w
c tragische overgave
Oorlog io de Betuwe
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
31
Aai
an Tsjecho-Slowakije
Bewogen
tooneelen
N in Praag
Eden zegt t Sta pal
Europa prijsgegeven aan
de Nazi's!
Nieuwe vliegbooten voor de
Indische Marine
Spaansche regeering trekt
alle buitenlandsche
vrijwilligers terug
Laan, Schagen, Tel. 20.
'I KINDERDAG 22 SEPTEMBER 1938. 81e Jaargang. No. 10681.
Jilgare rfer KV. Uitg- Mip. „Hollonds Noofderkwortier"
Zooals Christus de
menschheid redde, red
den wij de wereld, zegt
de regeering.
Het volk eischt militai
re dictatuur en weigert
gebiedsafstand.
;ef voor nieuwe Duitsche eischen?
I
I
I
I
I
Wij hebben toegegeven om grootere
verliezen, ellende en bloedvergieten
te voorkomen, aldus verklaarde gis
teren de Tsjechische regeering in
een radio-mededeeling. Op ons is een
pressie uitgeoefend die haar voor
beeld in de geschiedenis niet kent
en den vorm aannam van een dic
taat, zooals dat aan een overwon
nen volk werd voorgelegd. Wij offer
den ons op om den vrede te redden,
zooals Christus deed om de mensch
heid te redden. Wij staan alleen,
doch wij, Tsjechen, zullen stand
honden. Een nieuw leven ligt thans
voor onsl
leze tragische verklaring van algeheele
litulatie, heeft bij de bevolking groote ver-
Ij tering gewekt. De radiomededeeling werd
een indrukwekkende stilte aangehoord,
en waren lot tranen toe bewogen en me-
een kon de zenuwspanning niet verdra-
li
lorfen tijd daarna kwam het tot demon
aties, die nog voortduren.
Een militaire dictatuur!
II
euwde de opgewonden menigte en er
EI geroepen: Leve het. leger! Wij willen
n duim grond afstaan. Ook werd de
et gehoord: Weg met Frankrijk en En-
and! Nu en dan werd het volkslied
ongen.
mededeeling van het offirieele
aagsche persbureau „Ceteka" luidt:
jisterniiddag heeft de minister van bui-
ilandsche zaken, Ivrofta, de gezanten
n Frankrijk en Engeland ontvangen en
n namens de Tsjecho-Slowaaksche re-
ring het. antwoord overhandigd op hun
necnschappclijken stap bij den presd-
it der republiek gedaan.
Dit antwoord beteekent het begin der
derhandelingen over de formeele proce»
'e voor de concrete regeling der ont-
irpcn, die de regeeringen van Frankrijk
;Engeland hebben noodig gevonden aan
Tsjecho-Slowaaksche regecring voor te
igen.
In den tuin van den president.
tien uur gisteravond slaagde de me-
|!e, die zich rond het slot van den Pre-
bevond, erin, den tuin binnen te
jen, onafgebroken roepend- „Leve Si-
jy, leve het leger". Om kwart over tien
:heen generaal Sivory op het balkon
het slot, en zich tot de menigte rich-
zeide hij: Ik dank u voor uw uiting
liefde voor. het leger en voor den
lident der republiek. In de ernstige
inblikken, die de republiek doormaakt,
Int de kalmte bewaard te worden,
jchts de discipline van bet. gcheele volk
ons helpen bij bet tot stand bren
van hetgeen wij noodig hebben, gij
nt niet de redenen, die de regeering er-
e gebracht hebben, de jongste beslissin-
n te nemen. Tk houd evenveel van de
publiek als gij. Ik ben mij van mijn ver-
hvoordclijkheid bewust. Heb vertrouwen
[J mij. Een dictatuur zou ons niet hclnen.
ij kunnen het volk niet tot zelfmoord
engen.
De menigte riep daarop: Wij willen
zelfmoord. Wij willen strijden.
"eneraal spoorde daarop de menigte
t kalmte aan. Betoogingen van Idezen
a!"d. zeide hij, komen slechts aan Hitier
n goede.
En steeds wil Hitier meer
juifschland kan wil niet. langer wach-
ln aldus was de kern van de berichten
artikelen in de Duitsche ochtendbladen
bd publiek doelbewust op een directe
:,'e tegen Tsjechoslowakijo voorbereiden.
Gemeld wordt immers niet minder
dan dat de Tsjechen zich opmaken
om de Sudetenduitsche bevolking
niet gifgassen te vermoorden en dat
alles wordt voorbereid' om Marien
j "ad, Karlsbad en Franzensbad met
ecrasiet in de lucht te laten sprin
gen.
Daartegen moet het Duitsche volk maat
delen nemen, heet het. Nu ook Polen en
garije gebiedsafstand eischen wordt
ronduit geschreven, aldus de N. R. Ct.:
j"/6 Londen en te Parijs verbeeldt men
i'ra ru\mer kunnen ademhalen, omdat
'bans zonder voorbehoud heeft, ge-
kin'i'7' *n Juifschland doelen wij dit
machtig öptimisme over de duurzaam-
vjr,,1 Tsjechische regime allerminst",
chillende Duitsche bladen leggen er
Generaal Sirovy, commandant
van het Tsjechische leger.
den nadruk op, dat met den eisch tot zelf
beschikking der I-Iongaarsche en Poolsche
minderheden in Tsjechoslowakije een ver
haasting van de Tsjechische crisis is inge
treden. Wanneer het waar is, zoo merkt de
Börsenzeitung op. dat Benesj op de Londen-
scbe voorstellen eindelijk toestemmend ge
antwoord, heeft, dan kan men daarvan
slechts zeggen, dat hij over dit antwoord
veel te lang overlegd heeft, zoodat de ge
noemde voorstellen naar wezen en inhoud
reeds lang zijn achterhaald.
Het Tsjechische vraagstuk vertoont zich
bij de tweede Britseh-Duitsche ontmoeting
nog ondubbelzinniger, radicaler en ruimer,
dan een week geleden. De internationale
ontwikkeling is sneller voortgeschreden,
dan in overeenstemming was met de ver
twijfelde uitstelmanoeuvres van "de regee
ring te Praag.
De volledige revisie is op weg.
Zij begint een Europeesche gebeurtenis
te worden. Daarmee is het vraagstuk van
de toekomst, van nen Tsjechostowaakschen
staat in vollen omvang gesteld.
Iedere crisis voert ons dichter
tot den oorlog.
De Engelsche oud-minister Eden heeft te
Stafford on Avon gezegd, dat de interna
tionale toestand nóg steeds slechter wordt.
Ongetwijfeld is heti Engelsche volk zeer on
gerust over den gang van zaken. De over
tuiging wint veld, dat een voortdurend te^
rugwijken slechts kan leiden tot 'n groeien
de verwarring. Men weet, dat men thans
moet stand houden, en hoopt, dat het nog
niet Ie laat zal zijn. Er zijn eenige menschen
geweest, die geloofden, dat, indien de on
middellijke kwesties konden worden opge
lost zonder wapengeweld, men in ruime ma
te zou zijn tegemoet gekomen aan de ver
langens van alle Europeesche mogendheden
en de crisis voorbij zou zijn. Ik acht die
hoop niet gerechtvaardigd.
Dc waarheid is, dat iedere crisis ons dich
ter tot den oorlog brengt. Wij glijden steeds
meer naar den afgrond af."
Eden herinnerde er aan, dat hij in Juni
gezegd heeft, dat hoèwel men moet streven'
naar ontspanning in den toestand, men
toch ergens stand moet houden.
Om niet het zelfrespect en het respect van
anderen te verliezen, als de gevaren van
thans vermeden kunnen worden, zullen er
nieuwe oprijzen, omdat het geweld den
voorrang heeft en recht en orde op den ach
tergrond worden gedrongen.
Als een dergelijke toestand zou voortdu
ren, zou hij spoedig ondragelijk worden. De
toestand is thans reeds zeer gevaarlijk.
Het is nog niet te laat, voor het brengen
van verandering in de opvattingen, neer
gelegd in de woorden van Huil, die gezegd
heeft, dat alle volken een groot belang heb
ben bij een vrede met gerechtigheid. Indien
men deze waarheid geweld blijft aandoen,
zal men niet kunnen ontkomen aan de uit
eindelijke ramp en het is de hoogste taak
der staatslieden, die ramp af te wenden!
Krachtige industrialisatie-politiek
Minister heeft meer geld noodig
De noodzaak, om op het gebied van de
industrialisatie nog meer te doen dan tot
dusverre, staat zonder meer vast, aldus le
zen wij in de begrooting van Economische
Zaken 1939. Krachtige industrialisatiepoli-
tiek is een der middelen* waarmede de re
geering een bijdrage zal moeten leveren
voor oplossing van de werkloosheid. In dit
licht is een aangevraagde verhooging van
f 62.500 tot. f 92.500 nog van uiterst beschei
den aard. Er zal op moeten worden gere
kend, dat in de toekomst grootere bedragen
moéten, worden aangevraagd,
Chamberlain's
voorstellen
aan Hitier
De „Times" zegt uit bevoegde
bron te hebben vernomen, dat
Chamberlain aan Hitier de volgen
de voorstellen zal doen:
le. Een internationale commissie
voor de afbakening van de
nieuwe grenzen van Tsjecho-
Slowakijc en voor de uitwisse
ling en overplaatsing van be
volkingsgroepen.
2e. Onmiddellijke demobilisatie.
3e. Een gezamenlijk beroep van
Hitier en alle betrokken par
tijen voor den vrede en de orde
in den tusschentijd, noodzake
lijk om een zoo groot mogelij
ke overeenstemming tot stand
te brengen.
■ie. Zekere garanties voor de hand
having van de integriteit van
den nieuwen Tsjeohoslowaak-
schen staat.
Waarschijnlijk zullen in dit vier
de punt zekere economische garan
ties worden opgenomen.
De weg naar de Zwarte Zee staat
voor het nationaal socialisme
open.
WINSTON CHURCHILL BE
TREURT DEN GANG VAN
ZAKEN.
Winslon Churchill, die per vliegtuig uit
Parijs teruggekeerd is, zeide tot den verte
genwoordiger van Reuter: „De verdeeling
van Tsjechoslowakije onder Fransch-Brit-
schen druk staat gelijk met een volledige
capitulatie der gewestelijke democratieën
aan de nationaal-socialistische gewelddrei-
gementen.
De weg naar de Zwarte Zee staat
voor het triumfeerende nationaal-
socialisme wijd open. Dat Hitler's
voorwaarden aanvaard zijn, houdt in,
dat Europa is prijsgegeven aan de
nazi's, die daar zeker 'het volle ge
bruik van zullen maken. Er is daar
om niet sprake van een bedreiging
van Tsjecho-Slowakije alleen, maar
van vrijheid en democratie in ieder
land. Het denkbeeld dat veiligheid
gekocht kan worden, door een klein
land voor de wolven te werpen, is
een noodlottig waandenkbeeld.
Als de vrede op blijvenden grondslag ge
organiseerd moet worden, kan dat geschie
den door het samengaan van alle krachten,
welker overtuiging en levensbelangen in
strijd zijn met de overheersching der natio-
naal-socialisten'.
Rusland deelnemer aan de
Olympische Spelen?
Een verzoek.
Volgens geruchten, welke te Stockholm in
omloop zijn, zou Rusland in 1939 verzoeken
als lid van de Internationale Athletiek Fe
deratief (LA.A.F.) te worden toegelaten. In
dien op dit verzoek gunstig zou worden be
schikt, zal de Sowjet-Unie in 1940 aan de
Olympische Spelen te Helsinski deelnemen
voor het eerst in de geschiedenis der Olym
pische Spelen.
Gedekt door de duisternis trok
ken de troepen op.
Gistermiddag om zes uur trad in
de Betuwe de oorlogstoestand in.
Daar oefende nl. de lichte brigade
onder hevel van kolonel II F. M.
baron van Voorst tot Voorst.
Men veronderstelde, dat pogingen
van Roode (zuid) troepen, die ver-
verrassend over Nijmegen oprukten,
om den Nederrijn tusschen Arnhem
en Heelsum te overschrijden, door
snel aangevoerde blauwe (noord)
troepen werden verijdeld.
Bij de Blauwe partij zijn ingedeeld het
eerste eskadron wielrijders, een eskadron
van het eerste regiment huzaren motorrij
ders en het tweede bataljon van het tiende
regiment infanterie, daarbij een bataljon
wielrijders, een peleton pantserwagens, een
regiment huzaren en een rijdende en een
motorbatterij van het korps rijdende artil
lerie.
Deze partij staat onder commando van
overste A. J. E. Mathon.
De roode partii bestaat, hoofdzakelijk uit
het regiment wielrijders, de tweede verken-
ners-afdceling, het tweede regiment huza
ren, het eerste eskadron pantserwagens en
een afdeel ing artillerie van het korps rij
dende artillerie met acht stukken.
De roode partij staat onder commando
van overste H. C. v. d. Bijl.
Rood ligt ten zuiden van de Lek hij
Wijk bij Duurstede en kreeg gistermiddag
om 16.30 uur opdracht zich in het bezit te
stellen van de pontveren bij Amerongen
en Wijk bij Duurstede, waarna de gevechts
groep in don nacht over de rivier moest
gaan bij Wijk bij Duurstede. Daarna
moest deze groep oprukken over Leersum
en Amerongen in de richting Ede, ten
einde den terugtocht van den vijand over
deze plaats af te snijden.
De vijand komt!
De Blauwe partij geniet intusschen van
rust aan de oevei's van den Rijn tusschen
Wageningen en Arnhem.
Maar deze rust werd verstoord door de
mededeeling, dat de roode „vijand" den
Rijn is overgetrokken, gedekt door de duis
ternis van den nacht.
'Blauw maakte zich gevechtsklaar en trok
ten strijde om rood „ergens" te ontmoeten.
De strijd tusschen Rooden en Blauwen
was ontbrand.
Krijgsgedruisch klonk over de vredige Be
tuwe. Tot hedenmiddag duren de oefenin
gen voort.
Niet wijken voor geweld
„Het recht moet in eere worden
hersteld.
Engelsche arbeiderspartij laakt
de politiek der regeerïng.
De Engelsche arbeiderspartij heeft een
manifest gepubliceerd, waarin krachtig ge
protesteerd wordt tegen het „beschamende
wijken voor Hitiers eischen en de goedkeu
ring van Engeland van hetgeen practisch
neerkomt op vernietiging van den Tsjecho-
slowaakschen staat". In het manifest wórdt
voorts nog gezegd: „lederen keer, dat men
voor geweld wijkt, is de vrede verder af.
Indien oorlog moet worden voorkomen en
de beschaving gered, moeten de naties on
verwijld een gezamenlijke poging doen, de
regels van het recht in eere te herstellen."
NIEUWS VOOR AALVISSCHERS.
Het ligf. in dc bedoeling der regecring 'ook
in 1939 aal in de maat van 2528 c.M. van
de visschers af te nemen, om deze poot aal
daarna weder uit te. zetten in dc wateren,
waarin daaraan behoefte bestaat.
Hotel Petersberg te Godesberg, eigendom
van den fabrikant van de Eau de Cologne
4711, waar Chamberlan heden zijn intrek
neemt en in welks vertrekken beslissende
besprekingen zullen worden gehouden over
den internationalen toestand.
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINTt
Verwachting: Meest matige Z.O.
tot Z.W. wind, zwaar be
wolkt tot betrokken met
waarschijnlijk eenigen re
gen en kans op onweer,
aanvankelijk zelfde tempe
ratuur, later iets koeler.
Verdere vooruitzichten: Iets
koeler.
Een dozijn Dorniera.
Naar de N. R. Ct. verneemt zal het
aantal Dornier-vliegbooten van het
type Do 24, welke op het oogen-
blik in aanbouw zijn hier te lande
bij de Aviolanda te Papendrecht
en de Kon. Maatschappij De Schel
de te Vlissingen en te Friedric'hs-
hafen bij de' Dornier-fabriek met 12
vliegbooten worden uitgebreid.
Met dit getal meegerekend zullen1 60
Dorniervliegbooten in de naaste toekomst
ter beschikking van de Indische marine
komen. Dertig daarvan zijn in Duitsch-
land in aanbouw. Eenige zijn er reeds in
Indië afgeleverd.
Verwacht wordt dat het dozijn vliegbooten
waarvan we hierboven gewag hebben ge?
maakt hier te landen in licentie zal wor?
den gebouwd.
Marine-matroos bekneld
geraakt
Doodelijk ongeluk te Vhsslxrgen.
Gisteren werden vanwege de marine in
de Buitenhaven te Vlissingen werkzaamhe
den verricht.
Een zware balk is daarbij aan het rollen
gegaan, waardoor de 24-jarige matroos 1ste
klasse W. S. bekneld geraakte en een bek
kenfractuur opliep. Het slachtoffer werd, al
dus de N. R. Ct., onmiddellijk per zieken
auto naar het ziekenhuis Bethesda ge
bracht.
Hoewel men eerst niet voor zijn leven
vreesde, is de toestand van den man plot
seling verergerd, 's Middags is hij aan zijn
verwondingen overleden.
S. die gehuwd was, was kort geleden met
Hr. Ms. Sumatra uit Indiö teruggekeerd.
Mededeeling van Negrin te Ge-
nève.
Negrin heeft te Genève meegedeeld
dat de Spaansche regeering heeft be
sloten de onverwijlde terugtrekking
van alle niet-Spaansche strijders aan
de zijde der regeering te bevelen.
Negrin verklaarde voorts, dat het besluit
zijner regecring geldt voor buitenlandsche
vrijwilligers van welke nationaliteit ook,
zelfs voor degenen, die sedert het uitbreken
van den burgeroorlog de Spaansche nationa
liteit hebben aangenomen. De regeering wil
door haar besluit een bijdrage tot een alge-
mecne ontspanning* leveren.
Er is slechts één vrede!
In de uitzending van Radio Nacional is
het volgende commentaar geleverd op de
verklaringen van den leider der Spaansche
regeering.
De houding van Negrin is volkomen be
grijpelijk, want enkele dagen geleden heeft
hij aan een correspondent van de buiten
landsche pers verklaard: Indien er geen Eu
ropeesche oorlog uitbreekt, zijn wij verloren.
Nu de oorlogsdreiging afgewend schijnt, be
gint Negrin met andere wapens te strijden
en zoekt hij bemiddeling. Dit is een nieuwe
manoeuvre. Doch Negrin dient niet te ver
geten, dat er slechts één vrede is, slechts
één overwinning: de vrede en de overwin
ning van Franco.
1 IR. A. HELDRING OVERLEDEN.
Gisteravond omstreeks half elf is ir. A.
Heldring, directeur van het Algemeen Han
delsblad, die Zaterdag jl. in de ziekenver
pleging aan de Prinsengracht, te Amster
dam was opgenomen, voor het. ondergaan
van een ernstige operatie, oyerieden.
