Bedachte van Rijkseenheid groeit
eiken Denderdagvan 9V1u.
200.000 Japanners in het vuur
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Nederland en de Oost
Tóch waakzaam blijven!
Geen helium voor
Duitschland
Dwaaltocht door de
„Nieuw Amsterdam"
ARPAD MOLDOVAN
Iodië heeft alles over
voor Defensie!
B. GAZAN, Tandarts
„Geen stap achteruit"!
ZATERDAG 23 APRIL 1938.
s Laan, Schagen, Tel. 20.
Uitgave cfer N.V. Uitg.-Mif. „hollands Noorderkwartier"
U Op weg naar decentralisatie
n.
VERZWAKTE DE AANPASSINGS
POLITIEK HET LAND?
BEZWAAR TEGEN UITVOER
RECHT OP AGRARISCHE PRODUC
TEN.
OPTIMISME OVER DE FINANCIËN.
INDIfi ACHTERLIJK OP HET GE
BIED VAN SOCIALE MAATRE
GELEN.
Het heeft vele Eerste Kamerleden
getroffen, dat in de inheemsche
maatschappij van Nederlandsch
Indië de neiging om de gedachte der
Rijkseenheid te aanvaarden, veel
meer dan vroeger waarneembaar is.
Met deze opmerking vangt het Voorloopig
Verslag betreffende de begrooting van Ne-
Berlandsch-Indië voor 1938 aan.
Bedoelde leden spreken de hoop uit, dat
fan het moederland uit die strooming voor
een nauwe samenwerking met Nederland
zooveel mogelijk zou worden bevorderd.
Waakzaamheid blijft echter nog ge
boden; dat blijkt wel uit het feit, dat
de petitie-Soetardjo, welke toch een
zeer ver gaande zelfstandigheid aan
NederlandschIindië bedoelde toe te
kennen, den extremen nationalisten
nog niet ver genoeg ging.
Met die groep van nationalisten achten
deze leden samenwerking onmogelijk.
Geen papieren hervormingen
meerl
Den tijd van groote hervormingen op pa-
x' pier achten anderen nu wel afgesloten, want,
I" nu eenmaal is besloten tot decentralisatie op
groote schaal, nu Ncderlandsch-Indië op het
punt staat te worden ingedeeld in verschil-
lende zeer groote provinciën, welke gedeelte-
k {lijk belangrijke onderdeelen zullen worden
>t (toevertrouwd van de Centrale-Overheidstaak,
d imoet men dien provinciën de kans geven,
=zich hierop in te stellen. In dit verband dient
de Volksraad van behoorlijke fundamenten,
in den vorm van locale raden, te worden
voorzien.
De finantieele toestand.
Al is thans eenige vertraging in de, sinds
1936 ingetreden, opleving waarneembaar,
[toch meencn eenige leden, dat Indië's finan-
icieele toestand thans een gunstig aspect
- biedt. De situatie in de Oost steekt gunstig
1 af bij die van het moederland.
1 Men moest in Indië, zoo wordt van an-
1 dere zijde beweerd, niet langer afhankelijk
zijn van de conjunctuur in het buitenland,
inzonderheid in die landen, die de Indische
producten afnemen. Vergrooting van de wel
vaart. der inheemsche bevolking zou tot een
dergelijke onafhankelijkheid kunnen leiden.
1 De mogelijkheid van belastingver
laging wordt in twijfel getrokken.
1 Bezwaren worden gemaakt tegen een al-
gemcene heffing van uitvoerrechten op
i agrarische producten. Deze heffing acht
men een schrede in de verkeerde richting
Nog wordt bepleit, een uitvoer
recht op petroleum alsnog in te voe
ren en dien maatregel uit te breiden
tot die andere producten, waarvan
j de export een definitieve verarming
van Ned.-Indië beteekent..
Staan aan heffing van olie-uit-
voerrechten soms bepaalde afspra
ken met petroleum-maatschappijen
in den weg?
Kinderaftrek en pensioenen.
Voorts zou men gaarne vernemen, waar
om, terwijl zowel de Nederlandsche als de
Nederlandsch-Indische inkomstenbelasting
den kinderaftrek kennen, deze maatregel
geen toepassing vindt bij de laatstgenoem
de belasting, indien geheven van de pen
sioenen van in Europa verblijf houdende
oud-J?ouvernementsdienaren.
Géén imperiale zelfvoorziening.
Op economisch gebied is een veel nauwer
samenwerking tusschen de beide rijltsdeelen
tot stand gekomen.
Op nog nauwer samenwerking wordt door
verschillende leden aangedrongen, doch
de mogelijkheid van imperiale zelfvoorzie
ning noemt men een illusie. De oprichting
van een Economischen Rijksraad wordt be
pleit
De in de crisisjaren gevoerde aan
passingspolitiek heeft, naar de mee
ning van enkelen, onze Oost te zeer
verzwakt. Een groot aantal bedrij
ven ging te gronde, velen repa
trieerden door werkloosheid. De
vraag rijst, of de depreciatie van
den gulden met ongeveer 18 pet.
voldoende was om onze Indische
producten op de wereldmarkt „Kon-
kurrenzfaehig" te doen zijn.
De economische toestand van de bevol
king op Java blijftfwolgens verscheiden le
den veel zorg vcrci^vph; dc buitengewesten
geven niet zooveel O 1 ilijkheden.
Sociale maatregelen.
Naar de meening van verscheidene leden
is er in Ncderlandsch-Indië een groote ach
terstand op het gebied van sociale maatrege
len. Urgent worden geacht: een wettelijke
regeling betreffende de geldelijke gevolgen
van de werkloosheid, een wettelijk geregelde
ouderdomsverzorging en een wettelijke onge
vallenverzekering.
Zeppelin-maatschappij ontstemd.
In de omgeving van de Zeppelinmaat
schappij is men zeer ontstemd over de ver
klaring van het ministerie van binnenland-
sche zaken der Vereenigde Staten, dat de
Staten niet een hoeveelheid helium kunnen
leveren, voldoende voor het vullen van het
luchtschip, dat op het oogenblik te Frie-
drichehafen wordt gebouwd, aangezien de
deskundigen van meening zijn, dat dit gas
militaire waarde heeft.
In officieele Duitsche kringen wordt even
wel verklaard, dat men eerst wil afwachten
welke houding het Amerikaansche Departe
ment van Oorlog aan zal nemen. Verder
verneemt men ,dat de Duitsche regeering
langs diplomatieken weg alle pogingen in
het werk stelt om de Amerikaansche regee
ring ervan te overtuigen, dat het helium
alleen voor vredesdoeleinden zal worden ge
bruikt.
De DuitschAmerikaansche besprekingen
zijn geheel gestaakt.
UIT ONZE OOST
Plaffelandsheelmeesfers noodig
Nog altijd heeft men in Neder-
landsch-Indië een ontstellend tekort
aan geneesheeren en vroedvrouwen,
zoo lezen wij in een nola van de
Eerste Kamer over de Indische be
grooting 1938.
De tuberculose en de in onzen Archipel
zoo veelvuldig voorkomende oogziekten ba
ren zorg.
Indië heeft, dus pleit men, niet zoozeer
behoefte aan Westersch opgeleide medici als
wel aan ,plattelandsheelmecsters."
Grootschimposant en gerieflijk
Nu het trotsche zeekasteel, onze nationale
aanwinst, de vroeger genoemde „Tweede
Statendam", daarna officieus de „R.D.M.
200" en thans officieel de „Nieuw Amster
dam", aan de steigers van de Hol land- Ame-
rika-lijn is gemeerd in afwachting van den
officieelen proeftocht naar zee, welke van
daag gehouden zal worden heeft de directie
der H.A.L. gistermiddag de vertegenwoor
digers van de Nederlandsche en van de
buitenlandsche pers in de gelegenheid ge
steld, opnieuw een kijkje te nemen in de in
terieurs van dit grootste vlaggeschip.
Ieder der aanwezigen mocht vrijelijk rond
dwalen door het geheele schip, en zoo be
zochten we achtereenvolgens de vele dek
ken, de lounges, de prachtvolle comforta
bele hutten in alle klassen, de theater- en
bioscoopzaal, de rookkamers, de recreatie
zalen, de kinderkamer, de zwemzaal, de
tennis-ruimte, de keukens, de slagerij enz.
en zelfs de commandobrug en de machine
kamers bleven voor de speurende blikken
niet verborgen.
Het was een sensatie op zichzelf
deze dwaaltocht zonder geleide door
een schip van de afmetingen als de
„Nieuw Amsterdam", en telkens
weer werden we, na een trap op of
een trap afgegaan te zijn, getroffen
door hetgeen we dan weer te aan
schouwen kregen... alles, overal
waar we ook belandden, was even
verrassend door schoonheid, kunst
en grootschheid en vaak moesten
we aarzelen om onze tocht overi
gens met onbekende bestemming
voort te zetten, teneinde zoo lang
mogelijk te kunnen genieten van 't
geen hier in zoo betrekkelijlcen kor
ten tijd door kunstenaars op allerlei
gebied is gewrocht.
Biedt het schip uit de verte reeds een
indrukwekkend schouwspel door zijn majes
tueuzen vorm, nog meer komt men onder
den indruk, wanneer men van nabij kennis
kan maken met het inwendige van dit zee
kasteel, dat met recht een trotsch vertegen
woordiger mag worden genoemd van onze
nationale industrie.
Grootsrh imposant, en gerieflijk dat is
de eindindruk, die ieder ongetwijfeld na 'n
bezoek aan of een reis met deze oceaan-
stoomer zal behouden.
DE VERDEDIGINGSLINIES IN DEN SECTOR.,SOETSJAU"
SJANTOENG
«JITSJAO
TSJAOSJEN
i LINGJI 3 E? I
f:': w „^yJIKIOE-|
TSJOEFOE
'JENTSJOE
ENGSJEN.
untsjengï
SIAOTSJENG?
ilj-
-"2r§Xö£x *'N"
VTSJWANG 2
«■Wilt# f,
S'JISJIEN
JOE=
HANTS,
UOETSJ^N,
«*\taiertsjwa'N^HAITSJAUJ
f\ TANGSJENG
T v/ O 2S 50
PEITSJAU
„O KIANGSOE
SIAOHSJEN W- POEKAUX<3808)
'fiWEB.
TANGSJAN ISOET3JAU
Artistieke Bruidsfoto's
FOTUÜR. KUNSTATELIER
- NIEUWE N 1 E D O B P -
Dagelijks geopend, ook s Zondags.
Mits Nederland meebetaalt
aan de Marine
ZEE- OF LANDBOMMENWERPERS?
EENHEID VAN BEVEL IN GEVAAR?
Met het oog op de sedert 1930 geheel ge
wijzigde situatie in het Verre Oosten, stel
len verscheidene Eerste Kamerleden in het
Voorloopig Verslag over de Indische begroo
ting den minister de vraag, of zijns inziens
geen uitbreiding behoort te worden gege
ven aan het beperkte doel, indertijd voor
onze defensie in de zoogenaamde grondsla
gen vastgelegd.
Het had deze leden voorts getrof
fen, dat bij de Indische defensieplan
nen zoozeer de nadruk werd gelegd
op de aanschaffing van landbommen-
werpers, terwijl, naar zij meenden te
weten, vele deskundigen aan zee
bommenwerpers de voorkeur geven.
Zij zouden het op prijs stellen, nader
te worden ingelicht omtrent deze
aangelegenheid.
Andere leden brachten wederom de in
Indië nog steeds tot uiting komende onte
vredenheid over de verdeeling van de De-
fensiekosten ter sprake. Zij erkenden, dat
geen verschil van meening bestaat ten op
zichte van de uitgaven voor het leger. Dat
Nederland het Nederlandsche en Neder-
landsch-Indië het. Koninklijke Nederlandsch
Indische leger bekostigt, ontmoet geenerlei
bezwaar.
De moeilijkheid ligt, dus betoogden
deze leden, bij de Marine, zoowel
wat betreft de kosten van aanbouw
als die van exploitatie van de vloot
en van het bij de vloot behoorende
luchtwapen.
Nog in de laatste Volksraadszit
ting zijn, zoo werd opgemerkt, ter
zake cijfers gevraagd, welke de di
recteur van Financiën echter niet in
staat was tot volle bevrediging te
geven.
De leden, hier aan het woord, zou
den gaarne vernemen, of de minister
bereid is, een zoo duidelijk expose te
dier zake te verstrekken* dat voor
taan met zekerheid bekend zij, wat
elk der beide rijksgedeelten voor de
Marine heeft bij te dragen.
Voorts achtten zij het gewenscht, dat
wordt opgegeven het percentage van de to
tale uitgaven zoowel rijks-, als provinci-
Dit nummer bevat 16 pagina's
De strijd verplaatst zich snel
CHINEESCHE STELLINGEN
JAPANSCHE AANVAL
^■^^VLOOTEENHËDEN
Meldden wij gisteren reeds dat de
Japansche legers zich sterk concen-
treeren, thans vernemen wij uit
Hankau, dat Japansche strijdkrach
ten, afkomstig van Yih Sien en Lin
Yi, zich hebben vereenigd. Zij heb
ben een geweldigen gecombineerden
opmarsch ingezet ten Zuiden van
Taiersjwang.
Naar schatting hebben zij 200.000
man in het vuur gebracht.
De Chineezen strijden verwoed.
Gisterochtend verklaarden zij stand
te honden. Chineesche benden besto
ken de Japansche verbindingslijnen.
Volgens het door het Chineesche persbu
reau gepubliceerde legerbericht, zijn de
Japansche troepen die Lini bezet hebben,
werkloos gebleven, daar zij onder scherpe
bewaking staan van de Chineesche troepen,
welke in de dorpen ten Zuiden en Westen
der stad liggen. Het tooneel van den strijd
is weer verplaatst naar Yihsien, waar de
Japansche troepen verwoede aanvallen doen
om de belegering te verbreken.
China heeft geld te kort.
Uit Tjsocnkin wordt gemeld, dat de Chi
neesche regeering op 1 Mei een nieuwe lee
ning van 500 millioen dollars zal uitgeven
legen een rente van 6 procent. Deze leening
is bestemd voor de landsverdediging. Geld
is er dus tekort, maar er is nog wel
genoeg mensohenmateriaal
te oordeelcn naar wat generaal Tsjik
Tsjoeng Tsjang, die het vorig jaar het be
vel voerde over de Chineesche strijdkrach
ten te Sjanghai, en thans gouverneur is
van Hoenan, zegt.
De sleutel voor de overwinning van China
ligt, volgens de generaal in de mogelijk
heid voor China, het Chineesche leger onaf
gebroken nieuwe troepen toe te voeren».
Tsjang wees in dit verband op de gebie
dende noodzakelijkheid, het mensehenmate-
riaal van China te mobiliseeren. Hij zeide,
dat Japan, dat een bevolking van 75 milli
oen zielen telt, slechts een staand leger
yan achttien divisies heeft. Door het reeds
lang bestaande stelsel van dienstplicht kan
het echter minstens vier millioen mohilisee
ren niet medegerekend de soldaten in Korea
Formosa en Mandsjoekwo. Ofschoon Japan
dus een staand leger van 513.000 man heeft
kan het in totaal een millioen man naar 't
front zenden. Wat China betreft, dit heeft
tweehonderd divisies, doch hierbij blijft
het, doordat de dienstplicht in China laat
is ingevoerd.
Tsjang onthulde, dat China in de eerste
periode der operaties aan dooden en ge
wonden een half millioen man heeft verlo
ren t.z. wij echter zoo2voegde hij hieraan toe,
bereid zijn van vijf tot tien millioen man te
verliezen, kunnen wij niet lichtvaardig
spreken over het winnen van den oorlog.
Overal groote militaire bedrij
vigheid.
Japan wil de oorlogsmachine versnellen.
Havas meldt aan de Msb. dat:
Naar in welingelichte kringen
wordt vernomen, de minister van
oorlog voorgesteld heeft het Japan
sche offensief aan de verschillende
fronten in China te verhaasten en
door politieke en diplomatieke ac
tie de erkenning van de nieuwe re
geeringen in China te bevorderen.
Ook de Chineezen zitten niet stil!
Maarschalk Tsjang Kai Sjek maakt van
het geheele Noord-Westelijk deel van het
Chineesche rijk een groote basis tot voort
zetting van den oorlog en het beste bewijs,
dat de Chineezen vastbesloten zijn tegen
stand te blijven bieden „zoo lang nog een
vierkante meter Chineesch gebied overblijft'
is wel in Lan-Tsjou te vinden.
In vroegere tijden was deze stad een
pleisterplaats voor de karavanen, die langs
den grooten, uit Midden-China naar het
centraal-Aziatische achterland voerenden
handelsweg trokken. Thans is zij een mili
tair centrum van den eersten rang en de
sleutel tot den autoweg, waarlangs de Rus
sische munitietransporten naar China ko
men.
In Lan-Tsjou heerscht de grootste bedrij
vigheid en het wemelt er van officieren en
soldaten. Hier bevindt zich het hoofdkwar
tier yan het „achtste oorlogsdistrict,"
U/EERBERICHT
DE BILT SEINT»
Verwachting: Zwakke tot mati
ge Noordelijke tot Noordwes
telijke wind, gedeeltelijk be
wolkt, weinig of geen regen,
Iets zachter.
Verdere vooruitzichten: Weinig
verandering.
Café Roobol, Markt. SCHAGEN
Blijft spreekuur houden
ale- als gemeentelijke-, dat hier en in Indië
aan Defensie ten koste wordt gelegd. Mocht
zulks bij de Memorie van Antwoord op dit
voorloopig verslag nog niet mogelijk zijn,
dan zou wellicht later hierover een nota
kunnen worden ingediend
Nu eer aan verzwaring dan aan verlichting
van de lasten moet worden gedacht en nü
Indië heeft getoond bereid te zijn voor de
Defensie veel, zoo niet alles, over te heb
ben, mits ook Nederland zijn volle aandeel
betaalt, heeft het naar de meening van de
hier aan het woord zijnde leden recht er op,
volledig op de hoogte te worden gehouden.
Verdediging onvoldoende geacht.
Eenige leden verklaarden, de voor de ver
dediging van Indië beschikbare weermacht,
zoowel leger als vloot, ten ©enen male on
voldoende te achten, niet alleen op zichzelf
beschouwd, doch ook voor eventueele samen
werking met andere mogendheden.
Mocht dit juist zijn, dan achtten de leden,
hier aan het woord, zulks zeer gevaarlijk.
Nog werd gevraagd, of de eenheid van
bevelvoering in Indië, behalve voorzoover
deze meer theoretisch dan in feite is
geconcentreerd bij den Gouverneur-Generaal
niet in gevaar komt ter oorzake van het
feit, dat de beide defensie-diensten daar te
lande zoo volkomen anders zijn georiën
teerd.
Prins Bcrnbard weer thuis
Gisteravond te kwart voor acht is Prins
Bernhard onverwacht, geheel alleen in zijn
nieuwe auto gezeten, op het Paleis Soestdijk
gearriveerd.
Prins Aschwin is van Parijs per trein
rechtstreeks naar Berlijn teruggekeerd.
PROCLAMATIE AAN HET SPAAN-
SCHE REGEERINGSLEGER IN HET
KUSTGEBIED.
OPSTAND TE BARCELONA?
„Iedere duim gronds moet worden
verdedigd gelijk de grond van Ma
drid werd verdedigd".
Aldus hebben Miaja en Hernandes het re-
geeringsleger in het kustgebied bemoedigend
toegesproken. Geen stap mogen de soldaten
achteruit zetten, zoo eindigt een proclamatie
gisteren tot hen gericht
De rechtsche vloot actief.
De vloot van Franco werkt nauw samen
met de troepen aan land in de richting van
Castellon langs de kust van de Middel land-
sche Zee. De „Canarias" heeft, geholpen
door een aantal kleinere schepen, talrijke
visschersschepen aangehouden, waarmede
soldaten en officieren van de regecringstroc-
pen naar Valencia trachtten te komen. Al
deze schepen werden in den grond geboord.
Opstand in militaire gevange
nis te Barcelona?
De „Daily Herald" meldt uit Barcelona,
dat gisteren bijna 7000 krijgsgevangenen een
wanhopige poging hebben ondernomen uit
te breken uit de moderne gevangenis van
Barcelona.
Zij waren van wapenen voorzien, die vol
gens het blad, waren binnengesmokkeld
door leden der zg. vijfde brigade.
Met spoed ontboden troepen sloten een
cordon om de gevangenis en traden op te
gen de gevangenen, die naar hun cellen
werden teruggedreven en na een hevig ge
vecht werden ontwapend.
In vele cellen werden bergplaatsen ont
dekt, waar de wapens waren verborgen ge
houden.
Men verklaart, dat deze muiterij het sein
zou moeten zijn voor een opstand van de
vijfde brigade. De plannen waren evenwel
ter kennis gebracht van de regeering. De
muiterij was te vroeg uitgebroken. Zij werd
krachtig onderdrukt.