Vereenigde Stalen geven isolement prijs
Geen borstrokken meer
Euwe staat
op winst
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Controle op gemeentelijke
electrioiteits-tarieven
van de Holl. Mij. v. Landbouw
Krachtige steun aan den Volkenbond
Verbitterde strijd
bij Sjanghai
tfcAatxn
WOENSDAG 6 OCTOBER 1937. 81e Jaargang. No. 10385.
Uitgove der N.V. v.h. Tropman Co. Schagen.
Opzienbarende rede van Roosevelt
In een sensationeele rede, uitge
sproken ter gelegenheid van de
overdracht der zesmillioenen-brug,
heeft president Roosevelt de Ver.
Staten, aldus Un. Press, gewaar
schuwd tegen een mogelijke agres
sie ,indien geen paal en perk ge
steld wordt aan de „internationale
anarchie".
Hij stelde in deze rede voor, er
bij de vredelievende naties op aan
te dringen, agressieve naties „onder
toezicht te stellen" en zoodoende de
gerechtigheid in de wereld te hand
haven.
Be toespraak deed onmiddellijk
bij velen het vermoeden opkomen,
dat de Vereenigde Staten zich bij
de sancties tegen aanvallers zou
den willen, aansluiten.
Zinspelend op de „epidemische wetteloos
heid der wereld", zeide Roosevelt: „Wan
neer een lichamelijke ziekte zich begint te
verspreiden, dan stemt de maatschappij
erin toe, dat de zieken in een barak wor
den afgezonderd, teneinde do maatschap
pelijke gezondheid .tegen het verspreiden
van die ziekte te behoeden."
In de rede werden de beginselen der iso-
latiepolitiek niet aangeroerd en oogen-
schiinlijk de doelmatigheid van de neutrali
teit in twijfel getrokken, doordat verklaard
werd, dat indien de zondvloed mocht ko
men, de Vereenigde Staten daaraan niet
zouden ontsnappen.
Roosevelt legde den nadruk op de vast
beslotenheid, een vredelievende politiek te
volgen, die eiken practiscben maatregel zou
aanvaarden om te voorkomen, dat de Ver.
Staten in een oorlog zouden worden be
trekken, claar deze de welvaart en de vei
ligheid van het land in gevaar zou bren
gen. Voorts beschuldigde Roosevelt diegenen
van het schenden van verdragen, inclusief
het Kellog-Brianidpact en het negenmo-
gendhedenverdrag, die zonder oorlogsver
klaring en zonder waarschuwing cn onge
grond de civiele bevolking, waaronder
vrouwen en kinderen, op de meest bar-
baarsche wijze door luchtbombardementen
vermoorden.
In tijden, die als vredestijd bestempeld
•worden, worden schepen, ongegrond -en on-
gcwaarschuwd, aangevallen en getorpe
deerd. Er zijn naties, die aanmoedigen en
partij kiezen in burgeroorlogen in landen,
die haar nooit eenig leed berokkend heb
ben, naties, die voor zichzelf de vrijheid
opeiscben. weigeren die aan anderen.
Roosevelt waarschuwde nogmaals tegen
isolatie, die immers geen protectie is.
Het is juist, omdat de bevolking der
Ver. Staten, die onder moderne omstandig
heden, ter wille van haar eigen toekomst
haar gedachten moet wijden aan de overi
ge wereld, dat ik, als verantwoordelijk
hoofd van de uitvoerende staatsmacht,
deze groote stad in het binnenland heb
gekozen, om bij deze gelegenheid tot u te
spreken over dit onderwerp, dat van een
uitgesproken nationaal belang is.
Een der belangrijkste redevoe
ringen ooit door Roosevelt ge
houden.
In welingelichte kringen te Washington
is men van meening, dat de rede door Roo
sevelt te Chicago gehouden, één der belang
rijkste redevoering is welke hij ooit over den
buiUenilandsohon toestand beseft uitgespro
ken.
Men legt de rede algemeen uit als eèn
aanwijzing, dat de Ver. Staten bereid zou
den zijn, zonder voorbehoud elke gemeen
schappelijke poging te steunen, tot herstel
der handhaving van den wereldvrede.
Men is ook van meening, dat de
rede ten doel had, den volkenbond
aan te sporen tot het nemen van
krachtiger en praktischer maatrege
len tegen de aanvallers, maatrege
len die ten volle door de Ver. Sta
ten zouden gesteund worden.
De staatssecretaris van buitemlandsche
zaken, Huil, verklaarde op een vraag over
de rede van Roosevelt,- eenvoudig, dat hij
haar zonder voorbehoud goedkeurde. „Meer
kan ik niet zeggen", zeide hij. „Ik spreek
voor den president en hij spreekt voor mij".
Vernomen wordt, dat Roosevclt's rede in
den letterlijken tekst aan alle diplomatieke
vertegenwoordigers der Ver. Staten zal ge
zonden worden -teneinde ter beschikking
van al de betrokken regceringen gesteld te
worden.
CHICAGO 5 October (Ilavas) Roosevelt,
wiens voor 50.000 toehoorders uitgesproken
en door heel Amerika uitgezonden rede door
herhaalde toejuichingen werd ondernroken
en die een geweldige ovatie had in oni-
vangst te nemen, begaf zich na afloop
daarvan naar den aartsbisschop van Chi-
ROOSEVELT.
cago, Z.H. Em. kardinaal Mundelein, met
wien hij het diner gebruikte.
Voldoening te Genève.
Afgevaardigden naar de vo lken bon dsbij-
eenkomsten begroeten de rode van Roose
velt als een goed middel tot het; bepleiten
van een actie der volken in het Verre Oos
ten.
De rede zou verder op bemoedigende wijze
de voorgenomen Pacific-conferentie beïn
vloeden.
Men leest uit de rede, dat de president
zich tot den volkenbond richt, met de ver
maning: „Doe uw deel van de taak, wij zul
len niet verzuimen, ons deel te doen." Dat
wil zeggen: men verwacht, dat de Ver. Sta
ten actief aan de conferentie inzake het
Verre Oogten zuilen deelnemen, wanneer
deze zich oprecht beijvert, aan de vijande
lijkheden een einde te maken.
Ervaren waarnemers zien, zegt U. P., in
de rede voor een deel ook een handige ma
noeuvre, om te vermijden, dat de volken
bond Amerika ervoor verantwoordelijk stelt,
dat het geen stappen tegen Japan onder
neemt.
Zij zien daarin een herhaling van Roosc-
velt's tactiek tijdens den oorlog in Abessy-
nië, in het verloop waarvan Amerika de
neutrailiteitswet toepaste, vóór de volken
bond tot wapenembargo en sancties over
ging.
CHINA
Frontlinies ondergaan
geen wijziging
Bombardement van Nanking op
komst?
Gisterennacht is de strijd aan het
front van Sjanghai onafgebroken en
over de geheele linde met groote
hevigheid voortgezet.
De frontlinie heeft geen wijziging
ondergaan.
De gevechten in de zone van Sja-
pei worden gekenmerkt door hevigen
strijd van man tegen man Dag en
nacht wordt gevochten en liet aantal
slachtoffers is groot. Intussehen bom
bardeeren de Japansche oorlogssche-
pen Poetoeng zonder ophouden.
De woordvoerder van het Chineesche
hoofdkwartier heeft aan do pers verklaard
dat de Chineesche troepen verscheidene aan
vallen van de Japansche strijdmacht ten
westen van Lotien en Lioehang hebben af
geslagen. Bij Liangwan is het betrekkelijk
kalm. De Japansche mariniers, die de Chi
neesche stellingen bij de Tsjitsji-univcrsiteit
aanvielen worden teruggeslagen, zij verloren
tweehonderd man en een tank, twee andere
tanks werden ernstig beschadigd.
De Japansche vliegtuigen cn artillerie
blijven Tsjapei bestoken, zonder dat even
wel de stellingen van de Chineezen worden
gewijzigd. Het bombardement van de Japan
sche artillerie op Poetoeng bereikte niet de
Chineesche batterijen.
Volgens liet Chineesche agentschap Cen
tral News hebben Japansche mariniers op
nieuw een aanval gedaan op den spoorweg
SjanghaiWoesocng, de ChiiTcesclic troepen
hebben de aanvallers tot ten oosten van de
lijn teruggeslagen.
Elf Japansche vliegtuigen hebhen de haj
ven Joejoe aan de Jangtse honderd kilome
ter ten zuiden van Nanking gebombardeerd.
Chineesche vliegtuigen versperden den te
rugweg bij Tangtoe en tijdens het luchtge
vecht dat hier ontstond is een Japansch
vliegtuig brandend omlaag gestort*
Eerste partij gisteravond
niet beëindigd
Welk een contrast vormde het
nuchtere begin van deze eerste par
tij om het wereldkampioenschap
schaken met de pompeuze openings
ceremonie van den vorigen dag. De
eenige aanwijzing, dat dit het begin
van de groote match was, werd ge
vormd door het leger photografen,
dat achter de tafel der officials zijn
lichten liet flitsen en toestellen liet
klikken op het oogenblik, dat de par
tij zonder plichtplegingen door den
heer Sijthof werd geopend, natuur
lijk op bevel van Dr. Euwe, die, zoo-
als bekend, de wittö stukken had ge
loot.
Een fraaie ruimte overigens, de groote
zaal van den Dierentuin te 's-Gravenhage.
In verhouding tot deze afmetingen leek liet
publiek niet meer dan een niet al te groot
groepje menschen en toch waren er meer
dan tweehonderd bezoekers ten tooneele ver
schenen. Aanvankelijk werd de partij onder
doodsche stilte gevolgd maar naarmate de
toestand op het bord meer gespannen werd,
nam de beheersching af en al spoedig moest
het steriotiepe „sst." den al te luidruchtigen
er aan herinneren dat de beide matadoren
een rustige atmosfeer van noode hadden.
De karakteristieke verschillen tusschen de
twee kampioenen treden ook buiten de par
tij scherp naar voren. Zoodra Aljechin een
zet heeft gedaan, werpt hij zich als het ware
uit zijn stoel en doet een paar groote, zware
stappen in de richting van het trapje, dat
van het podium naar de zaal leidt. Euwe
daarentegen doet rustig zijn zetten, beziet,
alvorens bedachtzaam op te staan, het
slagveld nog eens met kritischen blik en
wandelt dan eveneens van het bord weg,
hetzij om tegen een balustrade leunend eens
het aantal toeschouwers te tellen, hetzij om
op zijn gemak in den stoel voor het groote
demonstratiebord plaats te nemen.
Wat de partij betreft, deze verliep
gedurende de eerste dertien zetten
juist zooals de beroemde Ermelosche
partij van de vorige match (no. 21)
met dat verschil, dat. ditmaal Euwe
met wit en Aljechin met zwart speel
de. Dit eerste gedeelte was trouwens
reeds binnen tien minuten achter
den rug, eerst daarna verbruikten de
spelers meer bedenktijd.
Daartoe was ook ruimschoots aanleiding,
want een noviteit van Euwe op den veer
tienden zet maakte den strijd niet alleen
uitermate spannend, doch niet minder moei
lijk. Met ijzeren hand hield Dr. Euwe echter
den draad vast en wist langzaam maar ze
ker in het voordeel te komen, doordat hij een
zwaren druk op Aljeehin's verzwakte dame
vleugel uitoefende.
Euwe's druk op den damevleugel leidde
spoedig tot de verovering van een pion en
hoewel Aljechin nog trachtte door dameruil
een kans op remise te scheppen en zich ook
voor het overige met man cn macht te weer
stelde, gelukte het hem niet tegen het klas
sieke spel van zijn tegenstander stand te
houden.
De wereldkampioen verkreeg twee verbon
den, pionnen op den koningsvleugel, maakte
er een torencindspel van en daarna was de
winst feitelijk slechts een kwestie van tech
niek cn daar wereldkampioenen nog
altijd een benijdenswaardige techniek heb
ben vertoond, stond het resultaat der partij
vast.
Toch wist de voormalige kampioen de
partij tot het einde der zitting te rekken. De
afgebroken stelling is echter nog steeds zeer
gunstig voor Dr. Euwe.
Verkenningsvlucht boven Nanking.
Voor het eerst sedert een week zijn weer
Japansche vliegtuigen hoven Nanking ver
schenen. De vliegtuigen wierpen geen hom
men, zoodat men veronderstelt dat. zij een
verkenningsvlucht maakten. Later werd te
Nanking vernomen dat Japansche bommen
werpers het Chineesche militaire vliegveld
haclden bestookt.
Russische hulp.
De Japansche pers blijft groote aandacht
schenken aan de reis van den Russischen
ambassadeur te Nanking, Bogomolov naar
Moskou en beweert, dat Rusland van plan
is China militairen bijstand te verleencn,
schrijft het I-Ibl.
Volgens Japansche officiecle le
zingen zou Rusland tanks cn vracht
auto's naar het gebied bij het Baikal-
meer zenden, vanwaar deze oorlogs-
voertuigen op eigen kracht dwars
door Buiten-Mongolië naar Sjang-
tong zouden rijden. Dit is echter een
afstand van 1200 mijl door woest ter
rein en door de Gobi-woestij:n. Het
is daarom practisoh onmogelijk, dat
Rusland China op deze wijze oor
logsmateriaal zou kunnen vei-schaf-
fen. Moskou zou alleen vliegtuigen
kunnen zenden, of openlijk Mand-
sjoekwo moeten binnenvallen, wat
overigens niemand te Tokio gelooft.
De. groote protestvergadering in „Alhert
Hall" te Londen heeft sterk de aandacht
in Japan getrokken, vooral door het feit dat
de aartsbisschop van Canterbury er aanwe
zig is. De Engelsche kroningsfilm is overal
in Japan vertoond, en het publiek heeft ge
zien, hoed e aartsbisschop den kroon op het
hoofd van den koning plaatste. Men begrijpt
niet hoe het mogelijk kan zijn, dat een hoog
geplaatst geestelijke, die zoo'n belangrijke
positie in Engeland inneemt, zich in een
internationale politieke kwestie kan men
gen, die hem niets aangaat..
DISTRIBUTIEBEDRIJVEN GE
NIETEN TE GROOTE VRIJ
HEID TA.V. HUN PRIJSBE-
DINGING.
Thans is verschenen het verslag der
Tweede Kamer over het wetsontwerp, hou
dende algemeene regelen ter zake van de
electriciteitsvoorziening.
Naar aanleiding van het feit, dat
de productiebedrijven vvèl de mini
mum-, maar niet de maximumprij
zen van de distributiebedrijven in de
hand hebben, stelden verscheidene
leden de vraag, of het niet ge-
wenscht zou zijn aan Gedeputeerde
Staten op te dragen het houden van
toezicht op dc tarieven van de ge
meentelijke distributiebedrijven en
van de bedrijven, bedoeld in het
eerste lid van artikel 4, welke laat
ste voor hun stroomprijzen uiteraard
geheel los staan van de provinciale
of regionale productiebedrijven.
De minister antwoordde, dat een bijzonde
re bepaling omtrent de bevoegdheid van de
provinciale besturen ten aanzien van de ta
rieven der gemeentelijke electrische bedrij
ven overbodig wordt gemaakt door dc
zeer ruime bepaling van het tweede lid van
artikel 11. Tot de „punten" waarvan in dit
lid sprake is, bchooren onder meer de ta
rieven van de gemeentelijke electriciteits-
werken.
De minister verstond hieronder
niet alleen de gemeentelijke distri
butiebedrijven, waarvoor geen con
cessie vereischt is, maar ook de ge
meentelijke productiebedrijven, die
ingevolge artikel 4 lid 1 zijn ont
trokken aan de bemoeiing van den
minister van Waterstaat ten aanzien
van de voorwaarden van stroomle-
vering.
De minister antwoordde naar aanleiding
van nader gemaakte opmerkingen, dat hij
zich wel bewust was van de gemeentelijke
belangen, welke hier op het spel staan.
Bij afweging van belangen zou hij
ook de belangen der gemeenten in
hun volle zwaarte doen wegen.
Overigens verklaarde hij met zijn ambtge
noot van Binnenlandsche Zaken te zijn
overeengekomen, dat hij zijn adviezen aan
de Kroon omtrent dc goedkeuring van in
gevolge artikel 11 vastgestelde provinciale
verordeningen niet zou uitbrengen dan na
overleg met dien ambtgenoot.
Adres van den Kon. Ned. Mid
denstandsbond.
Het Hoofdbestuur van den Kon. Ned. Mid
denstandsbond heeft wederom een adres
naar de Tweede Kamer gezonden, waarin het
aandringt op toezicht van Rijkswege op de
gemeentelijke electriciteitstarieven. Plet
adres zegt o.m.:
De buitengewone winstonttrekkingen door
de gemeenten, welke dikwijls 80 en meer
bedragen van de totale zelfkosten incL rente
en afschrijving, drukken vooral op de bedrij
ven der middenstanders en de kleinverbrui
kers, die voor een groot deel in deze indirec
te belasting bijdragen. Daardoor wordt een
versnelde afschrijving dei geinvesteerde ka
pitalen verhinderd. Naar het inzicht van
adressant mogen de winstuitkeeringen de
zer bedrijven niet langer gebezigd worden
om de tekorten op provinciale en gemeente
lijke begrootingen te dekken.
Gezien de huidige tariefpolitiek is het
Hoofdbestuur van meening, dat het uitoefe
nen van toezicht van Rijkswege hierop drin
gend noodzakelijk is. In het onderhavige
wetsontwerp dient daarom een bepaling te
worden opgenomen, waarbij een centraal
Rijkstoezicht worde geschapen, waarin naast
onpartijdige en onafhankelijke vertegenwoor
digers van het algemeen belang, ook het. be
drijfsleven rechtstreeks invloed dient te kun
nen uitoefenen, zulks in het belang van het
economisch leven van ons land.
Dit nummer bevat 8 pagina's
U/EERBERICHT
DE BILT SEINT.
Vertvachting: Meest matige Oos
telijke tot Noordoostelijke
wind, gedeeltelijk bewolkt,
waarschijnlijk droog weer
iets zachter overdag.
Verdere vooruitzichten: Afne
mende wind, waarschijnlijk
nog droog.
Barometerstand hedenmorgen 8 nar 778
Het Werktulgenbureau uit de Land-
bouw-organisaties. De Holl. Mij.
van Landbouw verbreekt op korten,
termijn alle relaties met dit In
stituut; de f 10.000 gestorte aan-
deelen terugontvangen.
MIDDENSTAND VOELDE ZICH BEDREIGD
EN BENADEELD, TE MEER, OMDAT
HET BOERENBEDRIJF EEN GE
STEUND BEDRIJF WORDT
GEACHT.
Men zal zich herinneren, dat voor een
paar jaar terug de middenstand in hef
tige beroering werd gebracht door het feit,
dat de Plollandsche Mij. van Landbouw in
samenwerking met het Werktuigenbureau
uit de Landbouw-organisaties zijn leden in
de gelegenheid stelde om op zeer goedkoo-
pe wijze hun benoodigheden te betrekken.
Zoolang dit zich beperkte tot die benoo-
digdheden, welke noodig waren voor het
bedrijf, was daar misschien iets voor te
zeggen, doch toen men daarop de „zaak"
uitbreidde en aan de leden ook huishoude
lijke artikelen op allerlei gebied begon te
verkoopen, meende men, en dat vooral in
middenstandskringen, dat dit te ver ging
Immers, bedoelde artikelen werden imet
géén of zoo goed als geen winst aan de
leden verstrekt. Op zich zelf misschien
een zeer loffelijk streven om op die wijze
de boeren in deze moeilijke crisisjaren bij
te staan, doch de vraag of het nu maar
aanging, den middenstand wien het in
deze jaren niet minder moeilijk gaat
ten aanzien va.n de levering aan dit deel
van de Nederlandsche bevolking imaur
zóó uit te schakelen, leek toch alleszins op
zijn plaats. En dit te meer, redeneerde
men, waar toch het boerenbedrijf een ge
steund bedrijf is, dus gesteund wordt met
geld dat onder meer ook opgebracht is
door dienzelfden middenstand. Het
was derhalve begrijpelijk, dat uit midden
standskringen hevige protesten opgingen
en menig adres zijn weg vond naar Den
Haag. Eenig resultaat is echter met deze
protesten nooit bereikt. Het volgende be
sluit van de Holl. Mij. van Landbouw zal
daarom in kringen van den handel ze
ker worden toegejuicht.
Het Alg. Handelsblad schrijft, dat
het Hoofdbestuur van de Holland-
sche Mij. van Landbouw aanleiding
gevonden heeft, om op zeer korten
termijn zich abrupt terug te trek
ken uit het „Werktuigenbureau uit
de landbouworganisaties", gevestigd
te Sneek en Rotterdam. Bij deze uit
treding, welke op 27 September is
geresulteerd in terugtrekking van
f 10.000 gestort aandeelenkapitaal,
heeft de heer P. M. Bürmann, een
bekend landbouwer te Stompetoren,
geassisteerd door zijn accountant,
een actieve rol gespeeld. Tevens zijn
de heeren P. M. Bürmann en D. H.
JasBrielle, die tot dusver vanwege
de Holl. Mij. van Landbouw zitting
hadden in het bestuur van het Werk
tuigenbureau, met ingang van dien
datum daaruit teruggetrokken. De
Holl Mij. wenscht geen enkele rela
tie meer te hebben met het bureau.
Wij herinneren er aan, aldus genoemd
blad, dat nog slecnts drie weken tevoren
op 10 September door de Holl. Mij. v. L.
propaganda werd gemaakt voor het Werk
tuigenbureau en wel door 'n speciaal in-
legblad in het weekorgaan. Als officieele
reden tot deze opzienbarende stap wordt op
gegeven verschil van opvatting over den
organisatorischen opbouw van het Werk
tuigenbureau", doch volgens onze inlichtin
gen, zijn de door den heer Bürmann te berde
gebrachte klachten hierdoor wel wat zéér
ruim en optimistisch aangeduid.
Het „Werktuigenbureau uit de Land
bouworganisaties" verkoopt niet alleen
werktuigen en gereedschappen voor den
landbouw, doch óók zaken, die met het
landbouwbedrijf niets uitstaande hebben,
zooals b.v. stofzuigers, haarden, kachels,
wasehmachines. lampen, naaimachines', rij-
wiellampcn, fietsen, radiotoestellen, electri
sche kachels enz. Hierdoor gevoelde de
middenstand zich terecht bedreigd en be
nadeeld, temeer, omdat het boerenbedrijf
een gesteund bedrijf is.
Wat echter de oorzaken zijn van het uit
treden der Holl. Mij. van Landbou^y en hoe
de preciese toedracht van zaken is', zal nog
wel nader aan het licht komen.