De politieke moord
De te Rotterdam
„Slechts een rijk land kan
koloniën bezitten!"
Drie millioen Men
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Japan zet alles
op alles
«oor drie millioen bevrijden
politie
zwijgt
Het Eucharistisch congres
EERBERICHT
r >v
CENTRALE
VERWARMING
DE V
„Jong Holland snakt
naar werk"
Caseïne-coöperatie
ZATERDAG 28 MEI 1938. 81e Jaargang. No. 10582.
Laan, Schagen, TeL 20.
Oltgare- <fW N.V. Uitg.-Mii*. „Rollondt Noorderkwartier-
EEN NIEUW SPOOR?
Gisteren gaven wij een aan de N.R.Ct. ont
leende verklaring van het ontploffingsdra-
[ma aan de Coolsingel te Rotterdam.
De politie echter beweert, dat de veron
derstelling als zou Novack op last van de
"epoe uit uit dén weg geruimd, in dit sta-
Jium der onderzoeking nog als een fanta-
lie moet worden beschouwd.
Echter berichtte de N.R.Ct. gisteren, dat
ie autoriteiten niet konden tegenspreken,
iat de zoogenaamde Novak een rol heeft
gespeeld in een beweging, welke tegen de
egeering van de Sovjet was gericht.
De politie neemt thans aan dat het
slachtoffer te Rotterdam in een lis
tig opgestelde val is geloopen.
j Het Hsbl. verneemt van gezaghebbende
sijde, dat het als volkomen uitgesloten wordt
beschouwd, dat Novacks na het verlaten
aan zijn hotel in een café met andere per
sonen heeft gesproken. De politie heeft gis
termorgen onderzocht hoeveel tijd Novaks
beeft noodig gehad voor het traject D.P.
stationhotel Centraal, dat aan de Kruis
kade gelegen is, Novaks is 11.24 aan het
p.P.-station gearriveerd. Hij kan dus niet
|voor half twaalf het hotel hebben bereikt.
De vreemdeling heeft ruim een half uur
jn het hotel vertoefd, hetgeen door het per
soneel wordt bevestigd. In bet hotelregis-
ler' stond hij ingeschreven onder den naam
Norwak. De portier van het hotel, die de
len. naam heeft opgeschreven zal den vreern
leling, die slechts gebroken Duitsch sprak,
iermoedelijk niet goed hebben verstaan, zoo
kan worden aangenomen, dat de man
|ij aankomst in het hotel den naam heeft
soemd die op den pas stond vermeld,
aks heeft een eenvoudige kamer besteld
.geheel achter in het hotel ligt Deze lca-
kan hij nooit voor kwart voor twaal-
fri hebben bereikt.
TGeizen de situatie in het vertrek moet
Vovaks er ongeveer een kwartier hebben
fertoefd, want hij heeft bij aankomst een
;roote handkoffer, die in een reisdeken was
levvikkeld, uitgepakt. De koffer stond, toen
'e politie des middags het vertrek betrad,
ip een schraag, geheel geledigd. De schrijf
jbachine slond op een tafeltje voor 't raam.
)p een nachtkastje stond een klokje en een
irüeifix. Op 't bed lag een pyama. Scheer-
leep, kwast en andere toiletartikelen ston-
lon ordelijk uitgestald op de waschtafel.
)p een andere tafel lag een pakje gegom-
le pamfletten, welke in de Slavische taal
varen geschreven. Daarnaast lag het
ioek: „Die Géschichte der fascistische Be-
vegung". Voorts is gebleken, dat Novaks
ilvorens hij de kamer verliet, toilet ge
naakt heeft. Allo handelingen, die Novaks
n de kamer hoeft verricht vergden ruim 'n
wartier tijd. Het personeel van het hotel
leeft verklaard, dat Novaks alvorens hij
iet hotel verliet nog eenigen tijd op de
heen en weer heeft geloopen, waarbij
hij uiting gaf van zenuwachtigheid.
Ka nog even naar zijn kamer te zijn te-
ri'gcrekcoi'd heeft Novaks in colbertcostuum
jgefcleed, het hotel verlaten. Naar het hotel-
Krsonecl zich thans herinnert droeg hij
(en opvallend mooie geel gekleurde acte-
tasch onder den arm.
Slechts enkel minuten later heeft Novacks
KP den Coolsingel den dood gevonden.
Wat is er in die korte spanne tijds ge
leurd?
Zat er reeds een tijdbom in de mooie
ctetasch toen Novack het hotel verliet en
dus het slachtoffer de dupe geworden
ran eigen duistere plannen, of heeft hij
an den een of ander een onschuldig uit-
iend pakje, waarin hij een geheel andere
nlioud vermoedde, in ontvangst genomen
n bevatte dit pakje het hclsche moord-
iig. dat zulk een noodlottige uitwerking
ad?
De mogelijkheid wordt overwogen*, zegt
N.R.Crt., dat Novack naar Rotterdam
i gelokt, onder het voorwendsel, dat hij
tor een hem zeer goed gezinde relatie zou
uitmoeten, die hem een of ander pakje, het
welk geld of geldswaarden zou bevatten
ou geven. Dit zou geschieden op een voor-
tf vastgestelde plaats en op een eveneens
ooraf vastgesteld tijdstip. In plaats van
en eigen partijgenoot (dien hij dan blijk-
aar niet van aanzien heeft gekend) heeft
e zoogenaamde Novack evenwel een agent
an de tegenpartij volgens de inlichtin-
en van de N.R.Crt., een agent dus van de
iepeoe ontmoet, die hem een pakje heeft
verhandigd, dat een tijdbom bevatte.
Een nieuw spoor?
Volgens de Msb. moeten op den morgen
fan de noodlottige ontploffing op het ter
ras van een café-restaurant aan den Cool
singel twee vreemdelingen hebben gezeten
Van uitgesproken Slavisch type. Deze
[vreemdelingen spraken alleen wat gebro
ken Duitsch.
Toen de ontploffing plaats had en
een ieder on het terras en omgeving
werd opgeschrikt door den geweldi
gen knal, en zich baastic om te
-den, wat er was gebeurd, bleven de
beide vreemdelingen rustig zitten
en een kellner hoorde een der vreem
delingen zeggen „Attentat", waarop
de ander antwoordde: „Jetzt wird
man sehen was es gibt wenn es
Krieg ist".
Spoedig daarop zijn zij verdwenen. Het
personeel van bedoeld café-restaurant is
gehoord, teneinde een zoo nauwkeui'ig mo-
gelij-k signalement van deze beide vreem
delingen te krijgen.
De geheimzinnige derde.
Wat de politie vooral bezig houdt is de
vaststelling van de identiteit van den ge-
heimzinnigen derde. Het kan niet anders of
of zoowel Novack als de gearresteerde Bora
moeten iemand in Rotterdam hebben ont
moet.
Beiden beschikten niet over voldoende
geldmiddelen, tenvijl zij bij het binnenko
men van ons land daarvan ruimer voorzien
moeten zijn geweest, anders had de vreem
delingenpolitie ze niet doorgelaten.
Uit de geheimzinnige Bora is niets los
te krijgen. Hij blijft zwijgen en het is dui
delijk, dat hij aanvoelt dat wanneer hij
spreekt, zijn leven niet meer zeker is.
En zoo stoot de politie bij de ontwarring
van deze moordzaak op tallooze moeilijk
heden.
pen k
zien, a
Cbineezen heroveren Langfeng
Versterkingen op groote schaal.
Een oorlogskabinet.
Naar aanleiding van de kabinets
reorganisatie heeft de woordvoerder
der Japanneezen gisteren verklaard,
dat niet meer, zooals tot nu toe,
van tijd tot tijd eens enkele troe-
penafdeelingen in het veld zullen
worden gebracht, doch dat van nu
af aan alle machtsmiddelen in den
strijd zullen worden geworpen om
een definitieve beslissing in het Chi-
neesche conflict te bewerkstelligen.
Een oorlogskabinet,
maar geen kabinet van militaire dictatuur,
zoo ziet men het nieuwe kabinet Konoje in
Tokio.
De aanwezigheid van vijf militairen in
het kabinet beteekent, dat het kabinet van
nu af aan zijn gezag over het leger zal
doen gelden en niet het leger over het ka
binet.
Zal Soegiyama aftreden?
Uit betrouwbare bron wordt vernomen,
dat Soegiyama, de Japansche minister van
oorlog, zijn ontslag heeft aangeboden.
Versterkingen iraar China.
Dat Japan thans inderdaad alles op alles
zet, blijkt uit het feit dat eiken dag nieuwe
versterkingen naar China worden gezonden.
In Shanghai voorspellen militaire attaché's
dat Japan ministens twaalf aanvullende di
visies, ter gezamenlijke sterkte van 150.000
man, naar China zal sturen, als gevolg van
de reorganisatie der regeering in Tokio.
Schepen, tal van gewapende trawlers en
kleine bootjes, die gemakkelijk zijn voor de
ontscheping van troepen, bevinden zich in
Zuid-China, de meeste te Tsjoeng Sjan bij
Macao, de andere in de Biosbaai bij Swatau.
Men acht het veelbeteekenend, dat tien
strijdwagens ontscheept zijn op de eilanden,
waarvan Japan zich eenige maanden ge
leden heeft meester gemaakt.
Het schijnt, dat een aanval op Kanton bin
nenkort te verwachten is.
In deze stad worden althans voorbereidin
gen getroffen om een aanval het hoofd te
kunnen bieden.
Chineezen heroveren Langfeng.
Van Chineesche zijde wordt medegedeeld,
dat Chineesche troepen gisteren na een dag
strijden Langfeng hebben heroverd. Zij be
dreigen thans de achterhoede van de Japan
sche troepen, die oprukken naar den Lung-
haispoorweg.
Van drie zijden rukken de Chineezen op.
De Japansche troepen pogen zich aan te
sluiten bij de .Japansche troepen bij Koean-
tai ten noorden van de Gele Rivier, doch
zij zijn hierin nog niet geslaagd. Aan den
Loenghaispoorweg is de positie van de Chi
neezen verbeterd.
Aan het front ten westen van Soetsjau is
de toestand nog onoverzichtelijk. Hier en
daar wordt nog gevochten, maar het zwaar
tepunt der gevechten is verplaatst naar de
buurt van Kai Feng, waar de Chineesche
troepen, volgens berichten uil Chineesche
bron hardnekkig tegenstand bieden aan den
Japanschen opmarsch naar het knooppunt
van spoorwegen Tsjeng Tsjau,
Harde woorden van Kardinaal
Pacelli. „Het is nit den booze
om zonder God het communisme
te willen bestrijden".
De mïddagbijeenkomst van het Eucharis
tische congres bracht gisteren een lange
reeks getuigenissen voor de alzijdigheid der
kerk. In alle talen brachten de bedevaart
gangers hulde aan de Eucharistie. Minister
president ïmredy hield een voordracht over
de Eucharistie (het H. Sacrament), de band
van liefde in het gezin. Hij zeide in zijn
voordracht, die ook door den kardinaal-le
gaat, mevrouw Horthy en aartshertog Jozef
von Habsburg werd aangehoord, dat de eu
charistie bestaat zoowel in de eene als in
de andere gemeenschap van het bloed. Het
woord bloed is hier geen vervloeking, maar
een zegening. De aartsbisschop van Poznan,
kardinaal Hlond, zeide: „Het middelpunt
van Europa, Hongarije, is een bolwerk, dat
tegelijkertijd sterk blijft tegen 't, communis
me en tegen ander vijanden van het christen
dom."
De Italiaansche pers niet enthou
siast.
De Italiaansche pers maakt slechts met
enkele regels melding van het eucharistisch
congres te Boedapest. De rede van kardinaal-
legaat, Pacelli, is men stilzwijgend voorbij
gegaan. Kardinaal Pacelli zeide in zijn ope
ningsrede o.m.:
„Ziet de wereld, heeft zij ooit een derge
lijke opzweping van haat, verdeeldheid en
eenheid gekend? Is de waarde van het ge
geven woord ooit meer geminacht dan
thans? Het wantrouwen regeert van mensch
tot mensch, van klasse tot klasse, van land
tot land, van volk tot volk, het. wantrouwen
is tot zulk een graad gestegen, dat zijn
brute kracht elk oogenblik tot een ramp
dreigt te worden.
„Tegenover de wanorde, die de
pioniers van het godlooze commu
nisme over de wereld trachten te
verbreiden, is het het recht en de
plicht van de bedreigde naties, zich
voor eigen rekening hiertegen te
verzetten en niet toe te laten, dat
de vernielers van de chr. samenle
ving hun brandfakkels in andere na
ties werpen. Doch geen enkele illu
sie zou meer uit den booze zijn, of
vroeg of laat meer funest., dan het
onder het mom van deze reactie zon
der de geestelijke krachten te willen
stellen".
TSJECHO-SLOWAAKSCHE KWESTIE.
Hitier vond de prijs fe duur
HET MINDERHEDENSTATUUT VOOR
BEIDE PARTIJEN EEN TELEUR
STELLING.
Hoewel officieel ontkend wordt,
dat de reis van den Britschen afae-
zant van Downingstreet, William
Strang, naar Tsjecho-Slowakije be
paalde politieke bedoelingen heeft,
leggen welingelichte kringen ver
band tusschen deze reis en de ge
dachte van uitzending van Brit-
sche waarnemers naar Tsjecho-Slo
wakije ter gelegenheid van de ver
kiezingen.
Nog waarschijnlijker is het, dat Strang
zal trachten met de Tsjechische regeering
en de leider der Sudetemduitschers een uit
weg te zoeken uit de moeilijkheden met het
minderhedenstatuut.
Een teleurstelling?
Het statuut, aldus het Hsb., dreigt een
groote deceptie te zullen worden voor beide
partijen. Ten eerste natuurlijk voor de
Tsjechen, die jarenlang een heerschersvolk
waren in den staat., die het leeuwenaandeel
hadden in de administratie, bij het onder
wijs enz. en die thans plotseling het oogen
blik zien aangebroken, waarop de anderen,
hoe dan ook, in ieder geval gelijke rechten
zullen krijgen en dus een groot deel van al
die functies en machtsposities zullen op-
eischen.
De deceptie over deze oplossing van het
minderhedenstatuut zal echter niet minder
groot zijn bij het grootste gedeelte der Su-
detenduitschers, die, vooral de jeugdigen,
nog slechts enkele dagen geleden overtuigd
waren, dat het. uur van de aansluiting bij
hét Duitsche Rijk, thans, zoo kort al na dé
Oostenrijkers, ook voor hen geslagen had:
die er van overtuigd waren, dat het niet
eens meer tot gemeenteraadsverkiezingen
zou komen daar ze nog vóór Zondag j.1. be
vrijd zouden zijn.
Dit nummer bevat 16 pagina's
Hitier had er veel, maar
alles voor over!
niet
Toch wisten de leiders der Sudetenduit-
schers, dat Duitsch land niet bereid was
thans een wereldoorlog voor hun bevrijding
te voeren.
De zaak waar het buitenland 't
meest over praat, is de gulden!
De directeur van de Amsterdamsche bank
Mr. H. A. van Nierop, heeft gisteren in den
Haag een causerie gehouden voor de ver-
eeniging „Nederland in den vreemde", over
„Het vreemde in Nederland."
Wie veel met buitenlanders in aanraking
komt, aldus Mr. van Nierop, krijgt steeds
den indruk, dat het buitenland zich sterk
voor Nederland interesseert. De een spreekt
over Philipslampen, de ander over bloem
bollen, een derde over het Nederlandsche
muziekleven en een heel enkele over het
absolute nulpunt.
Maar de zaak waarover men het meest
spreekt en die de algemeene belangstelling
heeft, is: de gulden. Men heeft sterk ver
trouwen in den Nederlandschen economi
sch en toestand en beschouwt Nederland,
zooals vanouds, als een rijk en welvarend
land.
Onjuiste opvattingen.
Men legt een oorzakelijk verband
tusschen den rijkdom van Nederland
en de waarde van zijn ruilmiddel.
Dit verband ontbreekt echter naar
spr.'s oordeel ten eenen male. De
waarde van het geld is afhankelijk
van den omvang van den geldvoor
raad en de geldbehoefte. Is die om
vang te groot, dan daalt de valuta.
Het rijkste land kan een slechte va
luta hebben, de voluta van het
armste land, mits het orde op zijn
zaken stelt, kan goed zijn. De toe
stand van het ruilmiddel is derhal
ve afhankelijk van het beheer van
zaken. Wat voor een particulier
geldt, geldt ook voor een land.
Wanneer men het zooeven geciteerde oor
zakelijk verband legt tusschen den rijkdom
van ons land en den toestand van het geld
wezen, daii wordt vaak gezegd, dat. onze
keloniën bron van onze welvaart zijn5
Ook deze meening, deelt spr. mede, wordt
naar veler opvatting niet juist geacht. Bij
een economisch-koloniale politiek als Ne
derland voert, die in het algemeen elk land
vrij laat met de koloniën handel te drijven
en dezen toestaat de beste markt voor im-
en export te zoeken, kunnen alle landen
der wereld van de koloniën voordeel trek
ken.
Echter vele landen zijn niet kapitaalkrach
tig genoeg met overzeesche gewesten han
del te drijven.
Hier gaat de kost voor den haat
nit en is veel kapitaal noodig om
later winst te maken.
Het schijnt paradoxaal: de kolo
niën zijn niet de oorzaak van den
rijkdom van het land, maar slechts
een rijk land kan zich de weelde
veroorloven koloniën te bezitten.
Door de eeuwen heen zond Nederland
steeds zijn beste waren naar 't buitenland
en stelde zich zelf tevreden met minder
waardige buitenlandsche import. Dit geldt
ook heden nog en daardoor is Nederland
welvarend geworden.
Nederland is een land, waar de scherpe
contrasten ontbreken. Niet alleen het kli
maat, ook het Nederlandsche volkskarak
ter en bestuur is gematigd.
Het kapitaal is zeer verdeeld. Er heerscht
geen tegenstelling tusschen grooten rijk
dom en groote armoede.
Het is, aldus spr., vreemd, dat menig
Nederlander zich te weinig rekenschap
geeft, in welk een gezegend land, in verge
lijking met andere landen, hij leeft. Het is
verbazend, dat vele Nederlanders niet in
zien, dat elders de welvaart aanzienlijk la
ger is dan in ons land is en dat aldaar de
gemiddelde levensstandaard van het indivi
du belangrijk beneden dien van den Ne
derlander ligL
DB BILT SEINT»
Verwachting: Zwakke tot mati
ge veranderlijke wind, zwaar
bewolkt tot betrokken met
kans op regen of onweer,
koeler.
Verdere vooruitzichten: Koel
weer.
EEN UITVOERING
DE BESTE.
EEN. PRIJS DE
LAAGSTE.
TECHN. BUREAU
R I ES
ALKMAAR ROTTERDAM
Tel. 2197—3897 44504
Een naar Duitschland uitgeweken
Sudetenduitsch hoogleeraar moet,
volgens geloofwaardige mededee-
lingen van een der aanwezigen, o.a.
hebben gewaarschuwd, dat de Fiih-
rer wel alles zou doen om de 3V*
millioen Duitschers van Bohemen te
bevrijden, maar dat hij er niet aan
dacht liet leven van 3 millioen an
dere Duitschers op te offeren om dit
resultaat te bereiken.
Zoo is het dan ook geloopen zooals toen
degenen onder de Sudetenduitschers, die de
Tsjechen en die de stemming in Frankrijk
en Engeland beter kenden, al wel verwacht
ten, maar hun zoo geestdriftig geworden
volgelingen niet durfden zeggen.
Terwijl het er dus naar uit ziet, dat het
gevaar van een oorlog over Tsjechoslowakije
voorloopig is bezworen o.a. omdat de Füh-
rer geen drie millioen Duitschers bevrijden
wil met opoffering van evenveel anderen,
blijkt het ontzettend ingewikkeld de kwestie
op vreedzame wijze te regelen. De Tsjechen
kunnen, uit economische redenen, de Su
detenduitschers niet uit hun staatsverband
loslaten.
Verstandige Tsjechen geven wel toe, dat er
indertijd bij het vaststellen van de grenzen
fouten zijn gemaakt. Zelfs Massaryk was er
niet voor, dat zuiver Duitsche gebieden, die
ook historisch niet tot Bohemen behoorden,
zooals de driehoek bij Eger en Asch, in den
jongen staat werden opgenomen. Maar wat
ware Tsjechoslowakije zonder de industrie
van die streek? Zonder de kolen, de glas-
en textielfabrieken, heel de industrie van Su-
deten-Duitschland? Een arm land!
Zij willen er thans en zij zullen er dus
waarschijnlijk steeds voor vechten!
Be Centrale voor werTcloozen*
zorg heeft nieuwe plannen.
Onder de leuze „Jong Holland snakt
naar werk" werd reeds f 300.000 bijeenge
bracht voor de centrale voor werkloosheids-
zorg.
De voortduur der werkloosheid noopt de
centrale het werk voort te zetten en uit te
breiden. Met de nieuwe plannen is een ton
gemoeid. Men stelt zich voor meer jeugd
werkkampen te houden en een internaat
voor werklooze meisjes te openen. Voor vol
wassen werkloozen hoopt men het werk der
„korte kampen" krachtig voort te zetten.
„Centrale vacantiedagen" voor vrouwen van
werkloozen zullen weer worden georgani
seerd.
Plannen tot oprichting.
_De door het bestuur van den Alg.
Ned. Zuivelbond (F.N.Z.) ingestelde
commissie ter bestudccring van het
vraagstuk der textiel-caseïne heeft
statuten en een huishoudelijk regle
ment eener op te richten centrale
coöperatieve verecniging voor de be
reiding en den verkoop'van caseïne,
imelkwol, andere caseïne-producten
en weiproducten ontworpen en deze
met de fabrieken, die zich voor dit
vraagstuk interesseeren, besproken.
Daar het, aldus de N. R. Ct., de bedoeling
is, dat zich bij deze centrale organisatie zoo
wel individueele fabrieken, als vereenigin-
gen van fabrieken zullen kunnen aanslui
ten, zijn door de commissie ook concept-sta^
tuten ontworpen voor een gewestelijke case*
ïne-organisatie*
