Geestelijk Leven 'n Uitkomst voor U Wat ons te wachten staat Opticien Teriep Verlost van hevig SPIT IN DEN RUG KL09STERBALSEM geen twee Brillen ttiiilitfö Zaterdag 3 Juli 1937 Tweede blad door ASTOR Het is een droevige noodzakelijkheid dat ik dit artikel ga schrijven. Hoe gaarne zou ik willen dat het overbodig was. Maar, he laas, dat wat op 't oogenblik in Spanje gebeurt, dwingt mij er toe nog eens met nadruk te wijzen op het ontstellende feit, dat de zoogenaamde beschaafde maatschap pij den oorlog nog altijd aanvaardt niet al leen; maar dat zij dien oorlog op een steeds gemeener manier voert. Naar mijne mcening kan hierop niet te yeel gewezen worden. De massa moet wor den wakker geschud, gewaarschuwd. Zij jnoèt weten wat haar te wachten staat. De massa! Als ik aan haar denk, komen mij telkens de woorden van den beroem den latijnschen dichter Horatius in de ge dachten: „Odi profanum volgus et timeo", d.i. „Ik haat de massa (letterlijk vertaald: de gemeene bende, het plebs) en vrees haar". Want daar zijn oogcnblikken in mijn leven, dat ik een afkeer heb van die talloos ivelen, welke behooren tot die geweldig groo te groep van menschen, die ruw en onbe schaafd, grof en ongemanierd slechts een bestiaal leven schijnt te leiden, die is als een ijsschots, welke door wind en stroom wordt gedreven en die daarom ten prooi is aan bewegingen, die vat op haar krijgen en daarom buitengewoon gevaarlijk kan wor den. Want zóó, als een ijsschots een geweldig .vernietigende kracht kan ontwikkelen, zóó kan ook de massa, opgezweept en tot een onberedeneerde razernij opgevoerd, worden tot een verwoestende lawine, tot een soort van redelooze natuurkracht, welke, buiten elke moraliteit staande, eenvoudig zich uit leeft. Dan komt de bruut, de instinctieve oer- mensch los, dan doorbreken hax-tstochten ,.de belemmeringen van traditie, fatsoen, ze delijkheid, religie en is er het genieten van het. leed en den ondergang van anderen. Het zou zelfmisleiding zijn om deze dingen te ontkennen. Wie zin heeft voor de werke lijkheid moet het aandurven de massa te zien zóó als ze is. Dit moge niét altijd pret tig zijn, nuttig is het ongetwijfeld, omdat het ons voor teleurstellingen behoedt èn omdat het ons een aanwijzing kan zijn voor wat. ons ten opzichie van die massa te doen gtaat. Oók omdat wij daardoor veel leeren be grijpen, wat ons anders volkomen raadsel achtig zou blijven. Maar ik weet tegelijkertijd dat diezelfde massa ook tot een groot en zuiver elan kan worden opgevoerd, wanneer een beroep wordt gedaan niet op haar dierlijke drif ten, maar op haar diepere menschelijke ver langens. In ieder geval hebben wij, hoe wij haar mogen beoordeelen, te rekenen met het feit, dat vooralsnog die massa er i s. En dat zij nog lang niet toe is aan de overwinning .van de kudde instincten. En nu kunnen wij trachten zooveel mogelijk den kuddegeest te bestrijden en het individualisme, den drang naar bewuste persoonlijkheid, te be vorderen, voorloopig mogen wij nooit uit het oog verliezen, dat de massa, om een woord van den Spaanschen filosoof Ortega ,te gebruiken, een horde is en dat deze horde zoowel ten goede als ten kwade in beweging kan worden gebracht. Na deze kleine uitweiding over het be grip massa en haar karakter kom ik tot de .eigenlijke bedoeling van dit artikel. Op alle mogelijke manieren wordt de massa in onzen tijd vertrouwd gemaakt met de gedachte, dat oorlog een onvermijdelijk Verschijnsel is in de wereld en dat zij zich dus op een oorlog in de toekomst heeft in te stellen. Dit is niet alleen het geval in de dictatuurlanden, maar evenzeer in de de mocratische staten, waar het opkomend fascisme nog geen volslagen succes heeft weten te behalen. Wanneer wij een vergelijking maken tus- schen het heden en tusschen den tijd van, laat ik zeggen 20 jaar geleden, dan treft het ons in hooge mate, dat er een zeer groote verandering heeft plaats gegrepen in de mentaliteit der massa, welke stelselmatig beinvloed wordt in één bepaalde richting, n.1. die der geweldsverheerlijking. Het mi- litairisine vóór 20 jaar scheen op verheugen de wijze in discrediet te geraken. Men leefde sterk onder den indruk van de gruwelen, welke de oorlog van 19141918 had gebracht Het scheen of een geest van verzet daartegen algemeen opkwam in het hart der volken. Daarmede gepaard ging het verschijnsel, dat de nationale gedachte verdrongen werd door de internationale cn een verlangen naar verbroedering der volken zich sterk deed gelden. Met leede oogen werd dit aangezien door allen, die, óf omdat zij zich nooit hadden kunnen losmaken van de oude mentaliteit (de beroepsmilitairen) óf omdat zij belang hadden bij de oorlogsindustrie, het militai risme wilden handhaven. Zij wisten drom mels goed, dat hun positie zwakker werd, dat hun winsten gevaar liepen. En zij in de eerste plaats zijn het geweest, die alles hebben getiaan wat in hun vermogen was om de massa te bewerken in hun geest. Op pijnlijk duidelijke wijze kunnen we dit con- stateeren in de dictatuurstaten. Italië en Duitschland worden bewust en stelselma tig vermilitairiseerd. Daar wordt het kind van de prilste jeugd af groot gebracht in de idee, dat een volk sterk en weerbaar moet zijn. Men behoeft er het bekende boek van Adolf Hitier „Mein Kampf" slechts op pervlakkig voor door te lezen om hiervan overtuigd te worden. Een idiote verheerlij king van het eigen volk leidt, zoowel in Duitschland als in Italië, tot een waanzin nig nationalisme. De uniform komt weer in eere en wordt als een bijzondere onderschei ding beschouwd. Het legerwordt met de noodige fanfare en bombast, met praal en pracht aan het volk vertoond. En daarbij wordt gespeculeerd op allerlei onbewust le vende neigingen in de massa. Wat wij in Duitschland en Italië waarne men, kunnen wij, hoewel in mindere mate, overal elders waarnemen. Daarmede gepaard gaat een tot in het waanzinnige opgevoerde vermeerdering van de uitgaven voor het militairisme. Milliar- den worden weggeworpen voor de bewape ning. En ook hier kunnen wij weer opmer ken dat de dictator-landen als gangmakers optreden. En het verzet tegen de lasten, welke daardoor aan de volken worden op gelegd, is nauwelijks merkbaar. De massa wordt vertrouwd gemaakt met de gedachte, dat dit alles noodig is, dat volkskracht be- teekent. niet geestelijke, maar physieke weer baarheid, dat volkseer niet bestaat in het cultureel hóóg staan, maar in het heer- schen over anderen, in macht en uiterlijke grootheid. In verband daarmede doen de oude symbolen weer opgeld: de vlag, de wimpel, het hakenkruis, de wolfsangel, de hameren—sikkel. Voor duizenden, tien duizenden krijgen deze een religieuss en magische bet eekenis. Zóó als de primitieve mensch opzag naar zijn totem, zijn afgods beeld, zoo ziet menig modem mensch op tot de vlag of tot een ander nationaal sym bool. Het zal bij eenig nadenken voor ieder duidelijk zijn dat, waar zulk een mentali teit aanwezig is, het niet moeilijk is om op een gewenscht oogenblik (dit oogenblik wordt gekozen door hen, die belang hebben bij den oorlog en er winst en voordeel mede meenen te kunnen behalen) den oorlog te doen uitbreken en dien oorlog zelfs popu lair te doen zijn. Het recept voor dit laat ste is uiterst eenvoudig: door middel van de pers en de radio wordt de massa bewerkt en daarbij zorgt men er voor altijd maar weer een beroep te doen op de reeds lang van te voren aangekweekte gevoelens. Angstvallig wordt er voor gezorgd dat geen enkel gun stige meening over „den vijand" kan ont staan. Met ongelooflijke brutaliteit wordt door hen die „het publiek moeten voor lichten" gelogen. De gemeenste dingen van den vijand worden verteld. Er wordt ge vraagd of een volk (dat is dan het volk, dat „bewerkt" wordt, dus het eigen volk) zich mag laten vernederen, of het geen recht heeft op zijn plaats onder de zon, of het niet geroepen is een vooraanstaande rol te spelen in de geschiedenis, of het niet een groote cultureele roeping heeft te vervullen. Wij kennen a.1 deze frasen. De groote dic- tatorenmonden hebben ze luid genoeg uit geschreeuwd en gaan daarmede nog dage lijks voort. Op deze manier is het mogelijk, dat in strijd met alleredel ij k en zede lijkheid binnen korten tijd-een herha ling van 19141918 Europa en een groot deel van de niet-Europeesche wereld weder om zal maken tot een afgrijselijke hel van vernietiging en moord, dat de verschillende volksmassa's, door gewetenlooze bedriegers opgezweept, elkaar op de laaghartigste wij ze zullen trachten te verdelgen. Dan zal de rede zwijgen, het geweten verstommen, de zedelijkheid ontkend worden dan zal al léén het geweld heerschen met als recht vaardiging de leugen en het bedrog. Dit vooruitzicht is verre van schitterend. En menschelijke zwakheid komt er ligt toe dit vooruitzicht te verdoezelen en het on aangename en benauwende daarvan te ver zachten door de troostvolle bewering dat 't nog heel vér weg is. Maar wie weet daar van iets positiefs? Niemand. De internatio nale verwikkelingen, de belangen der groo te industrieën, der bankkapitalen, het drij ven van machtbegeerige dictatoren kunnen onverwacht tot een geweldig conflict voe ren. Zóó als het schot van Serajewo in 1914 werd tot de lont, die de opgehoopte brand stof in Europa deed ontvlammen zóó kan een onverwacht voorval plotseling de span ning, welke op 't oogenblik in de Europee- sche wereld heerscht, tot uitbarsting bren gen. Een nieuwe wereldoorlog is in aantocht, wordt stelselmatig voorbereid. Ik schrijf dit waarachtig niet voor mijn genoegen; ik doe 't met innerlijke droefheid en weerzin. Maar ik moet het doen. Want het kan niet nadrukkelijk genoeg gezegd worden hoe dreigend het oorlogsgevaar in de wereld is. En wat nog sterker is: hoe ontzettend dit gevaar is. Het is de vloek van dezen jachtenden tijd, dat de meerderheid der menschen ge weldig oppervlakkig wordt en maar zelden er toe komt. zich lang cn ernstig met een be paald verschijnsel bezig te houden. Even, heel even kunnen zij er door geschokt en DANKZIJ KLOOSTERBALSEM „Ziezoo, dat Is achter den rug, van mijn SPIT ben ik fijn afl was de verzuchting, die ik slaakte, toen ik na het gebuik van 2 potjes Kloosterbalsem finaal van mijn spit af was. Niet staan, niet zitten, niet liggen te kunnen en toch vooruit te moeten om de boterham te verdienen. Door de vreeselijke spit, die in mijn atuit begon en door mijn geheele rug trok, was ik hulpeloos als een klein kind. Vanaf het oogenblik, dat ik den geneeskrachtigen Kloosterbalsem aan wendde, begon mijn genezing. En nu heb ik in geen 8 maanden meer een aanval gehad." j Zw% u AKKER'S ORIGINEEL TER INZAAI „Geen goud zoo goed" Onovertroffen bij brand- en snij wonden Ook ongeëvenaard als wrijfmiddel bij Rheumatiek, spit ta pijnlijke spieren xchroefdoos 85 et Potten: 62J4 et en 1.01 Bergbeklimmer bewondert het fraaie uitzicht aan heit denken gebrachit worden, maar spoedig zijn ze weer met iets anders bezig, om straks weer door een nieuwe gebeurte nis geboeid te worden. Deze oppervlakkigheid is noodlottig voor de menschheid; voor de groote volksmassa's in 't bijzonder, want zij worden in de eerste plaats de slachtoffers daarvan. Daarom is hot noodig die oppervlakkig heid althans ten opzichte van den komen den oorlog te overwinnen door cle menschen te wijzen op wat hun te- wachten staat, als die in voorbereiding zijnde oorlog inderdaad werkelijkheid wordt. Dat zal vreeselijk zijn! Wij kunnen dit met absolute zekerheid zeggen, omdat wij in den oorlog van Italië tegen Abessiniö hebben gezien en nu in den oorlog van de fascisten tegen Spanje nog dagelijks kunnen zien hoe geen enkele men schelijke overweging meer geldt. Dc moder ne oorlog is volkomen genadeloos. Kent li den naam Guernica? Guemica is de oude hoofdstad van het Baskenland. Deze stad is door de Franco- troepen volkomen verwoest. Een regen van zware vliegtuigbommen heeft, er een roo- kende puinhoop van gemaakt. Op de vluch tende bevolking niet-militairen oude menschen, mannen, vrouwen, kinderen werd een klopjacht gehouden met mitrailleurs. Zelfs kudden schapen werden neergemaaiu. Dit is barbarisme in opperste vorm. Dit is een wreedheid zóó groot dat wij geen woorden bezitten om haar te qualificoeren. Maar een gevoel van weerzin, van walging overmeestert ons als wij lezen, dat de bevel voerende generaal Franco, na de inneming van Bilbao, naar een kerk gaat om dank baar neer te knielen voor een beeld van de Heilige Maagd. Welk een verdoemelijke huichelarij! Welk een geraffineerdgemccn speculeeren op de kinderlijk bijgeloovige gevoelens, die bij de onontwikkelde massa nog voortleven. Kent u den naam Navalperal? Het ïs een stadje niet ver van Madrid, dat reeds in 193G door Franco werd vero verd. Een ooggetuige, de luitenant-kolonel O Ito Zeltins schrijft daarover in dc II. P. het volgende: „Den 25sten October 1936 zat ik tusschen de rookende puinhoopen van Navalperal, dat eens een stadje niet ver van El Escorial, achter het front van Ma drid, geweest was. Ik schreef toen in mijn dagboek: Ik weet niet, wat de vieze, witte hond van onbepaald ras in mij aantrok, toen hij mij op den drempel van het stuk geschoten huis op de buik tegemoet kroop en klagend probeerde mij de handen te likken. In de lange, eentonige rij van naar rook, verkoold hout en lijken ruikende ruïnes van Navalperal, was deze kleine hond het cenige teeken van leven. Om mij heen was alles verwoest leegte, volstrekt zwijgen. Niet alleen menschen cn dieren sterven, ook steden kunnen sterven, en dc stad Navalperal aan het front van Madrid was gestorven. Van de 3000 inwoners wa ren slechts eenige honden cn katten over gebleven, die in het verwoeste tehuis van hun verdwenen meestei-s met roezende trouw tevergeefs wachtten op den terug keer van de bewoners. In alle nog overeind staande huizen van de onheilspellend stille straten hetzel-fde tafereel: allo nog aanwe zige kasten geopend, de laden op den vloer, tusschen een warboel van uitgehaald on dergoed, klecdingstukken, boeken, papieren en huishoudelijke voorwerpen. Vaak ging ik tot aan mijn knieën in dezen chaos, als ik rondliep tusschen hetgeen eens ordelijke huisinrichtingen geweest waren. Door de Marokkanen versmade zware bokalen en eeuwenoude stukgesneden schilderijen in ge broken lijsten lagen rond. Hier en daar aan de muren hingen nog oude foto's cn fami lieportretten en zagen als vragend op de indringers neer. De kogels echter van de moedwillige verwoesters en hun messte ken hadden deze levenlooze gezichten in blinde woede verminkt. Leeg waren de stallen, waar eens het vee had gestaan, de haat en vernielzucht van de plunderaars had alles verwoest. In de reeks huizen wa ren heel groote gapingen. Puinhoopen van steen en zware, verkoolde balken lagen in ondoordrengbare verwarring rond. De zwa re vliegerbommen van de luchteskaders van Franco en de zware granaten van de nationalisten artillerie hadden niets heel gelaten. Op het met puinhoopen bezaaide marktplein hief in het midden van de droge fonteinkom de fontein figuur nog haar arm omhoog, waaruit vroeger het levenschenkende water met frisch geklater opgespoten was. Hier stonden nog de buitenmuren van het hooge stadhuis overeind. Door de leege gaten der ramen zag men den blauwen hemel. De steenen toren met de oude klok en haar versierde wijzers was, vreemd genoeg, ge- Voeten verstijfd door rheuma- tische pijnen Nu vrij van pijn Kan weer g'ewoon loopen „Mijn voeten en enkels waren verstijfd door rhcumatische pijnen en ik moest 8 weken in bed blijven, niet in staat mijn voeten op den grond te zetten. I'k dacht niet ooit weer te kunnen loopen. Toen haalde een kennis mij over een flacon Kruschen Salts te koopen. Reeds na een weck voelde ik mij beter en na 3 flacons kon ik weer zonder moeite loopen. Dikwijls heb ik aan beterschap gewanhoopt, maar ik voel me nu gezonder en gelukkiger dan ooit te vo ren". Mevr. F. A. II. te W. De werking van Kruschen Salts berust op het feit, dat de verschillende zouten, waaruit dit is samengesteld, de afvocrorga- nen aansporen tot een natuurlijke werking. Alle schadelijke afvalstoffen, als urine zuur, wat in de meeste gevallen de oorzaak is van rhcumatische pijnen, worden regel matig verwijderd. Kruschen Salts is ver krijgbaar bij alle apothekers en erkende drogisten a f 0.40, f0.75 en f 1.60 per flacon. Let op, dat op het étiket op de flesch, zoo wel als op de buitenverpakking de naam Rowntrce Ilandcls Mij., Amsterdam, voor komt. spaard gebleven, maar dreigde ieder oogen blik naar beneden te vallen. Hier en daar staken in het midden der straat en op de hoeken der huizen, merkwaardige onder- aardsche bouwwerken uit den bodem: de met balken cn een dikke aardlaag bescherm de schuilplaatsen tegen vliegerbommen en artillerie-projectielen. Uit deze donkere, half begraven holen kwam een doordringen de lijkenlucht: blijkbaar lagen nog doelen van menschelijke lichamen hier onder het puin." Genoeg! Dit is de moderne oorlog. Dit is wat ons te wachten staat. Wat daartegen te doen? Moeten de vol ken zich maar neerleggen bij het feit, dat te eenigcr tijd als een onafwendbaar nood lot uitbreekt en hen verdelgt? Moeten zij blijven onder de suggestie van de nationa- listisch-militairistische propaganda, opdat zij toch maar oorlogsbereid zullen zijn en eventueel voor het vaderland hun leven zullen laten? Het schijnt, dat velen zoo gaan denken. Het is of bij tienduizenden de vredeswil verslapt en het zedelijk bewustzijn ver flauwt. Zelfs bij hen, die ééns vurige strij ders tegen oorlog en militairisme waren, kunnen wij dit opmerken. Zij twijfelen aan de mogelijkheid, dat de volken-zélf d.i. de breede massa's, die ^och niets dan vrede verlangen, in" staat zullen zijn den oorlog en het militairisme uit te bannen. En toch zal dit moeten gebeuren. Daartoe is noodig dat tegenover de propaganda, wel ke tot oorlogsbercidheid voert, een andere wordt gesleld, n.1. de propaganda voor den vrede, voor de internationale gedachte, voor de sociale gerechtigheid. Deze laatste propaganda kan alléén gevol gen hebben, wanneer zij een beroep doet niet op de dierlijke instincten van de massa, m aar op de betere verlangens op de sociale, op de zuiver-menschelijke gevoe lens, die óók in die massa leven. Zoolang de massa kudde blijft, zal zij geneigd zijn zich te stellen onder de leiding van sterke persoonlijkheden. Het hangt er maar van af of deze persoonlijkheden haar willen ge bruiken voor eigen materieele doeleinden (winst- en machtshonger!) of voor de ves tiging van een hoogerc cultuur. En wanneer ik nu onzen verwarden tijd IN ELK GEZIN EEN DOOSJE WITTE KRUIS POEDERS EN U HEBT DE APOTHEEK. /N HUIS I Verltrljgboar ook In cachet- en tabletvornv tracht te begrijpen, dan zie ik twee stxoo- mingen, die onder allerlei vórmen zich af- teekenen. De ééne wil de massa nationalis- tisch-militairistisch beïnvloeden, de andere wil haar universeel-menschelijk voeren tot den strijd voor vrede en gerechtigheid. De tweede strooming is tegenover de eer ste ongetwijfeld zwak. Nóg zwak, maar zij heeft dit belangrijke vóór dat zij op de be tere gevoelens èn op de rede zich beroept Daarom zijn haar kansen groot. Naar mijne meening zelf zóó groot, dat zij de eindover winning zal inoeteu behalen. Want on danks alles wat de wereld van het heden mij te zien geeft, ben ik er rotsvast van over tuigd, dat de massa's ééns het waanzinnige leven van thans moe zullen worden. Een wereld die zóó innerlijk verscheurd is als de onze, die zóó chronisch tot de gruwelijk ste gemeenheden voert, kan niet blijven voortbestaan. Hiervan de massa's te doordringen ïs onze eerste en voornaamste taak. Wat daarvan de allereerste gevolgen zul len zijn, kunnen wij nu reeds vaststellen. Daar zullen in groeiend aantal uit de mas sa opkomen de sterken, de durvenden, die hun innerlijke gevoelens willen uitleven en derhalve voor het oorlogswerk zich niet meer wcnschen te leenen. De Haagsche Post heeft kort geleden een merkwaardig onderzoek ingesteld. Zij heeft n.1. een antwoord verzocht op de vraag: „Waarom zijn Moeders trotsch op haar Zoons?" Meer dan honderd moeders hebben dit antwoord gegeven. Verschillende ant woorden zijn in het blad afgedrukt. Eén daarvan heeft mij zeer getroffen en daarom geef ik het hier weer. Het staat in onmid dellijk verband met het onderwerp van dit artikel. „Daarom ben ik trotsch op mijn zoon: Omdat hij zijn moeder bloemen geeft (bui ten Moederdag). Omdat hij dienst weigerde om nimmer moeders, zusters, broeders en vaders te moeten vermoorden. En om deze reden voor zeer vele betrekkingen niet in aanmerking kwam. Daar hij niet kon lan terfanten nam hij de petroïeumkar op om daarmede zijn brood te verdienen, hoewel hij zeker voor iots anders in de wieg was gelegd. Ik hen trotsch op hem, omdat hij de liefde jarenlang buitensloot, hoewel de dokter hem aanried te trouwen. Maar hij achtte zichzelf niet gezond genoeg om een vrouw gelukkig te maken. Ik ben trotsch op hem, omdat hij stilletjes, ten behoeve van zijn eenige zuster, extra werk aannam, om haar bij haar muziekstudie te helpen. Deze zuster is gestorven juist toen zij op punt was naar laatste examen te doen. Toen heeft hij, hoewel hij zelf gebukt ging onder hot vreeselijke leed van zijn zuster's heen gaan, zijn moeder het diepe leed zóó weten te verzachten, dat die moeder gerust durft te zeggen, rijk en gelukkig te zijn met haar zoon, die uiterlijk een gewone jongen is, maar innerlijk door zoo'n fijnen geest geleid wordt, dat ik, was hij niet zoo gewoon een voudig, zijn ruwe werkhanden wel telkens zou willen kussen. De directeur van de straf gevangenis, waar mijn zoon zijn straf we gens dienstweigering uitzat, heeft mij bij een bezoek (hoewel ik hem heusch niet vriendelijk tegemoet kwam) te kennen ge geven, blij te zijn geweest kennis te maken met de moeder en de zuster van dezen dienstweigeraar. EEN MOEDER. Zulke moeders, zulke zonen zijn een be lofte voor de toekomst. ASTOR. iraiiiiiraiiiCT p meer noodig. Eén paar glazen voor ver zien en lezen, per paar f 4.bij Oogonderzoek gratis. te SCHAGEN. Ziekenfondsleverancier.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1937 | | pagina 5