Haat en nijd
Aanbesteding
G.nG
NIESTADT Schagen
tusschen officiersvrouwen
J. L Wesfrup,
geen zitting
xMeUéovenaan^l
X$acft6oï$vo<jïecM&eül\
t
Hoornsche Crediet- Effectenbank N.V.
Het bouwen van een
landbouwschuur
r ico!
SENSATIONEEL RUITERFEEST
DJIGUITEN RUITER KOZAKKEN
Woensdag 10 AUIUSTUS a.s. dos avonds te 8 uur N.I.
Kampeer- en witte Polohemden
lange en korte mouwen
BAD-ARTIKELEN
met 20 pCt. korting
Vrijwielremnaaf
I TWEEDRACHT TUSSCHBN DE MANNEN
Het huwelijk tot een aanfluiting gemaakt
t De Indische soldaat ziet voordeelen
III
Onze medewerker *J. K. Brederode zet zijn hoogst inte
ressante beschouwingen over de Nederlandsch-Indische
weermacht voort. De jonggetrouwde soldaat in onze kolo
niën ziet voordeelen in zijn huwelijk, voordeelen van een
bedenkelijk karakterHij stuurt zijn Inlandsche echt-
genoote de straat op! En het legerbestuur zendt op haar
beurt een controle-patrouille uit, welke uit ongeveer twin
tigjarige jongens bestaat!
Tot welke betreurenswaardige toestanden een en ander
leidt, leze men hieronder.
L
WAT IS ZEDELIJK,
WAT ONZEDELIJK?
Van oudere gcpcn6ionneerde onder
officieren, die den „grooten" lijd nog
medemaakten, Atjeh, de Gajoclan-
den, Bali, Boni, en die uit oude ge
woonte nog voeling houden met het
leger, kan men heel vaak hooren:
„Er bestaat geen kameraadschap
meer onder de onderofficieren. Het is
alles haat en nijd en ijverzucht."
Verreweg de meeste onder-officieren zijn
ook getrouwd en velen hunner traden reeds
in het huwelijk toen ze nog gewoon soldaat
waren. Daardoor ontstaat een onoverbrug
bare afscheiding, want de één heeft een Eu-
ropeesch meisje tot vrouw genomen, een an
der een Indo-Europeesche en een derde een
inlandsche. Een Europeesche onder-officiers-
vrouw zal, reeds om gewoonten en taal, geen
omgang zoeken niet een inlandsche onder
officiersvrouw. Bij de Indo-Europeesche
vrouwen hangt het af van de persoon. Er
zijn Indo-Europeesche vrouwen, vooral die
hun opvoeding voor een groot deel in Ne
derland hebben gekregen, welke zich uit
stekend aanpassen aan de Ilollandsche vrou
wen. Met anderen is dit weder minder het
geval.
Er ontstaat haat en nijd en ver
achting onder de vrouwen en dien
tengevolge tweedracht tusschen de
mannen en het gevoel van saamge-
hoorigheid, welke in een leger zoo
noodig geacht moet worden, is hope
loos zoek.
De bevordering van de huwelijken in het
Nederlandsch-Indische leger had in de eerste
plaats ten doel de bestrijding der onzede
lijkheid.
„U moet goed begrijpen
Over dit onderwerp had ik menigmaal ge
durende den wereldoorlog gesprekken met
officieren van de oorlogvoerende legers. Een
kolonel van den Russischen staf keek me
eens, toen ik dat onderwerp te berde bracht,
medelijdend aan, haalde zijn schouders op
en zeide:
„U moet goed begrijpen, dat „zede
lijkheid" in een leger een andere be-
teekenis heeft dan in het burgerle
ven. In militair opzicht is alles wat
de gevechtswaarde van een troep ver
mindert, onzedelijk; alles wat de
gevechtswaarde van de troep onaan
getast laat of bevordert, zedelijk."
Ook bij officieren van andere legers vond
ik dezelfde opvatting. En dat waren oorlogs
officieren.
Maar nu het resultaat van de bij het Ne
derlandsch-Indische leger gevolgde methode
om door bevordering van de huwelijken de
onzedelijkheid tegen te gaan: in April j.1
moest een conferentie van den geneeskun
digen dienst worden gehouden, waarbij ter
sprake kwam de ernstige toeneming van de
geslachtsziekten in het leger. Het is waar,
soldaten, die vrij hebben, kunnen kosteloos
beschikken over prophv laxe, maar veel
baat dat niet door de lichtzinnigheid van
.velen.
Echter, er is nog een andere zijde aan deze
„huwelijksbevordering", waardoor de solda
ten door 't huwelijk vele voordeelen kunnen
genieten.
Uit het donker dook een jonge
vrouw op
Eenigen tijd geleden vertoefde ik
in een der groote steden van Java.
's Avonds viel me een ongeveer der
tigjarige Europeesche soldaat op, die
steeds bij een donker parkje rond
reed op een fiets en nu en dan fluit
signalen gaf. Nu en dan dook er uit
het donker een inlandsche vrouw
op, praatte eenige oogenblikken met
den soldaat en verdween dan weder
in de duisternis van het park.
Eenige avonden nam ik dat waar. De sol
daat was steeds trouw op zijn post en elkcri
avond had hij die korte gesprekken met in
landsche vrouwen, want al spoedig bleek
liet me dat er meerdere vrouwen waren.
Daarvan wilde ik toch meer weten en het
geluk was me dienstig. Ik vond iemand, die
den soldaat nok van gezicht kende en meer
van hem wist.
De soldaat was getrouwd met een
inlandsche vrouw en had zich dus
aan geen avondappèl te houden,
's Avonds zond hij zijn vrouw en eeni
ge vriendinnen „de straat op" en
„verdiende" er op deze wijze een aar
dig duitje bij.
Ter eei;e van den Nederlandscli-Indischen
soldaat moet ik erkennen, dat zijn kamera
den niet anders dan met de diepste verach
ting over hem spraken, al verraadden ze
hem niet.
Een paar weken later sprak ik over dit
geval met een sergeant-majoor met vele
dienstjaren. Het zou nutteloos geweest zijn
hierover te spreken met een officier, want
de officieren weten over het algemeen te wei
nig van hun mannen.
De sergeant-majoor was in het geheel niet
verbaasd over wat ik hem vertelde en zeide:
Van liefde is geen sprakel
„Maar dat vindt u overal, in Ban-
doeng, te Batavia, te Semarang. Er
zijn er slechts weinigen, maar er zijn
er in elke groote garnizoensplaats.
Deze jongens trouwen alleen om
meer vrijheid en een aangenamer le
ven te hebben en dan later ontdek
ken ze dat aan hun huwelijk nog
meerdere voordeelen verbonden zijn
als ze niet te nauw kijken. Van lief
de of genegenheid is bij zulke huwe
lijken natuurlijk geen sprake."
Men stelle zich ook het leven van den on-
gehuwden soldaat voor. Hij eet en slaapt in
de kazerne (in de „tangsi" noemt men dat
hier) en nu krijgt hij de kans een eigen huis
te hebben, thuis te slapen, thuis te eten door
in het huwelijk te treden. Een huwelijk zon
der liefde en zonder wederzijdsch respect is
dan spoedig gesloten en...de gevolgen komen
dan wel.
Later besef je het
Er zijn ook bravere knapen en zij vor
men verreweg de meerderheid, doch bijna
steeds betreuren zij hun huwelijk, op zeer
jeugdigen leeftijd gesloten. „Och", zeiden en
kele me, „je bent jong, je komt in Indië,
je voelt je eenzaam den eersten tijd. Je wilt
los zooveel mogelijk van de kazerne en dan
trouw je maar, de eerste de beste, zonder er
lang over na te denken, maar dan na enkele
jaren besef je eerst wat je gedaan hebt, voor
al als je een inlandsche vrouw hebt geno
men, die toch het gemakkelijkst te krijgen
is. Je zit vast en je gcheele leven is bedor-
van. En naar Nederland kan je eigenlijk niet
meer. Wat zou je daar met een inlandsche
vrouw moeten beginnen?"
De patrouille op zoek.
De kazernen, de „tangsi's", liggen meestal
buiten de stad, omgeven door groote exerci
tie-terreinen en 's avonds wemelt het daar
van jonge inlandsche vrouwen en meisjes.
De opvattingen der Javanen ten opzichte van
de zedelijkheid zijn niet streng. De politie
houdt er een beetje het oog op, maar om
verschillende redenen is dit niet afdoend-
En ook van militaire zijde worden maatrege
len genomen.
Eiken avond loopt er een „garni
zoenspatrouille", meestal een korpo
raal en drie man, over het algemeen
jongens van twintig k drie-en-twintig
jaar. Dezen gaan dan verspreid het
donkere terrein in om naar de licht
zinnige vrouwen en meisjes te zoe
ken en haar te verjagen.
Wat daarvan terecht komt behoeft
geen nadere uiteenzetting.
Ik vraag me af welk menschon-
kundig wezen op het denkbeeld is
gekomen van deze bestrijding der on
zedelijkheid door twintigjarigen.
Intusschcn geheel in orde wat de zedelijk
heid naar onze begrippen aangaat, kan men
lietin Indië nooit brengen. Het is onmoge
lijk een Oostcrsch volk onze begrippen dien
aangaande op te dringen. Dit geldt niet al
leen voor Nedcrlandsch-Indië maar ook voor
Engelsch-Indië, voor Syrië, voor Abcssinië.
Maar dwaas is het, dat men getracht
heeft door bevordering van huwelijken de
onzedelijkheid in het Nederlandsch-Indische
leger te bestrijden, want het eenige wat men
daar bereikt heeft is dat men er de instel
ling van het huwelijk tot een aanfluiting
heeft gemaakt en vele jongelieden voor hun
levenlang ongelukkig.
J. K BREDERODE.
ALKMAAR
Oudegracht 297
HOORN
Dal 8
SCHAGEN
Torenplein E 76
Alle Bank- en Effectenzaken.
Moderne Kluisinrichting.
Op MAANDAG 15 AUG. a.s.
zal in het openbaar worden
aanbesteed:
met ingebouwde woning
a. d. Veerweg te ANNA
PAULOWNA
voor rekening van Mevr. de
Wed. WAIBOER, aldaar.
Bestek en tcekening zijn ver
krijgbaar ten kantore van de
Architecten, tegen betaling van
f3.per stel.
Het Architectenbureau
DEKKER en KOSTER,
Plantsoen - Schagen.
„O&eA, mij maaii ten ^ieAckje
I Accountant,
houdt op
DONDERDAG 11 AUGUSTUS
Laat Uw film niet bederven,
tnaar vakkundig afwerken door
FOTO-HANDEL
Films 's morgens gebracht,
's avonds klaar.
door de wereldberoemde
B.Iv.C. terrein te ANNA PA.ULoWNA.
Muziek! AvondverlichtingI
Prijzen der plaatsen: Tribune fl.—lc Rang Zitplaatsen 75 ct.
Staanplaatsen 50 ets.
Kinderen Tribune f0.50, le Rang Zitplaatsen 40 ct. Staanplaat
sen 25 ct.
De voorstellingen gaan door, ongeacht de weersgesteldheid.
Impresario Max van Gelder, Amsterdam.
Naar en Keizerstraat 76
voor groote sorteering
en
DEN HELDER
Alleen nog
deze week
ZOMERSTOFFE!
moet de leus zijn bij een onderdeel, do f
alle belangrijke functies van het rijwiel heet
te verrichten.
heeft gedurende meer don 30 jaren bewfr
zen een kwaliteitsproduct te zijn.
Men lette vooral op deze kenfeekêflS
Op de naafhuls.
N.V. De Heldersche Graan- en Kunst-
mesthandel voorheen C. R. Keyser Co.,
Binnenhaven 64, tel. 106, Den Helder
Vrijblijv. noteering af
condities:
magazijnen op onze bekende
Laplatamais Nieuwe oogst f 8.70
Maïsmeel - 8.—
Gerstemeel prima - 8.60
Voertarwe, zware - 9.20
Haver geschoond - 6.80
Chevaliergersigeschoond, zware geschoond - 8.70
Voerrijst f 8.60 Paddie geschoond - 7.30
Gemengd Kippenvoer - 8.90
OCHTENDVOER C.R.K. - 9.90
Varkensmeel A f 8.65 B f 8.50 C - 8.40
Kalvermeel met mineralen A f 10.— B - 9.50
Koeienmestmeel A f 8.45 B - 8.40
Murwe Lijnkoek W.L., in kisten, netto 12% vet - 11.—
Wessanen's Weidekoekjes A 22-24eiwit en vet - 8.65
Wessanen's Weidekoekjes B 28-30eiwit en vet - 8.70
Weidekoekjes Prins - 8.65
Gebr. Amerikaansche Lijnkoek - 9.45
Gebr. Zaansche Voorslaglijnkoek f 9.45 Vette - 10.—
Lijnzaadschilfers SYPESTEYN e.a. - 9.55
Gebr. Grondnotenkoek 55% f 8.40 Schilfers - 8.55
Gebr. Cocoskoek, blanke - 8.65
Soyaschroot Inlandsch - 8.20
Gebr. Palmpitkoek - 8.10
Opfokvoer A f 12.60 B f 11.65 C - 10.90
Korrelvoer A f 12.50 B f 11.45 C - 9.35
Tarwezemelen f 7.70 Tarwegrind - 7.70
Vischmeel „Hollandia" f 12.70 Haringmeel - 11.20
Diermeel SCHAGEN f 9.50 Carnarina N.S. - 11.10
Delftsche Voederkalk f 7.— geslibd krijt - 1.80
TURFMOLM per pak - 1.20
Per 100 K.G. Gemalen en gebroken bruto voor netto.
MAAL- EN PLETLOON van granen f 0.30 per 100 K.G.
8 Augustus 1938
Uit
onze omgeving
SCHUÜRL
Tentoonstelling consistoriekamer.
Nieuw psalm- en gezangenboekje
Camp en Groet.
In de consistoriekamer achter de Schoor-
ler Kerk is door de goede zorgen van Ds. A.
J. P. Bocke weer allerlei wetenswaardigs,
vooral op godsdienstig gebied, tentoonge
steld.
Behalve werken, die betrekking hebben
op de reorganisatie der llerv. Kerk, waar
voor de synode dezer dagen een beslissing
kan nemen, treft men hier den volledigcn
inhoud aan van de gezangen, zooals die zijn
vastgesteld door de in 1928 door de synode
benoemde commissie voor vernieuwing van
den gezangenbundel. Ook eenige volkslie
deren zijn opgenomen in dezen bundel. Be
zoekers kunnen hier een model van de straks
te verschijnen volksuitgave bewonderen.
Een reeks gegevens over allc-dag-kerken
is door Ds. Bocke natuurlijk met zorg sa
mengesteld.
Bezoekers van de a.s. jcugdbijccnkomsten
van de Esperantisten zullen hier veel vin
den dat hun belangstelling trekt.
Bijzonder interessant is alles, wat betrek
king heeft op de historie van Groet en Cam
perduin.
Velen zullen met verbazing het Camp van
1724 bekijken en zich bij het beschouwen
van de copie van een aquarel in 't Gem. Ar
chief te Alkmaar afvragen hoe het mogelijk
is, dat de Kerk le Camp, die toen een heel
eind binnen de duinen lag, zoo geheel is
verdwenen.
Ook Groet is hier niet vergeten, Groet,
waarvan de dichter zong:
Prijkt met vecle schoone dorpen,
Ken'merland van ouds vermaard.
Groet, schoon 't minste van die dorpen
Heeft nogthans gelijken voet.
Van dit Groet prijkt hier het onmiddellijk
te herkennen aardige kerkje, dat, gesticht in
1738, dezen herfst 200 jaren oud zal zijn, en
waarvan de klok den mensch toeroept (blij
kens 't opschrift):
Dorch des Klockeslag,
Gcdcnck des Stervensdagh.
Kinder-strandfeest Camperduin.
Gistermiddag had onder groote belangstel
ling weer het jaarlijksche kinder-strandfeest
te Camperduin plaats, een feest, dat steeds
door inwoners en pensiongasten op hoogen
prijs gesteld wordt.
Voorafgegaan door het Schoorlsche Fan
farecorps, trok een lange stoet van Groet
naar Camperduin, een paar honderd kinde
ren, die zich voor do verschillende wed
strijden hadden aangemeld, togen, begeleid
door ouders, familie, bekenden en onbeken
den, naar bet strijdperk. Hier werd dapper
gestreden om de verschillende prijsjes, die
mot ringen leggen, ezclprikken, s'ofloopen,
balkruien, zakloopen en hardloopen met. hin
dernissen waren te winnen. Aan supporters
was geen gebrek, van alle zijden werden de
jeugdige strijders aangemoedigd en soms da
verde het strand van den lach, als zoon
spelletje aanleiding gaf tot hoogst-komische
situaties. Zelfs de zon begon er plcizier in
te krijgen en kwam van achter het wolken
dek een kijkje nemen. Het onvermoeide fan
farecorps liet den ganschen middag de vroo-
lijkste wijsjes hooren.
De eerste prijzen in de verschillende wed-
sjecl
strijden werden behaald door Truusje Wiei
man, Nelly Stam, Trees van Weteren, Dii
van Leeuwen, I.co Sloogvcer en Jopic Ht
lansche.
Na afloop ging alles weer in optocht hui
toe, dankbaar en voldaan, ook over de hef
lijke tractaties. „j
Met een geanimeerd bal werd 's avonds e
de groote danstent bij cal'é Huiberts de
besloten.
BARSINGERHORN.
Hengelspf
Zondag hield de HengelsportverccnF
„Vischlust" een wedstrijd in de ringslf
van don z.g. Voorpolder bij Dirkshorn. Il€is" d
weerw erkte in alle opzichten mede, zooilr
het voor de 40 deelnemers een mooie oei
tend was. In totaal werden 606 baarzen -X -
vangen. Door den penningmeester waren JJgli
extra-prijzen beschikbaar gesteld, n.1. votT
dengene, die de meeste witvisch ving <t
voor den controleur, die deze had ingesèffl
ven.
Do uitslag luidt als volgt: lc pr., groti
stc baars A. Nierop met een baars van 22|
c.M.: 2e prijs J. van der Veer met 36 stuk».
3e pr. W. Bos, 34 st.; 4e pr. J. Duursma,!,
st.; 5e pr. L. Aikema, 30 st.; 6e pr.
Zwakman Pz., 20 st.; 7e pr. J. D. Xicroj
27 st.; 8e pr. R. van Vondel, 25 st.; 9e p
J. de Smit, 24 st.; 10e pr. A. Duurs'ma,|
st.; 11e Lm. 13e pr. H. Bergman, S. va
Veen, D. Bloem, ieder 21 st.; 14e t.n
pr. P. de Wit, W. v. d. I >o, Joh. Sch.
A. Aalbers, M. Wijnjeterp, P. Zwak man A
Controleurs: le pr. A. Rentenaar, 2e 8
Joh. van der Klooster. Rage
Extra-prijzen; le pr. A. Rentenaar, 'eeuw
bouquet bloemen; 2e prijs (meeste «®chacl
visch): W. Bos, idem. fceraa
