Verscherpte
De gfzondheidstoestand van
21 den Paus
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
strijd om Madrid
De kwestie der
vrijwilligers
KIJKEN is KOOPEN tij CL1ECK
Nederland bukt!
Huwelijk van den Koning
van Albanië
Dreigend mijnconfiict
in België
Buiienlandsch
Overzicht
Het Gentlemen's
agreement
Amerikaansch congres
bijeen
SdlIM
DINSDAG 5 JANUARI 1937. 80e Jaargang. No. 10154.
Uitgave der N.V. v.h. Trapman Co. Schagen.
SPANJE
Italië ontscheept opnieuw
vrijwilligers. -
DE „ARAGON" NIET VRIJ
GELATEN.
Na een vrij lange rustperiode hebben cle
opstandelingen hun aanval op de hoofdstad
hervat, welke gepaard ging met een hevig
lucht-bombardement, dat talrijke slachtoffers
eischte.
Toch zijn de aanvallers er ook nu weer
niet in geslaagd de verdedigingslinie der re-
geeringstroepen te doorbreken. Ja zelfs wa
ren deze nog in staat tot succesvolle tegen
aanvallen.
Zoo seint Havas uit Madrid, dat de regee-
ringstroepen gisteren bij het aanbreken van
'den dag, na een strijd, die den geheelen
nacht geduurd heeft, de fabriek Emscalduna
bezeten, die op 200 M. van het dorp Villa-
yerde Bajo is gelegen. De tot stand gebrachte
opmarsch is in dubbelen zin belangrijk, aan
gezien Villaverde Bajo, ten zuiden van
Madrid, een aftakking vormt van de spoor
lijn MadridSaragossa—Alicante en het be
zit hiervan de opstandelingen, die Getafe
binnengetrokken zijn, bedreigt. In de fabriek
werd oorlogsmateriaal vervaardigd. Toen de
opstandelingen haar eenigen tijd geleden ver
overden, was dit een gevoelig verlies.
De aanval van Duitsche batail-
lons.
Omtrent de aanval der opstandelingen
seint Havas nog:
De aanval werd voorafgegaan door een
intensieve voorbereiding der artillerie en
een bombardement der regeeringslinies dooi
de luchtmacht/' Hierop volgde de aanval der
troepen, die voor het grootste gedeelte uit
in massa oprukkende Duitsche bataillons
bestonden. De militietroepen boden krachtig
weerstand gedurende don geheelen morgen
en betten zich wanhopig vast in 't terrein
tijdens den strijd tegen de aanvallers, die
tot voor de regeeringsloopgraven was gena
derd.
Om elf uur wierpen drie driemotorige toe
stellen der rechtschen wederom bommen op
Majada Henda, terwijl korten tijd later een
Fiat-toestel aan de actie kwam deelnemen.
Op dat oogenblik echter verschenen drie
jachtvliegtuigen der regeering, die zich on
middellijk in den strijd wierpen.
Na verscheidene snelle wendingen vloog
het Fiat-toestel in brand en stortte neer bij
Villanueva del Pardillo. Daarbij kwamen de
vier inzittenden om het leven. De luchtstrijd
werd weer aangebonden en ditmaal werd
het driemotorige Junkertoestel aangeval
len, dat, eveneens brandende, neerstortte in
de linies der opstandelingen nabij Villanue
va de la Canada. De toestellen der opstan
delingen gaven den strijd echter niet op en
vielen aan, op hun beurt bestookt door de
regeeringsvliegtuigen. Nog drie toestellen
der opstandelingen werden neergeschoten,
waarna de regeeringsvliegtuigen zeer laag
vliegende de vijandelijke colonnes onder
mitrailleurvuur namen en groote verliezen
veroorzaakten in de aanvallende gelederen.
De ontscheping der Italiaansche
vrijwilligers.
Volgens berichten, welke uit Gibraltar in
bevoegde kringen te Londen zijn ontvan-
Geruchten houden aan.
Men schrijft uit Boedapest aan de N. R. Crt.
In verband met de geruchten, dat de
koning van Albanië zich in het huwelijk zal
hegeven met de wonderschoone, slanke,
groote gravin Hanna Mikes, is het interes
sant, dat gravin Mikes, toen zij bij haar te
rugkomst uit Rome te Boedapest door de
Hongaarsch journalisten geïnterviewd werd,
de betreffende geruchten noch bevestigde,
noch tegensprak. Zij zei alleen dat er offi
cieel niets geschied was. De gravin is de
dochter van den bekende graaf Armin Mikes,
die in zijn tijd voor den rijksten man van
Hongarije doorging, die behalve grand seig
neur, een zakenman van gi'oot formaat was
en er zelfs in slaagde, toen na de annexatie
van Zevenbergen door Roemenië vrijwel al
de Hongaarsche grootgrondbezitters te gron
de gingen, vrijwel zijn geheele vermogen te
redden doordat hij zijn bezit in een comman
ditaire vennootschap had ingebracht, waar
in de koning van Roemenië stille vennoot
was. Later verloor hij echter door een mis
lukte speculatie, eveneens in grooten stijl,
zijn geheele vermogen, zoodat het kasteel
zelfs een tijdlang pension was. De moeder
der gravin is een zuster van graaf Bethlen,
den gewezen Hongaarschn minister-presi
dent., haar zuster is met den Oosten rij kschen
prins Auersberg gehuwd, zoodat de koning
van Albanië in ieder geval een heel behoor
lijke verwantschap krijgt.
gen, zouden op 22 December te Cadix bijna
6000 Italiaansche vrijwilligers zijn aange
komen. Men doet uitkomen, dat dit contin
gent weer een geheel ander is dan dat van
4000 man, waarvan de ontscheping pas is
gemeld.
Ook Britsche vrijwilligers naar
Spanje.
De volgende week zal zich een contingent
vrijwilligers, behoorende tot de Britsche on
afhankelijke arbeiderspartij, naar Barcelo-
na begeven, om zich bij de internationale
militie aan het front van Aragon te voegen.
De „Aragon" niet vrijgelaten.
De berichten omtrent het vrijlaten van het
door een Duitsche kruiser opgebrachte
Spaansche schip de „Aragon", vinden geen
bevestiging.
Uit Berlijn wordt gemeld, dat het van
Radio-Tetoean afkomstige bericht, volgens
hetwelk de kruiser „Graf von Spree", het s.s.
„Aragon" zou hebben vrijgelaten, in dezen
vorm onjuist is.
De vrijlating van de „Aragon", aldus zegt
men, zou slechts geschied kunnen zijn, in
dien de lading en de passagier van de „Pa
los" vrijggegeven zouden zijn. De oorsprong
van het bericht zou hierin gelegen kunnen
zijn, dat de kruiser „Graf von Spree", de
„Aragon" niet langer wilde bewaken, dit
schip in een haven der opstandelingen zou
hebben doen ankeren om zelf zijn weg te
kunnen vervolgen.
De ontscheping der Italianen.
Een nieuw gezichtspunt.
Reuter meldt uit Londen dat de Brit
sche regeering thans beschikt over de in
lichting dat inderdaad 4000 man Italiaan
sche troepen op 1 Januari te Cadiz zijn ont
scheept. Deze troepen behooren tot het troe
pentransport Lombardia
Reuter meldt, dat het in diplomatieke
kringen te Londen vrij wat verrassing heeft
gewekt, dat op den dag voor de ondertee-
kening van de Italiaansch-Britsche overeen
komst 4000 Italiaansche vrijwilligers in
Spanje zijn ontscheept
Voor het overige staat men in officieele
Britsche kringen op het standpunt, dat de
overeenkomst in geen enkel opzicht betrek
king heeft op de politiek van inmenging of
niet-inmenging in Spanje, afgezien van de
verklaringen ten aanzien van cle onschend
baarheid van het Spaansche gebied.
De Spaansche ambassade te Londen heeft
vandaag geen opdrachten van Valencia ont
vangen: men weet dus nog niet, welke
maatregelen de Spaansche regeering denkt
te nemen.
Engeland en Frankrijk zullen waarschijn
lijk de Duitsche en Italiaansche antwoorden
op hun voorstel afwachten alvorens zij zich
ernstig zullen wijden aan een onderzoek van
de laatste ontscheping. Men verwacht die
antwoorden thans binnen drie of vier dagen
Rome 4 Januari (D.N.B.) Het antwoord
van Italië op de Fransch-Engelsche nota in
zake de vrijwilligerskwestie is, naar van
welingelichte zijde verluidt, nog niet gereed
Een wijziging der Italiaansche houding in
de kwestie der niet-inmenging valt intus-
schen niet te verwachten.
Intusschen worden opnieuw de Parijsche
geruchten over het ontschepen van verschei
dene duizenden Italiaansche vrijwilligers
in Cadiz als tendentieuse propaganda van
communistischen oorsprong van de hancl
gewezen.
De vorming van 'n onafhankelijk Catalo-
nië zou Italië beschouwen als een wijziging
van den tegenwoordigen territorialen status
quo, „waartegen zich Italië en niet Italië
alleen, vastberaden zou verzetten."
Toch gunstig antwoord van Ber
lijn en Rome?
In diplomatieke kringen te Parijs verluidt
dat de groote activiteit van Berlijn en de
ontscheping van sterke Italiaansche troe
pen wijzen op een gunstig antwoord van
beide fascistische landen.
Men wil op twee paardten gaan
zitten en eerst Franco voldoende middelen
en imenschenmateriaal verschaffen om
daarna Engeland en Frankrijk tegemoet te
komen en in een doeltreffende controle be
rusten.
Een officieel bulletin.
Gistermiddag is een communiqué gepu
bliceerd over den gezondheidstoestand van
Z.H. den Paus. Hierin wordt medegedeeld,
dat de Heilige Vader lijdt aan aderverkal
king, welke een onregelmatigheid van den
hartslag veroorzaakt. In de laatste dagen
is een verbetering ingetreden in den toe
stand.
Verder wordt medegedeeld, dat nog geen
officieele bulletins over den gezondheids
toestand van den Paus zijn gepubliceerd
en dat professor Milani nooit nauwkeurige
aanduidingen omtrent de ziekte van den
paus aan de pers heeft verstrekt.
De „Osservatore Romano" publiceert het
volgende officieele bulletin:
„Nadat de ziekte van Z.H. den Paus ge
durende een maand is behandeld, kan de
gezondheidstoestand van den Paus als volgt
worden samengevat: De oorzaak van de
ziekte ligt in aderverkalking, welke vooral
de hartspier heeft aangetast, zoodat het
rhythme van de hartslag onregelmatig werd
Begin December veroorzaakte een toename
van deze onregelmatigheid een onvoldoende
bloedsomloop, waardoor de zieke gedwon
gen werd het bed te houden. Dank zij de
rust en de goede verzorging nam deze hart-
ZIJNE HEILIGHEID DE PAUS.
zwakte langzaam af. De Paus kreeg thans
evenwel meer pijn in het linkerbeen, ter
wijl ook het rechterbeen pijn ging doen, ge
paard aan voedingsstoornissen van nerveu-
zen oorsprong.
Er is reden om aan te nemen, dat dit ge
leidelijk aan beter zal worden en zelfs kan
het geheel verdwijnen. De toestand van het
hart is echter aanleiding tot een zekere
voorzichtigheid, terwijl men ook rekening
moet houden met den leeftijd van den zieke.
Toepassing van de 40-urige
werkweek geeischt.
De Brusselsche correspondent van de N. R.
Crt. meldt:
Zondag hield de socialistische mijnwer
kerscentrale een vergadering in het volks
huis te Brussel, teneinde het vraagstuk van
den arbeid in de mijnen te bespreken. De
secretaris van de Centrale Dethier zat de
vergadering voor en bracht verslag uit over
den stand van de kwestie. Naar zijn oordcel
is het van oeconomisch standpunt bezien
zeer goed mogelijk, tot vermindering van
den werktijd in de kolenmijnen over te gaan
De productie kan op dezelfde hoogte als
thans worden gehouden, indien men terug
keert tot het aantal arbeidsdagen welke de
arbeiders in 1913 op de mijn werkzaam wa
ren. De moeilijkheid is echter het vinden
van geschoolde arbeidskrachten.
In Juni 1936 heeft het Kabinet van Zeeland
de verplichting op zich genomen tot vermin
dering van den arbeidstijd over te gaan.
Een officieele commissie met de bestudee
ring van dit probleem belast, is eerst Don
derdag j.1. met een rapport klaargekomen.
Een delegatie van de centrale begaf zich
denzelfden dag naar de regeering en werd
wegens ziekte van don socialistischen mi
nister Delattre ontvangen door don minister
van oeconomische zaken Van Isacker. Deze
verklaarde weliswaar dat de regeering haar
woord gestand wil doen, maar verder gaf
het gesprek de delegatie geen voldoening.
Door de centrale is dan ook verzocht om
een onderhoud met den minister-president
onmiddellijk na diens terugkeer uit Zwitser
land. De conclusie van den heer Dethier
was: Er is genoeg tijd verloren. Wij moeten
thans optreden. Hebben wij van den kant
der regeering geen volledige zekerheid te
gen 15 Januari a.s. dan moet een nieuw
congres beslissen of wij nog langer zullen
wachten dan wel of de staking onmiddellijk
moet worden ingezet.
De gedelegeerden der verschillende
gewestelijke centra kwamen achter
eenvolgens bevestigen, dat de mijn
werkers in deze gebieden van oor
deel zijn, indien voor 15 Jan. geen
oplossing is bereikt, drie dagen later
in staking te gaan. In dit geval,
verklaarden de gedelegeerden uit
het Henegouwiensche centrum, kun
nen wij geen genoegen nemen met
een geleidelijke vermindering van
den arbeidstijd en wordt de toepas
sing van de 40-urige week vereischt
Na vrij langdurig debat werd tenslotte met
op 4 na algemeene stemmen een resolutie
aangenomen, waarhij het congres bet dage-
lijksch bestuur van de socialistische mijn
werkerscentrale opdraagt, verder met de
regeering te onderhandelen en tevens be
paalt dat, indien 15 Januari geen bevredi
gende oplossing is bereikt, en de onderhan
delingen zijn mislukt, de staking 18 Januari
aanvangen zaL
Gevaarlijk experiment
van Duitschland
HET ANTWOORDT NIET OP
DE FRANSCH-ENGELSCHE
VRAGEN EN MENGT ZICH IN
SPAANSCHE AANGELEGEN
HEID.
Duitschland speelt een gevaarlijk spel in
Spanje. Er blijkt uit alles dat het zich niet
afzijdig wil houden van de Spaansche ge
schiedenis en het is nu maar de groote
vraag in hoeverre de andere mogendheden
dat dan zullen doen en in hoeverre de rust
van Europa daar dus weer door gestoord
zal kunnen worden. Men zal wellicht een
weinig cynisch lachen, om die door ons ge
bezigde uitdrukking „de rust van Europa",
het was dan ook misschien juister geweest
om te spreken van „den gewapenden vrede
van Europa". Maar inderdaad vormt, het op
treden van Duitschland een gevaar. Het
zoekt naar argumenten om de Spaansche
regeering te kunnen bestrijden en vindt die al
zeer gemakkelijk in het optreden van deze
regeering, tegenover ecnige buitenlandsche
schepen, o.m. het Duitsche s. s. Palos.
Zooals men weet heeft de Duitsche krui
ser Königsberg het Spaansche koopvaardij
schip „Aragon" opgebracht en het heeft ge
weigerd dit schip vrij te laten, alvorens de
passagier, gearresteerd aanboord van het
Duitsche s.s. „Palos", vrijgegeven zal zijn en
het deel van de lading van dit schip, datin
beslag genomen is, is teruggegeven.
De Spaansche regeering weigert
aan de Duitsche eischen te voldoen,
omdat de toon haar niet bevalt en
zij zich geen eischen laat stellen door
Duitschland. Deze wrijving kan oor
zaak zijn van tal van onaangenaam
heden, temeer als men nagaat dat
ten eerste Duitschland nog steeds
geen antwoord gegeven heeft op de
Fransch-Britsche nota inzake de
niet-inmenging in de Spaansche
aangelegenheid en ten tweede dat de
Duitsche pers en autoriteiten een
toon aanslaan, die niet veel goeds
doen verwachten.
Zoo schrijft b.v. de „Deutsche diplomati
sche Korrespondenz" dat de represaille
maatregelen van de Koenigsberg misschien
niet volgens de diplomatieke regeling zijn
geschied, maar het blad voegt eraan toe,
dat de toestand in Spanje niet toelaat zich
aan de klassieke vormen te houden.
Wanneer het „roode Spanje" er dergelijke
omgangsvormen op na gaat houden, zegt het
blad, dan moet het rekening mee houden,
dat. zijn maatregelen niet zonder gevolg
zullen zijn. Meer en meer hoopen zich tij
dens den oorlog, die thans in Spanje woedt,
de daden van moedwillige verstoring en
overvallen met voorbedachte rade, gepleegd
tegenover vreemd goed en bloed, op".
Dat is de toon die iedere agressieve daad
van Duitsoheland moet verontschuldigen. Bij
alle gerechtvaardigde verontwaardiging van
den kant van Duitschland is dit toch den
weg niet. De eenige weg tot het stopzetten
van de vijandelijkheden is, zoo schreven we
de vorige week nog: het onthouden van
iedere inmenging van buitenaf. Maar daar
schijn Duitschland niet over te denken. Men
oordeele maar naar de volgende persstem
men, zij spreken, zonder commentaar, voor
zichzelf en doen overduidelijk zien dat de
Spaansche geschiedenis nog tot onaangena
me internationale complicaties kan leiden.
De Deusche Allgemeine Zeitung schrijft:
Een half jaar lang zijn de bandieten van
Caballeros bezig onschuldigen af te slach
ten en nog steeds onderhouden eenige re
geeringen met de aanvoerders van deze ban
dieten betrekkingen, als was niets gebeurd.
De Lokal Anzeiqer schrijft, dat Duitschland
zich niet van zijn standpunt zal laten af
brengen om de moordenaars en roovers, die
thans in het roode Spanje aan de macht
zijn, hun verdiende loon te geven.
In de Voelkischer Beobachter
schrijft dr. Walter Schimitt, dat
Duitschland van oordeel is, dat op
het oogenblik op Spaansch gebied
een strijd wordt gevoerd, die aller
minst het karakter draagt van een
burgeroorlog. Men strijdt daar voor
het lot van geheel Europa. Het is
belachelijk, aldus de V. B., dat de
Staten, die het meest bedreigd wor
den door het bolsjewistisch gevaar,
hun eenig heil zien in een politiek
van niet-inmenging. Deze niet-in-
mengingspolitiek kunnen zich alleen
staten veroorloven, die door hun
eigen middelen het roode gevaar heb
ben bestreden en geen gevaar willen
loopen voor hun eigen veiligheid.
Hoe Duitschland het ziet.
De Duitsche bladen zijn van meening, dat
de overeenkomst tusschen Engelang en Italië
eenige ontspanning in den internationalen
toestand brengt.
De „Berliner Boersenzeitung" schrijft, dat
Italië thans kan verwachten, dat de ontwik
keling van zijn Rijk in beginsel niet be
hoeft te geschieden in een sfeer van tegen
stelling tot Engeland, terwijl Engeland niet
langer gedwongen is zijn belangrijke beslui
ten onder den druk van het oogenblik te
nemen.
De overeenkomst moet volgens bet blad
ook worden bezien in het licht van de com
munistische onderneming in Spanje. Een
Spanje, waarvan het bolsjewisme geheel of
gedeeltelijk bezit zou kunnen nemen, zou 'n
groote verandering in den bestaanden toe
stand kunnen brengen.
Frankrijk heeft aan de verzoening
in de Middellandsche zee medege
werkt in de hoop, dat dit ten goede
zou komen aan het front van Stresa.
De houding van Italië heeft die ontwikke
ling verhinderd en den weg opengelaten voor
vrije onderhandelingen over een vreedzame
regeling in West-Europa.
De „Germania" schrijft: „Langer dan twee
maanden hebben Londen en Rome onderhan
deld. Dit, feit alleen geeft reeds de beteeke-
nis van het geteekende accoord aan. De tee-
kening is een mijlpaal op den weg naar de
bevestiging van den Europeeschen vrede.
Duitschland kan niets meer wenschen dan
de verzoening tusschen twee landen, met
welke het in vriendschappelijke betrekking
wil leven. Wij zien in de overeenkomst voor
al het bewijs, dat men ook te Londen de hou
ding van Italië en Duitschland in de Spaan
sche kwestie begint te begrijpqn."
De „Deutsche Allgemeine Zeitung" gelooft
dat thans een der hinderpalen voor de deel
neming van Italië aan de regeling van de
West-Europeesche veiligheid verwijderd is.
Aan een herstel van het front van Stresa
konden nog slechts eenige linksgerichte krin
gen in Frankrijk denken. Niemand wil
Frankrijk buitensluiten. Het staat aan Frank
rijk de Europeesche samenwerking te bevor
deren of te belemmeren door steun aan de
rooden.
Het Deutschlandlied en het Horst
Wessellied op de heden te honden
eere-avond.
Naar wij vernennen, zal op de heden in 't
Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen te
houden eere-avond na het Wilhelmus de
nationale volksliederen worden gespeeld.
Ter eere van de Duitsche gasten zal niet,
zooals oorspronkelijk het plan was, het be
kende Lippe-Detmoldlied maar het Deutsch
landlied en het Horst Wessellied worden ge
speeld.
Het schijnt tevens vast te staan, dat de
volksliederen, in afwijking van het pro
gram, zullen worden gespeeld onder leiding
van Kapitein Boer en niet onder die van Dr.
Wagenaar.
Het is nog niet na te gaan, op wiens op
dracht deze programwijziging plaats vond.
Uitbreiding der neutraliteitswet
waarschijnlijk.
Reuter meldt uit Washington, dat In de
zitting van het Congres, welke heden be
gint, o.a. de permanente neutraliteitswet be
handeld zal worden. Deze wet zal breeder
van opzet zijn dan de tegenwoordige tijde
lijke regeling. Voorgesteld wordt een em
bargo te leggen op wapenen en financieel©
hulp ten behoeve van hen, die tegenstanders
van een gevestigde en erkende regeering
zijn.
Onder de bestaande wet is, zooals men
weet. een dergelijk embargo niet mogelijk.
Thans kan slechts moreele pressie door de
regeering geoefend worden om te voorko
men, dat wapens en crediet worden ven-
schaft aan de anti-regeeringspartij in Spanje
Het is mogelijk, dat de nieuwe neutrali
teitswet ook bepalingen zal bevatten om
hef maken van oorlogswinst te beperken.
De kwestie van de rechten der neutralen
ter zee is eveneens een vraagstuk dat de
Vereenigde Staten zeer aangaat, De vrijheid
der zeeën was één der 14 punten van Wil-
son en bet voornaamste geschilpunt tus
schen de Ver. Staten en de oorlogvoerenden
aan beide zijden in den wereldoorlog.