Franco's toekomst-
plannen
Chineezen geven Nantau prijs
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Engeland bepleit herstel der monarchie
Herdenking
Wapenstilsfandsdag
Londen pleegt overleg
met Rome
Beide meesters maken
grove fouten
Minister Seldte
bewondert de
Zuiderzeewerken
De naar Siberië verbannen
Nederlander
VRIJDAG 12 NOVEMBER 1937. 81e Jaargang. No. 10417.
UHgove d«r N.V. vJi. Trapmofi 4 Co. Sc hogen.
iVfonrtint
Opnieuw wapenstilstandsgeruchten
Britsch contact met Rechtsch Spanje
In een offioieele mededeeling van
het Engelsche ministerie van buiten-
landsche zaken wordt gezegd, dat,
met het oog op de wenschelijkheid
van een meer bevredigend contact
tnsschen de Britsche regeering en de
autoriteiten van het door Franco be-
heerschte gebied, voor de bescher
ming van de onderdanen en de
wederzijdsche handelsbelangen over
eengekomen is, dat een agent der
Britsche regeering zal worden aan
gewezen, die zich te Salamanca of
elders zal vestigen, en dat ander
zijds de Britsche regeering een agent
van Franco te Londen zal ontvan
gen.
Bovendien zullen onderagenten worden
aangewezen voor een beperkt aantal ande
re plaatsen, ten aanzien waarvan beide
partijen nader tot overeenstemming moeten
komen. De ontvangst van een agent te
Londen beteekent geenszins erkenning
door de Britsche regeèring van de autori
teiten in het door Franco beheerschte ge
bied. Geen der partijen zal een diploma-
tieken status voor de agenten toestaan of
verwachten.
Franco zal zioh niet aansluiten
bij het anti-Komintern-pact.
Een „U. P."-correspondent heeft van den
woordvoerder van de Salamanca-regeering
een exclusieve verklaring ontvangen, als
mede de toestemming, om deze verklaring te
publicccren. De verklaring luidt als volgt:
Franco en dus het nationalistische Spanje
zal zich niet aansluiten bij de Italiaansch-
Duitsch-.Tapanschc anti-communitische alli
antie, ofschoon hij besloten is, het commu
nisme van den Spaanschen bodem weg te
vagen, en hij elke bemiddeling, onder wel-
„Wat een huichelarij"
roept iemand tijdens de twee mi
nuten stilte. -
Incident bij de cenotaaf te Lon
den.
Voor de eerste maal, sinds hij het bewind
aanvaard heeft, leidde de Engelsche koning
George VI gisteren de hulde der natie aan
de gesneuvelden uit den grooten oorlog. Ver
gezeld van zijn broers, de hertogen van Glou-
cester en Kent, woonde, hij de plechtigheid
bij de Cenotaaf op Whitehall bij, en gelijk
zijn vader placht te doen, legde hij een krans
aan den voet van dit monument.
De gebruikelijke twee minuten stilte wer
den met vroomheid in acht genomen.
Tijdens de stilte voor de Cenotaaf
deed zich een pijnlijk incident voor.
Een man riep: „Wat een huichelarij".
Dadelijk sprong de politie op den
man toe. Men hoorde hem nog roe
pen: „Jelui bereidt moedwillig den
oorlog voor", toen de politie hem be
sprong, op den grond wierp en met
een hand op zijn mond hem het zwij
gen oplegde.
De man bevond zich toen op onge
veer 20 meter van den koning en
scheen recht op den vorst toe te wil
len loopen.
Nadat er even een oogenblik stilte
had geheerscht, begon de menigte
toen de politie den man wegvoerde
dreigende kreten te uiten. De politie
moest van geweld gebruik maken
om de menschen op een afstand te
houden.
De man, die het incident in het Whitehall
heeft veroorzaakt, blijkt Stanley Storey te
heeten. Hij was in Februari j.1. opgenomen
in een gesticht, waaruit hij in September
wist te ontsnappen.
Stanley verklaarde, dat hij drie dagen te
voren het plan had opgevat een demonstra
tie te maken, doch dat hij geen plan had ge
had een aanslag te plegen op den koning of
wien ook. Er werden geen wapenen op hem
gevonden. Daar hij blijkbaar aan verstands
verbijstering lijdt, werd hij naar hef hospi
taal te Fulham overgebracht, schrijft het
Hdbld., waar hij onder observatie wordt ge
houden. liet ligt niet in het voornemen hem
Je vervolgen, maar de ecnige kwestie is of
ken vorm ook, ten opzichte van de Spaan-
sche extremisten afwijst.
Verder verklaarde bedoelde woordvoer
der van Salamanca, dat Franco groote
verwachtingen koestert van het volgende
groote offensief, dat vóór het einde van
November een aanvang zal nemen.
Als de oorlog gewonnen is, hoopt Franco,
dat Spanje zijn plaats in den volkenbonds-,
raad weer zal innemen en de rol in de we
reldgeschiedenis spelen, die het land als er
fenis van zijn roemrijk verleden toekomt.
Eenmaal de vrede hersteld, zal het Spanje's
wensch zijn, met alle machten goede relaties
te onderhouden, zonder zich bij eenig blok
of politieke as aan te sluiten. Het is natuur
lijk zeker, dat Spanje met dankbaarheid die
naties zal herinneren, die hulp verleenden,
maar Franco wenscht ernstige toenadering
tot Frankrijk en Groot-Brittanniö.
Geruchten over wapenstilstaud.
Monarchistische staatsvorm?
Volgens de „Star" verdienen de ge
ruchten dat er binnenkort een wa
penstilstand in Spanje zou kunnen
worden gesloten, dank zij de goede
diensten der Britsche Diplomatie, de
aandacht.
„Het toekomstige regime in Spanje",
schrijft het blad, „heeft reeds het onder
werp van belangrijke niet-officieele be
sprekingen uitgemaakt tusschen vcr-
scheide ministers van buitcnlandsche
zaken ook de onzeen eveneens tusschen
deze ministeries en de beide partijen in het
Spaansche conflict. De Britsche regeering
zou voorstandster zijn van een compromis:
herstel der Spaansche monarchie met Infant
Juan, den derden zoon van Alfonso XIII,
aan het hoofd. De Duitsche diplomatie deelt
het Britsche standpunt. Daarentegen is het
Vaticaan voor den pretendent der Carlisten,
prins Xavier van BourbonPanna, die aan
de zijde van Franco streed. De houding van
Mussolini eenerzijds en die van de Quai
d'Orsay anderzijds is nog steeds niet bekend.
aan de magistraten zal worden verzocht hem
weder voor krankzinnig te verklaren; dit zal
afhangen van den uitslag der observatie.
Het Lagerhuislid W. W. Astor, secretaris
van Sir Samuel Hoare wist gisteren in een
rede in zijn kiesdistrict Oost Fulham nog
een andere bijzonderheid mede te deelen,
n.I. dat de man waant Koning David te
zijn.
Tevens wordt nog gemeld, dat een indi
vidu, dat men niet heeft kunnen opsporen,
voor den St. Paul's Cathedral tijdens de
twee minuten stilte is begonnen te fluiten.
Uit Sjanghai wordt bericht, dat de Fran-
sche ambassadeur, terwijl rondom de bom
men verwoestingen aanrichtten, geweldige
branden de stad teisterden en de Chineezen
bij honderden sneuvelden, een mis heeft bij
gewoond, welke opgedragen was ter her
denking van den wapenstilstandsdag.
Ook incidenten in Frankrijk.
Ook in de Parijschc kerken zijn ter ge
legenheid van de herdenking van den wa
penstilstand vele plechtige diensten gehou
den.
Tijdens het voorbijtrekken der troepen
op de Champs Elysées riepen vanmorgen
ecnige personen: „Weg met de twee jaar"
(dienstplicht. - Red.) Hun geroep werd
evenwel spoedig overstemd door den kreet
„Leve het leger".
Wat later kwam het tot vechtpartijen tus
schen leden van de Fransche sociale partij
en van de Action Franqaise. Er werden
eenige arrestaties verricht, die echter niet
gehandhaafd bleven.
Wapenstilstandsdag in België.
Ook België vierde gisteren de herdenking
van den wapenstilstand als nationale feest
dag. Er werd in de haven van Antwerpen
niet gewerkt.
Het bijzonder groote aantal schepen dat
inmiddels de Westersohelde af kwam, was
oorzaak dat niet voldoende zeeloodsen be
schikbaar waren. Gistermorgen lagen nc*
enkele tientallen schepen op de reede voor
anker.
Snelheid in de lucht
De chef-piloot van de Bayrische Flugzeug-
werke, d.r Wurster, heeft gisteren met een
Messerschmitt-vliegtuig, in aanwezigheid
van de commissie van de internationale
luchtvaart federatie het snelheidsrecord voor
landvliegtuigcn verbeterd. Hij behaalde een
snelheid van 610,21 kilometer per uur. Dit
record stond tot nu toe op naam van den
Amerikaan Hoghes met 567,115 kilometer
ptr uur.
Het absolute wereld-snelheidsrecord staat
op naam van den Italiaan Agelol, die niet
een watervliegtuig een gemiddelde van 708
kilometer per uur liceft bereikt.
Nieuwe poging tot toenadering.
Naar bevestigd wordt, heeft het onder
houd tusschen Graaf Ciano en Lord Perth
ten doel gehad, Britsch-Italiaansche be
sprekingen voor te bereiden. Ciano heeft ge
vraagd hoe de Britsche regeering de ge-
dachtenwisseling" waarover Chamberlain
in zijn laatste rede heeft gesproken, denkt
te verwezenlijken. Verder zou hij te ver
staan hebben gegeven, dat Italië wel bereid
is tot deze gedachtenwisseling, doch de
volgende stap moet thans Engeland doen.
Verondersteld mag worden, dat de Ita-
liaansche minister gisteren den Britschen
ambassadeur op de hoogte heeft gebracht
van het standpunt zijner regeering.
De aanstaande opening van Italiaansch-
Britsche besprekingen neemt intusschen
reeds geheel de openbare meening te Rome
in beslag.
Het onderhoud, dat Grandi met Vansit-
tart heeft gehad zou het eerste belangrijke
contact tusschen Rome en Londen zijn ge
weest en men ziet hier dus het wederzijdsche
overleg, dat tusschen Londen eenerzijds en
Rome en Berlijn anderzijds gaat beginnen,
met vertrouwen tegemoet.
De reis van Lord Halifax naar Berlijn
zou parallel loopen met de besprekingen
van Lord Perth met Ciano. Bij de nog
volgende besprekingen zou het koloniale
vraagstuk aan de orde worden gesteld be
nevens verschillende andere problemen,
zooals de Spaansche aangelegenheid, de Ita-
liaansche garnizoenen in Libye eventueele
waarborgen van Italië tèn aanzien van de
Europeeshe politiek en den status quo in
de Middellandsche Zee.
In elk geval zullen, wat Italië betreft,
twee vraagstukken alle andere overheer-
schen: erkènnning van het imperium en 't
verzwakken van den steun, welke tot nog
toe, direct of indirect, door Engeland, aan
de politiek van Moskou, is verleend.
Euwe-Aljechin
Zestiende partij afgebroken.
Euwe's winstkansen gering
In de Doelenzaal te Rotterdam
ving gisterenavond om zes uur de
zestiende partij aan van de revanche
match tusschen Dr. M. Euwe en Dr.
A. Aljechin om het wereldkampioen
schap schaken.
Na 40 zetten gaf Aljechin de 41ste
in couvert, waarna de partij werd af
gebroken.
Aljechin maakte de partij gecom
pliceerd; Euwe verzuimde voor de
hand liggende vereenvoudigingen toe
te passen.
De stand bij het afbreken luidde:
Wit, Aljechin: ke3, lb2, pf5, pionnen a3,
b4, g3 en h2.
Zwart: Euwe: kg8, 3b7, pionnen a6, bö, t6
en g7.
Hedenavond wordt de partij eventueel
voortgezet in het gebouw van het Rotter-
damsch Nieuwsblad.
Met van agitatie groote oogen kwam
mevr. Aljechin na afloop der zitting op
ons toe en schudde fier het hoofd. „Was dat
geen kans voor Euwe?" vroeg zij, de han
den verbaasd ineenslaande. En vervolgens
doelende op de blunders, met fier opge
richt hoofd: ,,'t Gebeurt niet dikwijls, dat
Aljechin zoo iets over het hóófd ziet". En
wij konden niet anders doen dan dat be
amen, zij het ook met het verwepr, dat on
ze verbazing in gelijke mate Euwe's fouten
gold, al was de wereldkampioen dan niet
in tijdnood en zijn tegenstander wel. De
geestkracht der heide heidon schijnt wel on
uitputtelijk te zijn. Geloofde men aanvan
kelijk in een kalme remise-partij op den
dertienden zet. nadat beiden meesters de
ontwikkeling hadden voltooid, stuurde Al
jechin op combinatieve wendingen aan. die
door den wereldkampioen dadelijk werden
toegelaten Afgezien van het korte inter
mezzo omstreeks den 25sten zet, dat wij een
„comedie van vergissingen" zouden willen
noemen, een schitterende partij.
He is nauwelijks aan te nemen, dat de
wereldkampioen na het afbreken nog winst
kansen heeft.
Stoeipartij of mishandeling?
Gistermorgen omstreeks half tien werd een
stoeipartij van twee ïongens op het terrein
van de bleekpoederfabrick aan den Papa
verweg te Amsterdam, blijkbaar tot misnoe
gen -van de heide jongelieden, onderbroken
door de tusschenkomst van een meisje, dat
in genoemde fabriek werkzaam is. Het kwam
daarbij tot handtastelijkheden, waarhij het
meisje viel en een sleutelbeenbrak. Per auto
van den G.G.D. is zij naar het gasthuis over
gebracht.
De politie van het bureau Adelaarsweg
onderzoekt of hier van mishandeling sprake
„Ik geloof niet in patentoplos
singen van sociaal-politieke pro
blemenWaardeering voor
onze werkverschaffing.
Een uur voor zijn vertrek naar Berlijn
heeft de Duitsche rijksminister van arbeid,
de heer Seldte, een verslaggever van het
Algemeen Ncderlandsch Persbureau in zijn
hotel ontvangen en enkele mededeelingen
gedaan over zijn bezoek aan ons land.
De minister sprak bij den aanvang van
dit onderhoud eenige woorden van harte-
lijken dank voor de hem van regeerings-
wege betoonde gastvrijheid. Bijzonder er
kentelijk was hij voor de deskundige samen
stelling van het reisprogramma, door mi
nister Romme ontworpen, voor het gezel
schap van hoofdambtenaren van het de
partement van sociale zaken en voor de
deskundige leiding op verschillende door
hem bezochte plaatsen. Minister Seldte zei-
de sterk onder den indruk te zijn van het
geen hij heeft gezien.
Zijn bewondering gaat vooral uit naar de
Zuiderzeewerken.
„Met bijzondere belangstelling,"
verklaarde hij o.a. „heb ik kennis
genomen van de in Uw land geno
men maatregelen ten behoeve van
de landarbeiders. Ook in mijn land
bestaat dit vraagstuk en ik heb vast
gesteld, dat de beginselen, welke in
uw land aan de oplossing daarvan
ten grondslag liggen, dezelfde zijn
als de onze."
Elk land, merkte de minister op, heeft
dezelfde sociale-politieke problemen. Elk
land moet naar de geëigende oplossing dier
problemen zoeken. „In patentoplossingen
geloof ik niet", aldus minister Seldte.
De werkloosheid besprekende, zeide hij,
dat zijn bezoek hem geleerd heeft, dat Ne
derland den wil heeft haar op te lossen en
hij was getroffen door de woorden op het
gedenkteeken van den afsluitdijk: „Élk
volk, dat werkt, bouwt aan de toekomst."
Er is geen volk dat levensvatbaar is met
de ellende van de werkloosheid in zijn mid
den zonder al zijn krachten ter bestrijding
van dit euvel aan te wenden. Daarom was
de Duitsche minister van arbeid dan ook
verheugd uit eigen aanschouwing opgemerkt
te hebben, dat de werkverschaffing in ons
land tot vermindering der werkloosheid
wordt gebruikt.
„Ik heb slechts één wensch, aldus minis
ter Seldte: moge alle groote werken, zoo
als bijvoorbeeld die der drooglegging der
Zuiderzee en ter reguleering van de Maas,
succes hebben.
En deze wensch kan des te oprechter
klinken, omdat ik de goede verstandhouding
tusschen Nederland en Duitschland ken en
mij in zal spannen, voorzoover dit in mijn
Dit nummer bevat 8 pagina's
H-4-
1
u
j
EERBERICHT
DE
BILT SEINT.
Verwachting: Zwakke, later
toenemende wind uit uit-
ecnloopende richtingen, la
ter meest Noordwest, zwaar
bewolkt tot betrokken, aan
vankelijk nog weinig of
geen regen, later toenemen
de kans op regen, weinig
verandering in temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Waar
schijnlijk weer buiig weer.
vermogen is, deze verstandhouding nog te
bevorderen."
De minister besloot met de verzekering,
dat hij zich volkomen kan aansluiten bij
de tot hem gesproken woorden door de
burgemees tere van Amsterdam, Den Haag,
Nijmegen en Den Bosch, waarvan die quin-
tessence was: een goede samenwerking tus
schen beide landen.
Met den nachttrein is minister Seldte gis
teravond uit Den Haag naar Berlijn ver
trokken.
En het lot van andere Neder-
landers in den vreemde.
Sommige Tweede Kamerleden herinne
ren aan het feit, dat zich in den laatsten
tijd aan de Duitsche grens bij herhaling
incidenten in den vorm van menschen roof
hebben voorgedaan, waarbij door Duitsche
beambten op Nederlandsch gebied werd op
getreden, aldus lezen wij in het voorrloopig
verslag der Tweede Kamer over het derde
hoofdstuk (Buitenl. Zaken) der Rijksbegroo-
ting 1938.
Gaarne zouden deze leden vernemen, of
ter zake stappen bij de Duitsche regeering
zijn ondernomen, en zoo ja, tot welk re
sultaat die stappen dan hebben geleid.
In rusland gevangen genomen
Nederlander.
Eenige leden verzochten de aan
dacht der regeering voor het geval
van den Nederlandsche ingenieur
W. de Wit, te Enkhuizen, die in
Rusland gevangen genomen en naar
Siberië overgebracht is, zonder dat
het zijn familie mocht gelukken te
vernemen, om welke redenon dat is
geschied.
Men vroeg, of de Regeering over middelen
beschikt om iets ter bescherming van een
Nederlander in Rusland te beproeven.
Zij wijken over de geheele linie
ENGELSCH JOURNALIST DOOD
GESCHOTEN.
Behalve een aantal scherpschut
ters, die de Japansche troepen nog
blijven bestoken, hebben vanochtend
vroeg alle Chineesche soldaten in
Nantau hun wapens neergelegd en
zijn de Fransche conoessie binnenge
trokken, waar zij werden ontwapend
en geinterneerd.
De laatste strijd werd gestreden in
het licht van de brandende gebou
wen, in brand geschoten door de
Japansche bommen en granaten.
Van Japansche zijde wordt mede
gedeeld, dat Poetoeng geheel van
Chineesche soldaten is gezuiverd.
Op alle fronten van Sjanghai zijn de Chi
neezen thans op den terugiocht. De woord
voerder van het Japansche leger heeft mede
gedeeld dat gisterochtend te Poetoeng Japan
sche troepen aan land zijn gezet. Deze troe
pen zijn zonder tegenstand te ontmoeten op
gerukt en bereikten omstreeks een uur in
den middag Nanvangkiang de de Ariyo-ri-
vier welke op ongev. 1 kilometer ten zuiden
van de versperring, die de Chineezen in de
Wangpoe hebben gelegd in deze rivier uit
mondt.
De terugtocht van de Chineezen neemt
den omvang van een vlucht aan. De Japan
sche troepen, die in de Hangtsjau-baai aan
land zijn gezet, hebben het station Kaspan
aan den spoorweg Sjanghai—Hangtsjau, 35
kilometer bezuiden Socngkiang bezet.
Nieuwe Japansche troepen zijp ten Zuid
westen van Kingsjan aan land gezet, een
twintigtal kilometer ten Zuidwesten van
het punt. waar de eerste landing geschied
de. De strijd duurt nog voort.
Volgens berichten uit Nanking, welke
voor een deel uit vooraanstaande regeerings
kringen afkomstig zijn, is de regeering van
Nanking vast besloten, niettegenstaande 't
verlies van Sjanghai, den strijd krachtig
voort te zetten. Hetzelfde verklaart ook
de leider van het Chineesche leger.
Benauwde oogenblikken op een
watertoren.
Om den strijd in Nantau gade te slaan
waren een zevental journalisten en een
Fransch dokter op een watertoren op de
Geem tusschen Nantau en de Fransche con
cessie geklommen. Plotseling zagen zij hoe
een Japansche mitrailleur op den toren
werd gericht. Door heftig zwaaien trachtten
zij den Japanners te beduiden, dat zij bui
tenlanders waren.
De mitrailleur-soldaten begrepen
hen echter niet en begonnen te
vuren.
..Liggen", riep men elkaar toe en
allen wierpen zich plat op het dak.
Tijdens het dekking zoeken
schreeuwde Pembroke Stephens
de bekende verslaggever van de
„Daily Telegraph", dat hij gewond
was. De Fransche dokter riep hem
nog iets toe, maar kreeg geen ant
woord.
De Japannors bleven vuren. De situatie
werd hachelijk, want zoolang het vuren
duurde, kon men den toren niet af. In de
omgeving van het gebouw had men inmid
dels ontdekt, dat er iets niet in orde was.
Met levensgevaar klom een Fransch sol
daat naar boven en hecsch de Fransche
driekleur. Toen eerst staakten de Japanners
het schieten. Het bleek, dat ook een
Deensch journalist was gewond. Pembroke
Stephens stond niet meer op. Hij was het
slachtoffer van zijn beroep geworden.
Ook wordt bericht, dat in de Fransche
concessie een granaat is ontploft, waarbij
tal van slachtoffers zijn gevallen.
