Razernij achter tralies Sherlock Holmes herleefd - Sport - Chineesche Philosophie van Charlie Chan Filmsterren Als de eeuwige vrijheidsdrang zich baan breekt Wijsheid Ernst Lubitsch De menschelijke samenleving heeft het nu eenmaal noodig, sommigen onder ons van hun vrijheid te berooven, op te sluiten in kerkers, waar zij hun straf uitzitten, die menigmaal jaren duren kan. De bouw van zulk een gevangenis brengt veel hoofdbre ken aan den architect. Hij moet. dat alle maal zoo construceren, dat de celbewoners niet kunnen ontsnappen. Natuurlijk: zij zijn ongewapend, zij beschikken niet over hulp middelen en de bouwmeester kan te werk gaan met de dikste en de hoogste muren, de diepste grachten, de zwaarste tralies en al, wat hem verder maar dienstig lijkt. Het vernuft van de moderne techniek staat hem verder nog ten dienste, evenals de lange en lezenswaardige geschie denis van het gevangenis wezen, sinds den eersten tijd, dat men reeds voor de noodzaak heeft gestaan, iemand op te sluiten... er go: ól wat maar menschen- mogelijk is, geschiedt, om ontsnapping te verijdelen Toch is ontsnapping mogelijk. Wét is het resultaat? Ten eerste: dat nog niet 1 pet. van het aantal ge vangenen ontkomt. Ten tweede: dat nog nergens ter wereld een ge vangenis gebouwd is, waaruit niet minstens éénmaal iemand heeft weten te ontvluch ten. Met andere woorden: het vernuft van de bouwers van gevangenissen moge nóg zoo groot zijn, de hulpmiddelen ein deloos, het over wicht op de hul- pelooze gekerder- den ^rpletterend, er zijn er steeds, die weten te ont snappen Onze algemeen-menschelijk ingeschapen vrijheidsdrang is zóó machtig dat er letter lijk geen houden aan is. „Beroemde" gevan genissen (als men het zoo noemen mag) heeft de geschiedenis gekend. Ham, de En gelenburg, Dry Tortugas, de Baslille, Loeve- steyn, Bellaggio, Dartmoor en zoo maar voort en verderGéén dezer kerkers is aan den smaad ontkomen, dat zijn muren, wallen, tralies en verdere bolwerken on weerstaanbaar bleken. Hulp van buiten. Een der treffendste gevallen is de kerker van het slot Sönderborg op de Duitsch-Deen- sche grens. Daar zat in den aanvang der zeventiende eeuw een Deensch vorst ge vangen in een cel, die uit vier massieve muren bestond. Geen deur, geen vensters. Dit verblijf was vijf meter hoog. In de zol dering was een rond gat aangebracht, waar door de gevangene zijn lucht en voedsel kreeg. Eenvoudiger cel is niet denkbaar. Eveneens is geen verblijf hopeloozer, met bet oog op ontsnapping. Veertig lange jaren heeft de prinselijke gevangene daarin ge huisd. Tóén is hij ontkomen. Want en dit is de tweede factor, waar mee het gevangeniswezen altijd rekening heeft te houden er bestaat eeuwig een mogelijkheid op hulp van buiten. Prins Kro- potkin ontsnapte, Dr. Mudd, de latere Na poleon III en hoevelen vóór en na hen! Steeds weer zijn medeplichtigen bereid, -den gekooiden mensch behulpzaam te zijn, zijn vrijheid te herwinnen. List of oproer. In de geschiedenis dezer ontvluchtingen moeten .wij steeds onderscheid maken tus- schen twee totaal verschillende soorten. Ten eerste: de individueele ontvluchting (al dan niet met hulp van anderen) door middel van list, ten tweede: de massale ontsnap ping door middel van geweld, dus in den vorm van oproer. De historie leert, dat de eerstgenoemde categorie belangrijk meer kansen biedt, dan de tweede. Iets over gevangenis oproer - - Victor Mc Laglen en June Lang in de 20th. Century Fox-film „Nancy Steele wordt vermist. Toch is het gevangenis-oproer een ver schijnsel, dat meer in het bijzonder karak teristiek is voor den tegenwoordigen tijd. In tal van landen en vooral in de Vereenig- de Staten van Noord-Amerika komen ge vangenis-oproeren voor en het is tragisch, daaruit te vernemen, dat zij steeds ontzag lijk veel bloed kosten, terwijl liet resultaat daarbij in niet de minste redelijke verhou ding staat. Soms ontsnappen daarbij enke len, veelal ook weet géén der oproerlingen te ontkomen. Verschrikkelijk treurspel. Razernij achter traliesHet is een gru welijke hel en er zijn tal van klemmende oorzaken, waardoor zulk een oproer zoo'n verschrikkelijk treurspel wordt. Daar is al aanstonds de ongelijkheid van den strijd der ongewapende, weerlooze gevangenen te gen muren, versterkingen, traliehekken en tegen welbewapende bewakers, die alle middelen tot zelfs het sluipende gaS te baat nemen om het oproer te dempen. Daar is voorts de geweldige ontlading der opgezatnelde energie en het besef, niets te verliezen te hebben. Men vergete niet, dat zulk een abnormaal lange voorbereidings tijd gevergd wordt, dat alle deelnemers als natuurlijke reactie, tot het uiterste gespan nen zenuwen hebben. Zij moeten met ein deloos geduld phase na phasc voorbereiden, vaak genoeg kost hen dat lange jaren, bijna steeds zien zij allerlei omstandigheden zich wijzigen, waardoor plotseling allerlei mot engelengeduld voorbereide feiten weer wor den te niet gedaanen eindelijk en ten laatste is dan alles in gereedheid. „Vanavond zeven uur." Het „vanavond zeven uur!" wordt van cel tot cel gefluisterd, het koortsachtig ver beide tijdstip staat aan te breken En nu treedt de karakteristieke moeilijk opging in zijn onderwerp, die de moeite nam, Chineesch te leeren, de zeden en gebrui ken der Zonen van het Hemelsche Rijk te bestudeeren en Alles te doen, wat in zijn vermogen lag, om Charlie Chan leven in te blazen. In al deze films, ook in de nieuwste „Charlie Chan op de Olympische Spelen", blijft de hoofdfiguur zichzelf gelijk: het eeuwig hoffelijk Chineesje met zijn bloem rijke taal en zijn ontelbare spreekwoorden, die zooveel goeden raad inhouden, terwijl het in het stunteligste Engelsch wordt ge zegd. Hieronder laten wij eenige van zijn gezegden volgen, die Charlie Chan leiden bij het opsporen van de misdaad. Nooit doen: vaste regels, want die zijn als-dronken man, driemaal dwalend om lantarenpaal en verdrinken in emmer half vol zuur bier. Niet gelooven alibi! Oud excuus als sik van geit: alleen goed om beest bij aan te pakken! Nooit praten: hoe zou kunnen! Droo- men is liegen of vergissen. Altijd op tijd zijn! Koude omelette voor iedereen verdrietig. Niet vlug denken. Snel denken is ach terpoot van muilezel} schopt altijd achter uit! Eén man kan niet zware olifant dra gen. Vragen maar rustig hulp en geef ook eer weg, blijft altijd wei over voor jou! Kleinigheid óók belangrijk. Man bre ken wèl nek over molshoop, nooit over bergketen. Wie boos mensch vangen wil, moet zélf goed zijn. Talent zonder deugd: als ka pitaal zonder eigenaar. Stevig staan altijd. Goeie eik ook niet vallen bij eerste bijlslag! Kalm beginnen. Véél voorspoed nooit komen, als kleine succes niet komen kan. Niet praat! Woorden is net zonne schijn: branden mensch bruin, maar maken hem niet wijzer. Nooit eerste denken: wie gedaan? maar hoe? Succes is schildpad: gauw kop intrek en langzaam loop. Toch lang leven als hij niet haast. Misdaad is fabrieksgeheim. Goed op gelet hoe ding gemaakt, dan vinden fa brieksmerk achterna. Aldus de wijsheid van Charlie Chan en wij gelooven, dat menigeen er zijn voordeel mee zal kunnen doen, zelfs al speurt hij niet naar misdaden. heid op, die altijd weer een der allervoor naamste struikelblokken is voor zulk een oproer: de groote moeilijkheid van de eer ste aanvalsdaad. Het oogenblik is gekomen, waarnaar zoo reikhalzend is uitgezien. Elk der trieste kooivogels in het grauwe tenue, dat zijn lot verduidelijkt, weet zijn taak. Maarde orde, de regelmaat, de discipli ne van het régime blikkeren elkeen tegen. Deze perfecte orde móet verstoord worden, het oogenblik moet komen, waarop één weerloos man het sein geeft. Dat verlangt van dezen écnen man een ontzagwekkende moed. Het is als een zelfmoord. Het is ont zettend. En het draagt in tal van gevallen de kiem van oogenblikkelijke mislukking in zich. Historie. Zien wij eens even naar den even be- nichten als gruwelijken gevangenisopstand, die in het jaar 1927 losbarstte op Thanksgi- ving Day in de Folsom-gevangenis in de U.S.A. Wij leven snel en de meesten onzer zijn heden alweer hoog en breed vergeten welk een ontsteltenis zich van ieder mees ter maakte, toen de bijzonderheden van dit oproer bekend werden. Uit de getuigenverhooren naderhand bleek dat deze opstand een voorbereiding van vier jaren en twee maanden had gevergd. En het resultaat? Zeven en dertig muiten de gevangenen werden gedood, drie en tachtig hunner werden gewond, tien cipiers lieten het leven, een dokter, twee bedien den en twee buitenstaanders. Acht cipiers werden gewond, evenals zes bedienden en twee buitenstaanders. En het resultaat? Eén gevangene herwon zijn vrijheid en kon niet worden achter haald. Hij verdween spoorloos en niemand weet, of hij gewond was, of hij tijdens zijn vlucht misschien omkwam, of dat hij in derdaad de vreugde van de vrijheid smaak te. Welk een wanverhouding ten aanzien van het onnoemelijke leed, dat dit oproer had veroorzaakt! Deze tragedie van Folson is in alle on- derdeelen nauwkeurig gereconstrueerd als een zeer voornaam onderdeel van de 20th Ccntury-Foxfilm „Nancy Steele wordt vermist", waardoor de velen, die zich geen denkbeeld kunnen vormen van wat de vrij heidsdrang der gevangenen vermag en welk een trieste strijd zulk een razernij achter de tralies beteckent, het gchccle verloop van het oproer kunnen volgen en zich een voorstelling kunnen maken van de psycho logie van de cel. De twee centrale figuren in dit drama zijn Victor McLaglen en Pe ter Lorre, terwijl ook die merkwaardige verschijning in filmland, John Carradine er een belangrijke rol in heeft. De Amerikanen nemen tegenwoordig vaak een historische gebeurtenis als achtergrond van een filmdrama, terwijl een felle sociale tendenz meestal tevens aanwezig is. Het is een gevolg van de nieuwe koers, die de Amerikaansche filmindustrie reeds eenige jaren gaat en wij kunnen slechts blij zijn om deze verhooging van%het peil der film, waarvan een ieder mettertijd de geestelijke vruchten zal plukken. Scène uit Warner Oland's nieuwste film: „Charlie Chan op de Olympische Spelen." Charlie Chan is ieder weet het de Chineesche Sherlock Holmes, die wijlen F.arl Derr Biggers voor ons heeft uitge dacht en opgeschreven in een reeks van bijzonder amusante detective-romans. Tallooze malen heeft de 20th Century Fox film dezen sympathieken detective in de figuur van Warner Oland op het witte doek laten leven en zijn spannende avonturen aanschouwelijk voorgesteld. Warner Oland maakt van zijn „Ander Ik" méér studie dan in den regel een filmac teur doet. Er is maar één voorbeeld bekend van een filmspeler, die enorm vee! studie heeft gemaakt van zijn rol: Otto Gebühr, die tal van malen de figuur van Frederik den Groote heeft voorgesteld en die zich haast met die historische figuur heeft ver eenzelvigd, Warner Oland, die van Zwcod- sche afkomst is, is de tweede acteur, die doen aan Zelden zal er in de wereld een figuur zoo populair geworden zijn als Sherlock Holmes. Ontelbaar zijn de anecdoten, die over hem in omloop zijn. Zoo was er in Amerika eens een too- neelspeler, wiens voorkomen en houding zooveel op de door Conan Dogle beschre ven Sherlock Holmes geleek, dat hij vanaf zijn dertigste jaar geen rollen meer dan die van den Enqelschen de- tectieve te spelen heeft gehad. In meer dan honderd stukken heeft hij voor dien beroemden man gespeeld. Hij had zich zóó met deze rollen vereenzelvigd, dat hij overstroomd werd met brieven, met Hans Albers als Sherlock Holmes en Heinz Rühmann al$ diens on afscheidelijke assistent. verzoeken om hulp en om raadselachti ge voorvallen tot een oplossing te bren gen. In het eerste jaar van zijn Sher lock Holmes-werkzaamheid moet hij zich inderdaad eens hebben laten verleiden, zich op 't glibberig pad der speurders te begeven. Daarbij heeft hij toen gepro beerd een waard van z'n prachtigen baard te ontdoen, dien hij namelijk voor onecht hield. Het resultaat tvas een al- gemeene vechtpartij, omdat hij het aan t verkeerde einde bleek te hebben ge had. Thans staat Sherlock Holmes weer in middelpunt der belangstelling, door de nieuwe Ufa-film van dien naam. Daarin vervullen Hans Albers en Heinz Rüh mann de hoofdrollen. In het licht van bovenstaand incident lijkt 't voor de vei ligheid van Hans Albers maar het beste als hij 'f bij dien eenen Sherlock Holmes laat Filmsterren doen veel en graag aan sport. Boven: De Ufa-sterren Marika Rökk en Carola Höhn wedden, wie het eerst aan den overkant is. Links: Heinz Riih- mann, de bekende Ufa-komiek, zoekt t I hooger op en is een enthousiast sport vlieger. van De bekende Ame rikaansche regis seur Ernst Lu bitsch regisseert voor Paramount Mariene Dietrich in een film met den veelzeggen- den titel „Angel." In iedere vrouw zegt Lubitsch zelf over dezen ti tel schuilt iets van een engel en iets van den dui vel. Voor den éénen man in de film is Mariene een engel, voor den anderen een duivelin. Toch schijnt zij voor ieder juist het te genovergestelde... Het is aan den toeschouwer, uit te maken, of de titel in ironisch en of ernstigen zin bedoeld wordti

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1937 | | pagina 16