De consequenties van Nederlands
m
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
non-interventie-dcelname
is K
OOPE
HkjC
LOECK
Tandh. Inrichting
Ernstig spoorwegongeluk
in Londen
Het resultaat
van Belgrado
Rechtsche opmarsch
naar Duraogo
Buiienlandsch
Overzicht
Geheele gebitten f30.-
Onderzeeërs naar
West Indië
(Yl'onrtint
ZATERDAG 3 APRIL 1937. 80e Jaargang.. No. 10228.
Uitgovc der N.V. v.h. Trapman Co. Schag«n.
Van verdrag met vreemde mo
gendheden geen sprake.
De Minister betwijfelt of de han
del op Spanje ln het gedrang
komt.
Ontleend is aan de Memorie van Antwoord
met betrekking tot het „Wetsontwerp tot het
nemen van maatregelen met het oog op de
.vijandelijkheden in Spanje":
Dat tegen de zoogenaamde non-interven
tie juridische bezwaren kunnen worden aan
gevoerd als door eenige leden bedoeld, wordt
door de regeering gaarne toegegeven. Inder
daad zullen de maatregelen, welke door de
bij het non-interVentie-accoord aangesloten
mogendheden zijn genomen en nog zullen
worden genomen, tengevolge hebben, dat
b.v. de toevoer van wapenen en munitie, enz.,
evenzeer wordt belemmerd ten aanzien van
dat gedeelte van Spanje, waar de officieel
erkende regeering de feitelijke macht in han
den heeft, als ten aanzien van de in opstand
gekomen gedeelten des lands. Over deze be
zwaren moest echter worden heengestapt ter
bereiking van lïet met de non-interventie
beoogde doel, n.1. voorkoming dat de bur
geroorlog in Spanje tot een internationaal
conflict zou uitgroeien.
Dat de bemoeiingen van bovenbedoelde
mogendheden zich onvermijdelijk zullen moe
ten gaan uitstrekken tot beperking ook van
de levering van handelswaren als kolen, olie,
vruchten, levensmiddelen e.d., staat geens
zins vast. en is althans voor levensmiddelen
en dergelijke zelfs geenszins waarschijnlijk
te achten.
De bezwaren tegen uitgebreidheid van de
gevraagde algemecne machtiging zonder
voorbehoud erkennende, geeft de regeei'ing
gaarne nogmaals de verzekering, dat de wet,
indien het in behandeling zijnd ontwerp
wordt aanvaard, met voorzichtigheid zal wor
den gehanteerd en dat de bij het ontwerp
gevraagde machtiging inderdaad niet an
ders beoogt, dan de regeering in staat te stel
len op elk oogenblik met den vereischten
spoed die maatregelen te nemen, die noodig
zijn, om ons land in het belang van den vre
de in Europa het zijne te doen bijdragen ter
verwezenlijking van het met de non-inter
ventie beoogde doel.
De non-interventie-commissie.
Een reglement, dat aan de instelling der
non-interventiecommissie ten grondslag zou
liggen, bestaat niet. Van een verdeeling van
functies is in de non-interventiecommissie
of in de subcommissie geen sprake.
De regeering kan ook niet toegeven, dat
door deelneming aan de non-interventie-
commissie een verdrag of overeenkomst met
vreemde mogendheden werd aangegaan, als
bedoeld bij art. 58 der grondwet.
Het deelnemen aan zulk een commissie
Is een vorm van internationaal overleg, die
het karakter van tractaat of overeenkomst
mist. Door deel te nemen aan de non-inter-
ventie-commissic heeft de regeering blijk
gegeven het beginsel van non-interventie te
aanvaarden, doch geen andere verplichting
op zich genomen dan die van overleg te
plegen over de in de commissie ter sprake
komende onderwerpen.
De uitvoering der plannen geschiedt
voor zoover daarmede wordt inge
stemd en voor zoover de in elk
land geldende wetten daartoe de
mogelijkheid bieden.
De regeering heeft reeds aanstonds in den
afgeloopen zomer, dus nog vóórdat de
non-interventiecommissie in werking trad,
de krachtens de Vuurwapen wet vereisch-
te vergunning voor uitvoer van vuurwape
nen naar Spanje geweigerd. Indien zulke
leveringen uit Nederland nog plaats vinden,
hetgeen der regeering niet bekend is, ge
schiedt dit in overtreding van de wet.
Nederlanders treden niet in
vreemden staatsdienst.
De Nederlanders, die bij de internationale
controle worden aangesteld, treden daarme
de geenszins evenmin als bijv. Nederlanders,
die een functie bij den Volkenbond aanvaar
den, in vreemden staatsdienst.
Het saluut aan den Hertog Hen
drik.
Nog daargelaten of de commandant van
Mr. Ms. „Hertog Hendrik" zich verdiept
heeft in de vraag, welke technisch-Juridische
qualificatie, van ons standpunt beschouwd,
past op de ten aanzien van de „Triton" door
een Spaansch oorlogsschip genomen maat
regelen, zou in ieder geval het onbeant
woord laten van de aan evengenoemd Ne-
derlandsch oorlogsschip door een schip van
de strijdkrachten van Franco betoonde eer
bewijzen in de gegeven omstandigheden niet
van tact van de zijde van den commandant
van Mr .Ms. „Hertog Hendrik" hebben ge
tuigd.
Dat Nederland door mede te werken aan
de non-interventie in Spanje de partij van
generaal Franco als belligcrent zou erken
nen, kan geenszins worden toegegeven.
Twee electrische treinen op el
kaar geloopen. Twaalf perso
nen gedood, één en twintig ge
wond.
Gisterenochtend zijn op het station Batter-
sea Park op 500 meter van Jiet Victoria-sta-
tion twee treinen op elkaar geloopen. De
eerste belichten gewagen van zes dooden
en verscheidene zwaar gewonden.
Latere berichten spreken van twaalf doo
den en dertig tot vijftig gewonden.
De beide treinen waren vol met menschen
die zich naar hun werk begaven. De eene
trein reed in op den andere, die stil stond.
Een aantal wagens vloog uit de rails, en tot
overmaat van ramp kwam een der rijtuigen
in aanraking met een electrische rail, waar
door een begin van brand ontstond. Het vuur
kon echter spoedig worden gedoofd.
Blijkens nadere berichten geschiedde het
ongeluk omstreeks acht uur op het viaduct
over de hoofdlijn naar het Zuid-Westen tus-
schen twee electrische treinen van den Zui
derspoorweg. De trein van Coulsdon naar
Victoria reed achter op den stilstaanden
trein van Peckliam Rye, welke wachten
moest voor het inrijsein van Battcrsca Park.
Dadelijk werden dokters, verpleegsters en
verplegers gehaald en bij hun komst was
een rcparatieploeg reeds bezig de gewonde
passagiers uit het wrak van de wagens te
bevrijden.
Het verkeer naar en van Victoria-station
op deze lijn bedient niet alleen Brighton en
de Zuidkust, maar ook een deel van de Zui
delijke en Zuid-Westelijke voorsteden van
Londen.
KLEINE ENTENTE WIL RECHTS
GELIJKHEID VAN HONGARIJE
ERKENNEN.
De conferentie van de Kleine
Entente, welke gisteren en eergis
teren te Belgrado is gehouden,
heeft o.a. bestudeerd de kwestie
van de rechtsgelijkheid van Honga
rije en de herbewapening van dit
land. Het schijnt dat de Kleine
Entente in 't belang van de samen
werking tusschen de Donau-staten
bereid is, in beginsel de rechtsge
lijkheid van Hongarije te erkennen,
indien dit land daartegenover bepaal
de veiligheidswaarborgen geeft.
Het slotcommuniqué der Kleine Entente
dat in den loop van den avond gepubliceerd
is. is een vrij lang document, waarin echter
weinig gezegd wordt over de concrete ac-
tueele problemen, wijl ten opzichte daarvan
het standpunt der Kleine Entene voldoende
bekend is om het overbodig te maken dit
nogmaals te preciseeren .In dit verband
kan opgemerkt worden, dat bij voorbeeld
in het geheel geen melding gemaakt wordt
van dc ITabsburgsche kwestie, die eenvoudig
als afgedaan beschouwd wordt.
Daartegenover staat dat de Kleine Entente
uitvoerig en duidelijk de groote beginselen
definieert, dio de grondslag blijven van
-haar algemeene politiek. Vooral wordt dui
delijk de eenheid der Kleine Entente en
haar vertrouwen in zichzelve, benevens de
zekerheid, dat niets moet worden gewijzigd
in deze beginselen, naar voren gebracht.
Na dc reeds duidelijke verbetering in den
algemeenen toestand, geconstateerd te heb
ben, bevestigt bet communiqué de volledige
eenheid van opvattingen der drie staten en
stelt vast, dat hun politiek zich blijft ont
wikkelen in overeenstemming met het
organisatieverdrag van 1933.
Vervolgens wordt uitdrukking gegeven
aan de aanhankelijkheid der kleine enten
te aan den volkenbond, aan de trouw der
drie staten aan hun Vriendschapsbanden
met Frankrijk en den Balkan-bond en aan
den geest van verzoening, maar niet van
zwakheid, die hen bezielt in hun betrekkin
gen met de andere staten.
Het communiqué stelt dan als beginsel dc
volstrekte onderlinge afhankelijkheid dei-
nationale veiligheden, krachtens hetwelk de
kleine entente al wcnscht zij, dat de on
derhandelingen over een nieuw Locarno
succes zullen hebben verlangt, dat de
toekomstige veiligheidssystemen alle gebie
den van het vasteland waar de veiligheids
kwestie gesteld wordt, zullen omvatten.
De kleine entente wil zich bij geen enkel
ideologisch bloc aansluiten en wil het bin-
ncnlandsch systeem van alle staten eerbiedi
gen.
SPANJE
SUCCESSEN DER REGEERINGSTROEPEN
TE POZO BLANCO.
Het belangrijkste voordeel, dat
Franco's troepen de laatste 24 uur
hebben behaald, is de verovering
van de Pico de Gorbea!, een berg,
welke, 1600 meter hoog, den gelieelen
onitrek bcheerscht. Rechts meldt dat
de vijand niet op de bezetting van
dit moeilijke punt verdacht was,
zoodat hij het met achterlating van
een aanzienlijken krijgsvoorraad ver
liet. Men is nu 13 kilometer he
melsbreed van Durango, dat het ook
gisteren weer hevig te verduren
heeft gehad van het rëchtsche lucht
bombardement. Berichten van links
spreken van 200 non-combattante
slachtoffers.
Bij hun opmarsch in Guadalajara, welke
de laatste dagen reeds in rustiger tempo
verliep, schijnen de regeeringstroepen bij
Siguenza thans op onverzettelijken tegen
stand te stooten. Het is de colonne-Moscardo,
die hier tegenover de regeeringstroepen staat.
De Manchester Guardian verneemt bijzon
derheden over moeilijkheden waarmede de
opstandelingen te kampen hebben. De Duit-
sehe en Italiaansche oficieren hebben nu hun
vertrouwen in generaal Franco als militair
leider en tenslotte ook in generaal Queipo
de Llano geheel verloren. Er moet nogal wat
politieke wrijving bestaan tusschen de Spaan-
sche eenerzijds en de Italiaansche en Duit-
sche leiders van den opstand anderzijds. De
laatsten moedigen de Falangisten, de Spaan-
sche modificatie der fascisten en nationaal-
socialisten aan, terwijl Franco hen tegen
werkt. Er zouden ook moeilijkheden zijn ge
rezen over de beloofde commerciecle conces
sies. Verder 'moeten de jongste nederlagen
een deprimeerenden invloed gehad hebben
op de Mooren.
De succesen der regeeringstroe-
te Pozo Blanco duren voort.
De speciale verslaggever van Havas meldt
uit Andujar: De regeeringstroepen zetten
hun opmarsch in de buurt van Pozo Blanco
voort. In den afgeloopen nacht bevonden zij
zich dicht bij liet dorp Ovejo, ten zuiden
van Pozo Blanco, dat reeds onder het vuur
der geweren en batterijen der regeeiings-
troepen ligt.
De artillerie, gesteund door de luchtmacht
bestookt de stellingen der opstandelingen.
De regeeringstroepen rukken verder op naar
Penna Roya. Zij strijden thans bij den berg
Gabeza-Mcsada, waar de opstandelingen
zich verschanst hebben. Het mitrailleur- en
geweervuur tusschen de beide tegenstanders
is zeer hevig. De opstandelingen hebben
zich ondanks hun hardnekkigen tegenstand
op verscheidene plaatsen moeten terugtrek
ken. Zij hebben hun stellingen verlaten, die
direct door de regeeringstroepen werden be
zet.
Volgens uit het kamp der opstandelingen
afkomstige berichten zou men reeds begon
nen zijn met de evacuatie der burgerbevol
king uit Penna Roya.
De opstandelingen hebben branden ge
sticht om te trachten den opmarsch der re
geeringstroepen tegen te houden. Vliegtui
gen der regeeringsluchtmacht hebben gis
ter de munitiefabriek gebombardeerd, wel
ke de opstandelingen te Penna Roya had
den ingericht»
Einde van de regeeringscrisis in
Catalonië.
Gistermiddag heeft Taradcllas de vertegen
woordigers van de pers ontvangen en tegen
over hen o.a. het volgende verklaard:
„Na de gedachtenwisselingen, die ik
laatstelijk met de vertegenwoordigers van
de syndicale en politieke organisaties, die
deel uitmaakten van het vorige kabinet,
heb gehad, kan ik u medcdcelen. dat in
principe een overeenstemming tot stand is
gebracht ten aanzien van de verdeeling der
regeeringsdepartementen, welke als volgt
zijn: financiën, binnenlandsche veiligheid
en onderwijs \Vorden bezet door de Cata--
laansche republikeinsche linkerzijde; lands
verdediging, -industrie en handel, volks
gezondheid en maatschappelijken steun
worden bezet door de C. N. T., justitie en
arbeid .openbare werken, propaganda en
een zetel zonder portefeuille worden bezet
door de U. G. T.," terwijl landbouw bezet
wordt door den bond van pachters.
De U.G.T., aldus vervolgde Taradcllas.
heeft den nieuwen leden van het kabinet
verzocht een document te ondcrtcekenen,
waarbij zij zich verplichten alle beslissin
gen, die de regeering zal kunnen nemen, in
acht te nemen. Aangezien zich op dit punt
kleine moeilijkheden hebben voorgedaan, en
de verschillende organisaties nog niet dc
namen harcr vertegenwoordigers in het, ka
binet. hebben bekend gemaakt, is het waar
schijnlijk, dat ik vandaag nog niet. de nieu
we ministerlijst te uwer beschikking kan
stellen."
Bedrijvigheid in Midden-
Europa
Een nieuwe orienteering van
de Kleine Entente.
De conferentie der Kleine Entente, die Don
derdag te Belgrado begonnen is, vraagt op
het oogenblik de aandacht, omdat de be
slissingen, die men eventueel zal nemen
van directe beteekenis zullen zijn voor de
landen rondom. We hebben, hier wel eer
der gewezen op het feit, dat we in de vol-
kerengemenschap maar niet los en onver
schillig naast elkander kunnen leven, maar
dat voor een goede gang van zaken, zoowel
in het persoonlijk, gemeentelijk, staatkun
dig als volkerenleven er het juiste ge
meenschapsgevoel moet zijn. We zijn op
elkander aangewezen en de beslissing die
den een neemt is altijd ten zegen of ten
nadeele van den ander. Dat hebben we de
laatste jaren teveel uit het oog verloren.
Het programma der Entente-conferentie
bevat naast de algemeene politieke vraag
stukken en de situatie der Entente-landen
zelf, ook de mogelijkheden van oeeonomi-
sche samenwerking. Een breed terrein
wordt dus bestreken. De vraag is in hoever
re men elkander zal vinden.
Er loopen den laatsten tijd over de Mid
den Europeesche landen verlerlei geruch
ten, zoo schreef de N.R. Crt. gisterenavond.
Het gevoel dat er een nieuwe orienteering
komt, zit om zoo te zeggen in de lucht, en
een der leidende figuren kan zich niet ver
plaatsen, of in de verbeelding ziet men de
nieuwe betrekkingen reeds geboren. Men
zij daarmede echter voorzichtig, maant het
blad. Hier geldt toch, gelijk trouwens bij
vrijwel alle beschouwingen, die de pers in
de verschillende landen aan die onderwer
pen wijdt, dat de wensch de vader is van
de gedachte.
Al is het op zichzelf verheugend
dat een dergelijke samenwerking
mogelijk wordt geacht, omdat men
daarin een bewijs kan zien dat de
tegenstellingen tusschen de staten
wel wat minder worden. Of ditzelf
de ook in alle opzichten van (Je
volken gezegd kan worden, is ge
zien de wijze waarop men somwij
len aan oude antipathieën uiting
geeft, nog een tweede vraag.
Men zou, wanneer men ter verduidelijking
der tendenzen de proporties van de ver
schijnselen wat wilde overdrijven, kunnen
spreken van twee meeningen in de Kleine
Entente Eenerzijds het standpunt van Tsje-
choslowakije, dat ook in Roemenië weer
klank vindt, dat het heil zou willen zoeken
in een versterking van de onderlinge ban
den. Inderdaad zijn den laatsten tijd de
betrekkingen tusschen deze beide genoemde
landen vooral ook op oeconomisch gebied,
zeer geïntensiveerd. Anderzijds het stand
punt van Zuid-Slavië, dat de Kleine Entente
meer zou willen laten voor wat zij in den
oorsprong geweest is en dat. voor het overige
de oplossing der beveiliging zoekt in een
dynamische breder opgezette en georiën
teerde politiek. Naarmate Zuid Slavië de
wieken vrijer uitslaat, groeit dc noodzake
lijkheid voor de beide anderen om hun
standpunt nog eens te onderstrepen.
Deze uiteenloopende inzichten hangen
tenslotte weer ten nauwste samen met de
kwestie welke plaats Oost-Europa in dc al
gemeene Europeesche politiek moet. innemen
Een versterking van de banden tusschen
de Ententelanden zal door den invloed van
Tsjechoslowakije, ook wanneer er van een
pact in welken vorm dan ook van
militairen bijstand met Frankrijk niets
komt, hetgeen wel het aannemelijkst is. de
positie van dat land toch verbeteren. Het
zou daardoor kunnen bijdragen tot het
herstel van het in de laatste jaren sterk
gedaalde Fransche prestige.
Het Zuidslavische standpunt daarentegen
opent de mogelijkheid met de landen der
voormalige Donau-monarchie lot een rege
ling te komen, waarbij dan echter Italië
als intermediair optreedt, dat daardoor aan
invloed kan winnen.
Men ziet dus, er zijn verschillende moge
lijkheden en 't is nu maar de vraag of men
de beste weg voor eigen kring en voor de
Europeesche staten-gemeenschap daarbuiten,
zal vinden.
Voorts wordt de wensch uitgesproken, dat
het niet-inmengingsbeginsel in Spanje doel
matig zal worden toegepast.
Tenslotte, en dit is het eenige concrete
probleem, dat in het communiqué vermeldt
wordt, neemt de permanente raad met vol
doening kennis van de accoorden, die ge
sloten zijn tusschen Zuid-Slavië en Bul
garije en Italië. Geconstateerd wordt, dat
deze verdragen geen inbreuk maken op de
verplichtingen van Zuid-Slavië ten opzichte
van Roemenië en Tsjecho-Slowakije.
Ontevredenheid.
Hoewel het officieele communiqué na
drukkelijk vaststelt dat zoowel Tsjecho-Slo
wakije als Roemenië verheugd zijn over de
tot standkoming van het Joegoslavisch-Itali-
aansch vriendschapsverdrag, verheelt men
zich in goed ingelichte kringen te Belgrado
toch niet, dat Praag en Boekarest steun
gaan zoeken bij Rusland, omdat men den
geste van Stojadinowitsj niet vertrouwt.
Men redeneert in Roemenië blijkbaar zóó,
dat de toenadering van Joego-Slavië tot
Italië steun geeft aan de Hongaarsche re
visionistische stroomingen, welke slechts
kunnen worden verwezenlijkt ten koste van
Roemenië of Tsjecho-Slowakije.
Granaat ontploft in het
kamp van Mourmelon
Donderdagavond schopte een Marokaansch
tirailleur in 'n legerkamp, bij Reins tegen
een granaat, met het gevolg, dat het pro
jectiel ontplofte. De man werd gedood, 6
andere tirailleurs werden levensgevaarlijk
gewond, nog zestien anderen werden
ernstig gewond en zes soldaten, waaronder
een Fransch adjudant liepen lichte kwet
suren op.
Omtrent de ramp, welke door de explo
sie van een granaat is veroorzaakt, wordt
door Havas nader gemeld, dat een bataljon
van liet 25e regiment Marokkaansche ti
railleurs van het garnizoen van Saarburg,
dat sedert een tiental dagen te Mourmelon
manoeuvres houdt, liet terrein voor oefe
ningen in orde bracht. Een der mannen van
het bataljon was zoo onvoorzichtig, een gra
naat, die op het terrein lag, weg te schop
pen. Er volgde een geweldige ontploffing,
die 29 man wegslingerde.
Een soldaat werd op slag gedood. Vier
anderen zijn inmiddels aan hun verwondin
gen bezweken; van de zwaar gewonden
zijn er nog drie stervende. Van zeven ge
wonden zijn de beencn geamputeerd.
De gewonden zijn op een na allen Marok
kanen.
Nader meldt men dat nog bij de explosie
in het kamp van Mourmelon gewonde sol
daten in het hospitaal van Reims zijn over
leden, zoodat thans reeds zes dooden te
betreuren zijn. En andere gewonde is ster
vende.
Het inmiddels ingestelde onderzoek heeft
uitgewezen dat de ontplofte granaat er
een van het bekende „soixante quinze"-kali-
bcr was.
CAFÉ „CENTRUM", MARKT, SCHAGEN,
SPREEKUUR T. d. TANDARTS ELKEN
DONDERDAG VAN g«1 uur.
TREKKEN INBEGREPEN.
Consult kosteloos. Lage tarieven.
Oorlogsschepen in de Spaansche
wateren.
„Johan Maurits van Nassau"
naar Gibraltar.
Zooals men weet, zijn tegelijk met de
O 13 en O '15, onlangs in Den Helder ook de
onderzecbooten O 12 en O 14 gereed gemaakt
om uit te varen. Terwijl echter de twee
eerstgenoemde schepen werden uitgezonden
naar de Spaansche wateren om daar de
O 16 af te lossen, welke juist haar Oceaan
vaart had beëindigd, bleven de beide andere
oorlogsvaartuigen in Nieuwediep.
Naar wij thans vernemen, zullen zij naar
West-Indië worden gedirigeerd, waarheen zij
op 14 April a.s. zullen vertrekken. Het moet
in de bedoeling liggen, dat de O 12 en O 14
daar het flottieljevaartuig „Johan Maurits
van Nassau" gaan aflossen, welk laatste
schip zich zal hegeven naar de straat van
Gibraltar om hier deel te nemen aan den
convooidienst voor Nederlandsehc schepen.
Zeer waarschijnlijk komt dan Hr. Ms. krui
ser „Java" naar Nederland.
Men zal zich herinneren, dat deze kruiser
in Mei naar Engeland zou gaan ter gelegen
heid van de kroningsfeesten, waar Prinses
Juliana en Prins Bernhard, H. M. de Konin
gin zullen vertegenwoordigen. Of dit plan in
de huidige omstandigheden zal kunnen door
gaan, staat nog niet. vast.
Gebrek aan ijzer in Duitschland
Rantsoeneering afgekondigd.
De Duitschezware industrie en alle indu-
slrieën die gietijzer gebruiken, lijden onder
een crisis in de ijzervoorziening. Goering
heeft reeds een reeks maatregelen genomen
ten aanzien van de verdeeling der onmis
bare grondstoffen. Op 1 Mei zal de concurren
tie tusschen de metaalindustricn worden op
geheven. De voornaamste industrieën, die
ijzer verwerken, zullen contingenten toege
wezen krijgen, waarbij rekening zal worden
gehouden met den aard der vervaardigde
producten. In dc eerste plaats komen de be
wapeningsindustrieën, de machinefabrieken,
dc mijnen, de hoogovens, de turbine en auto-
fabrieken. De bedoeling is zooveel mogelijk
de voorziening te verzekeren van alle fabrie
ken, teneinde afdanken van arbeiders te
voorkomen. De schaarschte aan ijzer in
Duitschland is hoofdzakelijk te wijten aan
de groote moeite waarmede ijzererts op de
wereldmarkt kan worden verkregen. De
Britsche herbewapening heeft deze moeilijk
heid nog grooter gemaakt