In een Portugeesche kolonie Staatshoofden Filmliefhebberijen Liever biefstuk het ontbijt dan politiek bij Steeds meer zelfmoorden in Duitscbland Geraffineerde verduistering TEVREDEN LEEFT ER DE BEVOL KING IN HAAR BONTGEVERFDE HUIZEN. NOVA GOA, October 1937. Het is bijna vier-en-een-balve eeuw geleden, dat de stoutmoedige Por tugeesche zeelieden op hun kleine schepen verschenen in Indië, er handelsbetrekkingen aanknoopten, kantoren vestigden, later gebied aan kochten of veroverden. Eerst bijna een eeuw later kwamen er de Në- derlanders en daarna de Engel- schen en Franse hen. Terwijl de Spanjaarden nieuwe gebieden en veroveringen zochten in het westen, in Amerika, deden de Portugeezcn hetzelfde voornamelijk in het oosten en zij gingen hierbij minder wreed en bloeddorstig te werk dan de Spanjaarden in Zuid-Aimerika. Bijna ongelooflijk is het, hoeveel daad kracht het kleine Portugeesche volk toen wist te ontwikkelen in verre gebieden. Gedurende den tachtigiarigen oorlog werd Portugal vereenigd met Spanje en kreeg dus ook de Nederlanders als vijanden, wat hun groote gedeelten van hun Indische bezittingen kostte. Bovendien kreeg hot later, toen het zijn vrijheid had tcrugvenvorven, oorlog te voeren met verschillende Indische vorsten en ook daardoor ging veel gebied dat thans Engelsch is, verloren. Waar de Portugeesche kolonie uit bestaat. Van de uitgestrekte koloniën in Indië zijn thans (als wc een deel van Timor buiten beschouwing laten) slechts drie kleine gebieden Portugeesch gebleven, na melijk Daman en Dioe ten noordon van Bombay, en Goa, ten ruiden van Bombav. Al deze gebieden staan onder één gouver neur-generaal en vormen tefeam.cn „Portu- geesch-Indië", waarvan de hoofdstad in Panjim oftewel Nova Goa (Nieuw Goa), ter onderscheiding van de vroegere mach tige hoofdstad, waarvan niet veel meer dan eon aantal kerken zijn overgebleven en welke vroegere hoofdstad thans Velha Goa (Oud Goa) wordt genoemd. Vanaf de boot ziet men de for ten uit vroeger dagen. De reis van Bombay naar Goa maakt men liet gemakkelijkst per schip, een reis van iets minder dan vicr-en-twintig uur dicht onder de kust. waar men hier en daar bij den ingang van een baai nog zeer oude vestingwerken ziet, door den tijd ver weerde Portugeesche forten, die hier reeds trots hun wallen eji torens verhieven lang voordat de Engelschen zich in Indië vestigden. In dezen tijd van het jaar, nu de regen moesson achter den rug is en de warmte reeds begint te verminderen, is zoo'n zee reisje van Bombay naar Goa een plezier tocht. Daar ligt de stad De stad Nova Goa ligt op een eiland dicht onder de kust, aan een brec- den zee-arm, waarvan de ingang nog wordt behecrscht door een oud fort met gemetselde wallen en een witten toren, een fort, dat in de zen tijd van ver dragend modern geschut zoo goed als zonder mili taire waarde is. De beide oevers van den zee-arm zijn heuvelachtig en dicht begroeid met pal men en ander hTiog opgaand geboomte en daaronder verschuilen zich vele aardige dorpjes, waarvan do huizen voor een deel aan den Europceschen bouwtrant herin neren. Deze huizen zijn bewoond door echte Christelijke Goaneezen, die zich met trotsch Portugeezcn noemen. Hier ligt ook. grootendeels tusschen groen verborgen, de stad Nova Goa. de residentie van den gouverneur-generaal van Portu- geesch-Indië, wiens oud paleis zich ver heft op een heuvel midden in het stadje, want feitelijk is Nova Goa, al is het dan een residentie van een gouverneur-gene raal en de zetel van Portugals macht in Indië, meer e«n stadje dan een stad. Maar het is ongemeen rustig, vriendelijk en be koorlijk. Indien het niet zoo heel ver uit de buurt lag, zou men het in gemoede als een ideale zomcrverblijfplaats kunnen aan bevelen. Ik woon ln het voornaamste hotel. Het heeft nog een bijzonder voordeel: vergeleken met het aangrenzende Britsch- Indië is het leven er ongelooflijk goedkoop. Als men er den weg weet kan men er een kamer met volle verpleging krijgen voor twee roepies (1.36 gulden). Ik betaal er het dubbele, maar daarvoor woon ik ik dan ook in het voornaamste hotel, al moet ik toegeven, dat dit hotel meer ge moedelijk dan voornaam is. Maar het eten daar Bij mijn aankomst 's morgens bestelde ik een ontbijt. Men bracht me thee, melk, wittebrood, boter, jam, maar ook nog een groote moot gebakken visch met aardappelen en daarna een biefstuk en als dessert vruchten. En de volgende maal tijden waren van dezelfde soort met dan nog soep vooraf. Bevolking en taal. Met de taal is het eenigszins' moeilijk te Goa. Lang niet alle menschen kennen De vriendelijke hoofdstad der Portugeesche kolonie, Nova Goa. er Engelsch. De officieele taal, ook die der voorname klassen der bevolking, is er het Portugeesch, maar de bevolking spreekt er over het algemeen een Indischcn tongval vermengd met vele Portugeesche woorden. In geheel Portugeesch-Indië is de helft der bevolking Christen, de rest Hindoe, be halve dan een handvol Mohammedanen. In de stad Nova Goa echter bestaat de groote meerderheid uit Christenen, Roomsch Katholieken en cr zetelt zelfs een aarts bisschop. Een fleurige aanblik. De huizen zijn er gebouwd naar Zuid-Europceschon trant en zelfs de Hindoes wonen er in zulke huizen, die voor het grootste deel in helle kleuren, rood, hemelsblauw, mat geel, zijn geverfd. En vele dezer hui zen hebben wonderlijke balconnetjes niet kleurige bloemen. De straten zijn breed en zindelijk met. tal- Iooze winkeltjes en grootero magazijnen, waar van alles te koop is en tegen zeer lage prijzen, want de invoerrechten in Portu geesch-Indië zijn uiterst laag. Engelsche sigaretten hij voorbeeld kosten hier, op Por tugeesch gebied, ongeveer de helft van wat men ervoor in Britsch-lndië moet betalen. Soldaten bewaren de orde. Het regeeringsgebouw staat aan een goed onderhouden, fraai parkje met banken in de schaduw van hooge hoornen. En dicht hij dit regeeringsgebouw verheft zich op een heuvel een wonderlijk fantastische kathe draal, waarheen men op moet klimmen langs breede trappen. Er ligt ook een garnizoen, dat voor het grootste gedeelte bestaat uit Goanezen, al zijn er 'ook enkele onder-offi cieren en officieren, afkomstig uit het moe derland. Dit garnizoen noemt men de „poli- tia", want de soldaten doen tegelijk politie dienst. Te Nova Goa schijnt iedereen tijd in over vloed te hebben en men vraagt zich eenigs zins verbaasd af, wnarvan dan Joch de tal- looze winkels en magazijnen kunnen leven. Even schrikt het stadje op uit zijn sluimer. Het stadje is evenwel een marktstadje en een paar maal per week stroomt hierheen de geheele bevolking der omgeving, die dan te Nova Goa haar inkoopen doet. Dan beleeft Nova Goa eenigc uren van levendige drukte, om daarna weder terug te vallen in een toe stand van beschouwende rust. Nergens ter wereld ziet men in een zoo kleine omgeving zoovele menschen rond drentelen, alsof ze allen renteniers zijn. Ook hiervoor is een verklaring. Duizenden Goaneezen hebben hun broodwinning buiten het Portugee sche gebied. In Britsch-lndië bijvoor beeld zijn de hieeste kellners in groote café s en restaurants Goanee zen. Ook Goaneesche handwerkers en muzikanten vindt men op Britsch gebied, evenals koks, huisdienaren, enz. Deze menschen laten zich aan merkelijk duurder betalen dan de inlanders, maar ze staan dan ook in intelligcntiè vere boven den Hin doe. Het land zonder bedelaars. Hebben deze Goaneezen eenig geld over gehouden, dan komen ze voor eenigen tijd terug naar hun klein vaderland. Vele Goa neezen die in Britsch-lndië werken, hebben hun gezinnen te Goa en zenden daarheen ge regeld hun geld. Dit heeft tengevolge, dat op Portugeesch gebied een zekere welvaart heerscht. Bedelaars bij voorbeeld ziet men er zoo goed als niet, in elk geval aanmerke lijk minder dan in Britsch-lndië. De echte, Christelijke Goances* die soms even donker van gelaatskleur is als de Hin doe, staat echter in elk opzicht verre boven den Britsch-Indischcn inlander. Ook hun levenswijze is veel meer Europeesch dan in- landsch. Men heeft, om dit vast te stellen, slechts een blik te werpen in de huizen der Christelijke Goaneezen, die zich trouwens volkomen als Portugeezcn beschouwen. In die huizen ziet men goed gemeubileerde ka mers met stoelen en tafels, met wandversie ring, met vaak een kleed op den grond. De namen, die men bij deze Christelijke Goaneezen leest op de deuren en op de meeste zaken zijn volkomen Portugeesch: Pereira, Souza, Gonsalves, Dias, Gomcs, enz. De pers van Nova Goa. Er verschijnt te Nova Goa ook een Portu geesch dagblad, dat den naam „O Heraldo" draagt. De stichter van dat blad heet Mesr sias Gomes, de directrice en eigenares is Madame Messias Gomes, de vrouw van den stichter, want deze mag geen courant bezit ten, daar hij in openbaren dienst slaat. Hij is namelijk leeraar in het Fransch, Engelsch en Duitsch en met hem heb ik onder het genot van een whiskv-sodn eenigen tijd kun nen babbelen over allerlei koloniale en an dere vraagstukken. En natuurlijk heeft men op dat klein stukje Portugeesch grondgebied den ouden, groo- ten tijd niet vergeten. In ccn parkje staat een standbeeld van Alfonso de Albuquerquc, die kort na het jaar 1500 hier met troepen landde en nabij het breede water van den zee-arm bevindt zich het „Instituut. Vasco da Gama", dat een openbare bibliotheek heeft, die vooral 's avonds druk wordt be zocht Geen politiek! En hier, op dat verre Portugpesche grondgcfiied, wordt aan politiek niet ge daan. Men spreekt er niet, zooals in Britsch-lndië. van „vrijheid", van „onaf hankelijkheid". De Christolij'ken hier ge voelen zich volkomcp Portugeeren en de Hindoes schijnen tevreden met hun lot en koesteren niet de minste sympathie voor de onafhankelijkheidsbeweging in Britsch- lndië. J. K. BREDERODE. VOORAL ONDER JODEN. Regeering verbiedt publicaties der cijfers. Door de Joodsche gemeente te Berlijn is dezer dagen een studie uitgegeven over de sterfte der Berlijnsche Joden. Hoofdstuk 13 van dit werk geeft een overzicht van het aantnl Joden, dat door zelfmoord een eind aan het leven maakte, waarbij vergelijkende cijfers met het niet-Joodsche bevolkingsdeel worden vermeld. Bedroeg in de periode van 1924 tot 1926 hot aantal zelfmoorden tc Ber lijn 4,05 gevallen per 10.000 inwoners, voor de Joodsche bevolking 5,04 en voor de niet-Joodsche bevolking 4,01; het jaarlijksche cijfer voor de perio de van 1932 tot 1934 was opgeloopen tot 4.96 voor de totale bevolking, 7.02 voor do Joden en 4,SS voor de niet- Joden. Wat scpciaal de Joden betreft, sedert 1926 is het absolute aantal der bij ben gepleegde zelfmoorden in de laatste jaren van 2 1 tot 338 gestegen, waarmede het aantal der aldus overleden Joden grooter is geworden dan dat der aan tuberculose gestorvenen, dat 302 bedroeg. Van deze 338 gevallen moeten 216 op re kening worden gesteld van mannen, en 122 van vrouwen, welke aantallen in de periode van 1924 tof 1926 resp. 173 en 88 bedroegen. Het aantal zelfmoorden van Joodsche personen in don leeftijd van 00 tot 70 jaar nam sedert 1920 toe van 16 tot 29 gevallen. Nadat dit werk door den genees kundigen dienst van de Joodsche gemeente tc Berlijn was uitgege ven, kwam echter van hoogerhand het bevel, dat het hoofdstuk, waar in de gegevens over de zelfmoord waren vermeld, uit het boek moest worden gelicht. De bladzijden 47 tot 53, die dit hoofdstuk bevatten, zijn vervangen door een blanco, pagina 47. waarop slechts aan de onder zijde staat vermeld „blz. 47 tot 53", waarna biz. 54 volgt... Vóór dit veif)od waren reeds eenige exemplaren van het boek uitgegeven, zoo dat thans in Duitscbland exemplaren met en zonder zelfrnoord-gegevens in omloop zijn. Een bloedig diner Van je familie moet je het maar hebben Een familie in do van Goghstraat te 's- Gravenhage had Donderdag haar 22-jari- gen neef op het avondmaal genoodigd, doch de jongeman heeft zich geenszins volgens de wetten der gastvrijheid gedragen. Blijk baar doordat het eten hem niet goed be viel, kreeg hij ruzie met zijn gastheer, waar hij hij zich zóó opwond, dat hij op een gegeven moment een bord opnam en dat naar den heer des huizes smeet, Deze moest met snij- en kneuswonden aan het hoofd naar het ziekenhuis aan den Zuidwal ver voerd worden en ook zijn echtgemoote be kwam letsel, n.1. een snijwond aan haar arm Deze wond werd door den geneeskundigen dienst verbonden. van Toen men destijds Hitier de plannen voor den nieuwbouw van de Rijkskansela rij voorlegde, schreef hij op den rand van de oorspronkelijke schets: „En waar komt de bioscoop?" Inderdaad, daar had den de architecten werkelijk een belang rijk onderdeel ver geten! Immers, de privó-studio, althans de zaal waar in in- tiemen kring films kunnen worden ge draaid, behoort nu eenmaal tegenwoor dig tot de complete inrichting van een staatshoofd. Zij die beschikken over het poliüekc lot der wc- rcldpbehooren vrij wel zonder uitzonde ring tot de vaste bioscoopbezoekers, precies als het groot ste deel hunner on derdanen die avond aan avond aan de cassa's der theaters queue maken'en'zich* verdringen om een plaatsje te krijgen. In de paleizen van koningen en in de woningen van presidenten vindt men tegenwoordig steevast het fascineerende witte doek, dat ervoor zorgt, dat de regeer ders op intensiever wijze dan mogelijk is door het geschreven woord, op de hoogte blijven van het wereldgebeuren. En, apropos, bezit de Koninklijke woning van ons Prinselijk Paar in Socstdijk niet ook zulk een zaaltje met een complete filminstal- latie, waar de resultaten van Prins Bcrn- hard's filmwerk in huiselijken kring ver toond worden en waar o.a. niet lang geleden voor de Koninklijke fainilic de Engelsche film Queen Victoria met Anna Ncagle werd gedraaid? Zelfstudie voor den Duce. Mussolini heeft in de groote villa Torlonia de voormalige kinderkamer van zijn beide oudste zoons in een kleine bioscoop-zaal la ten veranderen. De Duce verklaarde nog niet lang geleden tegenover den Amerikaan- schen filmmagnaat Wiiliam Hays, dat het bekijken van films een vast onderdeel van zijn dagelijksch werkprogramma is gewor den. In het hijzonder zijn het de wekelijksche wereldjournaals waarvoor Mussolini een groote helangstelling koestert en die hij zich regelmatig laat vertoonen en daarbij geeft hij toe dat hij hij het zien van zijn eigen filmbeeld veel ge'eerd heeft omtrent zijn persoonlijk optreden. De film-installatie van zijn particuliere bioscoop is dan ook zoo in gericht, dat hij do filmstrook op zijn wensch langzamer kan laten draaien om een detail een ontmoeting, een handdruk, een stap of een gebaar precies tc kunnen controleeren. De Führer is romantischer aan- Een eigen iilm-zaal en filminstal latie is het onmisbare moderne attribuut voor het hedendaagsche staatshoofd. De Koning van Enge land en de President van Amerika, Mussolini en Hitier en niet te ver geten ons Nederlandsch Prinselijk Paar zij allen beschikken over een dergelijke moderne particuliere installatie. Roosevelt voelt meer voor de waarheids- lievende documen taire film. J Ernest Hemmingway, aan het Spaansche oor logsfront een voortreffe lijke reportagefilm, „Spaansche Aarde" had gedraaid en de presi dent overtuigde den Hollander van zijn dank baarheid en eerbied voor zijn werk. Op het oogenhlik is de particu liere bioscoop van Roo sevelt in beslag geno men door diens echtge- noote, alsmede door 'n staf van technici van „United Artists", omdat de echtgenoote van den President tegen een behoorlijk honorarium er in toegestemd heeft haar medewer king te verleenen aan de nieuwe 'Amerikaan- sche rolprent, „Stella Dallas". Verfijnde luxe bij den Engelschen koning. Ten slotte: een der meest stijlvolle privé- liioscopen ter wereld bezit de koning van Engeland. Zijn broer Edvvard heeft die voor zijn troonsafstand laten inrichten. In de loges van de verrukkelijke Rococo-zaal, die nauwkeurig naar de hof-theaters van een vroeger tijdperk werd gecopieerd, is voor een vijftigtal gasten van den koning plaats. Het bioscoop-theater bevat voorts een kleine bar en is verder geïnstalleerd met een mo derne koel-instalatae. Maar ook in het particuliere vliegtuig van don koning, de „C. L. 43" is het moge lijk om films te draaien. Koning George, die zich reeds als Hertog van York als „camera-man" verdienstelijk maakte, ver toont. er zijp gasten behalve de jongste speelfilms, ook zclf-opgenomen scènes uit zijn particuliere leven. En... in de privé- bioscoop van den Engelschen koning wordt no" iedere maand eon vertooning gegeven van den beroemden Kroningsfilm en de kronings-feestelijkheden. En dat moge dan tegelijkertijd het ©enige „theater" zijn, waar deze film volkomen on verkort vertoond wordt, zij het voor slechts enkele uitverkorenen Hitler daarentegen geeft de voorkeur aan speelfilms. Er zijn dagen dat hij er twee of drie voor zijn genoegen in zijn privé-bioscoop in het huis Berghof of in de Wilhelmstrasse laat draaien. Er is geen ander staatshoofd dat per jaar zooveel films ziet als de Duitsche Rijkskan selier. Ook talrijke huitcnlandsehe produc ten worden hem vertoond en van zijn oor deel hangt het, af of de invoer van een, bui ten Duitscbland gemaakte film, wordt toe gelaten of niet. Een interessante hij-omstandigheid in deze uren, doorgebracht in de donkere show-zaal, is de verbetering van Hitler's taalkennis en uitspraak van vreemde talen en hoogstwaar schijnlijk stamt het lichte Ameri- kaansche accent dat hij heeft, wan neer hij Engelsch spreekt, van... Clark Gable en Gnry Cooper... Documentaire film boeit Roose velt. Een vriend bij uitnemendheid van de documentaire film is President Roosevelt. In het Witte Huis, dat eerst na zijn aan vaarding van het Amerikaansche presi dentschap werd uitgerust met eon bioscoop zaal en een volledige installatie, liet hij alle film-reportages voor ich draaien, die door de verschillende Amerikaansche maat schappijen daarvoor beschikbaar werden gesteld. Niet lang geleden ontving President Roo sevelt in het Witte Iltiis onzen landgenoot, den Nederlandschen cineast Joris Iwns, die in samenwerking met den journalist Amsterdamsclie politie vangt twee oplichters. Door de politie van het bureau Linnaeus- straat te Amsterdam is aangehouden een 24-jarige bakker verdacht van diefstal van een motorrijwiel uit een garage aan de Eerste Oosterparkstraat. Bij zijn verhoor bleek, dat men hier te doen had met den jongeman, die sinds eenigen tijd werd gezocht voor oplichting ten nadeele van handelaren in schrijfma chines. Hij maakte er zijn gewoonte van schrijfmachines te bestellen. Deze moesten dan aan een bepaald adres op een vooruit vastgesteld tijdstip worden bezorgd. Vóór de betaling wist de man zich dan met de schrijf machine op een of andere wijze uit de voeten te maken. Zoo moest bijvoorbeeld een machine, ter waarde van f 150.worden afgeleverd aan een perceel in de Dapperstraat hoek Pieter Vlamingstraat. De man, die de trap af kwam alsof hij in deze woning thuis be hoorde, verzocht den bezorger liet noodige wiselgeld bijeen te garen, terwijl hij alvast zijn aankoop naar boven bracht. Hij kwam echter niet meer naar beneden, doch verdween via den zolder naar het be lendende perceel, dat zijn uitgang in de Pie ter Vlamingstraat liéeft. Voor zoover dc politie tot nu toe bekend is, hoeft hij op een dergelijke wijze nog een tweede schrijfmachinehandel weten op te lichten. Zijn patroon voor f 200 benadeeld. Door liet bureau Linnaeusstraat te Amster dam is aangehouden een reiziger van een Amsterdamsclie firma, die een preparaat voor het stoppen van gaten in klccding in den handel brengt. Do man, een Amsterdammer, heeft in ver schillende steden in den lande dit preparaat verkocht en een gedeelte van den opbrengst daarvan, een bedrag van f 200.— zou hij ten eigen bate hebben aangewend.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1937 | | pagina 16