Onthulling
Indië tast diep in
de beurs
8
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
.Koningin Emma-monument te Amsterdam
De begrooting
EERBERICHT
Een revolver-aanslag te
Overschie
Mooi weer op komst
VRIJDAG 17 JUNI 1938. 81e Jaargang. No. 10598.
Laan, Schagen, Tel. 20.
Uitgave cfee NV. Uiig.-Mm. „hollands Noorderkwartier"
£;S- vii Jtó'
In tegenwoordigheid van de Koninklijke Familie is Donderdag op het Emmaplein te Amsterdam het Koningin Emma-
monument onthuld. Tijdens de rede van den heer J. ter Haar Jr. Rechts: de Koninklijke Familie
Rede van H.M. de Koningin bij
de onthulling van het Konin-
gin-Emma monument.
Gistermiddag heeft H.M. de Koningin tc
Amsterdam.' het monument van wijlen Ko
ningin Emma onthuld. Zij was zooals wij.
reeds meldden, vergezeld van Prinses Ju-
liana en Prins Bernhard.
Nadat de lieer J. ter Haar Jr. H.M. de Ko
ningin en Prinses Juliana, alsmede Prins
Bernhard in zijn openingsrede had begroet,
schetste hij de tot standkoming van dit ge-
denkteeken.
Hierna beklom de Commissaris der Ko
ningin het spreekgestoelte.
In een vlotte, uitvoerige rede belichtte
deze spreker de figuur van wijlen Koningin
Emma en gaf in een historisch overzicht
een opsomming van de uitnemende vorstin
nen aan den Oranjestam ontsproten.
Vervolgens ging Mr. Dr. Roell de levens
loop van cle beminde Vorstin na en zcide het
geen wonder te achten, dat ook in Amster
dam een gedenkteeken is opgericht ter eere
.van Hare hagedachtenis,.
Een gedenkteeken. dat niet alleen de
herinnering aan Hare even nobele als lie
felijke trekken levendig houdt, maar waar
in ook de emblemen zijn gebeiteld van Haar
in één woord Koninklijk gemoed. Moge dit
gedenkteeken, dat ik Uwe Majesteit thans
eerbiedig verzoek te willen onthullen, aldus
spr., ten slotte, tot in lengte van jaren het
sprekende getuigenis zijn van de hulde, die
het vaderland, die in het bijzonder Amster
dam, aan de voeten van de Koningin-Moe
der nedcrlegt.
Hierna sprak H.M. de Koningin de vol
gende rede uit:
Mijnheer de Commissaris en Mijn
heer de Voorzitter van het comité.
Gaarne zal ik gevolg geven aan
uwe uitnoodiging om dit monument
voor Mijne geliefde Moeder tc ont
hullen.
Dat spontaan alle kringen in Am
sterdam blijken gaven van belang
stelling, ja, dat zelfs het penningske,
dat noode kon worden gemist, met
blijdschap geofferd werd, stemt Mij
tot groote dankbaarheid en is voor
Mij een bewijs te meer, dat het me
deleven, do genegenheid en de war
me belangstelling Mijner Moeder
voor de bevolking van Amsterdam
weerklank gevonden heeft in de har
ten van zeer velen.
Dit gedenkteeken zal niet alleen
bij het nageslacht de herinnering
aan Haar levendig houden door
Haar beeltenis weer te geven, doch
ook het zijne ertoe bijdragen de her
innering aan Hare gcheele Persoon
lijkheid te doen voortleven, waar het
gewaagt van Haar groote opvatting
van Haar plicht, Haar veelzijdigen
arbeid en van Hare liefde en toe
wijding voor den lijdenden mede-
mensch.
Het gedenkteeken zal voor Mij
en de Mijnen steeds een zinnebeeld
zijn van den zoo persoonlijken band
tusschen Amsterdam en Mijne ge
liefde moeder, die ook tijdens haar
leven hier steeds zooveel blijken
van oprechte genegenheid mocht
ontvangen.
Thans ga Ik over tot de onthul
ling-
Na deze plechtige onthulling heeft H. M.
nog een bezoek gebracht aan het Koninklijk
Paleis op den Dam om de restauratiewerk
zaamheden, waarmee men druk bezig is om
het. Paleis voor September a.s. zoover gereed
te hebben dat het Hof er tijdens de feestelijk
heden bij het 40-jarig regeeringsjubileum van
II. M. de Koningin er zijn intrek kan- ne
men, in oogcnschouw te nemen.
De Koningin, vergezeld van een hofdame,
arriveerde omstreeks vier uur aan den ach
teringang. op de N.Z. Voorburgwal, waar Zij
door den intendant van het Paleis ontvangen
werd.
Het bezoek, dat in een half uur zou zijn af-
geloopen, heeft ruim een uur geduurd. De
Koningin heeft in dien tijd slechts een ge
deelte van het paleis kunnen bezichtigen en
daarbij kunnen constateeren, hoezeer men
met het werk vordert. Voor gisteren waren
de werkzaamheden reeds tegen drie uur ge
staakt, zoodat de arbeiders geruimen tijd
voor het koninklijk bezoek het paleis had
den verlaten. De sporen van den arbeid wa
ren echter overal zichtbaar. Men zag vele ge
broken of in aanbouw zijnde muren, en op
tal van plaatsen staan nog steigers. De ver
warming is echter vrijwel gereed.
Tegen vijf uur verliet H. M. de Koningin
het Paleis om in gezelschap van haar hof
dame naar Soestdijk terug te keeren, waar
heen Prinses Juliana en Prins Bernhard
reeds terstond na afloop van de plechtigheid
op het Emmaplein waren vertrokken. Het
publiek, dat in dichte rijen op de N.Z. Voor
burgwal op het vertrek van de Koningin
had gewacht, juichte haar hartelijk toe.
Défilé en bloemenhulde.
's Avonds hebben de bij het centraal co
mité van nationale en Oranje-vereenigingen
te Amsterdam aangesloten organisaties de
nagedachtenis gehuldigd van wijlen Konin
gin Emma, door het houden van een défilé
en het brengen van een bloemenhulde bij
het 's middags onthulde standbeeld. Daar
toe hadden de deelnemende organisaties
zich om half negen op het Museumplein op
gesteld en waarna de rijkelijk met vlaggen-
versierde stoet met muziek voorop naar het
Emmaplein trok. Voor het standbeeld be
vonden zich eenige fluweelen kussens, in
den vorm van kransen, waarin de deelne
mers de door hen gekochte bloem konden
prikken zoodat meer en meer de kransen
tot kleurige bloemenkransen werden, sym
bool van de wijze, waarop ieder der deelne
mers afzonderlijk wilde bijdragen aan de
huldiging van de nagedachtenis der grijze
Vorstin, die zoozeer de sympathie van alle
volkslagen heeft gehad.
Telkens bij het naderen van een groep,
traden de vaandeldragers uit den stoet om
zich bij het standbeeld op te stellen, waar
tenslotte, toen alle organisaties gedefileerd
hadden en er tegenover stonden opgesteld
een kleurige groep van vaandels en vlag
gen bijeen stond.
De voorzitter van het comité hield nog
een korte toespraak, waarmede de plech
tigheid ten einde was. De groepen werden
weder op het Museumplein ontbonden.
Millioenenuitgaven voor leger
en vloot en openbare werken.
De begrootingen van leger en ma
rine vormen in Nederlandsch Indië
de grootste tereinen van hernieuw
de activiteit, waarbij, ten aanzien
van de begrooting van het departe
ment van oorlog, wordt medege
deeld, dat de nieuwe maatregelen
omvatten de aanschaffing van vecht-
wagens, de aanleg van eenige ver
dedigingswerken, de uitbreiding van
de automatische wapenen, in het
bijzonder ten behoeve van de troe
pen in de buitengewesten, de uitrus
ting van die troepen met stalen hel
men en de vermeerdering van oor-
logs-voorraden. Van deze begrooting
kan worden verklaard, dat de uit
gaven voor het leger voor 1939 wor
den geraamd op ruim f 95.000.000.
waartegenover ruim f 11.500.000 staat
aan ontvangsten.
De uitgaven voor marine, met in
begrip van den scheepvaartdienst,
wordt geraamd op f 69.000.000, waar
tegenover bijna f 32-000.000 aan ont
vangsten staan, zoodat de uitgaven
voor leger en marine tezamen voor
1939 in totaal ruim f 121.000.000 be-
loopen.
Tenslotte valt nog op te merken,
dat gewag wordt gemaakt van de
instelling van een maritiemen pro-
pagandadienst, welke intusschen
ten deele reeds werkzaam is.
Uit de stukken van de Indische begrooting
blijkt verder dat diverse havens, zooals te
Tandjong Priok en Belawan* zullen worden
uitgebreid. De dienst van P.T.T. ondergaat
een personeelsuitbreiding.
Wat de openbare werken verder aangaat,
blijkt, dat op een noodzakelijke verbetering
van de wegen in Atjeh wordt gerekend,
waartoe f 200.000 wordt uitgetrokken, tegen
over f 80.000 in 1938. Ook zal voor de vol
tooiing van de doorgaande verbinding naar
Menado, via Kwadank en Gorontalo wor
den uitgetrokken.
Diverse werken zullen worden uitgevoerd
ten laste van het onlangs ingestelde rub
berfonds, waarvan in 1038 f 352.000 is ver
werkt, doch in 1939 f 3.200.000 zal worden
verwerkt. Hieromtrent zullen nadere ge
gevens later aan den Volksraad worden
aangeboden.
Voor 1939 zal ten behoeve van bruggen
en wegen in totaal meer dan f 5.500.000 ter
beschikking zijn, ter verwerking in de bui
tengewesten en op Java.
Belangwekkend zijn de begrootin
gen van de gouvernements land
bouwbedrijven, waaruit blijkt, dat
de raming van de rubberproductie
500.000 kilogram lager is gesteld in
verband met t hoogere restrictie
percentage, zoodat mede door an
dere factoren, waardoor de ver
koopsprijs het exploitatie-saldo
voor 1939 voor dit product voor de
gouvernementsondernemingen op
f 2.500.000 lager is gesteld dan
voor 1938.
In deze begrooting staat men verder stil
bij dc ongunstige perspectieven voor de kof
fiecultuur, waarvoor de oogst, evenals in
1938 op 500.000 Kg. is geraamd.
Het personeel van den vecartsenijkundi-
gen dienst en boschwezen wordt uitgebreid.
Voor de aanschaffing van een nieuwe
vieebaggermolen is op de begrooting
f 3.200.000 uitgetroken, met de mededeeling,
dat de bouw daarvan aan een Nederland-
sche werf zal worden opgedragen.
Tegenover de meerdere uitgaven welke
aan het boschwezen ten koste worden ge
legd, staan hoogere inkomsten. De raming
der ontvangsten van het boschwezen voor
1939 is op ruim f 2.200.000 hooger gesteld
dan voor 1938.
Volksgezondheid.
In twee regentschappen van West-Java
zal een „demonstratie-gezondheidsdienst"
worden opgericht, welke als voorbeeld zul
len dienen voor zelfstandige gemeenschap
pen opdat deze later in eigen ressort soort
gelijke diensten kunnen oprichten.
In het bijzonder treft dan nog de begroo
ting voor het binnenlandsche bestuur waar
in de bestuursüitbreiding met f 500.000, de
uitbreiding der politie met f 1.600.000, de
kolonisatie van Javanen naar de buitenge
westen met f 100.000 en de snellere afschaf
fing van heerendiensten met f 400.000 hoo
ger is gesteld dan in 1938. Hiertegenover
staan echter enkele verminderingen, als ge
volg van het herstel van zelfbesturen.
Op het landingsterrein voor vliegtuigen
te Batavia zullen twee startbanen worden
aangelegd, Voorts zal een vliegveld worden
aangelegd te Padang en zal het vliegveld
Talang Betoetoe bij Palembang een nieuw
stationsgebouw krijgen en andere verbete
ringen ondergaan»
Dit nummer bevat 8 pagina's
DB BILT SEINTi
Verwachting: Matige tot zwak
ke wind, in het Noorden uit
Noordwest tot Noord, in het
Zuiden uit Noord tot Noord
oost, gedeeltelijk bewolkt,
waarschijnlijk droog weer,
koele nacht, iets warmer
overdag.
Verdere vooruitzichten: Opkla
rend, zachter.
De getroffene, een kantoorbe
diende, slechts licht gewond. -
Een 40-jarige vrouw de daderes.
Gisteravond 0111 half acht heeft op den
Kanaalweg bij den Rotterdarnschen tol te
Overschie een 40-jarige vrouw uit Rotter
dam op drie meter afstand uit een revolver
een schot gelost op een 29-jarigen kantoor
bediende, eveneens uit Rotterdam, De man
werd in den rechterbovenarm getroffen. De
kogel verliet echter het lichaam weer. Daar
na richtte de vrouw de revolver op zich
zelf, doch het wapen ketste. Zij is toen op
de fiets naar Rotterdam gevlucht, waarbij
zij door een aantal mensclien, die getuige
waren van den aanslag, wercl nagezet. Een
agent van politie, aan wien zij werd aan
gewezen, heeft haar gearresteerd, waarna
zij naar Overschie is overgebracht. De man
is ter behandeling naar liet ziekenhuis aan
den Coolsingel vervoerd.
De kantoorbediende was een kostganger
geweest van dc vrouw en had haar pen
sion korten tijd geleden verlaten. Hij had
een verhouding met haar gehad, doch zich
thans verloofd met een ander uit Den Haag.
Dc vrouw, die hierover zeer gebolgcn was,
had hem reeds eenige malen gedreigd en
thans had zij uitvoering gegeven aan liaar
wraakplan.
Na een herfstachtige periode.
Nu het weerbericht iets hoopvoller
doet stemmen en het uitzicht op zo
merweer grootcr doet worden, be
ginnen we ons al bij voorbaat iets
behaaglijker te gevoelen na de
herfstachtige periode van de laatste
week, welke echter niet zoo abnor
maal is, als velen wellicht zullen
denken.
De weerkundige medewerker van het
Hsb., schreef hierover, dat dc maand Juni
„model-koud" is geworden, met den 15den
als den koudsten dag.
Deze koude tegen half Juni komt. zoo vaak
voor, dat haar optreden nog constanter is
dan dat van de IJsheiiigen in Mei, wat ge
concludeerd is uit de gemiddelden van 130
jaren te trekken.
De oorzaak was ook thans de hardnek
kige aanwezigheid van een gebied van hoo-
gen druk in het Westen, aan welks Oost
zijde de koude lucht uit liet Noorden over
Europa stroomde.
Gunstige wending.
Thans maakt deze hooge druk aanstalten
om zich in onze richting te verplaatsen.
Reeds is de barometer bij ons de 770 mm
gepasseerd cn de stijging gaat nog door. Er
kan dus in het eerstvolgende etmaal een
opklaring verwacht worden en in ver
band met de nabijheid van het centrum van
den hoogen druk zwakke wind. Dat kan
een kouden nacht geven (als de bewolking,
dan reeds is verdwenen), doch voor Vrijdag
overdag staat de zon op het programma
met stijging van temperatuur.
Ook voor de volgende dagen zijn de voor
teekenen niet slecht voor zoover daarop
in onze gewesten vertrouwd mag worden.
Soerabaja krijgt een nieuw terrein
voor de civiele luchtvaart aan het
havencomplex Tandjong-Perak, gren
zend aan liet marinevliegkamp,
waarvoor buiten het station, han
gars, gebouwen en nachtverlichting,
een bedrag van f 530.000 wordt uit
getrokken lezen wij vorder in de
N.R.C. Voor het onderwijs vinden
diverse uitgaven vermekt.
Kolonisatie.
Ten behoeve van de kolonisatie van Ja
vanen nabij Soekadana zal het bevloeiings
werk worden voortgezet, waarvoor wordt
geput uit de z.g. welvaartsbijdrage van Ne-
^erJnon Uit deze biidraf?e zal nog f 1.300.000
m 1939 worden beschikbaar gesteld voor de
drie provincies op Java»