m door nauwe straatjes
Bij „zware jongens
Trage buffels schommelen
Van dief tot op bezoek
Staatsvijand nr. I
Derde bied
«ONGELOOFLIJKE VERKEERSTOESTAND EN IN BELGRADO.
„Wij zijn geen zigeuners, maar Serven
Joegoslaaf met aap.
De wereld draait maar steeds ver
der en wordt hoe langer hoe misera
beler, lijkt me. Vroeger, toen ik nog
een kind was, groeide 't koren me
ver boven 't hoofd en nu komt 't
nog maar nauwelijks tot m'n knieën;
en vroeger, toen ik nog een H.B.S.'er
was, keek ik ook vol ontzag op naar
alles wat ik volgens de regelen der
wetenschap behoorde te weten; maar
dat blijkt*nu later, in de praktijk
van 't leven ook heelemaal niet zoo
veel bijzonders te zijn. Ik heb b.v.
herinnering aan bladzijden-lange
paragrafen aardrijkskunde; en als
ik nu op reis wil en vol verwachting
het bewuste boek pak, dan staan er
over het betreffende land altijd
maar een paar oppervlakkige zinne
tjes in, met tot slot een stompzinni
ge opsomming van wat plaatsna-
j men. Nee, m'n eerbied voor het mid-
delbaar onderwijs is met de jaren
niet gegroeid.
En toch ben ik" nu van plan, zelf ook een
kort overzicht te geven van Joegoslavië,
maar dan op mijn manier,
Hoe de Joegoslaven aan hnn be
schaving komen.
Ik zou dan moeten beginnen met de vor
ming der aardkorst ter plaatse, maar geolo
gie interesseert bijna niemand, dus dat laat
ik alvast vrijmoediglijk achterwege en be
gin zoo pl.m. 600 jaar na Chr., toen dat al
les al in orde was en de Slaven naar den
Balkan kwamen en er zich toelegden op
landbouw en veeteelt in het algemeen en
op knoflookteelt en varkensfokken in het
bijzonder. Volgens de geschiedschrijvers had
dit beroep een veredelenden invloed op de
ontwikkeling der Slaven en tenslotte waren
ze zóó beschaafd, dat ze zich tot leider een
Prins kozen, een zgn. „Knez". De naburige
landen waren echter nóg beschaafder en
eigenden zich groote stukken van het nieu
we rijk toe. Bovendien kwamen in 1371 toen
nog de Turken en speelden 500 jaar in het
Slavische land de baas en zoo groeiden de
Zuid-Slaven, hoewel kinderen uit één ge
zin, heel verschillend op. De Slowenen kwa
men onder Germaanschen invloed en leer
den het oude Gotische schrift. De Kroaten
leefden op de grens tussohen het morgen
en avondland en schreven Latijnsoh. De
Serven keerden onder de Turken het gezicht
naar Byzantium en hadden eigen schrift
tekens. Ook werd de oude stam nu naar
godsdienst verdeeld in Roomsch Katholie
ken, Grieksch Katholieken en Mohammeda
nen en doordat ze verschillende meesters
dienden, moesten ze zelfs in meerdere oor
logen tegen elkaar vechten.
In 't begin van de 19e eeuw maakte Noord-
Servië zich vrij van de Turken. Langzamer
hand begonnen tóen alle Slaven er zich van
bewust te worden, dat ze broeders waren en
dus eigenlijk bij elkaar hoorden. Ze ontdek
ten. dat er 3 namen waren voor eenzelfde
volk, want dat ze. ondanks hun ongelijk
Schrift, precies dezelfde taal spraken en dat
toch ook het verschil in godsdienst niets
veranderde aan hun stamverwantschap,
Vant dat b.v. een Mohammedaansche Slaaf
flog geen Turk was. Vanaf dien tijd zijn wij
jn het Noorden den Balkan „de Heksenke
tel van Europa" gaan noemen, waarin het
borrelde en bmischte; want wat nu in
Duitschland bijna als iets heiligs wordt be
schouwd, rekenden wij toen de Zuid-Slaven
als iets onfatsoenlijks aan. De Slaven
bobben zich daar echter niet aan gestoord
on nadat eerst gedurig kleine groepen
vruchteloos pogingen tot vrij-worden de-
(|on, waren ze in 1909 zoover, dat ze samen
eon programma opmaakten, waarhij als
einddoel werd gesteld: de vereen iging van
alle Zuid-Slaven, zonder onderscheid te
niaken tussohen verschil in naam, geloof»
Onze reiscorrespondente is van
Belgrado in Skoplje, de hoofdstad
van Zuid-Servië, aangekomen. Zij
vindt daar de grootst mogelijke
tegenstellingen: Oostersche schil
derachtigheid naast modern-Euro-
peesche zakelijkheid; zij vertelt ons
van haar tocht door de armoedig
ste buurten en de voornaamste
villaparken. De Muzelmannen wekt
zij uit hun slaap om een moskee
te kunnen bezichtigen en nog hon
derd andere dingen beleeft zij in
dit land met zijn zeker niet-alle-
daagsche historie.
recht of dialect. En nu, na den wereldoor
log, zijn ze inderdaad samen in één Ko
ninkrijk, waarbij ook Dalmatië en het vroe
ger zelfstandige Montenegro zijn aangeslo
ten.
Géén Luilekkerland.
Maar natuurlijk' ging het niet zoo vlug
en vlot om alles in korten tijd te ordenen
en goed te regelen. Het was, vertelde me
iemand, geen rijstebrijberg van moeilijkhe
den, waar men zich door heen had ge
werkt en evenmin kwam men meteen in
Luilekkerland. Men had b.v. rekening te
houden met vele vormen van recht en be
zit, waarop Germanen, Romeinen en Tur
ken invloed hadden uitgeoefend; in Herze-
gowina was nagenoeg de geheele bevolking
analphabeet; in Zuid-Servië had onder de
Turken de cultuur 500 jaar stilgestaan; en
vóór men aan de toekomst kon gaan bou
wen, moest eerst hersteld worden wat in
den oorlog was verwoest. Alleen Servië bv.,
verloor van 19141918, mede door hon
gersnood en besmettelijke ziekten, ^4 van
zijn bevolking. We mogen daarom ook niet
f.e gauw oordcelen, wanneer naar onze Wes-
tersche begrippen er nog wel eens iets in
den jongen Staat ontbreekt.
Daar moet je aan wennen....
Het was voor mij niet gemakkelijk om
spoedig een goed begrip van dit samenge
stelde land te krijgen. Ik was 12 dagen in
Belgrado geweest, om wat wijsheid uit boe
ken te putten, maar toen wilde ik verder
trekken, om liever met eigen oogen de wer
kelijkheid te gaan zien. Ik had trouwens
ook genoeg van de hoofdstad. Misschien
kwam het nog door deneersten, slechten
indruk, maar mij is de stad niet sympathiek
geworden. Ze is niet bepaald leelijk, maar
ook niet mooi; vrij karakterloos en heel erg
vies. Zelfs in de voornaamste restaurants
vind je vette vingergrepen op de stoelleu-
Alles toetert In Joegoslavië; niet
alleen de. auto's, maar ook de rijtui
gen en ook de fietsen, zoodat ik
eerst schrik op schrik kreeg en om
dat ook nog niemand op de hoeken
een hand uitstak, was ik op de
drukke kruispunten gewoonlijk ra
deloos, tot ik ontdekte, dat men met
die ellendige toet-dingen óók z'n
richting aangeeft. Éénmaal blazen
beteekent: rechtdoor; tweemaal bak
boord en drie maal: stuurboord, 't
Zou nu alleen nog prettig zijn, als
ieder zich daar ook aan hield, maar
in de praktijk gaat men er meer uit
van het standpunt: „Maak dat je er
gauw tusschendoor komt!"
Mooie kindertjes-
Om nu echter ook iets goeds van Belgrado
te zeggen: de kinderen zijn er schattig. En
gelachtig mooi en met allerliefste manier
tjes. Ik zat vaak bij den zandbak in één der
vele parkjes, om ze te zien spelen. Verder
zijn de bewoners van de hoofdstad zéér ijve
rig. 's Morgens prompt half 3 begonnen de
groente- en vrachtwagens al weer onder m'n
ramen over de kinderkopjes te kletteren; om
5 uur kwamen de venters met hun heesch-
geschreeuwde kelen en om 6 uur was de
stad zoo wakker en levendig als bij ons een
stad om 9 uur,' zoodat ik tegen wil en dank
wel matuieus mee moest zijn.
In de Zuid-Servische hoofdstad.
Toch was ik blij toen ik op een avond Bel
grado kon verlaten. Er bleken geriefelijke 3e
klas slaapwagens naar het Zuiden te loopen
en zoo vond ik mezelf 's morgens terug in
Skoplje, de hoofdstad van Zuid-Servië. Toen
ik het station uitwandelde, heb ik werkelijk
een moment gedacht, dat de machinist zich
vergist moest hebben en dat we Joegoslavië
al ver achter ons hadden en ergens midden
in de Oriënt'waren gestopt. Het was ont
zettend heet en in de zenderende lucht sta
ken tientallen slanke, witte minarets omt
hoog.
Op den voorgrond, in de schaduw van bouwval
lige huisjes, dommelden ezeltjes met de kop
pen tegen elkaar. Op het trottoir lagen sla
pende mannen en zaten gehurkte Turken te
redeneeren; trage, zwarte buffels schom
melden door de nauwe straatjes; toen ik
verder wandelde ontmoette ik vrouwen in
gebloemde harembroeken en zelfs gesluierde
vrouwen, die den indruk geven alsof ze ach
terste-voor loopen. Toch bleek dit inderdaad
Skoplje te zijn, waar voor 20 jaar de Tur
ken nog heerschten en deze stad is er nu
een voorbeeld van wat de nieuwe Staat al
heeft gedaan en wat er nog voor haar te doen
valt. Want midden in de stad zijn reeds
nieuwe, groote scholen gebouwd, bankgebou
wen, restaurants en een theater en daar
vind je ook de moderne villawijken en een
bijzonder mooi park.
Maar als je over de Vardabrug
wandelt, dan kom je in de oude
Turksche wijk, waar de vele open
werkplaatsjes zijn van schoenma
kers, shleden, barbiers, enz. Daar
krioelt het van menschen in de
slecht geplaveide straatjes, die zóó
raar dooreengehaspeld zijn, dat je
meteen ieder gevoel voor richting
verliest. Het geheel is nog Turkscher
dan Turkije zelf, waar de fez en de
sluier reeds streng verboden zijn.
De regeering heeft hier met de vreemde
volksgroepen veel moderatie gebruikt, om
Het Is een kijkje waard!
In de onmiddellijke nabijheid van
het gerechtshof verheft zich in
Washington het duistere gebouw
van de „Federal Bureau of Investi-
gation", den bond van het crimineele
onderzoek in Washington.
Eerst na een zeer nauwgezette controle
op de persoon en slechts op grond van een
speciale vergunning van het ministerie van
Justitie, kan men dit instituut binnentre
den. In het portaal zijn tallooze bronzen
plaquettes aangebracht, ter gedachtenis aan
allen, die in den zwaren strijd van politie
tegen het misdadigersgilde gevallen zijn.
Het eerstvolgende vertrek, dat wij
nu betreden, is geheel gewijd aan
staatsvijand nr, 1, welke eer van tijd
TWINTIG MILLIOEN
MISDADIGERSFOTO'S
LIGGEN TE WACH
TEN.
Wat heeft Mariene Dietridh
nu met de Amerikaansclhe
misdadigers te maken, waar
op onderstaand artikel be
trekking heeft? Wèl, het po
litiemuseum te Washington
bevat onder de verzameling
vingerafdrukken van bekende
persoonlijkheden, óók vinger
afdrukken van Mariene! De
filmsterren zijn namelijk be
geerde objecten voor de kid
nappers en alle gegevens
over de acteurs en actrices,
die bij de onderwereld op de
zwarte lijst staan, kunnen de
recherche uitstekend te pas
k omen-
tot tijd aan verschillende misdadi
gers van groot kaliber bewezen
wordt. Zijn portret en zijn levensbe
schrijving, alsmede een opgave van
zijn strafbare daden, zijn uitgestald
in een groote vitrine, die opgesteld
is in het midden van het vertrek.
Langs de wanden zijn in kleinere
vitrines kleedingstukken, foto's en
wapens van vroegere staatsvijanden
tentoongesteld. In de schrijn van
den bandiet John Dillinger worden
behalve zijn wapens, het kogelvrije
vest, en zijn machinegeweer, ook die
dingen bewaard, die hij bij zich
droeg, op het oogenblik, dat hij on
schadelijk gemaakt werd, te weten:
een foto van zijn vriendin, een ge
broken bril en een half opgerookte
sigaret»
Zaterdag 2 Juli 1938
ze niet tegen zich te krijgen, maar langza
merhand zal ze toch in moeten grijpen in
dit wrakke, vervallen zoodje, waar steeds
heel groote gezinnen in heel kleine kamer
tjes wonen, onder de meest on-hygigiënische
omstandigheden, zoodat de tuberculose en
andere volksziekten er welig tieren.
Ik wek de Muzelmannen.
In dezen hoek heb ik ook meerdere mos
keeën bezichtigd en verkreeg daarin ten
slotte eenige vaardigheid, wat ook wel noo-
dig is. Je moet n.1. steeds beginnen, met een
keur-collectie Muzelmannen wakker te schud
den, die voor het gebouw liggen te slapen,
totdat je den man met den sleutel treft. Al
len die in hun dutje zijn gestoord, gaan dan
nieuwsgierig mee naar binnen, terwijl de
rest in zalige onwetendheid verder slaapt.
In het voorportaal is er eenige stagnatie,
omdat ieder zijn schoenen moet uittrekken.
Soms staan daar sloffen en als vreemdeling
mag je die dan over je eigen schoenen aan-
Dillinger werd bij zijn arrestatie doodge
schoten.
Lange vingers...
In' een volgend vertrek bevinden zich de
vingerafdrukken van de Amerikaansche
misdadigers en die van de beruchtste in
brekers der geheele wereld. Voornamelijk
van internationale oplichters, muntverval-
schers, handelaars in verdoovende midde
len, hoteldieven en smokkelaars. Hier wor
den twintig millioen kaarten bewaard, die
vingerafdrukken en verscheidene foto's van
de misdadigers toonen. Men onderscheidt
hier negen verschillende typen. Onder deze
20.000.000 kaarten is niet één afdruk, die
volkomen gelijk is aan een andere.
Tot welke groep behoort deae
misdadiger?
Wordt door een politiebureau tn de U.S.
A. een misdadiger gearresteerd, dan wordt
zijn foto, vergezeld van de vingerafdrukken
terstond naar Washington gezonden en
daar wordt door een bepaald raster be
paald tot welke groep deze misdadiger be
hoort, Heeft het politiemuseum, te Was
hington reeds een dergelijken vingeraf
druk, dan wordt terstond de politie op de
hoogte gesteld van de beschrijving van de
zen misdadiger. Daaraan wordt bovendien
een uittreksel uit het strafregister ge
voegd, benevens een afschrift van de ver
zoeken tot arrestatie, die dikwijls door ver
schillende misdaden meer dan een zijn en
van verschillende instantie. Om geen on-
noodigen tijd te verliezen, legt men de
kaarten onder een ponsmachine, die al
naar gelang de ontdekte bijzonderheden er
een bijzonderen stans in aanbrengt. De
kaart zelf wordt daarna in een kaartsy
steem ondergebracht.
Röntgenstralen doen hun werk.
In het technisch bureau worden door
middel van röntgenstralen werktuigen,
kleedingstukken en dergelijke van de mis
dadigers onderzocht. Daaraan is nog een
wapentechnisch instituut verbonden, waar
alle soorten geschut geregistreerd staan.
Een andere centrale inrichting is het che
mische laboratorium, waar de samenstel
ling van de onmogelijkste stoffen onder
zocht wordt. Zoo is bijv. de onwaarschijn
lijk kleine hoeveelheid van 1/300.000 gram
bloed voldoende om te kunnen vaststel
len van welke type het is en welke eigen
schappen het heeft. Verder is hier even
eens een verzameling maskers onderge
bracht, die behalve de doodenmaskers van
bekende misdadigers ook de maskers van
beruchte bandieten, bevat, die ip hechte-
doen en zoo naar binnen gaan; maar aijn er
geen sloffen, dan blijft je niets andere ovpF
dan om blootsvoets de kerk binnen te wande-
len, wat je een wonderlijke gewaarwording
bezorgt. Natuurlijk heb je dan een gat in je
kous, wantin de glij- en struikel straten, hier
heb je altijd gaten in je kous. De eerste keer
heb ik me daar vreeselijk voor gegeneerd,
maar toen ik even naar de mannen keek,
die me als schaduwen volgden, en die met
een zekere fierheid 2 zwarte hielen en 10
zwarte teenen der menschheid toonden, voel
de ik me weer netjes aangedaan. Meubilair,
ontbreekt in de moskee. De hooge koepel en
de wanden zijn met een enkel motief be
schilderd. Aan den eenen wand is een hooge
preekstoel en daarnaast in de muur een
soort nis. Boven den ingang bevindt zich de
galerij waar één dag in het jaar de vrou
wen mogen komen. De grond is bedekt met
tapijten; hier zijn dat soms producten van
Joegoslavisch weefwerk, die ook al mooi zijn,
maar gewoonlijk liggen er prachtige oude
Oostersche kleeden. Het geheele interieur is
rustig en stemmingsvol en wel een tegenstel
ling met de krotten waarin de geloovigen
zelf wonen.
In de Zigeuner wfyk.
Aan den buitenkant van Skoplje ie nóg
een woningprobleem, n.1. de zigeunerwijk,
waar vele bruine kindertjes stoeien en de
ouderen lachend en muciseerend, onbekom
merd op hun rug liggen, want ondanks
het ellendige bestaan in dezen hoek, is het
leven er blij en zorgeloos. Maar de stad
maakt zich wèl zorgen over zulke toestan
den. Toen ik er eens met een kennis door
kwam, zei deze met een zucht: „Ja, en hier
is nog een moeilijke opgave voor Joegosla
vië, onze zigeuners", maar toen riep een
jongen ons na: „Wij zijn geen zigeuners, wij
zijn Serven" en de zuclit maakte plaats voor
een glimlach, want de Joegoslaven voelen
zich heel gelukkig, dat ze nu hun eigen
land hebben en wanneer dergelijke volks
groepen een blijk geven, dat ze daarin ook te
vreden zijn, doet hun dat altijd goed.
Voorbij het zigeunerkwartier is het Fran-
sche oorlogskerkhof, dat als alle oorlogskerk
hoven aangrijpend is in zijn eenvoud van
honderden paaltjes naast elkaar, waarop een
simpele naam staat en „Mort pour la Fran-
ce" (gestorven voor Frankrijk). In deze om
geving zijn 60.000 mannen gesneuveld. De
herinnering aan den wereldoorlog, die al be
gint te verflauwen, komt op zoo'n kerkhof
plotseling weer veel dichter bij.
M. T. BOEK EL.
nis zijn, daar deze maskers een veel beter
indruk geven dan de beste foto vermag.
Deze maatregel krijgt te meer
"waarde, nu tegenwoordig de mo
derne misdadigers zich door kosroe-
tische chirurgie het gezicht lateni
veranderen en door de inwerking
van zuren de lijnen in de handen
laten wegteren. Het geheele hoofd
kan natuurlijk nooit veranderd wor
den en ingeval de misdadigers der
gelijke methoden hebben toegepast,
werpt het maskerinstituut zijn
vruchten af.
Verder dient nog vermeld te worden, dat
zich hier ook een verzameling bevindt van
speciale vingerafdrukken van alle politie
mannen van Amerika evenals van alle
Amerikanen, die een openbare functie ver
vullen en daarom voor de beruchte kid
nappers begeerde objecten zijn.
Tot deze „verzamelden*' behooren
o.a. de voormannen der industrie
en bankiers, evenals een heele
reeks lievelingen van het filmpu
bliek, als Greta Garbo, Shirley
Temple, Robert Taylor, Mariene
Dietrich, enz.
DE VANGST VALT TEGEN
ningen; om van de tafellfleedjes ter de een
voudige café's maar niet te spreken. Alle
menschen spuwen op straat en schijnen ver
der bezwaar te hebben tegen een zakdoek.
Met het verkeer had ik ook gedurig ruzie.
