rede of oorlog ?=s
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Hitier zwijgt nog steeds J
Wat is bolsjewisme?
Duitsch!aod uit zijn
vernedering opgericht
Kinderverlamming
breidt zich uit
Laan, Schagen, Tel. 20.
IAANDAG 12 SEPTEMBER 1938. 81e Jaargang. No, 10672.
Uitgave- rfer N.V. Uitg-Mi". ..^ollondt Noorderkwartier^
Nog enkele incidenten.
Zaterdagavond hebben zich drieduizend
'personen, voor het, meercncteel Henleinis-
ten, verzameld op het marktplein te Mohel-
nice. De menigte schreeuwde „Eén rijk, één
volk, éen Führer." Men zong het Horst
Wessellied en 't, „Deutschland über alles".
De politie werd door betoogers aangevallen.
Te Jablonec hebl>en tweeduizend manifes
tanten heropening van een door de auto
riteiten gesloten bioscooptheater geëischt.
Na een toespraak van een partijleider gin
gen de betoogers uiteen. Eenige uren lal er
kwamen honderden Henleinisten te Wiim-
plek bijeen' om vrijlating van een politiek
gedetineerde te vorderen. Ook hier ging
men uiteen na een toespraak van een lei
der.
De minister van onderwijs heeft bepaald,
dat de radiorede van president. Renesj deze
week op alle scholen moet worden voorge
lezen en verklaard.
De Britsche gezant niet bij Hitier.
In de naaste omgeving van den
Britschen ambassadeur verzekert
men, dat geen enkel onderhoud
heeft plaats gehad tusschen Sir
Neville Henderson en Hitier.
Men spreekt de berichten uit Duit-
sehe bron tegen, volgens welke
Henderson verzocht zou hebben om
een onderhoud met Hitier aange
zien de vertegenwoordiger van
Groot-Brittannic geen enkele 'bood
schap heeft voor den Rijkskanselier
noch voor de Duitsche regeering.
Aller oogen op Hitier gevestigd.
Duidelijker dan ooit wordt het intus-
schen dat Hitier het woord van vrede of
oorlog zal spreken.
De Sudeten-kwcstie is zeer duidelijk uit
gegroeid tot een zaak tusschen Londen en
Berlijn.
De Führer weet nu, dat een aanval op
Tsjecho-Slowakije vrijwel onvermijdelijk
een oorlog tegen de beide groote Wlestersche
democratieën met zich zal brengen.
Hij weet ook, dat hij waarschijnlijk niet
ten volle op zijn as-genoot Italië ze.1 kunnen
rekenen.
Aan 'de andere kant kan hij de meening
zijn toegedaan, dat de Siegfriedlinie, welke
hij in het Westen met zooveel energie heeft
doen voltooien en voldoende waarborg be-
teelcent tegen een Fransch-Britsche aanval
en het, pleit in Tsjecho-Slowakije zoo
beslist zal zijn, dat Frankrijk en Engeland
zich wel tweemaal zullen bedenken voor
zij tegen het machtige Duitsche bolwerk
gaan stormloopen.
Hoe het ook zij de wereld wacht op liet
woord van den Führer aller-Duitscliers en
dit woord, dat hij waarschijnlijk heden zal
spreken, zal waarschijnlijk beslissen over
de naaste toekomst van ons werelddeel.
De onopgevoede zoon van de de
mocratie meent Göbbels, de
Duitsche minister voor de pro
paganda.
Drie begrippen, nationaal socialisme, bol
sjewisme en democratie behecrschen thans
de wereld, aldus minister Göbbels, de Duit
sche rijksminister" voor de propaganda op
het congres' te Neurenberg. De democratie
en het bolsjewisme trekken één lijn, als het
erom gaat het nationaal socialisme te be
strijden, een op het oog raadselachtige kwes
tie, maar waarvoor, zeide Göbbels, de op
lossing te vinden is in het volgende:
iec!
Geringe opstootjes in Tsjecho-
Slowakije. De Sudeten-Duit-
schers doen een beroep op Lord
Runciman.
egod:
lie
e Soi
rgam
elf
sptemi
mi
scho
ït er
hela
over
ine
De spanning om het Sudeten-Duit-
rw sche vraagstuk blijft bestaan, hoe
wel de beide afgeloopen dagen zijn
voorbij gegaan, zonder dat zich ern
stige incidenten hebben voorgedaan.
Toch is men er zich in verantwoor
delijke kringen van bewust, dat de
maandenlange agitatie, vooral van
de Duitsche pers, een zoodanige
spanning tusschen de partijen heeft
doen ontstaan, dat elk oogenblik de
vonk in het kruitvat kan vliegen.
De opmerkelijke discipline der
Sudetenduitschers, welke voorheen
een zekere waarborg bood tegen al
te sterke agressie, is verdwenen en
hun houding is in de laatste dagen
te duidelijk uitdagend geworden.
...si
Eup Nochtans blijft het aantal hotsingen in de
rensil [geloopen dagen beperkt tot relletjes van
rinse beteeketiis.
INII?6 Kavlsbad'hèeft Zaterdagavond een me-
Pgte de. ruiten van een politiebureau inge-
vani0vp(!n- Toen de politie het publiek wilde
dooitPP^idmi, viel' de menigte een auto van
mij ft B® P°litie aan. Tegelijkertijd hebben zich ook
°P andere punten in de stad incidenten
rnnIZ001fle^aan. waarbij zes Tsjechen gewond
in I i ^an f*e Sudetenduitsche betoogers
kt naar z'' verklaard hebben, niemand
Acht politiebeambten werden licht
r ziJ «wond.
diljj° hebben 200 Henleinisten een be-
i iir yan de Tsjechische gemotoriseerde
,ypl'h,'i.ca,,a °P het Mazarykplein bel'em-
Tijdens betoogingen werden 13 poli-
ireneambtcn én drie Tsjechen licht gewond.
L°'#ens niet bevestigde berichten werden
V!Ü leden van de .Sudetenduitsche par-
[vPvenephs licht gewond.
[niet ver van Opava hebben onbekenden
soldaten geschoten.
,gees-
kerk-
West
s der
ssiën.
,.cn
ir de
voor
„Beste Lord, maak ons vrij.'
JTord Runciman, die sedert Vrijdagavond
P het slot. van Graaf Czernin te Petersburg
1 n- W6& KarlshadPraag vertoeft, heeft
,,!r?dda" oen delegatie van de Sudeten-
unsclip partij onder leiding van den afgo-
Wollner, ontvangen. Wollner zet-
V00ü grieven, dor Sudetenduitschers uiteen
h in i dp woorden: „Wij schenken
l'!s X» «,.T:sjechische beloften geen geloof
v nu vcrtrouwen op uw lordschap, dat
,a!,f haat *n llw vermogen is, doen zult
W1 M Mat ous recht gedaan wordt."
Runciman liet door een tolk verklaren,
dat hij met de diepste sympathie kennis had
genomen van deonder zijn aandacht ge
brachte gevallen van onrecht en het meege
brachte actenmateriaal zou bestudeeren. Hij
verzocht echter wel om in het oog te willen
houden, dat hij niet almachtig is.
Een uit duizenden menschen be
staande menigte, die voor het slot
wachtte, riep in spreekkoor: „Wij
willen autonomie hebben." Toen
Lord Runciman met zijn vrouw en
Wollner op het terras verscheen,
kwam er geen einde aan het gejuich
Voortdurend riep de menigte: „Bes-
le Lord, maak ons vrij van Tsje-
choslowakije". Runciman liet Woll
ner aan de menigte dank zeggen
voor haar komst en verklaren, dat
liij hoopte, de diepe kloof, die beide
naties scheidt, te overbruggen. Uit
de menigte weerklonk de roep,
„Vol ksstemming
In het Engelsch sprak Runciman ten
slotte nog de volgende woorden, die door
graaf Czernin in het Duitsch werden ver
taald: „Mijn beste Duitsche mannen en
vrouwen, gij leeft hier in een wonderschoon
land, zeker een der mooiste op aarde. Moge
God dit schoonc land den vrede schenken".
De menigte brak hierop spontaan in gejuich
uit.
Engelands standpunt.
Bij uitstek bevoegde Britsche kringen, die
alleszins in staat zijn het standpunt van
hun land uiteen te zetten verklaren dat En
geland niet afzijdig zal kunnen blijven in
een algemeen conflict, waarin de integriteit
van Frankrijk zou worden bedreigd. Het is
van het grootste belang, dat de Duitsche re
geering niet meent tegen Tsjechoslowakije
ongestraft een snelle en met succes bekroon
de veldtocht te kunnen beginnen, zonder te
moeten vreezen voor inmenging van Frank
rijk en zelfs van Engeland.
Tenslotte verklaart, men, dat. de regeering
der Vereenigde Staten voortdurend volledig
door de Britsche regeering van de ontwik
keling van den toestand op de hoogte is ge
houden. Het is ook te dien einde, dat de
Amerikaansche ambassadeur gistermiddag
door Halifax ontvangen is en vervolgens een
langdurig onderhoud met Chamherlain
heeft gehad.
Frankrijk niet bevreesd
Bij de inwijding van een monument te
Nouon heeft de Fransche minister van bin-
nenlandsche zaken, Albert, Sarraut, een rede
gehouden waarin hij zeide: „Als het volk
zich in dienst van de grootheid van het land
wil stellen, is in Frankrijk niets onmogelijk.
Als morgen het uur van gevaar zou komen,
zou Frankrijk onmiddellijk weer even eens
gezind zijn als het was in vroeger jai'en,
wanneer een buitenlandsch gevaar dreigde.
Laat het buitenland zich daarin niet vergis
sen.
Neemt Rusland militaire
maatregelen?
Nieuwe lichting opgeroepen.
Hoewel de berichten dienaangaan
de zeer schaarsch zijn, schijnt het
wel, dat aan de westelijke grenzen
der Sovjetunie belangrijke militaire
voorbereidingen zijn getroffen.
Na de aansluiting van Oostenrijk bij Duitsch-
land werden de militaire districten Kiew
en Wat-Rusland tot 'speciale districten ge
maakt. Thans wordt de nieuwe lichting op
geroepen, terwijl de oudere niet voor den
20en September naar huis zullen worden ge
zonden. De gewone herfstmanoeuvres in de
ze districten zijn zoo juist geëindigd evenals
die in het district Moskou en er trekken
groote gemotoriseerde troepenafdeelingcn
langs de wegen.
Dit nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINT
Verwachting: Zwakke tot ana't
ge N.W. tot Z.W. wind, nc
vëlig tot betrokken of zwaa
bewolkt, in het Koorde:
waarschijnlijk eenige licht'
regen, in het Zuiden weini;
of geen regen, weinig vcrar
dering in temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Tocnc
nemende kans op regen.
Werkman pleegt
moordaanslag
Moeder van Tehuis voor Ouden
van Dagen te Kollum ernstig
gewond.
Zaterdagavond omstreeks elf uur is te
Kollum een moordaanslag gepleegd, waarbij
een persoon ernstig is gewond.
De los-werkmian E. V. zocht in dronken
schap ruzie m>et den vader van het Tehuis
voor Ouden van Dagen en bracht hem op
straat, waar deze ruzie zich afspeelde, een
klap toe. Dc man ging hierop hulp van
de politie halen.
In dien tijd drong V. het tehuis
voor Ouden van Dagen binnen en
heeft de moeder van dit tehuis drie
steken met een mes, waarvan twee
in de buik en een in de borst, toe
gebracht. Zwaar cc wond is zij
denzelfden avond naar het Diaco-
nessenhuis te Groningen vervoerd,
waar direct operatief is ingegrepen.
De* dader heeft ook no? een vernleegde
van het tehuis, die toevallig in zijn buurt
kwam, met een mes gestoken. Dit slacht
offer werd niet ernstig aan het bovenbeen
gewond en kon ter plaatse verbonden wor
den. V. is onder hevig verzet naar bet
politiebureau te Kollum overgebracht. Hij
heeft reeds eerder twee maal gevangenis
straf wegens het plegen van dergelijke
feiten ondergaan.
Naar wij vernemen, verkeert de moeder
van het tehuis buiten levensgevaar, zoodat
lraar waarschijnlijk heden reeds een. ver
hoor kan worden afgenomen^
Göbbels.
De eigenlijke geestelijke inhoud der
liberale democratie is anderhalve
eeuw na de Fransche revolutie in 't
bolsjewisme als meest beslissende
consequentie in werking getreden.
Het bolsjewisme is in zekeren zin de
ongemanierde zoon der democratüe.
Zij heeft het ter wereld gebracht. Zij
voedt het op en geeft het de be
staansmogelijkheden. Daarin ligt de
oplossing van het geheimzinnige
raadsel dat op Europa drukt en
daardoor wordt verklaard waarom
democratie en bolsjewisme steeds
weer in gemeenschappelijken haat
en gemeenschappelijke achtervolging
der autoritair- nationalistische
staatsopvattingen en staatsstels"'''
tezamen zijn.
Nadat Göbbels eenige opmerkingen over
het ontstaan van het nationaal-socialismc
had gemaakt, en den Volkenbond verweten
de anarchie te beschermen door Hitier te
gen te werken, besprak hij de pogingen tot
inmenging der democratie in het Spaansche
en het Chineesch-Japansche conflict ten
gunste van het linksche Spanje en van
China. De democratie, aldus spr. geeft ruim
spel aan de chaotische kuiperijen der
Komintern in Europa en alle landen der
aarde. Onder bescherming van de wereld-
democratie kan het wereldbolsjewisme zich
het beste ontwikkelen. Een buitengewoon
gevaarlijke richting neemt dienovereen
komstig aan de ontwikkeling in Tsjecho-
Slowakije. Het is weinig bekend dat Praag
ook ifl organisatorisch opzicht de zetel is
van de Bolsjewistische samenzweringen te
genover Europa. Het herbergt het „Midden-
Europeesche bureau" der Komintern, dat
geleid wordt door den afgevaardigde
Gottwalt.
Göbbels besloot met te zeggen, dat Duitsch-
lancl zijn bestaansrecht wil herstellen. Nie
mand zal verwachten dat liet nationaal-so-
cialistische Duitschland zich in zijn geeste
lijk, economisch of politiek bestaan laat
bedreigen. Wij zijn een nieuwe, jonge natie
die leven wil en leven zal.
De „Anschluz" is slechts het
begin", zegt Hitier tot de jeugd.
Tijdens het traditioneele appèl van de
Ilitlerjeugd in het stadion te Neurenberg,
waaraan 52.000 jongens, en meisjes deelna
men, hield Hitlcr een redevoering, waarin
hij.O/in. zeide:
Ook gij hebt gestreden voor Groot-Duit sch-
land. De Oostenrijksche jeugd bevindt
zich onder U. Zij zal daar steeds blijven.
Millioenen Duitschers hebben door den strijd
veroverd, hetgeen tot. stand is gebracht. Dat
zal altijd duren. Gij, Duitsche jeugd, zijt
daar waarborg voor.
Duitschland zal één zijn, gebeure
wat gebeuren wil. Niet de kletspraat
van broederschap en vrijheid heeft
dat ten uitvoer gelegd, maar het
geloof, dat Duitschland uit zijn diepe
vernedering heeft opgericht. Zelfs
wanneer het nationaal-socialisme
alleen den twaalfden en dertien-
den Maart tot stand gebrach zou
hebben, zou het zijn recht bewezen
hebben, op een bestaan voor duizend
jaren".
„Slechts het begin."
Voortgaande zeide Hitier: „Maar dat is
slechts het begin in de vruchtbare actie
onzer beweging. De taken, die ons gesteld
zijn, zijn onmetelijk. Zij kunnen slechts vol
bracht worden door een aaneengesloten na
tionaal geheel. Het volk wordt thans opge
voed in zijn jeugd. Van jaar tot jaar wordt
Duitschland mooier, wordt het sterker en
het wordt gewaarborgd, omdat het Duitsche
volk zeker is van zichzelf. Het is een an
der volk dan ik gekend heb in mijn jeugd.
Het is een volk, dat zijn lotsgemeenschap
in leven en in dood gevonden heeft".
Hitier eindigde:
„Wanneer de Voorzienigheid mij
eens wegneemt, zal ik aan den
Fuehrer, die komen zal, een volk na
laten, dat zeker van zichzelf, één is
Het stevigst bouwde steeds hij, die
op het volk bouwde en het volk zijt
Bij".
Vervolgens hief Hitier de armen op en
riep: „lk groet u, mijn jeugd". De massa
schreeuwde: „Wij groeten je, mijn Fuehrer".
Prinses Juliana heeft griep
Het vertrek van de Koningin
uit Amsterdam uitgesteld.
Naar wij vernemen is het offi-
cieele vertrek van H.M. de Koning
in uit de hoofdstad vastgesteld op
hedenochtend "11 uur.
Wij vernemen echter verder, dat
Hare Majesteit spoedig daarna
weer in de hoofdstad zal terugkee-
ren in verband met het feit, dat
Hare Koninklijke Hoogheid Prinses
Juliana ten gevolge van een lichte
ongesteldheid nog niet naar Soest-
dijk kan vertrekken. De Prinses
moet n.1. tengevolge van een Vrij
dag opgekomen griepaanval op
doktersadvies gedurende eenige da
gen Haar kamer houden. H. M. de
Koningin zal vermoedelijk nog
eenige dagen niet-officieel in de
hoofdstad vertoeven.
Omtrent den toestand van H. K.
H. Prinses Juliana bestaat, geen en
kele reden tot ongerustheid.
Verwacht wordt, dat de Prinses
na eenige dagen naar Soestdijk zal
kunnen vertrekken.
Troepenbewegingen aan
de Rijngrens
Gisteren hebben aan beide oevers van den
Rijn talrijke troepenbewegingen plaatsge
vonden. In bijna alle richtingen en voor"
al in het Saargebied heeft men dit in de
afgeloopen week kunnen opmerken lie
pen nog laat treinen. Wat. den rechter Rijn
oever betreft is het moeilijk een schatting
te doen, doch algemeen is men de meening
toegedaan, dat daar een groote troepenmacht
en in het bijzonder zware artillerie, wordt
samengetrokken.
Ook in Zeeland aangetast.
Tal van nieuwe gevallen van kinderver-
la miming hebben zich in het afgeloopen
weekend voorgedaan, zoo te Rotterdam,
(twee), Hillegom, Koudekerke, Apeldoorn,
Amersfoort en Tubbergen, terwijl in Zee
land thans 5 kinderen door de gevreesde
ziekte zijn aangetast, n.1. te Goes, Temeu-
zen, Middelburg en Koudekerke. In de
meeste van genoemde plaatsen zijn de
scholen voorloopig gesloten.
Ook in Duitschland.
In verband met het uitbreken van een
epidemie van kinderverlamming, zijn, aldus
de N.R.C. te Keulen alle scholen en speelter
reinen tot 24 Sept. gesloten, 't, Aantal ge
vallen bedraagt 233, waarvan 219 zijn ge
constateerd sedert 1 Augustus. 24 gevallen
belreffen kinderen van minder dan 1 jaar,
145 kinderen zijn 1 tot 5 jaar oud, 45 6
lot 14 jaar. 12 15 tot 19 jaar en 10 20 tot
45 jaar.
