[ieuwe brandstof
|mhet Europccsche kruithuis
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Rijdend treinstel
raakte onklaar
len spel van bluf
n „u41 intimidatie
„Eva" is Duitsch,
„Esther" is Joodsch
Rechtschen vorderen
langzaam
De keizer van Japan
is tevreden
Twee menscben sterven
door gasverstikking
Laan, Schagen, Tel. 20.
INSDAG 16 AUGUSTUS 1938. 81e Jaargang. Nol 10649.
q.-MiP „'Hollands Noorderkwartier"
ie ver dan-
r
De Duitsche lierfstmanoeuvres
houden de aandacht angstig
gespannen. Londen acht den
vrede niet in gevaar. Loopt
de Duitsche militaire machi
ne te stroef?
arover ik
m'n tijd
De Duitsche herfstlcgeroefeningen in
iaden ulïeen omvang, die zijns gelijke nog niet
aan fi'heeft gehad, zijn begonnen. Hoewel
in ei» te jenden en Parijs geen bepaalde
gele zanS moerastheid heerscht, omdat men
ïhtknijpea Duitschland tenslotte het recht moet
n aan hel toekennen zijn manoeuvres te hou-
van^'l t>en naar ei9en inzicht> vol9t men
op midd» «en en ander toch nauwkeurig. Uit
i'vlak ooi: Mn commentaar van de Daily Tele-
overhaas "rapl1 zou men kunnen opmaken,
aftocht dat het gematigde optimisme in of-
ilcieele Engelsche kringen is vermin
derd. Echter geven dezelfde kringen
te kennen, dat zij den vrede niet in
a Dorado! sevaar achten.
]"n ?ecn rder merkt men te Londen op, dat de
>ed wild» itngen gekenmerkt worden dooi- spe-
•tellen in e trekken, die noodzakelijk een toestand
laai geen spanning moeten wekken in de nabu-
weelde landen en dit wordt veroordeeld in liet
ng van een Europeesche kalmeering,
inen van te liet doel vormt der Engelsche poli-
e duinen Tusschen vele mm of meer juiste bij-
n ding derheden, die de laatste twee of drie da-
jn de pers gepubliceerd zijn, komen
vogel we- atlingen voor van het aantal manschap-
i, dat voor den dienst in Duitschland is
eroepen, welke ten zeerste overdreven
11 cle Het totaal aantal, actieve troepen en
Cas- irvisten tezamen, blijft een stuk bene-
Ze een millioen, volgens betrouwbare En-
iwijt che berichten en deze troepen zijn vei*
'iies, ad over verschillende streken,
veel
i en De vraag is nu maar: of de Duitsche
dere i regeering slechts een eenvoudige de
laal- monstratie wil geven van zijn oor-
f logsmatht, dan wel of hij zich voor
ver- bereidt op de risico's, die haar poli-
zeg- I tiek van druk op Tsjecho Slowakije
haar zouden kunnen doen loopen,
wanneer zij zoo ver ging, dat zij ge-
zoo- weid gebruikte. Engelsche politieke
>nd-' kringen zijn van meening, dat het
l001, beste is de grootste waakzaamheid te
isia toonen. De algemeene belangstelling
jlc£ is veel meer op Berlijn gericht, waai
men den waren sleutel ziet van het
probleem van Centraal Europa, dan
op Praag.
De militaire machine nog stroef!
groeif[|Het is een feit, aldus'het Hsb., dat de ma-
euvres in elk geval voor een groot deel
[rden gehouden, omdat de Duitsche mili-
re machine nog niet volmaakt werkt. Er
fouten aan den dag gekomen bij de
leclianisecrde afdeelingcn, en de reser-
len zijn nog niet goed getraind. In dit
licht staat Duitschland achter hij andere
inden die hun reservisten reeds jarenlang
•bbcn kunnen opleiden.
rmmgl
derlai
it, laat
al dl
li, lai
jes
ijnli
uit fel
Zoowel in Frankrijk als elders maken, ei-
k genoeg overigens, de militaire
n ..fdo^undigen zich dan ook minder bezorgd
cp dej
inpi
a" de diplomaten. Deze laatsten zien in
fit houden der Duitsche manoeuvres vooral
g «1 het opstapelen van brandstof rondom een
buithuis. Op zichzelf leidt dat niet tot een
J ontploffing. De openbaarheid welke aan de
manoeuvres wordt gegeven, en de bijkomsti-
fle omstandigheden, die berekend schijnen
te zijn op intimidatie en bluf, vormen ech
ter een politiek spel, een gevaarlijk spel,
waarbij het tot wrijving zou kunnen komen.
Druk op Hitier.
Van verschillende zijden wordt krachtige
aandrang op Hitier uitgeoefend, de lont niet
fin het kruit te steken.
fir i *s bek.end' dat extremistische pólitie-
1 ,.n£en in Duitschland er bij Hitier op
SiT?**' te dachten den gang van de
politieke fortuin nogmaals te forceeren.
Ef. ?,J!® deskundigen in Engeland en
wuanKnjik gclooven echter beslist dat hun
m» colega's niet anders kunnen doen
Wtn ,.met al|Q kracht proheeren Hitier tc
izuii Uien van on'beraden stappen. Zij
■.'en er op wijzen, dat Duitschland econo-
I dierminst in staat is tot avonturen.
IL V hebben ook van buiten steun gekre-
e Maarschalk Balbo heeft bij zijn bezoek
aar sJIll,er eveneens aangedrongen op mali-
jipJc®n verz6kcrd, dat Italië geen hulp zal
k *'e AVVsseling van verklaringen van
,olt «leun tusschen Duitschland en Japan is on-
is l£ .^derstiecpt, dat deze landen elkan-
bLu n mcer Ve bieden hebben dan mo
los p0'011 steun.
L e befaamde Anti-Komintei*n-driehoek
ÜT dus geen gecoördineerden druk op
L r?JCn duitsche „coup" uit, evenmin
ais de even befaamde spil Bei-lijn-Rome.
Pncróio^ ?°e- Pen kracht in Duitschland die
ingeland niet voor het hoofd wil stootén:
Maarschalk Göring. Hij heeft daar op zijn
jongste reis naar Scandinavië nog bewijzen
toe gegeven.
Engeland gaf een advies.
Te Berlijn zijn van Engelsche zijde wen
ken gegeven, dat het vermijden van prik
keling en provocaties zeer aanbevelings
waardig zou zijn. Er is b.v. geadviseerd de.
manoeuvres niet achter elkaar, maar op
verschillende tijden en in verschillende
districten te houden. Berlijn schijnt zich
van die adviezen niets aan te trekken, en
dat is wellicht de onmiddellijke reden dat
de officieele woordvoerders van het Fo-
reign Office plotseling meer ontmoedigd
zijn dan een paar dagen geleden, toen al
les omtrent de Duitsche manoeuvres toch
ook reeds bekend was.
Londen heeft daarom in politieke krin
gen te Parijs en te Praag op kalmte aange
drongen, en concentreert verder alle ener
gie op het bereiken van een compromis door
bemiddeling van Lord Runciman.
Op politiek gebied verloopen de onderhan
delingen geheel achter de schermen, omdat
nog niet bekend is met hoeveel Henlein ge
noegen wil nemen en hoeveel hem geboden
kan worden.
De kans op een voorloopige oplossing
schijnt in kringen welke in nauw contact
staan met Lord Runciman, niet gering te
worden geacht, en zou daardoor inderdaad
tijd worden gewonnen, dan is in dit geval
reeds veel gewonnen!
Geen bijbels che voornamen
meer in het Derde Rijk.
Een proces over het gebruik van bijbel-
sche voornamen werd naar aanleiding van
een bijzonder geval (een ambtenaar van
den burgerlijken stand weigerde den naam
Jozua als voornaam in te schrijven) tot in
de hoogste instantie in Duitschland uitge
vochten en is thans beslist.
De rechtbank besloot dat een Duitsch kind
ook recht heeft op een Duitschen voornaam
dat echter vele namen die uit den bijbel
stammen of uit andere oude talen welis
waar niet Duitsch van herkomst zijn, maar
toch als Duitsch worden aangevoeld. Hier
toe rekende de rechtbank namen die tot
den Persoon des Stichters van den Christe-
lijken godsdienst in nauwe relatie staan
en in het Nieuwe Testament genoemd wor
den als bv. Johannes, Maria, Elisabeth,
Matlha. In de tweede plaats noemde de
rechtbank namen die uit het Oude Testa
ment afkomstig zijn maar toch nog in min
of meer verwijderd verband staan met het
Christendom en niet als on-Duitsch worden
gevoeld, bijv. Eva en Ruth. Ongeoorloofd
noemde de rechtbank namens van zuiver
Joodschen klank en wezen, als bijv. Abra
ham, Israël, Samuel, Salomon, Judith,
Esther, enz., namen welke een ambtenaar
van den burgerlijken stand met recht wei
geren kon in te schrijven indien het de
naamgeving van een Duitsch kind betrof.
SPANJE
En slechts ten koste van groote
verliezen. Elke dag brengt
nieuwe bommenregen.
Aan het front van Estramadura
gaat het rechtsche offensief voort in
de sectoren Herrera del Duque en
Cabeza de Buey. De rechtsche vorde
ringen worden slechts behaald ten
koste van zware verliezen. Gisteren
zijn bloedige gevechten geleverd
langs de rivieren Guadiana en Gua-
dalupeja. De rechtschen slaagden er
in het dorp Val de Caballeros te be
zetten. In den sector van Cabeza del
Buey hebben de regeeringstroepen
den rechtschen opmarsch ten zuid
oosten van het dorp gestuit.
De dagelijksche
ten.
bombardemen-
Gisteren heeft Alicanfe het weer duchtig
moeten ontgelden. Reeds om drie uur in
den morgen hebben vijf Savoia vliegtuigen
de haven gebombardeerd. Ook Valencia is
gebombardeerd. Eenige bommen ontploften
bij het, Britsche schip „Noemi Julia", waar
door het schip lek raakte. De bemanning
wist de gaten te dichten.
Even later werden bommen geworpen op
de wijken Mernabua en Florida. Twee hui
zen werden vernield. Het aantal slachtof
fers is nog niet bekend.
Een radiotelegrafist, Amery genaamd, en
lid van de bemanning van het Engelsche
schip I-Iillforn, is aan de kade gedood, toen
Valencia gebombardeerd werd. Voorts is
een Britsch officier der nictinmengingscon-
trole gewond aan boord van het Finsche ss.
Fredavoro. Geen van beide genoemde sche
pen bekwam echter schade.
Fransch schip liep op een mijn.
Het Fransche s.s. Artois, nietende 400 ton, is
ten zuiden van Gibraltar op een mijn geloo-
pen en gezonken. De bemanning is door twee
reddingsbooten in veiligheid gebracht. La
ter werd uit Gibraltar gemeld, dat het Duit
sche stoomschip „Theresa" vanmiddag van
Algiers aldaar was aangekomen met den
kapitein cn dertien andere opvarenden van
het Fransche schip „Artois.' aan boord'
Werk voor de bombardementen
commissie.
Het dorpje Blanes aan de kust, op 50 k.m.
ten noorden van Barcelona, is gisteren om
zes uur zwaar gebombardeerd.
Later hebben verscheidene watervliegtuigen
het bombardement herhaald. Er werd vrij
aanzienlijke schade aangericht.
Gezaghebbende kringen denken, dat de
Spaansche regeering de commissie van on
derzoek, die te Toulouse is aangekomen, zal
verzoeken zich terstond naar Blanes te he
geven. Het is nog niet bekend hoeveel slacht
offers gevallen zijn.
ZIJ MAKEN ELKAAR HET LEVEN WEL
ZUUR!
Nieuw incident in Tsjecho-Slo-
wakije.
Bij het politiebureau te Podmokly hebben
zich twee Sudetenduitschers aangemeld, om
zich te beklagen over een incdent, waarvan
zij 13 Aug. het slachtoffer zijn geweest.
Naar zij vertelden, werden zij, toen zij per
fiets door Cesku reden, aangevallen door
een zestigtal lieden, volgens hun zeggen
sociaal-democraten, die hen den weg ver
sperden. Zij lieten hun fietsen in den steek
en poogden te vluchten. Zij werden even
wel achtervolgd en geslagen. Toen zij hun
fietsen weer wilden nemen, bleken de ban
den leeggeloopen en de ventielen weggeno
men. Een onderzoek is ingesteld.
BEHOUDEN THUIS! Het Duitsche Focke
Wulf vliegtuig „Condor" na de landing op
Tempelhof te Berlijn na de recordvlucht
Berlijn New York en terug. De kranige
bemanning viel een enthousiaste ontvangst
ten deel.
Vrede tot iederen prijs! Tokio
verrast over het terugtrekken der
troepen.
De commandant van het Koreaansche le
ger, generaal Nakamoera, heeft zich in een
boodschap tot tolk gemaakt van de waardee
ring van den keizer van Japan voor de hulp
van regeering cn volk van Korea bij het
grensincident met Rusland. De Japansche
troepen aldus zegt de boodschap, hebben hoe
wel zij in gotalssterktc verreweg de minde
ren waren, de.aanvallen der Russen, welke
drie divisies met 200 tanks en 100 vliegtui
gen sterk waren, met succes weerstaan.
De woordvoerder van het ministerie
van Buitenlandsche Zaken heeft ver
klaard, dat het jongste incident bij
Tsjang Koe Feng, waarbij de Rus
sische en Japansche troepen tot en
kele meters tot elkaar genaderd wa
ren en vervolgens terugtrokken, van
geen beteekenis was.
Vrede tot iederen prijs!
Het terugtrekken der Japansche troepen
heeft te Tokio verrassing gewekt, aangezien
herhaaldelijk verklaard was, dat Tsjangkoe-
feng strategisch onmisbaar is voor Japan.
Welingelichte kringen zien hierin het bewijs
dat Japan, van meening zijnde, dat zijn mili
taire prestige veilig is, tot iederen prijs een
heropleving van het incident wil vermijden.
De woordvoerder van het ministerie van
oorlog, wien men de vraag stelde of de Ja-
panneezen zich het recht hadden voorbe
houden de streek van Tsjangkoefeng, die op
13 Augustus ontruimd is, opnieuw te be
zetten, dan wel of zij den Sowjet gevraagd
hadden zich te verbinden den heuvel niet
zelf te bezetten, heeft hierop geantwoord,
dat Japan vertrouwde, dat de Sowjet nauw
keurig den wapenstilstand van 11 Augustus
zou nakomen.
DOOR TREKKEN AAN DEN NOODREM
BLEVEN ONGELUKKEN UIT.
Gistermiddag omstreeks half zes
namen reizigers, die zich in het ach
terste treinstel van trein 534, komen
de uit Arnhem, bevonden, waar, dat
er iets niet in orde was. Onder de
rijtuigen liet zich een hevig gekraak
hooren Een der passagiers trok aan
de noodrem, waarop de trein spoe
dig stil stond Jflen bevond zich toen
nabij het station Ede.
Het onderzoek, dat het treinpersoneel in
stelde, bra-cht aan het licht, dat een balk
van een der truckstellcn was afgebroken
en in den grond was gedrongen. Het was
het stooten en bonken van deze gebroken
balk, dat de reizigers hadden gevoeld.
Het defecte flreinstel werd afgekoppeld
en de reizigers, die zich hier in bevonden
werden zooveel mogelijk in devoorste
stellen ondergebracht, waarna de ingekor
te trein met vertraging haar reis vervolgde.
De passagiers, die geen plaats hadden
kunnen vinden, begaven zich te voet naar
het station Ede, waar zij wachtten op een
inmiddels uit Arnhem ontboden extra
treinstel.
Daar de losgeraakte balk de spoorbaan
over een afstand van 1700 m. had ontzet,
werd de extratrein uit Arnhem over het
iinkerspoor naar Ede gedirigeerd. Ook net
verdere treinverkeer werd over één spoor
onderhouden, hetgeen uiteraard vertraging
in den dienst ten gevolge had.
Met man cn macht is men doende het
euvel te herstellen.
Dit nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINT:
Verwachting: Matige, later mo
gelijk krachtige Westelijke
tot Zuidelijke wind, aan
van kei ijk gedeeltelijk be
wolkt, later toenemende be
wolking, aanvankelijk wei
nig of geen regen, iets kou
der in het Noorden, in het
Zuiden zelfde temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Toene-
mende kans op regen.
Vreeselijk ongeluk in de Amster-
damsche haven. Redders da
len met gasmaskers in traan-
tank af.
Aan boord van den Noorschen
walvischvaardig „Terje Viking", lig
gende in het Hendrikdok van de
Amsterdamsche Droogdokmaatschap
pij te Nieuwendam, is gisteren in
den vooravond een zeer ernstig onge
luk gebeurd.
Twee personen, een 56-jarige Am
sterdamsche opkooper en een 30-ja-
rige Noorsche matroos zijn hierbij
om het leven gekomen.
Opkooper daalde in traantank af.
Omstreeks vijf uur gistermiddag klom de
opkooper aan boord van den walvischvaar-
der om zooals deze kooplui wel meer
doen eens rond te neuzen of er op het
schip niets van zijn gading was. In één der
traantanks, die niet in gebruik is, ontdekte
de koopman een hoeveelheid oud-roest en
oude touwwerken. Om dezen ouden rom
mel van dichtbij te bekijken eii nader op
hun waarde te taxeeren, daalde de koop
man in de 10 meter diepe traantank af,
zonder echter don kapitein \an het schip
of één der andere opvarenden van zijn
voornemen in kennis te stellen.
Nauwelijks was de koopman een
tiental treden in het ruim afgedaald,
toen hij het evenwicht verloor en
naar beneden stortte, waar hij be
wusteloos bleef liggen. Een Noorsch
matroos, die het ongeluk zag gebeu
ren en die den koopman te hulp wil
de komen, onderging hetzelfde lot.
Ook hij viel naar beneden op het
moment, dat hij nog maar enkele
treden in de tank was afgedaald.
Een derde slachtoffer?
Een tweede matroos, die eveneens te hulp
was gesneld en zich ook naar beneden wil
de hegeven, ontdekte nog juist bijtijds, dat
er iets bijzonder aan de hand moest zijn.
Reeds was hij enkele treden van
het trapje afgedaald, toen hij een
eigenaardige gaslucht waarnam. On
middellijk begreep hij toen, dat zoo
wel de koopman als zijn kameraad
door dit gas bedwelmd waren ge
raakt toen zij zich naar den bo
dem van de tank wilden begeven.
Deze tweede matroos wist zich nog juist
bijtijds te herstellen. Hij werkte zich met
een uiterste krachtsinspanning naar hoven,
waar hij' bewusteloos op het dek neerviel.
Velen snellen te hulp.
Inmiddels hadden ook andere opvarenden
bemerkt, dat er bij de bewuste tank iets
niet in orde was. Velen snelden te hulp en
nadat men gasmaskers had gehaald, daal
den enkelen in de traantank af. De twee
slachtoffers werden naar boven gehaald.
Hoewel onmiddellijk kunstmatige ademha
ling werd toegepast, bleken de levensgeesten
bij beiden reeds geweken te zijn.
De politie van het bureau Adelaarsweg
heeft de brandweer, den gezondheidsdienst
en de havenautoriteiten van het ongeluk in
kennis gesteld.
Nauwgezet onderzoek.
De brandweer heeft een gasmonster ge
nomen, dat onderzocht zal worden en met
behulp waarvan men den aard van het gas
hoopt vast te stellen.
De namen der slachtoffers zijn: L. Matte-
man, opkooper te Amsterdam, cn H. See-
berg, matroos aan boord van don walvisch-
vaarder. Het schip, dat ter reparatie in het
dok is opgenomen, vaart onder Engelsche
vlag.
De officier van Justitie bij de arrondisse
mentsrechtbank te Amsterdam zal heden
ter plaatse een onderzoek instellen. De lij
ken van de twee slachtoffers zijn in den
loop van den avond naar het Binnengast
huis vervoerd.
