Finsche handwerk- en kookkunst
Het „korenwijf" en
de joggehond"
Merkwaardige oude
vondsten
Zweedsche Prins neemt
deel aan wereldjamboree
Modern uitgeruste Chineesche troepen op marsch in Nanking.
Twee en een half uur
dineeren voor een gulden
ABO, Juli 1937.
We waren dan. mijn twee reisgenooten en
ik, na een voorspoedige reis met den mo
torschoener „Welf" in Aho, de haven van
Zuid-West Finland, aangekomen.
Aba (Finsch: Turku) heeft ruim 59000 in
woners en is na Helsingfors de grootste
stad van Finland. Als zoodanig en ook als
haven heeft het nog steeds beteekcnis,
maar grootendeels teeit Alba toch op den
roem uit zijn glorierijk verleden, toen het
niet alleen hoofdstad was, maar ook sinds
1209 eerste Bisschopsstad, terwijl in 1640 de
eerste universiteit er werd gesticht. Men
kan wel zeggen, dat Abo in de historie
pech heeft gehad; want toen in 1809 de
Zweden 't land moesten afstaan aan de Rus
sen, vonden de nieuwe heerschers, dat de
hoofdstad wel wat gevaarlijk dicht hij het
oude moederland lag en verplaatsten den
zetel der regeering in 1817 naar Helsing
fors. En 10 jaar later brandde nagenoeg de
geheel stad af, waarbij ook de universiteit
werd verwoest en eveneens naar Helsing
fors werd overgebracht.
De stad herrees „ontnuchterd".
Hoe zeer dit alles de stadsbevolking ter
harte ging kan men wel afleiden uit het
feit, dat in 1917 door particulieren een
nieuwe universiteit werd gesticht, terwijl
men tot voor eenige jaren bezig is geweest
om den Dom geheel volgens het oude mo
del te herbouwen. De stad zelf verrees op
nieuw met nuchtere rechthoekige straten,
waaraan alle oude romantiek ontbreekt.
Herinnering aan de middel
eeuwen.
Maar iets bezit de stad nog van
zijn oude glorie, nl. het Abo-slot en
daarheen wordt je als vreemdeling
dan ook het eerst verwezen. Het is
een hecht oud bouwwerk, waar
schijnlijk in 1280 gebouwd, mooi
door zijn irnponeerende stoerheid.
Er zijn zeer veel vertrekken in, met
(meest leelijke) antieke meubelen lange
rijen Houtcn-Klaas-portretten aan den
wand, die je geen hoogen dunk geven van
het kunnen der ouwe Finsche portretschil
ders, en bij iedere deur een wachteres, die
je al vanaf 2 uur er op attent begint te
maken, dat de bezichtiging om 3 uur is af-
geloopcn, zoodat. je van de eene kamer in
de andere begint te rennen in je haast het
werkelijk belangrijke bijna over 't hoofd
ziet, in de kerk bij de gesneden houten
beeldjes toch nog te lang blijft kijken, tot
je ook daar weer wordt opgejaagd en in
allerijl een zeshoekigen toren bestormt, om
het vertrek te zien waar in 1569 Eric XIV
door zijn broer Hetrog Johan gevangen
werd gezet.
Wat nijvere vrouwenhanden
maakten.
Wanneer je dan buiten adem weer op het
plein belandt, blijkt er nog ruim tijd te zijn
om de oude „ryor" (Finsch: ryijytj te gaan
bekijken. Dit zijn geweven en geknoopte
kleedjes, waarvan de techniek heel veel
lijkt op het srnyrna-knoopen, alleen zijn ze
veel minder dicht bewerkt.
Ze worden sedert eeuwen door de Finsohe
vrouwen gemaakt, die het werk waar
schijnlijk leerden van de predikantvrouwen
en -dochters, die vanuit Zweden zich in het
land vestigden.
IN FINSCHE LUILEKKERLAND. De
schotels worden zóó geraffineerd bereid, dat
de eetlust na diverse gangen nog niet ver
minderd isl
Hier volgt de derde reisimpres
sie van onze Delfzijlsche medewerk
ster. Thans heeft zij, na een avon
tuurlijke tocht aan boord van een
motorschoener, Finland bereikt en
bewondert het prachtige land,
waarvan zij haar indrukken op le
vendige wijze weergeeft.
Typische bruiloftsgewoonten.
De „ryor" was oorspronkelijk een bed-
bedekking en hoorde tot de uitzet van ieder
jong meisje, die er tevens met haar brui
degom op stond tijdens de trouwplechtig
heden. Kleinere exemplaren werden ook
wel gebruikt voor wandversiering, terwijl
de minst kostbare dienst deden als paarde-
dekken en sIcdekleedjes. Aanvankelijk
kwamen als kleuren slechts wit, zwart en
grijs voor, tot men leerde uit planten een
soort gele verf Ie maken en ook een roode
kleur.
Later, toen men echter de kunst
verstond, alle mogelijke tinten te
verven, werd juist de kleurscha-
keering de grootste schoonheid van
deze kleeden. Ook de verwerkte
patronen maakten een ontwikke
lingsgang door; komen in de oud
ste dekens alleen eenvoudige meet
kundige figuren voor, later werden
ook bloemen, herten, kronen exl.
geknoopt: en in de laatste eeuwen
zijn zelfs de heerschende stijlen op
de ryor terug te vinden.
Hierdoor hebben de kleedjes wel iets
van hun oorspronkelijk karakter verlo
ren, maar daar, zooals gezegd, de kleuren
de grootste aantrekkelijkheid vormen, doet
dit toch nog niet al te veel afbreuk.
Van deze Finsche volkskunst waren er
in het Abo-slot diverse uitingen, die zoo'n
dolle renpartij ten volle waard bleken te
zijn.
Iets typisch Finsch.
Om meteen tot de kern van Suomi's (Fin-
land's) eigenaardigheden door te dringen,
informeerden we bij den makelaar, wat we
het best konden ondernemen en hoorden
van hom, dat het meest „typisch Finsch"
zou zijn om een &weedschen schotel
te eten. Dit had na 10 dagen Welf-kost
onmiddellijk onze volle sympathie en den
zelfden avond nog zetten wij ons in een
aardig restaurant waar meeslepende Ween-
sche walsen werden gespeeld. Het bleek
ons, dat de gewenschte Zweedsche schotel
maar een voorgerecht was en dat volledig
heidshalve nog iets er na gegeten moest
worden. Om de moeilijkheid van de ietwat
onleesbare spijskaart te omzeilen, besloten
we tot het dagmenu.
"Weliswaar moesten we een uur
lang wachten voor het bestelde werd
geserveerd, maar toen het eenmaal
werd gebracht, begon de oorzaak
van het lange wachten ons dui
delijk te worden, want niet minder
dan 10 kostelijk opgemaakte scha
len werden voor ons uitgesteld:
zalm. gebakken visch, slaatjes, ra
dijsjes, 3 soorten kaas, tong en
van die heerlijkheden, waarbij dan
nog 4 soorten brood, boter en een
koude aardappel kwamen. Het
kostte ons ruim een uur voor we
met het voorgerecht klaar waren,
meer nieuwsgierig dan verlangend
naar den volgenden dagschotel.
Nog meer heerlijkheden.
Deze bleek te bestaan uit gebakken zalm
met dikke saus en aardappelen. Deze ge
rechten waren zóó geraffineerd fijn klaar
gemaakt. dat we daaruit nieuwe courage
putten tot verder eten. Maar van de za
lige vruchtensla, die het dessert vormde,
konden we alleen nog maar even proeven.
En deze heele koninklijke maaltijd, die
ons 2H uur aangenaam had beziggehou
den, kostte ons, inclusief het bier en spuit
water, dat we daarbij genoten hadden, 28
Finsche marken per persoon, wat in Hol-
landsch geld omgerekend f 1.08 beteekentl
Door den schemerlichten nacht strompel
den we over de kinderhoofdjes naar de
„Welf" terug en zuchtten eenparig, dat het
buitengewoon was geweest, maar, werke
lijk, „dem Guten zuviel".
TYPISCHE OOGSTGEBRUIKEN
IN NEDERLAND.
Als Sint Jacob nadert (25 Juli), vangt de
boer met den graanoogst aan. Dit was,
schrijft de N. R. Crt., in ouden tijd het
geval en het geschiedt in vele streken
thans nog zoo.
Het is een tijd van hoogspanning in het
boerenleven en aan dien tijd zijn van ouds
een aantal gebruiken verbonden, waarvan
wij er hier eenige releveeren.
Als de kwartel slaat.
Reeds heeft de kwartel den oogst aange
kondigd en de landman weet het, als de
kwartel slaat, korrelt het zaad goed: „zoo
veel maal als hij slaat, zooveel vat uit de
riem", zegt een Limburgsch spreekwoord.
In Drente was het eertijds gebruik, dat
de boerhoorn de boeren bijeenriep ter Ver
gadering tot het gemeenschappelijk vast
stellen van zaai- en oogsttijd.
Zie den wind door de aren spelen en het
graanveld golven. „De roggehonde loopt er
deur", zegt men in de Graafschap.
Gingen kinderen het graan ver
trappen, dan werden zij gewaar
schuwd door het „Korenwijf" of
„de roggemoeder". De „roggehond"
komt er bij de laatste schoof uit.,
waarom dan ook een der bind-
sters met open schort voor de hal
men gaat zitten om hem op te
vangen.
Zoo zag men op vele plaatsen, dat de
laatste schoof gebonden werd in den vorm
van een hond.
Al was evenwel de graanoogst de druk
ste tijd van het geheele jaar, toch werd hij
als een soort feest opgevat.
't Graan, dat daar zoo welig groeit,
„Is met moeizaam zweet besproeid,
„Kostte vlijt bij dag en nachten!"
Het nijvere landvolk zweet en zwoegt;
achter den maaier, die het goudgele graan
doet vallen gaat de bindster, die met vlug
ge hand de halmen samenbindt tot schoo-
ven, welke straks bij achten worden op
gezet en saamgebonden: men komt haast
handen te kort.
Veel werk maakte men van het binden
der laatste schoof; zij werd versierd met
bonte linten en bloemen en droeg velerlei
benamingen, zooals: ..Korenmoedor", „rog
gewolf" of „roggebaan", immers het dier
dat sprong door het golvende graan, zit ge
vangen in de laatste garve. Vaak ook werd
deze met eieren, appelen of het een of an
der gebak gesierd en danste men er vroo-
lijk omheen als om den Meiboom.
Ook wordt de laatste schoof wel de „ge-
luksgarve" genoemd, omdat men van haar
geluk en rijkdom verwachtte voor het vol
gende jaar, want deze werd beschouwd als
de onafgebroken voortlevende groeikracht
der veldgewassen.
„'t Olde Wief".
In verschillende dorpen van de
Graafschap maken de binders, als de
laatste halmen zijn gemaaid, een
bijzonder groote garf die uit vijftien
gewone garven bestaat. Deze wordt
dan met groene takken en bloemen
gesierd en den naam gegeven van
,,'t olde wief". Met een lange staak
of boonenstok komen daarna de
knechten, steken haar daar aan en
dragen haar in optocht naar de
woning van den boer, waar ze voor
de deur wordt neergezet.
Steeds maar door gaat de blinkende sik
kel door het ruischende graanveld, oogst
wagens rijden dag aan dag.
„Hoe zal mijt en schuur ze laden,
al die garven vol en zwaar,
't Is een zee, om door te waden!
Welk een oogst van luttel zaden!
Rijker is geen maand van het jaar!"
In Friesland was het eertijds de ge
woonte, dat op den laatsten wagen sehoo-
vcn, die werd binnengehaald, twee jongens
met een stroopop zaten. Zij zongen daarbij:
„Moer, moer, de pan over 't vuur,
Hier hé we de leste gerven,
Boven in de bergen,
Boven in de toppe,
Wanneer selle wij soppe?
Soppe wij van avond niet.
Dan soppe wij 't geheele jaar niet!"
In Eibergen gingen de arme kinderen,
wanneer de rogge aan sehooven stond, aren
lezen op het stoppelveld. Zij noemden dat
„pungelen". Huiswaarts keerende zongen
zij:
„Moeder, moeder, ik hem maar éénen
pungelepungeld,
Der was niet meer te kriegen,
want as der nog meer te kriegen was,
Dan ha 'k oew meer nao t1 hoes
ebracht!"
Terstond na het ten einde brengen van
den veldarbeid wordt een aanvang met
het dorschen gemaakt. De boer en zijn volk
zijn dan bijna eiken morgen reeds tegen
een uur of drie op de deel te vinden om
den dorschvlegel te zwaaien. In lustigen
maatslag wordt er over de garven geklopt,
evenwel een zwaar en vermoeiend werk.
Het gewichtigste oogenblik bij' het uit-
dorschen is dat van den „drobbelslag", in
plaats van het gewone „klop-klop" slaan
van alle dorschers tegelijk met den vlegel
op de vloer. Daarbij wordt er ook tegen
de deur geslagen, een teeken voor de boe
rin, dat ze trakteeren moet.
Kloostersteenpuin en scherven
van oud offervaatwerk gevon
den.
Dezer dagen werd door arbeiders bij
grondwerk ten behoeve van tuinaanleg in
perceel Kanaal nr. 71 te Assen, op een diep
te van ongeveer 50 cM. onder het maai
veld een groote hoeveelheid steenpuin aan
getroffen. De westelijke grens van deze
puinmassa bevindt zich ongeveer 25 M. uit
de as van den Kanaaldijk. De puinmassa zet
zich in de aangrenzende perceelen voort,
blijkens de opgedane ervaringen van de om
wonenden. Om technische redenen is het
nasporen van dit puin naar het kanaal toe,
met de beschikbare middelen ondoenlijk.
Het puin blijkt grootendeels te be
staan uit brokken vrij zachte hel-
roode metselsteen, de talrijke ge
heel ongeschonden exemplaren de
zer steenen zijn alle z.g. klooster
moppen, van het grootst bekende
formaat, 30 b. 16 b. 10 c.m., het puin
is blijkens de resten, van vastge-
stampte leemen vloeren, van ver
schillende tot enkele c.m. dikke
koollagen en van als specie gebezig
de leem, afkomstig van een ter
plaatse gestaan hebbend gebouw,
dat blijkens de vondsten in de ne
venterreinen, deel uitgemaakt heeft
van een min of meer uitgebreid
complex.
Hierop duiden ook talrijke fragmenten
van vnj zware tegels, waarvan verschillen
de ongeschonden, alsmede stukken dakpan,
enz., enkele fraai geprofileerde kloostermop
pen getuigen er van dat dit. gebouw een
niet alledaagsche bestemming heeft gehad.
Dat dit het geval is, blijkt uit de
vele zeer groote scherven van voor
christelijk offervaatwerk, samen met
het kloostersteenpuin in den tuin
gevonden. Deze tuin helt naar de
vrij diepe waterlossing die het per
ceel aan de Westzijde begrenst. Ook
wijst hierop nog een kuil, van pl.m.
1.5 M. doorsnede, geheel gevuld met
een soort beton, samengesteld uit
leem met eenige honderden yuist-
groote granieten, diorieten, diaba
zen, kwartsieten enz.
Het metselwerk komt geheel overeen met
dat van het kloosterbouwsel, eenigen tijd
geleden ontdekt in land van Dijkema achter
Boschkamp, en met de kloosterruïnen van
Kamps.
Lord Baden Powell 29 Juni in
ons land.
Xaar wij vernemen, zal lord Baden Po
well, de chief-scout. op 29 Juli omstreeks
7.15 uur te Hoek van Holland aankomen.
Xaar alle waarschijnlijkheid zal hij zich per
auto via den Haag naar Vogelenzang be
geven.
In Den Haag zullen de op het Nassau-
plein opgestelde welpen en leden van het
Nederlandsche Padvindstersgilde door den
chief-scout geïnspecteerd worden.
De staf van het internationaal bureau te
Londen komt te zelfder tijd in Hoek van
Holland aan en vertrekt met den trein van
7.36 v.m. van Hoek van Holland naar Vo
gelezang, waar hij te S.52 v.m. aankomt.
Op 30 Juli zal prins Gustaaf
Adolf van Zweden, de hoofdverken
ner van de Zweedsche padvinders,
met een vliegtuig op Schiphol aan
komen.
Graaf Bernadot, de leider van het Zweed
sche contingent, komt dien dag eveneens
per vliegtuig op Schiphol aan.
Het Zweedsche contingent, dat eerst e-en
bezoek aan Parijs brengt, wordt op 30 Juli
te 5 uur n.m. op het station Vogelenzang
verwacht.
475e STAATSLOTERIJ
(Niet officieel)
le klasse, 1ste lijst
Trekking; van Maandag 26 Juli 1937
Hooge Prijzen
20.000.— 729
2.000.— 18843
1.500.— 8404
1.000.— 5703 17707
400.— 4413 8661 20591
200.— 8963 10837 13711 19660
100.— 3161 9592 14650 14862 16580 21328
21632 21795
Prijzen van f ZO.
4
29
42
45
90
110
141
161
166
184
196
197
198
202
212
213
301
317
436
567
692
1051
1055
1110
1117
1120
1209
1226
1448
1457
1461
1482
1483
1542
1546
1554
1693
1705
1743
1749
1819
1835
1873
1876
1886
1888
1951
2007
2011
2013
2034
2125
2134
2135
2155
2245
2246
2265
2284
2305
2440
2444
2479
2488
2589
2661
2676
2787
2830
2835
2852
2891
2925
2929
2936
3008
3038
3041
3057
3176
3213
3221
3291
3302
3330
3380
3411
3452
3485
3610
3636
3678
3706
3796
3808
3868
3873
3885
3890
3906
3919
3927
3965
3990
4047
4074
4159
4171
4228
4242
4256
4268
4286
4343
4350
4353
4364
4372
4386
4396
4399
4490
4497
4508
4534
4622
4688
4740
4747
4777
4853
4859
4866
4879
4899
4979
4989
5024
5036
5041
5115
5124
5150
5195
5222
5246
5253
5310
5322
5332
5401
5413
5442
5490
5534
5582
5609
5715
5763
5780
5784
5810
5822
5846
5852
5865
5887
6004
6012
6028
6118
6160
6162
6169
6227
6255
6300
6306
6312
6333
6345
6366
6369
6391
6397
6403
6419
6451
6458
6535
6554
6565
6570
6593
6634
6642
6683
6712
6720
6730
6737
6826
6842
6851
6867
6904
6923
6946
6989
7072
7074
7140
7161
7168
7178
7256
7373
7380
7452
7458
7459
7468
7520
7543
7605
7660
7673
7678
7694
7710
7771
7823
7843
7862
7942
7943
7982
7991
8002
8030
8051
8130
8169
8178
8187
8191
8239
8293
8294
8330
8369
8405
8406
8419
8432
8570
8704
8730
8760
8803
8812
8828
8861
8880
8892
8899
8922
8924
8967
8974
9039
9110
9186
9239
9282
9332
9352
9367
9383
9401
9405
9495
9507
9587
9625
9626
9683
9724
9794
9800
9838
9850
9852
9867
9870
9884
9911
9927
9967
9986
10002
10045 10113
10138
10140
10149
10177
10218
10226
10283
10284
10357
10419
10467
10609
10614
10622
10643
10646
10663
10698
10711
10793
10802
10833
10840
10844
10874
10885
10953
10981
11002
11015
11072
11149
11174
11229
11235
11237
11333
11350 11423
11432
11523
11542
11544
11546
11552
11588
11632
11651
11715
11778
11934
12014
12020
12043
12045
12090
12092
12125
12170
12191
12201
12208
12217
12270
12433
12437
12542
12620
12673
12684
12719
12728
12738
12814
12873
12901
12922
12938
13009
13062
13109
13171
13214
13296
13298
13303
13305
13365
13434
13436
13498
13499
13505
13545
13558
13564
13574
13617
13627
13644
13661
13722
13723
13724
13743
13751
13780
13894
13908
13916
13925
13935
13933
13951
13952
14002
14039
14042
14055
14065
14088
14102
14118
14141
14144
14207
14225
14250
14271
14287
14327
14433
14438
14441
14553
14577
14581
14610
14619
14624
14665
14680
14801
14820
14845
14869
14933
14945
14946
14973
15001
15038 15054
15094
15095
15103
15112
15161
15165
15215
15283
15311
15345
15427
15464
15499
15538
15596
15645
15650
15673
15686
15708
15785
15796
15801
15828
15850
15920
15953
15964
15971
16081
16094
16093
16102
16113
16169
16194
16198
16214
16273
16389
16400
16404
16413
16424
16430
16438
16474
16480
16518
16540
16604
16619
16665
16691
16727
16746
16758
16794
16860
16898
16924
16925
16948
17049
17058
17159
17192
17199
17229
17297
17411
17506
17550
17553
17585
17671
17829
17897
18002
18010
18013
18020
18027
18038
18087
18092
18144
18274
18278
18302
18320
18373
18374
18418
18444
18495
18530
18560
18581
18671
18674
18687
18697
18735
18765
18771
18800
18875
18880
18906
19810
19004
19016
19024
19029
19054
19063
19087
19097
19124
19164
19193
19226
19284
19285
19333
19345
19405
19431
19435
19459
19495
19506
19508
19522
19566
19605
19649
19667
19707
19717
19742
19814
19838
19914
20005
20011
20067
20074
20112
20185
20186
20189
20203
20244
20274
20297.
20386
20452
20479
20481
20482
20503
20527
20569
20584
20586
20669
20679
20704
20771
20784
20787
20833
20838 20881
20895
20986
21026
21049
21102
21104
21171
21175
21176 21220 21301
21352
21373
21377
21386
21417
21466
21486
21500
21512
21521
21603
21629
21630
21673
21681
21700 21733
21775 21779
21787
21798
21809
21812
21922
21978
22065
22083
22092
22094
22151
22198
22201
22205
22285
22287
22291
22348
22384
22418
22454
22483
22527
22539
22640
22702
22731
22733
22754
22767
22801
22832
22903
22904
22923
22962
22964
23003
23060
23089
23139
23162
23292 23215
23223
23257
23270 23282
23303
23305
23360
23365
23414
23470
23515
23533
23584
23618
23715 23762
23773
23800
23807
23827
23839
23866
23899 23912