmast zou dan óm de klok heen wor
den opgetrokken echter: de wijzerplaat
moest zichtbaar blijven. Goed, daarvoor
werd gezorgd, maar., opeens kwam men
op de gedachte, dat, waar onze gemeente
lijke klokken om bezuinigingsredenen al
sinds jaren 's avonds niet meer verlicht
zijn, de klok bij deze gelegenheid toch
moeilijk een herinnering zou kunnen blij
ven aan onze financieele moeilijkheden.
Men belde dus gemeentewerken op, met het
verzoek, gedurende de feestweken de klok
te verlichten. Edoch... dat werd geheel in
strijd geacht met het gevallen gemeente
raadsbesluit; de klok mocht niet worden
verlicht. De buurtbewoners hebben hier na
tuurlijk eens hartelijk om gelachen, want
deze consequentie doet buitengewoon dol aan
in dagen, dat de stad door, mag men gerust
zeggen, honderdduizenden extra lichtpunten
wordt overstraald.. Dat ééne lampje in die
ééne klok kon er niet af!
De^ Archipel-bewoners zullen nu „geheel
op eigen kosten" het simpele gloeibolletje
in Vader Tijd's apparaat doen ontbranden!
Dit dwaze gebeuren staat gelukkig geheel
op zich zelf. want, zooals ik reeds opmerkte,
de gemeentelijke bureaux, steunen de
plannen zooveel als zij kunnen, doch de
vermaardee consequentie...!
Dezen dag werd het officieel feestpro
gramma gepubliceerd en het was een „lijst"
die er zijn mag. Nu heden de bruidsdagen
zijn ingetreden, het meest-geliefde Bruids
paar des lands „onder de geboden" staat,
breekt het enthousiasme eerst recht los en
wapperen de nationale kleuren schier van
alle kanten.
Nog nooit heeft hier de handel in dundoe
ken, wimpels, nationale emblemen, ko
kardes, strikjes en sjerpen zoo'n omzet ge
had als in deze dagen! Door de straten trek
ken vele, vele kooplieden met door vlaggen
versierde wagens, die luide hun vlaggen-
materiaal aan den man trachten te bren
gen. Of men komt in de straten der welge-
stelden of meer eenvoudigen, overal ziet
men nieuw aangebrachte vlaggenhouders
of -stokken, die het vroolijk dundoek doen
wapperen!
Een gebeurtenis als de huidige is schit
terend in staat om met één slag een eindo
te maken aan een tekort aan vlaggen, dat
zich in het verleden soms wel eens hin
derlijk deed gevoelen. De Nederlanders zijn
nu eenmaal soms vreemde menschen, zij
zijn warmer Koningsgezind dan menig an
der volk, doch men uitte dat te vaak op
maar al te bescheiden manier! Doch dio
tijd ligt achter ons, de „standaardvlag" is
populair geworden, het kost maar enkele
guldens om zich een fraai exemplaar te
kunnen aanschaffen
Heel opmerkelijk intusschen is het te
zien, hoe vele particulieren van de versie
ring van hun huis iets heel bijzonders heb
ben gemaakt. Ik zag buitengewoon mooie,
zelfs kunstzinnige verfraaiingen, soms rij
kelijk geïllumineerd, dan weer kwistig met
kunstbloemen versierd.
Hedenavond zal in de binnenstad voor het
eerst de grootsche feestverlichting worden
ontstoken, de vreugdevuren (machtige gas
vlammen!) zullen het donkere hemelge
welf in rossen gloed doen opgloren, de alou
de St. Jacobstoren zal omspoeld worden
door een zee van licht, via krachtige schijn
werpers rondom.
Wie de feestdag van den buitenkant af
naderen, moest zich toch eens de moeite
getroosten om onzen hoogsten heuveltop te
beklimmen, bij St. Petit Hubert, in het
Waalsdorpkwartier, wijl men vandaag een
wijdsch gezicht heeft over de Residentie.
Wat zal dat een wonderlijk schouwspel zijn,
vanuit de verte, die flitsende lichtstralen,
dat droombeeld van zachte kleuren tegen
het geheimzinnige donker der hooge luch
ten...
Het spreekt vanzelf, dat ieder hoopt op
goed weer tijdens de komende weken. In
de laatste dagen stormde het nogal, maar
toch kwam het zonnetje ons telkens even
goedendag zeggenHopen en bidden wij
nu maar, dat de periode van nattigheid en
mist een poosje achter ons blijft liggen, en
dat de naaste toekomst niets dan zonne
schijn en een zoelig windje zal opleveren.
Want zonder medewerking der weergoden
zullen wij het in deze dagen moeilijk kun
nen stellen, doch een troost is in elk geval
de zekerheid, dat ook de mistigste dagen,
met regen, hagel of sneeuw (u ziet, ik durf
zoo wat te veronderstellen!) onzen geest
drift niet ziillen vermogen te temperen.
Hoe de weerhaan ook moge staan, uit
welken guren hoek de wind ook moge bla
zen, het blijde „Oranje Boven!" doet ons
elk leed vergeten en wekt ons op tot het
meevieren der grandioze gebeurtenis