De „groote heer
stoelen en
banken**,**
Politiek interesseert
de Javanen niet l
Routine in het landen
Op wie was
Bismarck verliefd?
Dit
bevalt
ons
beter
dan de
school
banken
tt
spreekt voor
DE GEVAARLIJKE JOURNALISTIEKE
DUIM.
Zoowel over de Engelsche als over
de Nederlandsche koloniën en over
wat daar voorvalt, wordt het pu-
pliek in Europa bijzonder slecht in
gelicht en wat de andere koloniën
betreft, zal het wel niet veel beter
zijn. De oorzaak daarvan ligt zoo
wel bij het publiek als bij de bericht
gevers, de journalisten.
Het publiek heeft de neiging het onbe
kende (de toestanden in de koloniën) te be-
oordeelen naar het bekende (de toestanden
en opvattingen in Europa) en beseft niet,
dat er tusschcn beiden een diepe afgrond
gaapt. De journalisten leven voor een groot
deel tusschcn de kleine groep menschen, die
in de koloniën aan „politiek doen", en heb
ben geen of weinig aanraking met de ver
pletterende meerderheid van hen, die vol
komen onverschillig staan tegen alles wat
politiek betreft. Daardoor overschatten zij
ten zeerste wat er gesproken wordt in de
vertegenwoordigende lichamen.
Het gevolg is, dat in Europa een volmaakt
verkeerde meening heerscht over de toe
standen in de koloniën en over wat daar
in de geesten omgaat. Duidelijk drong dat
tot me door toen ik in Engelsch-Indië aan
kwam,
Ontnuchtering.
Volgens de Europeesche bladen heerschte
er toen in Engelsch-Indië groote politieke
opwinding. In de zittingen der vertegen
woordigende lichamen van de verschillen
de provincies werden begeesterende woor
den over vrijheid en onafhankelijkheid ge
sproken en er werden vrijheidsliederen ge
zongen. Heel het land verkeerde in felle
opwinding.
Aldus de Europeesche bladen
Inderdaad, de begeesterende woorden In
de volksvertegenwoordigingen werden ge
sproken, maarze begeesterden vrijwel
niemand, daar ze „het volk", dat wil zeg
gen negen en negentig van de honderd,
volkomen koud lieten. En van een koorts-
achtigen vrijheidsdrang, waarvan de Euro
peesche bladen gewaagden, viel niets te be
merken. De dikke woorden kwamen uit de
monden van beroepspolitici, die elkander
het licht in de oogen niet gunden, en wer
den toegejuicht door eenige duizendtallen
half vereuropecschte intellcctueelen en half-
intellectueelen, die door hun opvoeding het
verband met de groote massa verloren heb
ben. En die groote massa bleef volkomen
onverschillig, maakte zich heet noch koud,
behalve dan de paria's, dat zijn er ruim
vijftig millioen, die, voor zoover ze met de
politiek op de hoogte waren, zich sterk
kantten tegen een „vrijheid van Indië",
waardoor ze onder de ongebreidelde tyran-
nie van de hoogere Hindoe-kasten zouden
komen.
Op Java.
Ook Java Heeft een volksvertegenwoordi
ging, waarvan de meerderheid der leden
gekozen wordt. Die volksvertegenwoordiging
vergadert bijna het gcheelc jaar door. Er
zitten ook eenige leden der Indische onaf
hankelijkheidspartij in en er worden trouw
hartig groote, goedgemeende redevoeringen
gehouden, die dan door de pers over de gc-
heele wereld worden verbreid.
Dezer dagen werd een nieuwe zitting ge
opend niet een toespraak, een „troonrede",
.van den gouverneur-generaal.
Van tevoren werd aangekondigd, dat deze
„troonrede" door de radio zou worden rond
gezonden en gedurende deze uitzending zou
den alle andere stations in Nederlandsch-
Indie hebben te zwijgen.
Onmiddellijk nadat dit bekend
was gemaakt, gingen van alle zij
den protesten op. Deze protesten
kwamen niet van revolutionnairen,
maar van rustige, brave burgers,
die hun radio-muziek niet wilden
missen voor een „troonrede", welke
hun niet het minste belang inboe
zemde.
Als de gouverneur-generaal een „troon
rede" wilde houden, dan kon hij dat
doen, zoo meenden vele schrijvers van in
gezonden stukken; en als men die rede
wilde uitzenden, dan was er ook niets
tegen, maar voor die uitzending was toch
slechts één golflengte noodig en de andere
golflengten moesten vrij worden gelaten
voor andere, volgens de inzenders, meer
belangwekkende uitzendingen. Men mocht
de luisteraars niet een zekeren dwang op
leggen om hen te noodzaken een bede
voering aan te hooren, die hun niet het
minste belang inboezemde.
Zij, die niet wilden luisteren...
Enkele bladen gaven toen den raad ge
durende de toespraak van den gouverneur-
generaal eenvoudig aansluiting te zoeken
op een buitcnlandsch station en deze raad
is opgevolgd. Op de uren, dat de troon
rede te Batavia werd uitgezonden, kon
men uit alle radio-toestellen in de café's
muziek hooren.
Ik heb de stad doorgewandeld en voor
menig buis, waar een radio was, stil ge
staan, maar nergens heb ik de stem van
den^ gouverneur-generaal vernomen. Ik heb
eenige van mijn kennissen gevraagd, of
Dc gouverneur-generaal van Ned. Indië,
Jhr. Mr. A. W. L. Tjarda van Starkenborgh
Stachouwer.
zij de troonrede beluisterd hadden, maar
het eenige antwoord was een verbaasde
blik over zulk een vraag.
De bezitters van radio-toestellen zijn na
tuurlijk voor het grootste deel Europe
anen en Indo-Europeanen. Hun tegenzin
om de „troonrede" aan te hooren moet
men niet verklaren uit antipathie tegen
den gouverneur-generaal, want deze heeft
integendeel gedurende den korten tijd, dat
hij zijn ambt bekleedt, vrij algemeen de
sympathie kunnen verwekken. Neen, het
is de tegenzin tegen „politieke redevoerin
gen", tesren „politiek gedoe". Men houdt
hier niet van politiek. En als men het
woord „Volksraad" slechts uitspreekt, kan
men den gemiddelden Europoaan en Indo-
Europeaan reeds kwaad maken.
Maar hoe staat bet met den inlander?
zou men kunnen vragen. Wat denken de
tientallen millioenen bewoners van Java
ervan, de Soendaneezen, de Javanen, de
Madoereezen?
Ik heb er enkele Javanen en Madoereezen
naar gevraagd (Soendaneezen wonen hier
zoo goed als niet; die vindt men op West-
Java). De menschen, die ik ondervroeg,
waren „stadsbewoners, dus menschen, die
nader staan bij het openbare leven dan
de vele millioenen dorpsbewoners.
Wat buiten de dessa ligt...
Allen waren min of meer verbaasd
over mijn vraag. Enkelen wisten
vaag iets van den „Volksraad" af,
maar dat het een soort, volksverte
genwoordiging was, bleek nog niet
tot hun te zijn doorgedrongen. Ande
ren hadden nog nooit van den
„Volksraad" gehoord en allen toon
den niet dc minste belangstelling.
Eén had bij toeval vernomen, dat
„de groote heer" er zou spreken,
maar wat „de groote heer" er zou
zeggen of gezegd had, dat moest-
„de groote heer" weten en ging den
ondervraagde toch niet aan.
Maar hoe zal dan de belangstelling in de
dorpen, in de „dPssa's" en „kampongs" zijn?
Zeker, in de „dessa's" en „kampongs" be
staat politieke belangstelling, als men dat
zoo noemen wil, doch alleen als er een
dessa-hoofd gekozen moet worden. Wat bui
ten de dessa ligt, dat ligt achter den hori
zon en boezemt de menschen (in bet alge
meen) geen belang in. De dorpsbewoners
hebben hun „sawahs" (rijstvelden) meestal
op Java gemeenschappelijk; die velden moe
ten bebouwd worden, ook weder gemeen
schappelijk; dan komt de oogsttijd en men
heeft genoeg te doen om zich niet bezig te
houden met allerlei dingen, die ver bui
ten de dessa gebeuren.
Java heeft ruim veertig millioen inwo
ners. Gaarne zou ik willen weten hoeveel
van die ruim veertig millioen naar de woor
den van don gouverneur-generaal hebben
geluisterd en hoevelen later het verslag van
die rede in de courant hebben gelezen. Het
zal er wel ver minder dan één op de dui
zend zijn. En hoevelen volgen eenigszins
nauwkeurig wat er in den Volksraad wordt
verhandeld? Het zullen er nog veel minder
zijn.
Maar... beroepspolitici en 'journalisten
volgen deze verhandelingen wel, schrijven er
over, oefenen critiek en in Europa wordt
de meening gevestigd, dat wat in den Volks
raad gesproken wordt de stem van Indië
is.
Het is juist als in Engelsch-Indië. Enkele
menschen spreken en trekken de aandacht,
maar van de millioenen zwijgers (in En
gelsch-Indië bijvoorbeeld de paria's) hoort
men niets.
J. K. BREDERODE.
De Poolsche vlieger Babinsky
maakte 6000 landingen op ter
reinen, die niet als vliegveld
waren ingericht
De Poolsche kapitein-vlieger Z. Babinski,
een neef van den Poolschen gezant in Den
Haag, is met een RWD 13 een toestel, dat
het eigendom is van de Aeroclub te War
schau in de werkplaatseri van de club is
vervaardigd en is uitgerust met een Gip-
se major-motor van Warschau via Bres-
lau, Dresden, Leipzig, Erfurt, Frankfort
a. M., Reims, Parijs, Lo Fouquet, Ostende,
Rotterdam naar Ypcnburg gevlogen, in ge
zelschap van zijn echtgenoote.
De vlucht duurde 10 dagen. „Ik had geen
haast en vloog alleen bij goed weer," zoo
zeide kapitein Babinski ons toen wij hem
ten huize van den Poolschen gezant inter
viewden.
Heden vliegt kapitein Babinski via Hann-
overBerlijnPoznan naar Warschau terug
Ook als zweefvlieger is hij in zijn land
zeer bekend. In 1912 construeerde hij zweef
toestellen van 50 meter oppervlakte die zeer
goed in de lucht voldeden. Tegenwoordig
„zweeft" hij nogal eens met een toestel, uit
gerust met een hulpmotor, die alleen bij het
stijgen dienst doet.
Polen heeft groote belangstelling voor
de sportvliegcrij en kapitein Babinski heeft
allerlei faciliteiten voor deze reis gekregen.
Sommige vliegers hebben in het land zelf
verlof overal te landen, waar zij willen.
Kapitein Babinski heeft ongeveer
4000 landingen gemaakt op niet voor
dit doel bestemde terreinen, ten
einde zijn ervaringen te vergrooten.
Eén achtjarige piloot!
Zijn achtjarig zoontje vliegt ook al. Het
knaapje begon op zijn 5e jaar. „Zijn beenen
zijn nog wat kort, maar met zijn handen
houdt hij het vliegtuig heel goed in de
lucht met constante snelheid. Hij is een
uitstekend kaartlezer"', aldus de vader van
den 8-jarigen piloot.
Reuzen bommenwerper
Heen en terug over den Atlan-
tischen Oceaan zonder brand
stof aan boord te nemen.
Amerika bouwt.
De Amerikaansche militaire auto
riteiten bewaren het grootste stil
zwijgen omtrent 'n reusachtig vlieg
tuig, dat, naar men zegt, in staat
zal zijn over den Atlantischen Oce
aan naar Europa en terug naar Ame
rika te vliegen zonder dat nieuwe
brandstof aan boord behoeft te wor
den genomen.
Dit toestel, een bommenwerper, wordt ge
bouwd in dc Douglasfabriekcn, in een klei
ne, alleenstaande loods, welker ramen met
witte verf ondoorzichtig zijn gemaakt. Men
zegt, dat dit model de nieuwe troef der Ver-
eenigde Staten in hun streven naar de su
prematie in de lucht is.
De employé's van de Douglas-fabrieken
mogen, onder bedreiging van wettelijke
straffen, niet over den bouw spreken, zoo
dat alles geheim zal blijven, zoolang het
ministerie van oorlog dat wenscht. Men ge
looft, dat de vleugelspanning tweemaal en
het gewicht driemaal zoo groot zal zijn als
die van het grootste vliegtuig, tot dusverre
gebouwd. Vliegtuigen van dit type zouden
plaats bieden aan honderd passagiers, in
dien ze voor vreedzame doeleinden ge
bruikt zouden worden.
Zware straffen in Roemenië
Tegen leidende aanhangers van
den gewezen chef der „IJzeren
garde.".
Gisterochtend heeft de krijgsraad 21 lei
dende aanhangersjW^n Codreanu, gewezen
leider van de „IJzerèiï Garde", veroordeeld.
Veertien beklaagden waaronder de voorzit
ter van de partij „Alles voor het land", Cli-
me, werden veroordeeld tot zeven jaar ge
vangenis met een geldboete van 20.000 lei,
wegen opruiing tegen de sociale orde en
lidmaatschap van een verboden organisatie.
Twee voortvluchtige beklaagden, waaronder
Prins Cantacuzina, werden bij verstek ver
oordeeld tot negen jaar gevangenisstraf en
120.000 lei boete.
Eenige andere beklaagden werden veroor
deeld tot gevangenisstraffen varieerend tus-
schen een cn vijf jaar.
Doodelijk ongeluk bij de
Zuiderzeewerken
Schalt met bazalt gekanteld.
Man met lading in zee verdwe
nen.
Gistermorgen om half twaalf is bij de
Zuiderzeewerken, uitgevoerd door de firma
D. Blankenvoort en Zn., een bak geladen
met bazalt gekanteld. Onder de afglijdende
bazalt stond op de bak de arbeider J. Hip
pel uit Werkendam. Hij verdween in zee
en is vermoedelijk terecht gekomen onder
de afglijdende bazalt.
Het slachtoffer was 40 jaar oud. Zijn lijk
is anderhalf uur later opgehaald.
Een schoone Engelsche brak hem
het hart
Door den Berlijnschen Autographcnhandel
werden eens 'de twaalf eigenhandig ge
schreven brieven door den IJzeren Kanse
lier in de jaren 1S331S50 aan zijn dorpsge
noot (uit Ilannovera te Göttingen) Gustav
Sharlach gezonden, ter verkoop aangeboden
Uit deze brieven, die reeds in 1912, frag
mentarisch werden gepubliceerd, blijkt dat
de rijkskanselier 'de eigenlijke stichter van
liet machtige Duitsche Rijk verloofd is
geweest met een schoone en voorname
jonge Engelsche, op wie hij zeer verliefd
was. Het feit, dat deze brieven nu woorde
lijk bekend werden, gaf aanleiding nog
eens op deze episode uit Bismarck's leven
terug te komen. Op den 13dcn September
pl.min. 18S7 schreef Bismarck aan Schar
lach o.m.: „Ik deel je voorloopig mede, dat
ik reeds besproken ben en evenals jij, in
den „heiligen stand" enz. denk toe te tre
den en wel met een jonge Engelsche met
blond haar en van 'n buitengewone schoon
heid, die tot nu toe nog geen woord
Duitsch verstaat. Ik ga nu met de familie
naar Zwitserland cn verlaat haar te Mi
laan om in jouw armen en dan in die van
mijn ouders te vliegen, die ik bijna in twee
jaar niet heb gezien. Misschien ben je
reeds getrouwd, anders moet je met me
mee naar Engeland om mij in het huwe
lijk te zien treden, welke gebeurtenis in
het voorjaar zal plaats hebben." Maar in
een brief van 9 September 1845 uit Knie-
bof schrijft hij aan zijn jeugdvriend dc
volgende bekentenis: „Tot Aken kent ge
naar ik meen mijn lot. Daar openden zich
voor mij, door de welwillendheid van
invloedrijke lieden te Berlijn zcor gunstige
vooruitzichten, voor wat men gemeenlijk
een schitterende carrière noemt. En wel
licht zou de eerzucht, die in die dagen
mijn loods was, voor altijd het stuur van
mijn leven hebben gevoerd, wanneer niet
een schoone Engelsche mij had verleid van
koers te veranderen en zes maanden lang
op buitenlandsche wateren, in haar kiel
water te varen. Ik noodigde baar eindelijk
uit bij te leggen. Ze streek de vlag, doch
na een bezit van twee maanden, werd mij
de prijs afhandig gemaakt door een armen
overste van vijftig jaar, met vier paarden
en een jaarlijksch inkomen van 15000
rijksdaalders. Platzak, krank van hart,
keerde ik naar Pommeren terug."
Vroegere dwaasheden s
Uit andere berichten weet men dat Bis
marck te Aken kennis had gemaakt, met
den hertog en de hertogin van Cleveland
en hun betoovereixle nicht „Miss Russel"
en daarna de familie naar Wiesbnden bad
nagereisd. En in een brief van Bismarck
van 3 Juli 1S51 in Frankfort am Main
aan zijn gemalin .Tohanna von Puttkamcr,
niet wie bij in 1847 was getrouwd, schreef
hij o.m.: „Eergisteren was ik te Wiesbaden
en lieb met een gemengd gevoel van wee
moed en kalme wijsheid de plekjes van
vroegere dwaasheden eens aangekeken. Hoe
en waar zullen nu „Tsabella Laraine" en
„Miss RusseH" leven?" De vraag op wie van
de twee Bismarck verliefd was, is nog steeds
onbeantwoord gebleven. Het is wel interes
sant te weten, welke van deze twee Engel
sche dames, den grooten man zoo heeft we
ten te bekoren. Dr. Stephen Kekulc, die alle
omstandigheden heeft nagegaan, veel inlich
tingen heeft ingewonnen betreffende de fa
milies P.ussell en Laraine, weet het ons ook
niet te zeggen. Maar hij is van mccning, dat
het Isabella Laraine is geweest, want Bis
marck schreef in zijn brief haar voornaam
en was waarschijnlijk gewoon baar bij den
naam te noemen, terwijl het „Miss Russell"
meer duidt op een zekeren afstand. Maar
zegt hij, een duidelijk bewijs is het niet.
NIET ONTVOERD. MAAR IN DE
BERGEN VERONGELUKT.
Het stoffelijk overschot van John Nedill
Maccormick, den zoon van den uitgever te
Chicago, is gevonden aan den voet van de
Sandia Pic in Nieuw Mexico.
Zooals men weet, werd de jonge man se
dert 24 Juni vermist en vreesde men, dat bij
ontvoerd was. I-Iet blijkt thans, dat hij bij
een poging de Sandia Pic te beklimmen,
omlaag gestort is.
UIT ONZE OOST
De volkstelling in 1940
Eerst een tweetal proeftellingen.
De commissie, welke is ingesteld voor de
voorbereiding van de in 1940 te houden
volkstelling in Ned. Indië, heeft besloten
een tweetal proeftellingen te houden. Dit ge
schiedt om na te gaan, of de door de com
missie opgestelde vragen de daarvan ver
wachte resultaten zullen opleveren. Voor
deze proeftellingen wordt gedacht aan een
onderdistrict van Cheribon en een centrum
van nijverheid in een nader aan te wijzen
deel van Java, aldus de N.R.Ct.
In verband met de noodzakelijke sober
heid moesten verschillende vragen waar
van de beantwoording wellicht een interes
sant beeld van de Indische samenleving !zou
hebben opgeleverd, doch die niet strikt
noodzakelijk zijn, vervallen.
De datum van de volkstelling is thans
vastgesteld op 16 Augustus 1940.
Berger vliegveld
aanbesteed
Laagste inschrijfster Betonbouw-
trio in Amsterdam.
De ingenieur der genie heeft heden in de
Koudenhornkazcrne te Haarlem aanbesteed
de inrichting van een militair luchtvaart
terrein in de gemeente Bergen (N.H.) Ra
ming f 799.000.
Ingekomen veertig inschrijvingen, wèar-
van vijf ongeldig. Hoogste inschrijver I. C.
Rooijman té Harlingen1 voor f 841.000, zoo
wél voor zandvervoer per smalspoortrein al9
per auto.
Laagste inschrijfster aanneming maat
schappij v. h. Hillcn en Roosen, Betonbouw-
trio, te Amsterdam voor f 720.000 bij zand
vervoer per auto en f 723.800 bij zandver
voer per smalspoortrein.
Brutale oplichter gearresteerd
De man, die een onderzoek kwam
instellen naar losse steenen, in
verband met de aardbeving en
den storm.
Het is de Amsterdamsche politie gelukt
een brutalen oplichter achter slot en gren
del te zetten. Men zal zich herinneren, dat
zich Woensdag bij een familie in de Pieter
de Hooghstraat een man vervoegde, die be
weerde opdracht te hebben gekregen van
den makelaar voor een onderzoek naar den
toestand van de woning. In verband met de
aardtriHingen enz. zou dit onderzoek nood
zakelijk zijn. Tijdens de wandeling door het
huis zag de man kans om uit een linnen
kast een bedrag van 300 gulden plus enkele
sieraden te steleri. Dc politie kreeg Donder
dag enkele aanwijzingen. Het spoor bleek
goed te zijn. Gisternacht heeft de recherche
den pseudocontroleur van zijn bed gehaald
Hij bleek te zijn een 42-jarige schilder, woon
achtig in Amsterdam.
Uit het onderzoek is komen vast te staan
dat de man elders in de hoofdstad getracht
heeft dezelfde truc uit te halen.
De „Nieuw Amsterdam"
brengt hulp
Gewonde van Britsche vracht
boot op volle zee naar het Ne
derlandsche schip vervoerd.
Bij het binnenloopcn van de haven van
New York van het Nederlandsche schip
„Nieuw Amsterdam" werd medegedeeld, dat
op volle zee, 130 k.m. uit de kust, hulp is
verleend aan een der opvarenden van het
Britsche vrachtschip „Canford Chine", die
bij een val ernstig was gewond.
De kapitein van de „Canford Chine" had
draadloos om hulp verzocht. Niettegenstaan
de de ruwe zee werd de gewonde op een
draagbaar naar de „Nieuw Amsterdam"
overgebracht, waar bleek, dat hij een dij
been had gebroken en verdere kneuzingen
had opgeloopen. Hem werd de eerste hulp
verleend en thans is hij te New-York in 'n
ziekenhuis opgenomen met goede hoop op
herstel.