usland als
fnemer
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Haringexport» een
Uitzonderingsgeval
Vlagvertoon kost geld
Het moet, het kaa
Accoord tusschen Hongarije
en Kleine Entente
Japanners lijden
zware verliezen
echt aw
d Wel.
iet een
ïngelult
me, t Laan, Schagen, Tel. 20.
L[0ENSDAG 24 AUGUSTUS 1938. 81e Jaargang. No. 10S5S
igovff der N.V. Uitg.-Mif: „Uolloeds Noorderkwartier"
[Slechts industrieele producten
„kunnen naar het land der Sov-
worden uitgevoerd.
ken inl
kil
iszoekinj
in jou n
tiental i
)cslag
?vcrglsï it land streeft naar zelfvoorziening
Trotskv
dc N.R
„F
TERIjjf
ugustus
21711
1130
1250
1458
399 1617
924 1942
2282
683 2722
2970
118 3160
251 3256
386 3394
558 3564
796 3847
195 4246
412 4428
578 4755
Jhr. Dr. J. C. Mollerus, van
wiens hand wij enkele weken
geleden een belangwekkend
artikel plaatsten over de toe
komstmogelijkheden van ons
Indië, geeft in bijgaande be
schouwing zijn kijk op de
mogelijhedcn, welke voor on
zen handel en industrie zijn
weggelegd in het onmetelijke
land der Sovjets, waar na de
stormen der revolutie nieuwe
waarden en normen zich
kris tallis eer en, tot een basis,
waarop de handelstransacties
zich in de toekomst zullen
voltrekken.
5208
5507
5753
1000
1182
1432
1438
1692
9772
9035
9539
6516
6700
6948
7236
7463
7741
7853
8213
8355
8529
)e Sovjet-Unie beslaat ongeveer 1/6 gedeel-
van de aardoppervlakte en telt vermoede-
160 tot 170 milliocn inwoners. De rijk-
nmen van dit uitgestrekte gebied zijn bui-
gewoon groot, doch de exploitatie daar
laat nog in menig opzicht te wenschen
r. In de Sovjet-Unie bestaat reeds
r geruimen lijd een uitgesproken autar-
:h streven. De opperste leiding wenscht
zooveel mogelijk onafhankelijk te ma-
van het buitenland. Met begrij pel ijken
Is heeft dc volkscommissaris van den bui-
landschcn handel. Sjwjalew, er dan ook
gewezen, dat de export van Sov.iet Rus-
d, in waarde uitgedrukt, op dit oog nblik
ihts 1 procent van de totale productie
dit gehccle gebied uitmaakt, welke per-
ifages in 1913 en 1930 resp. 11,6 en 3.5
ren. Het klinkt in clat verband dan ook
wat vreemd, wanneer deze zelfde func-
iaris verklaart, dat Rusland geen autar-
lie neigingen heeft, omdat het land naar
dc streeft en de handelsrelaties met an-
c landen wenscht te bevorderen. Boven-
teerde cijfers wijzen toch wel degelijk
de richting van zelfvoorziening. En Rus-
el behoeft zich in dat. opzicht toch niet te
pnfsrhuJdigen. Ook andere misschien
alle landen zijn van deze autarki-
e neigingen niet vreemd en daaronder
er, een groot aantal, welker rijkdommen
grondstoffen enz. ongetwijfeld veel en
1 kleiner zijn dan in Rusland.
De buitenlandsche handel van Sov
jet-Rusland is geheel en al in han
den van den Staat. Verhalen, die
zelfs nu nog wel de ronde doen, als
of in die principieele verhouding wij
ziging gekomen zou zijn, moeten
categorisch worden tegengesproken.
De buitenlandsche handel is een
staats-handel.
9071
)eze dateert van 191S, al was er toen na-
irlijk geen sprake van, dat deze nieuwe
m geheel kon worden ingevoerd en toe
last. Op dit oogenblik is er een 20-jarige
aring en kan men de resultaten over-
9788 9840 n: Het systeem is in die twintig jaren ook
0078 10085 yijzigd. In de eerste jaren, tot ongeveer
0251 10308 8, was er aan den particulieren handels-
0481 10526 'n in de Sovjet-Unie nog een zekere rol
0639 10682 bedeeld, al was de hctcekenis daarvan be-
0846 10859 kkelijk gering. Het was de periode, die be-
1098 11151 ld staat als de jaren der N. E. P. (Nieuwe
1233 11239 onomische Politiek). Een radicale wijzi-
1395 11429 Ig kwam in 1928 tot stand, het beginjaar
1642 11645 i het Eerste Vijfjarenplan (19281932).
1807 1191' le periode van de bevordering der groot-
2182 12199 ustrie. Toen ik enkele jaren geleden zelf
2423 12425 luiende een maand door de Sovjet-Unie
2629 12653 sde, heb ik herhaaldelijk geïnformeerd bij
;279l 12858 ze vriendelijke begeleiders, waarom het
,3064 13071 ste Vijfjarenplan zich niet met de voe-
1339! igsmiddelcn en de kleedingindustrie be-
135 60 13561 had gehouden. Het daarop ontvangen
13729 13731 woord was vrijwel overal hetzelfde. Om-
3976 l3fuf ™cn bevreesd was voor Japan. Hoe het
1404! f jn jr^g nampn ()0 regeerïngsinstanties
n buitenlandschen handel geheel over en
ias<t !S ^et Parüculiere zaken-doen af-
moci °°Pcn. De industrialisatiejaren kenmerk-
i-nni v zic^ door import van machines, techni-
isi2i brachten enz. export van Russische
iwis ltïen' terwijl groote credieten werden ver
isoói k'it eigen ervaring weet ik, dat in die
ifinsR 16131 0n!; ropf,s de autarkische neiging in
uw» 16SM *u, overheerschte en dat aan menigen
- 5_nischcn buitenlandschen medewerker
aangezegd, dat tiij over een bepaalden
'usland moest verlaten, omdat men dan
i bekwame arbeidskrachten uit het
i i': I 'I I I. HCMI UC iliriini;
179> Jha^ge periode ingeluid, de jaren 1933
die men de landbouw-jaren zou kun-
noemen en waarin de mechanisatie op
t gebied voortschreed. Of daarbij de resul-
cn wel in overeenstemming waren met de
Koesterde verwachtingen valt te bezien,
■niddels wist Sovjet-Rusland in 1933 een
lieve handelsbalans en in 1935 een actie-
betalingsbalans te bereiken. Blijkens de
tustische gegevens, welke het Russische
[?ai' voor de Statistiek verstrekt, ontwik-
20488 20503* de het Russische handelsverkeer zich als
20590 20599 '£t:
193.3-1937 1928-1932 1918-"28
8.696.9 18,175.3 12.023.9
6.294.1 20.592,5 1 4.429,0
2.105.8 2.417.2 2.405.1
(in millïoenen Roebels)
20886 20911
Jcport
21087 21115 'Port
21237 21249
21418 21443
2 1 6 1 5 21631
21834 21867
ldo
De linantieele positie^'Is gunstig,
indien men bedenkt, dat alle wissels
werden voldaan en de schulden» tot
1937 gemaakt, zijn gedelgd. De bui
tenlandsche handel van Sovjet-Rus
land is op het oogenblik op contante
basis ingesteld.
Ontegenzeggelijk hebben de beide vijfja
renplannen ook niet nagelaten radicale wij
zigingen tot stand te brengen in de positie
van het Russische handelsverkeer.
Het zou interessant zijn eens na te
gaan, welke rol dit land gespeeld
zou hebben, indien men de beschik
king had kunnen houden over de
vele bekwame leiders, die men
successievelijk heeft verbannen of
van het leven heeft beroofd. Dan
zouden de Molotovfabrieken in Gor-
ki, waar ik de loopende band van
Fords fabrieken in Detroit met
eigen oogen aanschouwde, waar
schijnlijk een beduidend grootere ca
paciteit hebben gehad dan nu het
geval was en zou het omvangrijke
staatslandbouwbedrij f Zernograd
meer graan en minder korenbloe
men en papavers hebben getoond!
Maar dergelijke bespiegelingen hebben
slechts theoretische beteekenis. Wat had
kunnen zijn, heeft weinig practische waar
de. Hoe heeft zich nu het handelsverkeer
ontwikkeld tusschen Sovjet-Rusland en ons
land met zijn overzecsche gebieden? Onze
regeering onderhoudt, zooals bekend, geen
officieele relaties met Rusland. Eenerzijds
is bij herhaling betoogd, dat daardoor bet
handelsverkeer ongunstig is beïnvloed, an
derzijds staan zij, die van oordcel zijn, dat
daarvan geen sprake is. In het afgeloopen
jaar nam Nederland de vierde plaats in,
met een percentage van 7,8 van den Russi-
schen import en 6.5 procent van den Russi-
schen export. Ons land importeert uit Rus
land in hoofdzaak: granen, hout, gedroogde
vruchten, petroleum enz. en exporteert bag
germolens, schepen, machines, chemische
producten, haring enz., terwijl onze over
zecsche gebieden in hoofdzaak thee. kinine,
rubber enz. invoren. De poging van Ncder-
landsche zijde gedaan om Rusland te inte
resseeren voor den afzet onzer land- en
tuinbouwproducten zijn mislukt. De belang
stelling gaat in de eerste plaats uit naar
industrieele producten en de sedert Septem
ber 1937 verkregen opdrachten tot een
waarde van circa 29 millioen gulden betee-
kenen voor ons land een belangrijke werk
verruiming. Het artikel haring maakt daar
op een uitzondering.
Hoe de ontwikkeling van het handelsver
keer in de komende jaren zal zijn, is moei
lijk te voorspellen. De verbetering van het
industrieele apparaat in Rusland, de gelei
delijke opbouw van het agrarische levèn
en de neiging tot zelf-voorziening zullen
ongetwijfeld hun invloed uitoefenen. Nie
mand kan met eenige zekerheid voorspellen,
of de Russische theecultuur binnen afzien-
haren tijd in staat zal blijken te zijn onze
Indische thee van de Russische markt te
verdrijven, al komt h<?t mij voor, dat de
Russische aanplantingen, welke ik in de
KauKasiis-omgevinfr bezocht ,ver achter
staan bii de goed verzorgdee ondernemingen
in onze Preanger regentschappen.
Intusschen kunnen wij zeer dankbaar zijn
dat op dit oogenblik Rusland voor he-
naalde nationale' producten nog altijd een
niet te versmaden afzetgebied is.
Jhr. Dr. J. C. MOLLERUS
Minister vraagt f 740.000 extra
voor onze deelneming aan de
Wereldtentoonstelling te New
York.
Nadat, ingevolge opdracht van den
commissaris-generaal voor de Ne-
derlandsche deelneming aan de we
reldtentoonstelling te New York in
1939, twee deskundigen zich ter
plaatse hebben kunnen orienteeren
ten aanzien van de kosten, aan deze
deelneming haar verwachting ver
bonden, is gebleken, dat met het
reeds daarvoor gevoteerde bedrag
ad f 750.000 waarvan f 500.000 ten
laste van Nederland komt, niet zal
kunnen worden volstaan.
Uiteraard behoort dc bouw van een waar
dig paviljoen tot de posten, die het zwaarst
op de begrooting der Nederlandsche deelne
ming drukken. Naar schatting zal de bouw
prijs van dit paviljoen f 600.000 vorderen,
waarmede de ontoereikendheid van het
reeds verleende subsidie aangetoond is.
Aangezien het als uitgesloten moet worden
beschouwd, dat het Rijk zich zou kunnnen
onthouden van deelneming aan een ten
toonstelling als de onderhavige, waaraan
vrijwel alle landen der wereld deelnemen,
wordt het op grond van berekeningen van
den commissaris-generaal noodig geacht het
subsidie van het Rijk met f 740.000 te ver-
hoogen, waarvan f 240.000 door de overzee-
sche gebiedsdeelen zal worden bijgedragen-
De minister vraagt genoemd bedrag aan.
Minder visch, minder opbrengst
De visscherij over Juli 1938.
Aan het maandoverzicht omtrent de uit
komsten der visscherij over Juli 1938 is o.m.
ontleend dat in de Waddenzee de visscherij
minder druk w^rd uitgeoefend dan in Juli
1937. De geldelijke uitkomsten waren slech
ter dan in Juli van het vorige iaar.
De hoeveelheid en opbengst der aange
voerde visch bedroeg n.1. volgens voorloo-
piee opgave respectievelijk in genoemde
gedeelten 1.381.713 (2.161.132) kg. en f 21.042
(28.130).
De geldelijke uitkomsten der visscherij in
het IJsselmeer waren minder goed dan in
Juli van het vorige jaar. De hoeveelheid
en opbrengst der aangevoerde visch bedroeg
n.1. volgens voorloopige opgave 496.626
(701.982) kg. en I 232.999 (238.715).
Londen wanhoopt niet aan de
oplossing der vrijwilligerskwes-
tie.
Volgens den diplomatieken cor
respondent van Reuter te Londen,
is de meening in verschillende krin
gen, dat Plymouth, de voorzitter
der niet-inmengingscommissie, zeli
of hetgeen meer waarschijnlijk is,
verscheiden regeeringen in verder
overlég met Franco zullen treden,
opnieuw versterkt. Plymouth kan nl.
niet optreden buiten de commissie.
De voornaamste leden der niet-
inmengingscommissie zijn algemeen
van gevoelen, dat een of andere
methode om het plan inzake de te
rugtrekking van vrijwilligers te doen
vervullen, moet en kèn worden ge
vonden.
Ondanks de ontmoediging door Franco's
antwoord teweeggebracht, bestaat er geen
neiging te gelooven, dat de zaak in een
impasse is geraakt.
Plymouth is in overleg getreden met alle
vooraanstaande leden der commissie en zal,
na zijn onderhoud met Halifax, dat gisteren
plaats had, deze informeele besprekingen
zoo spoedig mogelijk hervatten.
Het Prinselijk Echtpaar thuis
Gisteravond elf uur zijn Prinses Juliana
en Prins Bernhard per auto van hun bui
tenlandsche reis ten paleize Soestdijk te
ruggekeerd.
Het Tsjechische probleem
Runciman dicht bij een volledige
oplossing?
De toestand in Tsjechoslowakije schijnt
zich wat vlugger te ontwikkelen dan aan
vankelijk verwacht werd. Er zijn aanwijzin
gen, dat Runciman dichter bij een volledige
oplossing is. Men meent, dat deze indruk be
vestigd wordt door Knndt's besluit te Praag
te blijven. Kundt heeft gistermiddag een be
zoek gebracht aan Runciman, die het avond
maal met Hodza gebruikt heeft.
Nieuw Fransch linieschip
op stapel
Het krijgt den naam „Clemenceau"
Het Fransche ministerie van Marine deeli
mede: De minister van Marine, Campinchi
heeft een bevel onderteekend tot het op sta
pel zetten van een nieuw linieschip van 35
duizend ton. De bodem zal den naam „Cle
menceau" dragen. Het schip is het derde
van een reeks. De bouw is opgedragen aan
het Arsenaal te Brest
Flesscheupost van Poolonder-
zoeker gevonden
De brief iverd 77 jaar geleden
geschreven.
De bemanning van het Noorscht
schip „Duen" heeft ten noorden
van Spitsbergen bij de zeven
eilanden een metalen flqgch mei
een brief van den Zweedschen on
derzoeker baron Adolf Erik Nor-
denskjold gevonden, welke deze
geschreven heeft tijdens zijn Pool
expeditie 77 jaar geleden. De brief
is nog goed leesbaar, hoewel hier
en daar door bet water beschadie-d.
Angststemming te Berlijn
Tengevolge der politieke en
militaire voorbereidingen.
Uit de gesprekken op straat en
op openbare plaatsen schijnt men
(e Berlijn te kunnen opmaken, dat
de bevolking steeds ongeruster
wordt door de voorbereidingen van
>o!itieken en militairen aard.
be berichten gaan van mond tot
•non, waarbij ze ongetwijfeld over
dreven worden en veroorzaken een
gevoel van onbehaaglijkheid dat
ïooit zoo sterk is waargenomen.
Zelfs niet bij de militariseering
van Rijnland.
RECHT VAN HONGARIJE TOT
BEWAPENING ERKENT.
De permanente Raad van de Kjeine En
tente in vergadering bijeen te Bied en de
Hongaarsche regeering te Boedapest heli-
ben tegelijkertijd een communiqué gepubli
ceerd, waarin o.m. wordt gezegd: „De onder
handelingen, die sinds een jaar werden ge
voerd tusschen Hongarije, Roemenië, Zuid-
Slavië en Tsjecho-Slowakije. waren ge-in-
spireerd door den gemeenschappelijken
wcnsch het terrein te zuiveren van elemen
ten. die de ontwikkeling der betrekkingen
van goede nabuurschap tusschen Hongarije
en deze drie staten zouden kunnen schaden.
Zij hebben veroorloofd preliminaire over
eenkomsten te verwezenlijken.
Deze overeenkomsten houden de erken
ning door de drie staten in van de rechts
gelijkheid van Hongarije op het. stuk der
bewapening en het wederzijdsch afzien van
ie'der beroep op geweld tusschen Honga
rije en de staten in kwestie,
Bij de besprekingen, die aan de verwezen
lijking dezer overeenkomsten zijn voorafge
gaan zijn alle andere kwesties waarvan de
oplossing op gunstige wijze de betrekkingen
tusschen de Donaustaten zou kunnen bein-
vloeden eveneens onderwerp van een diep
gaand en welwillend onderzoek geweest. Dc
verklaringen, waarin de houding der ge
noemde staten wordt uiteengezet, ten aan
zien van deze kwesties werden onder oogen
gezien, doch konden niet in een definitie
ven vorm worden gegoten.
Het is te hopen, dat deze moeilijkheden
eenmaal overwonnen, onderhandelingen
over deze kwesties tot een goed einde zul
len kunnen worden gebracht, om dat de be
reikte overeenkomsten en de desbetreffende
verklaring gelijktijdig zullen kunnen worden
gepubliceerd.
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT:
Verwachting: Zwakke tot mati
ge N. tot O. wind, helder
koude nacht met dauw over
dag licht tot half bewolkt,
droog weer, iets warmer.
Verdere vooruitzichten: Aanvan
kelijk weinig verandering,
later iets warmer met gelei
delijk toenemende bewol
king.
Bezet Frankrijk het eiland
Hainan?
Geruchten in Japansche kringen.
In Japansche politieke kringen houdt men
zich bezig met de geruchten, die in Sjang
hai de ronde doen over een bezetting van
het eiland Hainan door Fransche troepen.
Men houdt het niet voor onmogelijk, dat
Frankrijk inderdaad erover denkt een
steunpunt op Hainan te venverven ter be
veiliging van zijn belangen en dat daarover
met Hankau wordt onderhandeld.
Men verklaart verder, dat Frankrijk naar
het schijnt gelooft, dat Japan evenals bij
de bezetting der Paracelsus-eilanden ook
ditmaal met een protest volstaan zal. In
strijd met deze opvatting acht men in wel
ingelichte kringen een actie van Frankrijk
op Hainan nauwelijks waarschijnlijk.
Kind wringt zich door de stijlen
van een afsluitboom
Op slag door locomotief gedood.
Gisteravond omstreeks half zeven, toen
de locaaltrein Eindhoven-Valkenswaard in
aantocht was en de wachter van den be
waakten overweg in de Hoogstraat te Ges
tel de van een hekwerk voorziene spoor-
boomen had neergelaten, wrong zich een
driejarig meisje. Klaziena van den Heuvel
uit de Hugo de Grootstraat te Eindhoven
door de spijlen, juist op het moment, dat
de trein passeerde. Het kind kreeg zulk
een slag van den locomotief, dat het dade
lijk dood was.
De trein stopte, doch kon met een gerin
ge vertraging de reis vervolgen.
De politie beeft het stoffelijk overschot
van het kind naar de ouderlijke woning
gebracht.
Aan de jangtse teruggeslagen
Aanslag op Tsjang Kai Sjek
De Chineezen melden, dat hun troe
pen een Japansche aanval op Tsien-
sjan aan den noordelijken oever van
de Jangtse hebben afgeslagen met
zware verliezen voor de aanvallers.
Chineesche versterkingen zijn aan
gekomen ten westen van het meer
Pojang ter bescherming van den
spoorweg KioekiangNantsjang.
Japan wijzigt tactiek.
Zuidelijk van de Jangtse rukken de Ja
panners thans langs twee fronten op. Het
offensief op Hankau, dat hiermede langs den
Zuidelijken oever van de rivier wordt voort
gezet, is in de drie weken na den val van
Kioekiang voorbereid. Kleinere Japansche
afdeelingcn hebben het terrein verkend.
Zij werden, aldus de N. R. Ct. vaak
teruggeslagen en naar het schijnt
hebben de ervaringen van deze af
deelingcn een zekere wijziging ge
bracht in de Japansche tactiek, die
thans niet in de eerste plaats op de
omsingeling van den rechtervleugel
is gericht, doch plaatselijke verzwak
kingen in dezen vleugel tot stand wil
brengen en van plaatselijke zwakhe
den gebruik wil maken om door de
de linies te breken en op deze wijze
den Chineeschen rechtervleugel voor
omsingeling rijp te maken.
Op het oogenblik rukken de Japanners
in Westelijke en Zuidelijke richting op.
Hankau is op het, oogenblik nog 225 kilome
ter verwijderd, gemeten langs de rivier,
Nantsjang, de hoofdstad van Iviangsi en be
langrijk centrum van de Chineesche lucht
macht, het dool van de in Zuidelijke rich
ting oprukkende Japanners, nog 144 kilo
meter.
De in Westelijke richting rukkende Ja
panners bedreigen op het oogenblik Joeit-
sjang.
Ook naar Nantsjang. wordt in twee colon
nes opgemarcheerd. Zoowel bij Toe tsjang
ais bij Singtse wordt hevig gevochten.
Munitie In een grot.
De Japansche afdecling, die Poetsjau en
Ilanjantsoen genomen heeft, is thans over
gegaan tot een algemeenen aanval op Hwing
tsoen, 10 k.m. ten noordwesten van Feng-
lingtoe. In een grot ten zuiden van Poetsjau
hebben Japanneczen en enorme hoeveelheid
wapenen en munitie gevonden, die door de
Chineezen daar verborgen waren: er waren
zelfs stukken geschut bij.
Tsjang Kai Sjek gewond?
Volgens nog niet bevestigde geruchten
zou een aanslag zijn gepleegd op maar
schalk Tsjang Kai Sjek te Hankau. De
maarschalk zou licht gewond zijn.
Bijzonderheden worden nog niet medege-
Het gevaarlijke „snijden"
Vrachtauto over den kop.
Op den Kanaaldijk in de gemeente Ber
gen is tegenover de kerk van Koedijk een
ongeluk gebeurd, dat nog betrekkelijk goed
is afgeloopen. Een vrachtauto van de Boer
uit Breezand, kwam uit de richting Den
Helder, bestuurd door S. B. en werd in
gehaald door een luxe auto. waarin J. AL
uit Den Helder aan het stuur gezeten was.
Juist toen de luxe auto wilde pas-
seeren, was een autobus van den
dienst Alkmaar—Den Helder van
de andere zijde genaderd. De luxe
auto was dientengevolge genoodzaakt
te vroeg naar rechts te wijken en
raakte daarbij de linkervoorkant
van de vrachtauto. Deze sloeg van
de berm af en kwam over den kop
met de lading, bestaande in een
partij bloembollen, in de sloot te
recht.
Wonder boven wonder werden de beide
inzittenden sléchts licht gewond. Een
kraanwagen uit Alkmaar bracht de vracht
auto op den goeden weg terug. Tegen J
M welke gesneden had, werd door de
politie proces-verbaal opgemaakt.