Nederland naar
protectie
Praag stemt toe*„*
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Krachtige be
strijding der
werkloosheid
Vlootoefeningen in den
Indischen Oceaan
Schiphol nationaal
luchtvaartterrein
in de voorstellen
Zelfmoord der democratie?
Een vijfde kruiser
voor Nederland
Verbooging crediet voor
luchtbescherming
Laan, Schagen. Tel. 20.
NSDAG 20 SEPTEMBER 1938. 81e Jaargang. No. 10679.
Lgav» tfe» N V. img -Mif „VloHondl Noofderkwortier"
iVfoiiiVint
DE TROONREDE
(iog sterker
lieïastingdruk I
i Echter herziening van
het stelsel der heffing.
'erdere
poldering in
t IJsselmeer
uitvoer zal door bij-
n cl ere voorzieningen
irden bevorderd,
landbouw krijgt eigen
rantwoordelijkheid te
agen.
M. de Koningin sprak hedenmiddag in
openingsvergadering der Staten Gene-
de volgende rede uit:
eden der Staten-Generaal,
(j den aanvang van het zittingsjaar tot
Batting- Uwer werkzaamheden gevoel Ik
teerst behoefte uitdrukking te geven aan
ne gevoelens van diepe erkentelijkheid
r de in de afgeloopen weken uit alle la-
van Mijn Volk ontvangen bewijzen- van
echtheid aan Mij en Mijn Huis. De her-
ering daaraan zal bij Mij onvergetelijk
on Ik ten vorigen jare in Uw midden
agen van hoop op verbetering in den
lomischen toestand des lands, de gang
zaken sinds dat tijdstip heeft deze hoop
in vervulling doen gaan. Wel is de
kloosheid sinds dat tijdstip nog eenigs-
afgenomen, maar over het, algemeen
de economische vooruitzichten minder
ifig dan destijds het geval was.
ize toestand plaatst de regeering op-
w voor de vraag wat gedaan kan wor-
tot verlevendiging van het bedrijfsle-
en de daarmede saamhangende werk
eenheid voor groote groepen van Ons
k.
Met het oog hierop zullen bijzon
dere voorzieningen worden getroffen
ter bevordering van den uitvoer on
zer producten, terwijl voor bepaal-
bedrijven tariefmaatregelen van
matig beschermenden aard in voor
bereiding zijn, Ook zal aan de ver
dere ontplooiing onzer nationale
nijverheid en aan de belangen der
scheepvaart bij voortduring aan
lacht worden geschonken.
ag worden gehoopt, dat van deze voor
ingen een gunstige'invloed op de werk
eenheid zal uitgaan, daarnevens zal
den voortgegaan met het treffen, van
mdere maatregelen tot bestrijding der
loosheid. Inzonderheid zal belangrijke
'eiding worden gegeven aan de uitvoe-
van die werken, welke bijdragen tot
ooging van het voort'brengingsvermo-
van den bodem en daardoor leiden tot
P ontstaan van blijvende werkgelegen-
1
De verdere pitvoering van de
drooglegging van den Noord-Oost
polder en de voorbereiding van de
overige inpolderingen in het IJssel-
meer, zullen krachtig worden voort-
gezet,
enlj
wil'Teneinde remmende invloeden op de uit-
og ering van werken tot bestrijding der
^°°sheid zooveel mogelijk uit den weg
w ruimen, zullen voorstellen van wetgeven-
n aai'd U eerlang bereiken.
Si.Pe werkloosheid onder de jeugd heeft de
Rondere aandacht der Regeeving. Maat-
?e'en tot krachtiger bestrijding worden
•orbereid.
Tot voldoening stemt, dat in deze bewo-
jijden de betrekkingen van Nederland
[i ae andere Mogendheden haar vriend-
cnappelijk karakter onveranderd hebben
Jen behouden. De Regeering blijft er o"
eaag-ht, de positie van Nederland door on-
even zorgvuldig als bestendig gevolgde
n van 7-e'fslandigheid te bevestigen
a, ;e VOl's,erken. Daartoe blijft de verdere
oerni'g der genomen maatregelen, tot
versterking van 's lands weermacht onont
beerlijk.
De toestand van de openbare financiën
blijft in zeer bijzondere mate zorg ver-
eischen, en noopt mitsdien tot een zoo groot
mogelijke beperking der uitgaven. Dit is
te meer geboden omdat cle offers, welke in
'de huidige omstandigheden gebracht, moe
ten worden voor de defensie, alsmede die,
welke nu reeds gedurende een .reeks van
jaren gevorderd worden voor de bestrijding
der werkloosheid en de leniging van haar
gevolgen, zeer zware eischen aan de pu
blieke kassen stellen.
Grooter offers zullen echter nog
noodig zijn om in deze voor ons
volksbestaan zoo eminente belan
gen op de juiste wijze te blijven
voorzien.
Voorstellen, welke er op gericht zijn het
geheele volk zooveel mogelijk in deze na
tionale offers te doen deelen, zullen nu in
dit zittingjaar worden aangeboden. Het ligt
in het voornemen hiermede gepaard te
doen gaan voorstellen tot belastingherzie
ning, teneinde een meer rechtvaardige ver
deeling van den druk te verkrijgen en de
in bepaalde belastingen gelegen belemme
ringen tegen verruiming van de werkgele
genheid zooveel mogelijk weg te nemen.
In verband met het feit, dat de wijzigingen
in de economische verhoudingen op het ge
bied van den landbouw meer en meer van
blijvenden aard blijken te zijn, is het ge-
wenscht, dat aan de genomen maatregelen
een organisatie ten grondslag wordt ge
legd, waarbij in het bijzonder gelet zal wor
den op cle handhaving der bij het Land-
böuwbedrijfsleven behoorende eigen verant
woordelijkheid.
Blijft CuraQao zich verheugen in een ge
stadige ontwikkeling en vertoont de finan-
cieele toestand van Suriname een lichte ver
betering, de in het vorig jaar ingetreden
terugval in cle conjunctuur heeft niet nage
laten een ongunstigen invloed uit te oefenen
op den algemeenen economischen en finan-
cieelen toestand van Nederlandsch-Indië.
Hoewel een voorzichtig financieel beleid
terughouding eischt bij het beramen van
maatregelen met geldelijke gevolgen, zal
niettemin worden voortgegaan met het stre
ven naar verbreeding van de economische
basis des. lands.
De doelmatige inrichting van de verdedi
ging van Nederlandsch-Indië te land en ter
zee, welke van de Schatkist zware offers
eischt, heeft de voortdurende aandacht der
Regeering.
Met erkentelijkheid maak Ik gewag van
de toewijding waarmede Leger en Vloot,
zoomede de ambtenaren in burgerlijken
dienst in het geheele Koninkrijk hunne taak
vervullen.
Ook in het komende zittingjaar zal weer
veel arbeid en toewijding van Régeering en
Staten-Generaal worden gevorderd.
In het vertrouwen, dat die arbeid verricht
zal kunnen worden in hartelijke saamwer
king en met de innige bede, dat de Almach
tige God ons allen de noodige kracht en
wijsheid schcnke, verklaar Ik de gewone
zitting der Staten-Generaal geopend.
Be ni euw e B ornierXv li e g-
tuigen voor het eerst in actie
in grooter verband.
Maandag 19 October a.s. zal het
Indisch eskader, bestaande uit twee
kruisers, de eerste divisie torpedo
boot jagers, de eerste divisie onderzee
booten en de vliegtuiggroepen een
en negen (groote zeevliegtuigen) de
basis Soerabaja verlaten voor een
oefenvlucht in den Indischen oce
aan.
Begonnen wordt met dag- en nacht-schiet
oefeningen in het oostelijk deel van straat
Madoera.
Daarna vangen de gezamenlijke oefenin
gen aan in den Indischen Oceaan, welke
dit jaar hoofdzakelijk zullen bestaan uit
tactische oefeningen.
Voor het eerst zullen de nieuwe Dornicr-
vliegtuigen deelnemen aan oefeningen in
grooter verband.
Enkele oefeningen, waarbij de strijdkrach
ten in twee partijen zullen worden ver
deeld, zullen evenals verleden jaar worden
geleid door den commandant der zeemacht
den vice-admiraal H. Ferwerda, zelf, die
zich daartoe te Soerabaje zal inschepen en
zijn vlag zal hijschen aan boord van Hr.
Ms. Kruiser „de Ruyter".
Laatstbedoelde oefeningen hebben be
trekking op de bescherming van het zeever-
keer naar de verschillende havens op Java
in oorlogstijd en daarmee verband houden
de opdrachten.
Voor dit doel zullen gedurende een
week een aantal (van gouv.marine
en mijnenvegers,) elk voorstellen
de een koopvaardijschip, aan de
vloot worden toegevoegd.
Het terrein der oefeningen strekt zich
uit van Padang tot Tjilitjap tot een afstand
van 'M.m. 200 zeemijlen uit de kusten van
Java en Sumatra en beslaat bovendien het
westelijk deel van de Java Zee.
Eerbewijzen aan den Gouverneur.
Ter aanvulling van den brandstofvoorraad
zal het eskader van 29 September tot 3 Oc
tober te Emmahaven vertoeven, aldaar op
laatstgenoemde datum aanwezig zijn bij de
aankomst van Zijne Excellentie den gou
verneur-Generaal met het G. S. S. ,Rigel",
geconvoyeerd door Hr. Ms. „Flores" en bij
die aankomst de voorgeschreven eerbewij
zen brengen.
Dadelijk na debarkement van den gou
verneur-Generaal vertrekken de schepen
en vliegtuigen weer naar zee ter voortzet
ting van de oefeningen, welke op 12 en 13
October in de omgeving van straat Soenda
door den landvoogd zullen worden bijge
woond.
Polen wil ook een kluifje
Inlijving van Tsjechisch Silezië
geëischt.
De „Polska Zbrojna", het orgaan der
Poolsche legerleiding, eischt in een hoofd
artikel de inlijving van Tsjechisch Silezië
bij Polen. Het officieuze blad voegt daaraan
de veelbeteckcnende opmerking toe, dat dit
ook geschieden zal.
Bij informatie te bevoegder plaatse werd
dienaangaande verklaard, dat Polen zijn
gezanten in Londen. Parijs, Berlijn en Rome
heeft doen verklaren, dat geen oplossing
van het Tsjechische conflict voor wat de ge
bieden betreft, die Polen direct interessee
ren, aanvaard kan worden, waarin Polen
geen stem heeft gehad. Het land zal, aldus
de Msb., uit een eventueele regeling, die bui
ten Polen om tot stand komt, de verst-strek-
kende consequenties trekken.
REGEERING KEERT ZICH VAN LEIDER-
DORP AF.
De regeeringspersdienst meldt, datt de re
geering na nadere overweging van haar
voornemens met betrekking tot de stich
ting van een centraal luchtvaartterrein, van
oordeel blijft dat het met het oog op de po
sitie van Nederland in het luchtverkeer
noodzakelijk is, het groote internationale
luchtverkeer op ééij enkel luchtvaartterrein
te concentreeren.
Is daarvoor in eerste instantie gedacht aan
een nieuw aan te leggen terrein beoosten
Leiden, de loop der omstandigheden heeft
de regeering aanleiding gegeven tot de over
weging in hoeverre, met behoud van den
eisch van een nationaal luchtvaartterrein
voor het internationale verkeer, in plaats
van tot den aanleg van een terrein beoosten
Leiden, zou kunnen worden besloten tot een
in de tweede plaats mogelijke oplossing, na
melijk het bestemmen van 't luchtvaartter
rein Schiphol tot nationaal luchtvaartterrein
met deelneming door het Rijk in de verdere
inrichting en de exploitatie daarvan.
Dienaangaande worden thans onderhande
lingen gevoerd tusschen den minister van
Waterstaat en het gemeentebestuur van Am
sterdam.
Rotterdam teleurgesteld.
De mededeeling van den Regeeringsdienst.,
welke in den loop van den avond ter ken
nis kwam van het gemeentebestuur van Rot
terdam, werd daar met zeer groote teleur
stelling ontvangen.
Ook in de kringen van het Rotterdamsche
bedrijfsleven was de reactie op de mededee
ling van de Regeering die van groote teleur
stelling
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT»
Verwachting: Meest matige, tij
delijk toenemende Z. tot Z.
W. wind, half tot ®waar be
wolkt of betrokken, weinig
of geen regen, weinig ver
andering in temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Matige
wind uit Zuid tot West, be
trokken- tot, zwaar bewolkt,
waarschijnlijk tijdelijk re
gen, later opklarend.
van Londen en Parijs
In beginsel bereid het voorstel
der mogendheden te aanvaar
den. Bevolking in Tsjecho-Slo-
wakije ontevreden.
De Koningin maakt geen rijtoer
Naar wij vernemen zal H-.M. de Koningin
dit jaar, na de opening van de Staten-Ge
neraal, geen rijtoer door de stad maken.
In weerwil van alle berichten der
laatste dagen, als zou Praag nimmer
toestemmen in den afstand van het
Sudetenduitsche gebied, meldt Reu
ter thans uit Praag, dat van gezag
hebbende zijde wordt vernomen, dat
de Tsjechoslowaaksche regeering be
sloten heeft, de Britsch-Fransche aan
bevelingen te aanvaarden, doch een
meer concrete toelichting wenscht,
teneinde tot in bijzonderheden te
kunnen antwoorden.
Reeds gisteren lekte uit, dat. in de gehou
den ministerraad, de vredesgedachte over-
heerschte, maar de bladen bleven zich nog
fel verzetten tegen elke schending van het
grondgebied. Zoo schreef men bijvoorbeeld:
dat het afstand doen van het Sudetenduit
sche gebied geen middel is om Duitschland
kalm te doen zijn en dat neutralisatie van
Tsjechoslowakije den oorlog slechts voor
zes maanden zou uitstellen.
De „A Zet" is van meening, dat, indien
de gissingen, die thans gedaan worden ten
aanzien van de resultaten der conferentie te
Londen, juist zijn, men zou kunnen spreken
van een catastrophe voor de ontwikkeling
der internationale betrekkingen. Wat ons
betreft, aldus het blad, wij zullen ons ver
dedigen. want slechts zij die weten te strij
den, kunnen aan den vrede denken.
De Narodny Listi schrijft: Wij hebben het
recht te vragen, dat men niet ons zelfbeschik
kingsrecht vergeet, wanneer men dit recht
aan een gedeelte van een groote natie wil
verleenen. Men denkt erover, nationalitei
ten te bevrijden, doch men vergeet, dat hier
door de vrijheid van een geheele natie kan
worden bedreigd.
In Tsjechoslowakije is het nog steeds rus
tig, doch onder de Tsjechische bevolking
heerscht groote onrust en groote ontvredon-
hëid. Natuurlijk zijn ook de Duitsche soci
aal-democraten in Tsjechoslowakije weinig
content.
De zelfmoord der democratie
noemde Jaksch, 'de leider van de Duitsche
sociaal-democraten de te Londen gevallen
beslissing.
„Hetgeen Cbamberlain thans voorstelt, is
in strijd met zijn verklaringen van vroeger,
toen hij sprak over redelijke voorwaarden,
waaronder het Tsjecische probleem zou moe
ten worden opgelost, zeide hij tegen een cor
respondent van het Vk.
Hoevele malen hebben Fransche ministers
en politici niet herhaald, dat een oplossing
alleen mogelijk was binnen het kader van
de Tsjechosowaaksche grondwet?
Wanneer het Fransche en het Engelsche
volk werkelijk toestemmen in deze onmoge
lijke voorwaarden, dan beteekent dit de ze
delijke zelfmoord van de democratie in Eu
ropa."
Ook Hitier moet een veer laten!
Het is opmerkelijk, dat in de krantencom
mentaren steeds den nadruk is gelegd op de
voorgestelde concessies aan de Duitsche arn-
bilier, terwijl met geen enkel woord melding
wordt gemaakt van liet feit, dat ook 1-Iitler
zekere toezeggingen moet,- hebben gedaan.
Volgens het Hsb. zal Hitier in de eerste
plaats zijn reservisten naar huis moeten
zenden.
Een dergelijk besluit van Duitschland zou
de andere mogendheden den indruk geven
dat de Duitsche herfstmanoeuvres niet op
zoo groote schaal zijn begonnen wegens ag-
gressieve plannen en dat Hitier werkelijk
noiging vertoont tot een algemeene rege
ling en tot vrede zoodra de Sudetenduit-
schers, die in Duitschland opgenomen wil
len worden, hun wenschen vervuld zien.
Nu de Regeering feitelijk op haar eerste
plan is teruggekomen, voelf men te Rotter
dam, aldus de Msb., als volkomen ongemo
tiveerde houding de weigering van de Re
geering aan Rotierdam om in Overschie een
nieuw vliegveld aan te leggen.
CREDIET AANGEVRAAGD. ER KOMEN
20 MOTORTORPEDO'S.
Naar het Hdb. verneemt, zal op de
Defensie-begrooting 1939 een eerste
termijn worden aangevraagd voor
den bouw van een vijfden kruiser,
die, evenals de vierde kruiser, waar
voor op de begrooting 1938 de eer
ste termijn is toegestaan, een schip
wordt van 8.300 ton bewapend met
tien kanonnen van 15 c.M. en een
anti-luchtbatterij van 12 automati
sche kanonnen van 4 c.M.
Met het maken der plannen voor den
vierden kruiser, die zoowel grooter als
zwaarder bewapend is dan Hs. Ms. „De Ruy
ter", ging geruimen tijd heen, doch voor het
eind van dit jaar zal het schip, aldus het
Hdbl., op stapel worden gezet. Zoodra de
defensiebegrooting 1939 door de Volksverte
genwoordiging zal zijn aangenomen, het
geen, gezien de internationale politieke onv
standigtyeden, die het instandhouden van
een zoo sterk mogelijke defensie-apparaat
noodzakelijk maken, met vertrouwen kan
worden tegemoet gezien zullen derhalve
twee volwaardige kruisers voor onze zee
macht wordèn gebouwd.
Wij hebben reeds herhaaldelijk de wen-
schclijkheid van het gelijktijdig op stapel
zetten van twee kruisers bepleit, doch wij
begonhen er reeds aan te twijfelen, of de re
geering de financieele consequenties van een
vijfden kruiser zou durven aanvaarden. Ge
lukkig blijkt dit nu wel het geval te zijn.
Behalve de gelden voor een nieuwen kruiser
zullen echter, naar wij vernemen, op de de
fensiebegrooting 1939 ook termijnen worden
aangevraagd voor zes torpedo-vliegtuigen en
zes motortorpedoboot en.
Dit is nog maar een begin; het
aantal motortorpedobooten zal in
ecnige jaren op ongeveer 20 worden
gebracht. Ook schijnen er plannen te
bestaan, voor den bouw van z.g. es-
corteurs, voor het convoyeeren van
onze handelsschepen op de Noord
zee.
Nederland bouwt weer aan zijn oorlogs
vloot: Als beide kruisers, de nieuwe jagers
en de motorkanonneerbooten op stapel
staan wordt aan don afbouw van 28 oor
logsschepen gewerkt, nl. twee kruisers, een
flottieljeleider, vier torpedojagers, drie ka-
nonneerbooten, negen onderzeebooten, een
artillerie instructieschip, een mijnenlegger,
zeven motortorpedobooten, terwijl bovendien
de marineluchtstrijdkrachten aanzienlijk ver
stedkt worden. Wel een opmerkelijk verschil
met de jaren, waarin men, aldus het blad,
de vloot door onvoldoenden aanbouw steeds
zwakker heeft laten worden. Maar het werd
dan ook boog tijd dat in dezen onverant-
woordelijken gang van zaken wijziging werd
gebracht.
Ingediend is een suppletoire begrooting
voor Binnenlandsche Zaken 1938.
Teneinde ten aanzien van de uit
voering van de wet betreffende be
scherming tegen luchtaanvallen, bin
ncn afzienbaren tijd te geraken tot
een bevredigenden toestand, is
jaarlijks een bedrag van f 500.000
noodig. De regeering stelt zich voor,
in de komende jaren dan ook de
middelen tot dat bedrag aan te vra
gen.
Om echter dc voorziening volgens het
programma, dat de regcering zich voorstelt
te verwezenlijken, zoo spoedig mogelijk tot
stand te brengen spoed toch is inhaerent
aan den aard dezer veiligheidsmaatregelen
meent de minister reeds voor het dienst
jaar 1938 de gelden te moeten aanvra
gen, tot het bedrag van f 500.000, deshalve
hij bij dezen aanvraag de som van f 175.000,
zijnde bet verschil tusschen genoemde 500
duizend gulden en liet bedrag, aanvanke
lijk voor 193S gevoteerd, n.1. f 325.000.
