Wel geld voor oorlog
niet voor schulddelging
De defensieleening in den
Franschen Senaat
Roosevelts
„praatje bij bet haardvuur"
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Dc rechtschen
bedreigen Guadalajara
Duitschland en een
Westelijk verdrag
Buitenlandsch
Overzicht
De Kerkstrijd in
Duitschland
Nederlandsche regeering
protesteert bij Franco
DONDERDAG 11 MAART 1937. 80e Jaargang. No. 10209,
Uitgove der N.V. v.h. Trapman Co. Schagen.
SPANJE
Generaal Miaja naar het front
vertrokken.
De opstandelingen bevonden zich gisteren
.ter sterkte van 3240 man op 15 K.M. van
.Guadalajara.
De stelselmatige en machtige opmarsch
der aanvallende kolonnes wordt voortgezet.
Het schijnt, dat de tegenstanders dezen op
marsch niet tot staan kunnen brengen.
15000 tot 20000 man troepen der internatio
nale brigade loopen gevaar te worden om
singeld. Zij kunnen zich, naar men veron
derstelt, slechts aan omsingeling onttrekken
door terug te trekken op Madrid, welles val
aanleiding zou kunnen geven tot straatge
vechten.
De Madrilleensche verdedigingsraad heeft
medegedeeld, dat de aanval, die eergisteren
door de troepen der gemotoriseerde Itaii-
aansche divisie liij Guadalajara is ingezet,
met groote hevigheid voortduurt. De stellin
gen der regeeringstroepen zijn tot vijfmaal
toe aangevallen dooi* zeer sterke afdeelingen,
gesteund door een machtig geschut, en vele
bombardements- en jachtvliegtuigen. Tegen
over de meerderheid in getalsterkte en tech
nische middelen, door de Italianen in het
vuur gebracht, moesten de regeeringstroe-
pen terrein prijsgeven, zonder dat. de vijand
het verband tusschen de linïen heeft kun
nen verbreken. De opstandelingen hebben
in den afgeloopen nacht in alle sectoren
van het Madrilleensche front een groote
bedrijvigheid getoond. De plaatselijke aan
vallen der opstandelingen werden met suc
ces door het geschut en de infanterie der
regeeringstroepen beantwoord.
De regeeringstroepen gedesorga
niseerd?
Een bijzondere coi'respondent van Havas
bij het leger van Franco deelt mede, dat
de opmarsch van de rechtsche troepen werd
gehinderd door slecht weer.
De opstandelingen vinden thans tegenover
zich nog slechts gedesoi-ganiscerde troepen,
die allen voor eigen rekening strijden.
De strijd in het Noorden.
Straatgevechten in Oviedo.
Uit Gijon wordt gemeld, dat de opstande
lingen die Oviedo te hulp zijn gekomen, een
hevigen aanval hebben ondernomen op de
stellingen der Tegceringstroepen van Buena
Vista, het machinedepot el Fresno, Villa
Euzcadi en de huizen in de nabijheid van
het nonnenklooster der aanbidding. Het
geschut der rechtschen vuurde ruim 3000
granaten af, doch de regeeringstroepen
hielden ondanks dezen vuurregen stand.
De ï-echtschen drongen door tot het machi
nedepot maar werden daar gestuit door de
lóyalen, die op de hoogten van het stadion
van Buena Vista lagen. Na zware vei'liezon
te hebben geleden waren de aanvallers ge
dwongen terug te trekken en zich verder
op te verschansen.
Uit hun stellingen bestoken zij de regee
ringstroepen, die de wijk moesten nemen
in de loopgraven.
Terwijl deze strijd aan den gang was
trachtten di*ie colonnes opstandelingen door
te dringen in de stad Oviedo, waarbij zij
gebruik wilden maken van wegen, die in
handen der i*egceringsti*ocpen zijn. Eeïï co
lonne ondernam een operatie in de richting
van de sti*aat Gonzales Besada, een.tweede
wilde langs een kleine straat bij Quanta de
los Catalancs oprukken, terwijl de derde uit
een groep boomen te voorschijn kwam ach
ter het klooster der aanbidding. Door een
verrassend optreden wisten de colonnes tot
aan de loyale linies door te di'ingen, maar
op dat oogenblik barstte een hevig geweer
vuur los.
Weldra sloegen de opstandelingen op de
vlucht van iedere vijftig strijdei*s hadden
slechts 12 tot 15 het leven behouden en
trachtten de laatste huizen van de sti*aat
Gonzalez Besada te bereiken. De tweede troep
soldaten kwam op dezelfde wijze uit tegen
over het regeeringsbataillon „Mateotti". Te
voren hadden de opstandelingen de telefoon
draden doorgesneden om den regeeringstroe
pen te beletten versterkingen aan te vra
gen. De leiding der regeeringstroepen wist
de opstandelingen echter tot staan te bren
gen, waarna zij met geweervuur werden ach
tervolgd. De derde colonne die oprukte langs
den spooi*weg is onmiddellijk door de mi
litie tot staan gebracht. Op de spoorlijn ble
ven eenige lijken achter.
De kwestie der terugroeping van
in Spanje strijdende vrijwilligers.
De Engelsche ministér van buitenlandsche
zaken, Eden, heeft in het Lageiiiuis in ant
woord op de vraag of de nict-inmcngings-
commissie inzake Spanje de kwestie der te
rugroeping van de in Spanje strijdende vrij
willigers onder oogen beeft gezien „ja" ge
antwoord.
De Berlijnsche correspondent van de „Dai
ly Telegraph" meldt, dat de Duitsche Am
bassadeur von Ribbenti'op, die gisteren te
Londen is aangekomen, instructies heeft me.
degekregen voor zijn eerstvolgende onder
houd met minister Eden. Hij moet het Duit
sche antwoord op de Britsche nota van IS
November, die vooi-stellen voor het sluiten
van een Westelijk verdrag bevatte, over
brengen.
Het schijnt, dat de houding, door Duitsch
land aangenomen tegenover den Belgischen
wensch, dat de bestaande, vooi*loopige Lo-
carno-over een komst door 'n duui*zame rege
ling vervangen zou worden, onveranderd is.
Duitschland is bereid tot het sluiten van
een nieuw Locarno-vei*dx*ag, doch het wil
dat in geen geval onder de auspiciën van
den Volkenbond geplaatst zien.
Overigens gelooft men, dat het tijd win
nen aan Duitsche zijde zal worden geweten
aan het Fransch-Russisch verdrag, dat
Duitschland het liefst geheel zou zieix vei*-
dwijnen. Men begrijpt te Berlijn dat Frank
rijk niet gemakkelijk tot een stap van zoo
groote beteekenis kan overgaan, doch men
is van meening, dat het aan Frankrijk staat
met nieuwe voorstellen te komen. De cor
respondent van de „Daily Telegraph" ver
moedt, dat Duitschland op zijn minst zal
verrangen, dat de clausule van het verdrag,
die vooi*ziet in een automatischen wederzijd-
schen bijstand, wordt vernietigd.
Uit Londen wordt nader vernomen, dat
men in diplomatieke kringen aldaar betwij
felt of von Ribbentrop werkelijk instructies
over een Westelijk pact heeft medegekre-
gen.
Met op een na algemeene stem
men aangenomen.
Gisterenmiddag 16.10 uur is de Fransche
Senaat bijeengekomen ter behandeling van
de defensieleening. In de regceringsbank
hadden minister-president Leon Blum en de
ministers Auriol, Casnier-Duparc en Sellier
plaats genomen.
De rapporteur Abel Gardey zette het wets
ontwerp uiteen en vroeg den Senaat het ont
werp eenstemmig aan te willen nemen. Hij
verklaarde, dat de financieele commissie van
den Senaat het noodzakelijk achtte het maxi
mum van de leening vast te stellen op 10.500
millioen franc. De commissie heeft de nieu
we liberale politiek van de regeei-ing in
zake de vrije circulatie van het goud goed
gekeurd. Vervolgens zette Gardey de voor-
deelen van de leening uiteen, welke naar
keuze in francs, dollars of pondensterling
zal worden afgelost.
Als eerste spreker besteeg de onafhanke
lijke senator Armbruster het spreekgestoelte.
Hij verklaarde o.a. dat Leon Blum het mis
lukken van zijn experiment heeft toegege
ven. De regeering heeft een nieuwe koers
aangekondigd, doch spreker vraagt zich af
of de oude pi'aktijken gehandhaafd blijven.
Toch zal spreker voor de leening stemmen
omdat deze in het belang van het land is.
De volgende spreker, James Hennossv (re-
publikeinsche unie), verwachtte dat de lee
ning een succes zal worden, doch hij betreur
de dat Leon Blum in zijn oproep tot het land
niet meer op het vaderlandslievende gevoel
heeft gewerkt.
Daarna voerde minister-president Leon
Blum het woord. Hij verklaarde, dat het de
bat zich plaatste op een terrein waar allen
elkaar konden en moesten ontmoeten. De
leening is 'n onderdeel van de maatregelen
welke de regeering na de jongste vergade
ring van den ministen*aad heeft aangekon
digd, strekkende tot een duurzame regeling
van de problemen van munt en schatkist en
tot het versterken van het economisch her
stel, dat steeds meer merkbaar is. Inderdaad
is het aantal werkloozen sterk verminderd,
bij de spaarbanken wordt meer ingebracht
dan opgenomen en het oogenblik is thans ge
komen om den toestand te saneeren. In dit
geval zijn geld en schatkist nauw verbonden.
Spreker verklaarde verder, dat Frankrijk
trouw zal blijven aan de monetaire overeen
komst met de Vei*cenigde Staten en Enge
land. De regcei'ing stelt zich niet voor met
een slag het schatkistprobleem op te lossen,
Er is nog veel, dat haar aandacht vraagt,
doch in de toekomst mag zich geen tweede
begrooting vormen naast dc normale begx*oo-
ting, welke gedekt moet worden door lee
ningen. De regeering zal het noodzakelijke
initiatief nemen. De volken moeten den toe
stand onder oogen zien en een oplossing zoe
ken.
Tenslotte deed Blum een bei'oep op de wijs
heid en vaderslandsliefde van de Senatoren.
In de vele moeilijkheden, welke bestaan,
heeft de regeering steeds gelet op het alge
meen belang van het land. Zij heeft doel
treffend gewerkt voor den socialen vrede,
alsook aan het behoud van den vrede in
Europa. Thans vraagt de'regeering den Se
naat mede te werken om Fi*ankrijk meer vei
ligheid en meer kracht te schenken.
Deze rede van den ministerpresident werd
door de linkerzijde luide toegejuicht.
De senaat keurt de financieele
wet goed met 258 tegen 1 stem.
De senaat heeft met 258 tegen een stem het
wetsontwerp aangenomen, waarhij de regee
ring wordt gemachtigd een leening uit te
geven voor de nationale verdediging.
Tevoren had de Senaat met 207 tegen 62
stemmen een amendement van de minder
heid verworpen, dat den gisteren door Louis
Marin in de Kamer aangeboden tekst bevat
te en ten doel had te. waarborgen, dat de lee
ning slechts voor de nationale verdediging
zal worden aangewend.
De hooge rechtspraak moet een
liberale geest worden gegeven.
President Roosevelt heeft Dinsdag zijn
reeds aangekondigde „praatje bij het haard
vuur" voor de radio uitgesproken ter ver
dediging van zijn plannen tot hervorming
van het federale hooggerechtshof. Roosevelt
zette uiteen, dat hij in het geheel geen be
doelingen had om de controle over het
hooggerechtshof aan zich te trekken, maar
dat het noodzakelijk was zijn program ten
uitvoer te leggen en de hooge rechtspraak
nieuwe ki*aciit en een liberalen geest te
geven. In hoofdzaak kwam zijn rede over
een met hetgeen hij reeds 'gezegd had tij
dens zijn rede aan het overwinningsdiner"
eind voiige week. De president stelde de
Amerikaansche rcgccrin* voor als een uit
drie paarden bestaande' trekploeg. Het
Amerikaansche volk, zoo zerde hij, verwacht
dat, het derde paard eensgezind met de
beide andere den wagen voort, zal ti*ekken.
Het federale hooggerechtshof is echter in
gebreke gebleven ten aanzien van de eens
gezindheid, waarmede het, als gecoöi'di-
neerd deel van de regeering, de zaken op
gang had moeten houden.
ROOSEVELT.
Behalve dat het Hooggerechtshof
zijn juridische functies op de juiste
wijze uitoefende, heeft het zich op
geworpen als een derde huis van
het congres, een soort superlegisla-
tuur, zooals een van de rechters
het genoemd heeft, welke in de
grondwet woorden las, die er niet
staan en beteekenissen, die niet aan
wezig zijn en die het nooit in de
bedoeling heeft gelegen er in te
brengen.
Wij zijn derhalve aangeland op het punt,
waarop wij de grondwet moeten redden
van het federale hooggerechtshof en het ge
rechtshof moeten beveiligen voor zich zelf.
Wij moeten een weg zoeken om van het
hooggerechtshof in beroep te gaan op de
grondwet zelf.
In onze gerechtshoven willen wij een heer
schappij van wetten en niet van mannen.
Wij willen, gelijk alle Amerikanen dat doen
een onafhankelijke rechtspraak, zooals die
in het voornemen heeft gelegen van de ont
werpers der grondwet, en geen gerechts
hoven, die politiek voeren.
Roosevelt beëindigde zijn toespraak met een
beroep op alle luisteraars in ieder hoekje
van het land. te gelooven, dat hij geen
voornemens heeft om ook maar in het
minst inbreuk te plegen op de burgerlijke
en religieuze vrijheden des volks.**
„Ik geef de plechtige verzekering, dat fk
in een wereld, waarin de democratie aange
vallen wordt, tracht de democratie te doen
slagen,"
De politieke verhouding in het
naburige Oosten
Turkije, Irak, .Iran en Afghanis
tan zoeken contact.
Onze tijd is in menig opzicht gelijk aan
de dagen van voor 1914. De politieke span
ningen en de onzekci*c toekomst doen ver
schillende landen steun zoeken bij elkaar,
we krijgen in Europa weet* groepceringen,
die veel overeenkomst hebben met die van
voor 1914. Men meent, en dat niet ten
onrechte, gezamenlijk sterker te staan te-
genover. een eventueelen vijand, dan dat
men alleen iets zou bereiken. Zoo zien we
in Europa de twee gi*oote groepen Italië
Duitschland en Engeiand-Frankiijk, steeds
dichter naar elkaar toegroeien.
Maar ook buiten Europa vinden
we hetzelfde verschijnsel. Zoo wijd
de l;et Hbl. gisterenavond een be
schouwing aan het Aziatisch Vier-
mogendhedenpact, dat in wording
is. Rustu Ai*as, de Turksche minis
ter van buitenlandsche zaken, ver-
'trekt dezer dagen achtereenvolgens
naar Bagdad, Teheran en vermoede
lijk, Kaboel, teneinde met dc regee
ringen van Irak, Ii*an en Afgha
nistan de reeds in Januari: voorbe
reide onderhandelingen te hervat
ten over een Aziatisch viermogepd-
hedenpact van non-agi*essie. Dit pact
zal tevens benalrngen inhouden*
omtrent overleg betreffende alle
buitenlandsche-politicke kwesties,
die de verdragsluitende mogend
heden i*aken. Vei*wacht wordt, dat
het verdrag nog deze maand te An
kara zal worden geteekend. Turkije
werpt zich op als leider van de on
afhankelijke staten in het nabui'ige
Oosten.
De vier staten, die op het punt staan, efen
nonagressieverdrag te sluiten, vinden in
de jongste geschiedenis voldoende aanlei
ding voor hun politieke toenadei*ing. De op
lossing van den oorlog van 1914 kan huil
geen reden geven voor vast vertrouwen in
de toekomst. De mogendheden hebben het
oude Turksche rijk onderling in mandaat
gebieden verdeeld, al valt ook de tendenz
te constateeren, dezen gebieden politieke
onafhankelijkheid te geven onder, beding
van eerbiediging van gevestigde belangen.
Turkije moet het verlies van het petrole-
umgebied van Mosoel als een onrecht ge
voelen. Palestina vormt in het Naburige
Oosten een gebiedsdeel, dat, wegens het
naar het schijnt onoplosbare conflict tus
schen Arabieren en Joden, aanleiding kan
geven tot gevaarlijke politieke complicaties
De gewelddadige inpalming van Abessinië
door Italië geeft den indruk, dat het. Nabu
i'ige Oosten ook nu nog niet gevrijwaard
kan worden geacht voor de expansiedrift
van Europecschc mogendheden, die zoeken
naar grondstoffen- en afzetgebieden.
Het. nonagressievei'drag, dat naar men
verwacht, zooals we hierboven schreven,
in den loop van deze maand te Ankara
tot stand zal komen, geeft uitdrukking aan
de specifieke politieke positie, die de onaf
hankelijke mogendheden in het Nabui'ige
Oosten innemen.
Het bedoelt volgens zijn naam klaarblij
kelijk slechts te zijn een onderlinge waar
borg, dat geen dezer staten een der andere
zal anvallen tenzij dartoe uitgelokt maar
in wezen komt het neer op een betuiging
van onderlinge politieke solidariteit tegen
over een reeks gebeurtet»it*=on en verschijn-
selen, diè relief geven aan hun- politieke
lotsgemecnschap. Zij trachten in werkelijk
heid over te gaan tot een zelfstandige po
litiek, welke zich zooveel mogelijk losmaakt
van de politieke belangen der groote mo-
gendhéden die in het Naburige Oosten een
i*ol spelen. Of hun dit gelukken zal, is
een andere vraag. Maar het lijdt geen twij
fel, dat het nonagressiepact practisclx de
uitdrukking is van een ingrijpende wijziging
in de politieke verhoudingen in het' Nabu
rige Oosten, waarmede de groote mogend
heden rekening zullen moeten houden. Het
di*aagt aanzienlijk bij tot waarborging van
den vrede in dit deel der wereld.
„De kloosters moeten verdwijnen".
In het Ambtsblatte van 4 Maart publi
ceert de Bisschop van Regensburg, Mgr. Mi-
chael Buchbcrger de volgende verklaring:
„In den Vastenbrief, dien op den eersten
Zondag van de Vasten werd voorgelezen,
komt de volgende passage voor: „Dc leiding
gevende bladen der Hitler-jeugd schrijven:
„De kloosters waarin wij horden der levens
ontkenning zien en die daardoor een gevaar
vormen voor het behoud der zedelijkheid
van het Duitsche volk, moeten' verdwijnen".
Er is-beweerd, dat deze zin „verzonnen"
zou zijn. Ik vestig er echter de aandacht
op, dat deze zin te vinden is in het „Leiders
blad der H.J. Uitgave D.J. Juli 1936, blz. 31,
bovenaan."
„Het behoeft geen betoog, dat alle citaten
in een herderlijk schrijven gecontroleerd
worden of ze juist zijn. De bewering, dat
herderlijke brieven leugens bevatten, is
zelf leugenachtig en tevens een beleediging,
die ik afwijs."
(w.g.) Michael bisschop van
Regensburg.
In aansluiting op deze bisschoppelijke
verklaring is het wel interessant te vermel
den, wat in hetzelfde nummer van het ge
noemde „Leidersblad" over de geestesrich
ting van de Hitler-jeugd gezegd wordt.
„De vraag betxeffende de verhouding van
de leiders der Hitler-jeugd ten opzichte van
Kei-k en godsdienst", zoo luidt het, „kunnen
wij, wat ons bisdom betreft, afmeten uit de
volgende vooi*dracht op een leiderscursus:
„Telkens, wanneer Duitschland eensge
zind en sterk is, treedt Rome op om Duitsch
land te vernietigen", zoo wordt gezegd. „On
ze wereldbeschouwing staat tegenover die
van Rome: eer, trouw, dapperheid, tegen
verdrukking, lafheid en beklagenswaardi-
gen angst. Fierheid en verantwoordelijk
heidsgevoel tegenover knechting der zielen."
Voeg daaraan nog toe, dat alle leiders der
H.J. in de gouw Frankenland het anti
christelijke boek van Rosenberg moeten door
werken, dan kan men zich wel een voor
stelling vormen van de mentaliteit, waarin
de leicjers der H.J. worden opgevoed.
De conferentie voor de grond
stoffen.
De algemeene besprekingen op de grond-
stoffcnconferentie zijn gistermorgen geslo
ten. Thans moeten nog het werkprogi*amma
en de procedure worden vastgesteld. De
Zwitser Stucki achtte het wenschclijk, dat
hot verkrijgen van grondstoffen gemakke
lijker wordjpgemaakt. De kwestie heeft ook
een financieele zijde. Men moet nauwkeurig
konnis nemen van de klachten uit landen,
dio niet over grondstoffen beschikken.
Rosenblum, de Sovjetrussischc deskundige,
verklaarde, niet te kunnen deelnemen aan
de bespreking over dit koloniale probleem,
daar het volkeren betreft, die zelf niet' ge-
raadpleegd zijn. Rusland verlangt geen
grondgebied en geen gunsten: het wil me
dewerken aan een hetere organisatie van
tien vrede. Het heeft belang bij het grond
stof fcnvi*aagstuk als voortbrenger, impor
teur en expoi'tcur. Het wil zich aansluiten
bij een betere oi*ganisatie der markten.
Doelende op de gx-oote landen, die verstek
hebben laten gaan, dreef Rosenblum den
spot met de Staten, die wel geld hebben
voor een toekomstigen oorlog, maar niet
voor de betaling hunner handelsschulden.
Hij was van meening, dat men door een
ondei*zoek zal kunnen ontdekken, welke ver-
Ixorgen bedoeling er achter de eipchen van
zekere landen zit.
Aan het einde der bespi*ekingen vatte de
voorzitter de tot nu toe geformuleerde mee
ningen als volgt samen:
De commissie is eenstemmig van oordeel
dat alle vraagstukken aangaande verdeeling
of overdracht van koloniaal gebied geheel
buiten haar bevoegdheid liggen.
De commissie heeft zich slechts bezig te
houden met dc kwestie van de verdeeling
der grondstoffen. Niet alleen over de indu-
strieele grondstoffen, doch ook over de voor
naamste voedingsmiddelen zullen sta
tistieken worden opgesteld.
Tenslotte is de commissie eensgezind van
oordeel, dat haar werkzaamheden zich niet
moeten bepalen tot de koloniale producten,
doch zich ook moeten uitstrekken tot do
grondstoffen van andere gebieden.
Op voorstel van den vooi*zitter werden drie
subcommissies benoemd, nl. voor statische,
commei'cieele en financieele kwesties.
In een volgende vergadering, welke Don
derdag a.s. bijeen zal komen, zal het plan
voor den arbeid van deze subcommissie na
der worden vastgesteld.
Over inbeslagname „Triton".
De regeering heeft aan den Nedetland-
schen gezant te Tanger, onder wien Marokko
resorteert, opdracht gegeven, bij de autori
teiten te Ceuta te protesteeren tegen de in
beslagneming van de „Triton" der K.N.S.M.-
en dezen autoriteiten mede te deelen, dat
voor eventueele daaruit voortvloeiende scha
de zij de verantwoording dragen.
STAKING VAN HET SCHOTSCHE AUTO.
BUSPERSONEEL BREIDT ZICH UIT.
De staking van het Schotsche autobus-
personeel breidt zich uit. Meer dan 10.000
bestuurders en conducteurs hebben 't werk
neergelegd. Volgens de „Scottisch Motor
Itraction" is de staking niet officieel erkend
en is zij 't gevolg van communistisch drij
ven.
De bond van transportarbeiders heeft ver
klaard dat het werk hervat moet worden,
opdat onderhandelingen kunnen worden
begonnen. De stakers wenschen deze op
dracht echter nite uit te voeren.