5 li iitvffoii n t
3 Kermisgangers
verongelukt
isscboppelijk paleis
bestoiini
Scheveningsche logger
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
gauvernante-achtijje
voogdij ovor Ouitschland
Elf mannen gered, vergaan
drie verdronken
Nieuwe versferkings-
werken bij Aken en
Saarbruecken
Laan. Schagen, Tel. 20.
IAANDAG 10 OCTOBER 1938. 83e Jaargang. No. 10698.
L~ye ier RV. Uitg.-Mir „Hollondt Noorderkwortief"
Relletjes
te Weenen
foogspanning tusschen
Nazi's en Katholieken
KARDINAAL 1NN1TZER
GEWOND. - WOESTE TOO
NGELEN BIJ DE ST. STE-
PRANS KATHEDRAAL.
Nadat Zaterdagavond reeds
een stormaanval op het paleis
van Kardinaal Innitzer te Wee
nen had plaats gehad, waarbij
zich barbaarsche tooneelen van
verwoesting hadden afgespeeld,
de Kardinaal gewond werd en
flater huisarrest kreeg, hebben
zich gisteravond verdere inci
denten voorgedaan.
Joen de kerkgangers de avondkerkdienst
t. lieten, werden zij begroet met gejoel en
getrommel van honderden leden der
jrjeugd. De politie dreef de menigte van
chouwcrs en betoogers uiteen en zette
tt.nl naburige straten af. Tot laat in den
ld bleven de betoogers door de stad raar-
waarbij zij uitdagend zongen:
rcheert verder, kameraden hang de Jo
op, schiet de priesters neer".
officieel woordvoerder verklaarde gis-
vond tegenover een vertegenwoordiger
Reuter, dat kardinaal Innitzer volledige
eid heeft in zijn eigen huis en dat zijn
slechts voor zijn eigen bescherming
de massa dient.
Zaterdagavond bij de Kathedraal.
tegenstellingen tusschen de Duitsche
jnteiten en de Oóstenrijksche Katholie-
hebben dezen Zaterdagavond aanleiding
iven tot wel zeer woeste tooneelen.
ndi
et. Mf
ie oor KARDINAAL INNITZER.
en fe
Omstreeks half negen is het tot een
osteT. open aanval op het paleis van kar
dinaal Innitzer gekomen.
Uit verschillende richtingen kwa
men omstreeks dien tijd dichte drom
en, tezamen ten getale van ruim
f duizend personen aangestormd en
stenj vei'zamelden zich voor en om het pa-
fr°tó 'e'S Van ^en kardinaal.
Gedurende tien minuten werd toen
yoef. e®n. onafgebroken aanval op 't aarts-
dat* bisschoppelijk paleis gedaan, waar-
^ij achtereenvolgens alle ruiten wer-
vang.®den in8eworpen. Tenslotte werd de
»en w# huisdeur ingerameid.
'y Jc*! aanvallers stieten dreigende
hem. ^'e,on u'*> zooals: „Levert ons den
>ve hond Innitzer uit"
nietiaJP°htie en miltairen bevonden zich wel
niet v4® omgeving, doch' deden geen poging,
een 0frer ,e bedwingen. Blijkbaar voelden
et. W#h numeriek te zwak. zegt de Msb.
steelenf^dige heethoofden brachten ladders
ngen Aen Klommen daarlangs tot aan de bo
neer o#je verdieping. iHer verschaften zij zich
oe, d8t®,nS door de ingeworpen vensters, waar-
[eni W een ware verwoesting aanrichtten. De
maar ripf ruiten worden eveneens ingeslagen,
;ek in*.eul),l'iir werd naar buiten geworpen,
schuwith'on joelde de opgewonden menigte,
i, dat ij?11 werden gehoord als ..Er uit met In-
n gew. dood aan alle priesters."
5e geze? tijd verliep en tegen negen uur begon
tan kMmt <le vensters ook clectrische lampen
an tot^aenjen enzoovoorts naar buiten te wer-
olffd.) roon^te buiten stapelde dit alles op tot
ptooten brandstapel tusschen het pa-
VOL SPANNING SLAAN DUIZENDEN
DEN STRIJD TEGEN DE ELEMENTEN
GADE.
Terugkeerend van de haringvangst
is de Scheveningsche logger Sch. 12
van de reederij N.V. Fr. Vrolijk,
schipper Piet van der Zwan, gister
middag aan de buitenzijde van de
Scheveningsche haven op de Noor-
derhavenpier geslagen en vergaan.
Het schip telde een bemanning van
14 koppen, waarvan er 11 zijn gered.
De veertigjarige matroos Jan Bruin
is in het ziekenhuis aan den Zuid-
wal overleden, terwijl de „jongste"
Hendrik Roeleveld en de afhouder
Cornelis Bruin vermist worden en
vermoedelijk in de golven zijn omge
komen.
Het was guur herfstweer en de Zuidwes
tenwind joeg de golven hoog op tegen de
havenhoofden. Velen wilden dezen middag
genieten van het machtige schouwspel, dat
de wilde golven bieden en de visschersbe-
volking van Scheveningen trotseerde de
wind- en regenvlagen om hun familieleden,
die aan boord van haringloggers lange we
ken de zee hadden bevaren, een vrooliik
welkom toe te roepen, zooals men dat ge
woon is van de havenhoofden af. Om 12
uur ongeveer kwam er een logeer in zicht,
onmiddellijk gevolgd odor een tweeden, die
koers zetten naar de haven om met hoo-*
water binnen te loopén.
Geen narees
De wind had een kracht van 6 7 en men
vreesde het weer niet, want in de afgeloo-
pen week waren verschillende loggers bin
nengekomen tóen de wind het water feller
opzweepte dan thans het geval was.
De Sch. 102 was om ongeveer 1 uur aan
de zuidzijde van de haven aangekomen en
de schipper zette zijn logger in den juiston
koers om de rustige haven binnen te loc
pen, na een reis van ruim 4 weken, waar
op 38 last haring was gevangen.
Voor den haveningang evenwel
werd de stroom te sterk, de log
ger liep zeer sterk uit zijn roer en
naderde de gevaarlijke Noorderpier.
Nog dacht men van den wal af,
dat de logger zonder ongelukken de
ze manoeuvre zou volbrengen, toen
twee geweldige golven vlak ach
tereen het schip totaal uit de koers
brachten en voordat de bemanning
zich kon herstelten sloeg de Sch.
102 aan de buitenzijde van de Noor
derpier op de bazaltblokken welke
de zeewering vormen.
De schok kwam hevig aan. want het was
van den wal af te zien, dat de logger wa
ter maakte en dat de bemanning een ge
weldigen strijd zou moeten voeren om het
'even te behouden.
Hoog over de bruine zeilen van de vis-
schersboot spatte het schuim uiteen en
met iederen slag kwam het schip dieper
te liggen en gevaarlijker voor de 14 opva
renden.
De redding.
Oogenblikkelijk werden de verschillende
reddingsdiensten gewaarschuwd. De beman
ning van de reddingboot der Noord-Zuid-
Hollandsche Reddingmaatschappij „Zee-
manshoop" spoedde zich naar de eerste bin
nenhaven. waar de boot gemeerd ligt en
na korten tijd voeren de redders onder lei
ding van schipper M. Bruin uit om te trach
ten de opvarenden van den logger aan
boord te nemen.
Inmiddels waren op het Noorder-haven
hoofd ook alle voorbereidingen getroffen
om van den kant af reddingspogingen te
ondernemen. Drie leden van de bemanning
van de Sch. 102 sprongen overboord en be
reikten het strand, daarbij geholpen door
vier mannen, die zich onmiddellijk na de
stranding te water hadden begeven. Deze
drie werden gered, maar een van hen, de
ongeveer 40-iarige Jan Bruin, overleed in
het ziekenhuis.
De „Zeemanshoop" zwoegde tege
lijkertijd tegen de geweldige deining
op en in angstige spanning keken
de duizenden toe zonder dat zij in
staat waren de menschen aan boord
de helpende hand te kunnen rei-
nen.
I
Aan boord van den logger wacht
ten 14 mannen op hun redding.
Twee van hen waren in den ach
termast geklommen om zoo voor de
mokerslagen van de golven bevrijd
te blijven en zij moesten voor hun
redding langs het verbindingstouw
tusschen de masten naar voren klim
men, want de reddingboot had zich
tusschen de pier en den logger in-
gewrongen en was gereed de opva
renden aan boord te nemen.
Hoevelen het er waren? Niemand kon op
deze vraag antwoord geven, want men be
schikte niet over communicatiemiddelen.
Het was pre.cies 3 uur toen de „Zeemans
hoop" na een zware worsteling met de woe
dende elementen de visschershaven binnen
voer, waarbij de duizenden, die het angsti
ge tafereel hadden bijgewoond, juichten om
de geweldige prestatie van schipper Bruin
en zijn stoere mannen.
Wij tellen de koppen...
Bij de loods van de Noord-Zuid-Holland-
sche Reddingmaatschappij zorgde de Haag-
sche politie voor een afzetting en daar
kwamen de opvarenden van den logger
aan wal, doodelijk vermoeid en verkleumd
van dè kou, maar gelukkig omdat zij aan
den greep der golven ontsnapt waren.
Wij telden 9. koppen, zoodat nog 2 leden
van de bemanning vermist werden: de
„jongste" Hendrik Roeleveld en de „af
houder" Cornelis Bruin, die waarschijnlijk
in de vischnetten verward is geraakt en zoo
een nrooi der golven werd.
Twee auto's van den Gemeentelijken Ge
neeskundigen Dienst vervoerden de gered
den deels naar huis, deels naar het zieken
huis aan den Zuidwal.
Tegen de haven lag de Sch. 102 vrijwel
onder de golven, welker kracht verminder
de, omdat de vloed afnam.
Weer een rede
van H i 11 e r.
Duitschlands eenige vriend is
Benito Mussolini
Op het „Veld der bevrijding" is gisteren
te Saarbrucken een groote volksbetooging
gehouden, bi.i welke gelegenheid Hitier een
rede heeft gehouden.
In den loop van den ochtend heeft mi
nister- Goebbels een nieuwen schouwburg
geopend, die den naam zal dragen „Gouw
theater Saarpt'alz".
Om 7 minuten over tweeën kwam de
Führer op het terrein der betooging aan,
waar zich reeds 200.000 personen uit geheel
West-Duitschland hadden verzameld.
Hitier ving zijn rede aan met te zeggen,
dat hij in den aanvang van dit jaar beslo
ten had de 10 millioen Duitschers. die zich
nog buiten het Rijk bevonden, tot Duitsch
land terug te brengen. De internationale we
reldburgers hebben, zeide hij, wel medelij
den met den eersten den besten spitsboef,
die in Duitschland ter verantwoording wordt
Dit nummer bevat 8 pagina's
leis en den Stefansdom. Doch op dit oogen-
blik trad de politie met kracht tusschcnhei-
den. Zij drong door de oproerige menigte
heen eri wist de hoofd- en zij-ingangen te be
zetten. De weg werd afgezet en langzaam
werd de menigte verdreven.
Opgeschoten jongens...
Hett Duitsche Nieuwsbureau verslaat de
gebeurtenissen van Zaterdag als volgt:
„Gisteravond heeft zich een bende opge
schoten jongens verzameld, die een dreigen
de houding tegen het bisschoppelijk paleis
aannam. De politie fcreep krachtig in, zoodat
spoedig de orde was hersteld.
De in het buitenland verspreide berichten,
volgens welke de bisschop gewond zou zijn,
en meer van dien aard, zijn niet in over
eenstemming met de feiten.
Naar vernomen wordt, zullen de daders
met alle gestrengheid gestraft worden.
De leiders van de betoogingen zullen op
last van gouwleider Buerckel voor een jaar
naar een concentratiekamp gezonden wor
den. In officieele kringen te Weenen ver
oordeelt men het incident, vooral in verband
niet de goede betrekkingen, die tusschen den
kardinaal en de Duitsche autoriteiten be
stonden. Men verwacht dat wettelijke maat
regelen genomen zullen worden tegen de lei
dende leden van de katholieke kerk in Oos
tenrijk.
De Weensche dagbladen zwijgen over de
relletjes. Het paleis van den kardinaal is
bezet door ambtenaren der Gestapo. De Ge
stapo stelt een onderzoek in naar de rel
letjes en kardinaal Innitzer zelf is gisteren
tweemaal ondervraagd. Gistermorgen heeft
hij de mis mogen eelebrccren in de kapel
van het bisschoppelijk paleis. liet is verbo
den met zijn huis te telefoneeren.
De verwondingen van den kardinaal Aarts
bisschop, ontstaan door wegspringend glas
van gebroken ruiten, zijn niet ernstig
GEESTELIJKE UIT HET
VENSTER GEWORPEN.
Ooggetuigen, onder wie in het bis
schoppelijk paleis wonende pries
ters, hebben gisteren nadere bijzon
derheden omtrent de betoogingen
bekend gemaakt.
Terwijl een groen betoogers het
paleis bestormde, drong een andere
groep door in de pastorie. Daar wer
den verscheidene priesters aange
vallen en een zestigjarig geestelij
ke, Johann Krawarik genaamd
werd uit het venster op de eerste
verdieping op de binnenplaats ge
worpen, met het gevolg, dat hij een
hersenschudding bekwam en beide
beenen brak. De kostbare biblio
theek der Weensche bisschoppen
'verd volkomen vernield.
Spanning neemt toe. Vinnigen
strijd verwachte
Men acht het niet waarschijnlijk, dat thans
nog een nieuwe poging kan worden onder
nomen tot tot een overeenkomst tusschen
kerk en nationaal socialistische partij hier
te komen, In welingelichte clericale kringen
wordt verklaard, dat de spanning tusschen
kerk en 'partij (hans in Oostenrijk veel er
ger is dan in hetoude Duitschland en men
verwacht, dat de gebeurtenissen in Weenen
gevolgd zullen worden door een nieuwen en
vinnigeren strijd tusschen de katholieke
kerk en de nationaal socialistische partij in
geheel Duitschland. In Oostenrijk zou een
zoodanige ontwikkeling hijzonder ernstig
zijn, aangezien ruim 95 pet. der Oóstenrijk
sche bevolking uit trouwe katholieken be-
1 staat.
EERBERICHT
DE BILT SEINT:
Verwachting: Meest matige, W.
tot Z.W. wind, betrokken tot
zwaar of half bewolkt,
waarschijnlijk enkele regen
kouder.
Verdere vooruitzichten: Weinig
verandering.
geroepen, doch zij zijn'doof geweest voor het
leed van tien millioen menschen, Deze we
reld is ook thans nog doordrenkt van den
geest van Versailles
De voorwaarden voor het tot stand bren
gen van een regeling waren, naar Hitier ver
klaarde, de volgende geweest:
1. De innerlijke geslotenheid van het
Duitsche volk. Ik weet, wat wellicht velen
in de rest der wereld en enkelen in Duitsch
land nog niet schijnen te weten, dat het
volk van 1938 niet het volk van 1918 is.
2. De nationale bewapening, waarvoor ik
spoedig reeds zes jaar lang heb gestreden
3. De beveiliging van het rijk. Geen mo
gendheid ter wereld zal het gelukken, ooit
door deze muur te breken.
4. Wij hebben ook huitenlandsch-politieke
vrienden gewonnen. De as, waarover men in
het buitenland zoo dikwijls heeft meenen te
kunnen spotten heeft bewezen, dat zij ook
in de ernstige uren stand houdt.
Voortgaande zeide Hitier: Wanneer ik de
hulp van andere staatslieden bij deze vreed
zame regeling vermeld, moet ik steeds weer
onzen werkelijken eenigen vriend, dien wij
heden bezitten, Benito Mussolini, aan het
hoofd stellen. Ik weet, dat gij u bewust zijt
van hetgeen w;: dezen man te danken heb
ben. Ik wil ook de beide andere staatslieden
noemen die ernaar gestreefd hebben 'n weg
naar den vrede te vinden.
De ervaringen der laatste acht maanden,
zoo zeide Hitier verder, moeten Duitschland
sterken in den wil, voorzichtig te zijn en
nooit iets na te 'aten, wat tot bescherming
van het rijk moet worden gedaan. Duitsch
land staat tegenover staatslieden,, die even
eens den vrede willen. Alleen regeeren zij
in landen, welker innerlijke opbouw het
mogelijk maakt, dat deze staatslieden te al
len tijde afgelost kunnen worden door an
deren, die vrede niet zoo zeer op het oog
hebben.
In Engeland zou na een Cham-
herlain slechts Duff Cooner, Eeden of
Churchill behoeven te kqjnen, om.
vast te staan dat het doel dezer
mannen zou zijn. direct een wereld
oorlog te beginnen. Hierdoor wordt
Duitschland genoodzaakt, waakzaam
en op verdediging bedacht te zijn.
Hitier noemde voorts den „joodsch-inter-
nationalen wereldvijand die in het bolsje
wisme zijn uitdrukking gevonden heeft", en
de macht van ..een internationale pers, die
slechts van leugen cn laster leeft", die
Duitschland noopten om voorzichtig te zijn.
Aanleg van nieuwe versterkings-
werken.
Ik heb derhalve, aldus Hitier, beslo
ten, de uitbreiding van onze verster-
kin rswerken in het Westen, zooals
ik in mijn rede te Neurenberg heb
aangekondigd, met verhoogde ener
gie voor) te zetten en ik zal thans
de beide greote gebieden, die tot dus
ver vóór onze versterkingswerker
lagen, namelijk het groote gebiec"
van Aken en het gebied van Sar
bruecken, in deze versterkingen te
trekken.
Hitier verklaarde verder zich erover te
verheugen, dat hij reeds in de komende da
gen de maatregelen kon opheffen, die in dc
kritieke maanden en weken waren geno
men, en dat honderdduizenden mannen
weder naar huis konden gaan.
Duitschland, zoo ging Hitier voort, is als
sterke staat te allen tijde bereid, met zijn
omgeving een politiek van verstandhouding
te voeren. Duitschland kan dat. want het
verlangt niets van anderen. Wij hebben
geen wenschen, we hebben geen eischen, wij
willen den vrede.
Iets is er echter, dat Duitschland wenscht
Auto in het
Winschoterdiep
AUTO KWAM MET DE WIELEN NAAR
BOVEN BIJNA MIDDEN IN HET KANAAL
TERECHT. TOEN DE WAGEN OP HET
DROGE GEBRACHT WAS, BLEKEN DE
INZITTENDEN REEDS JAMMERLIJK
VERDRONKEN.
De gladde wegen en vermoedelijk
drank zijn oorzaak geweest, dat bij
een auto-ongeluk te Zuidbroek drie
menschen om het leven zijn geko
men. Om half één gisternacht zou
den zes personen uit Appingedam,
die in Zuidbroek naar de kermis
waren geweest, naar hun woningen
terugkeeren. Het gezelschap was
per auto en wilde eerst één van hen
naar Hoogezand terugbrengen. Drie
hnnner stapten in den wagen, ter-
wül de overige drie personen bleven
wachten op hun terugkomst.
Even buiten Zuidbroek raakt' de
bestuurder waarschijnlijk de macht
over het stuur kwijt, de auto slinte
en reed in het zeer vuile water van
het Winschoterdiep.
De auto stond ondersteboven .bijna mid
den in het kanaal met de wielen even boven
de oppervlakte. Met zeer veel moeite slaag
den toegeloopen personen erin de auto op
het droge te brengen. De drie personen za
ten nog in den wagen en konden eerst na
dat de auto op het droge was, bevrijd wor
den. Doch een dokter uit Sappemeer en
een geneesheer uit Zuidbroek, die spoedig
ter plaatse waren, konden slechts bij alle
drie den dood constateeren.
Het waren de 40-jarige gehuwde A. Jonker
uit Appingedam, de 25-jarige ongehuwde K.
Badhoorn eveneens uit Appingedam en
de 50-jarige ongehuwde J. Visschers hil
Foxham, gemeente Hoogezand. De politie
stelt een onderzoek in.
en da t geldt in het hij zon der voor zijn bé
trekkingen met Engeland: het zou goed zijn,
wanneer men in Engeland geleidelijk be
paalde allures uit den tijd van Versailles
zou laten varen.
De gouvernante-achtige voogdij over
Duitschland verdraagt Duitschland niet.
Informaties van Britsche staatslieden of
parlementsleden over het lot van Duitschers
en van Rijksonderdanen binnen de gren
zen van het Rijk, zijn misplaatst. Duitsch
land bekommert zich ook niet .om dergelijke
dingen in Engeland. Hitier wees o.m. op de
gebeurtenissen in Palestina en verklaarde:
Tot de bevordering van den vrede behoort
ook, dat alle staatslieden en politici, die
zich van hun verantwoordelijkheid bewust
zijn. zich om hun eigen zaken bekommeren
en niet voortdurend zich in de problemen
van andere- volken of landen mengen.
Hitier betoogde tenslotte nogmaals, dat
niemand meer den vrede noodig heeft dan
Duitschland.
Verrassing te Berlijn. Een der
zeer eigen plannen van Hitier.
De aankondiging van Hitier betreffende
zijn voornemen om groote streken rondom
Aken en Saarbruecken te betrekken in de
Westelijke versterkingszone is als een groo
te verrassing gekomen voor het Duitsche
publiek en voor officieele kringen te Berlijn
Het moet een der zeer eigen plannen van
Hitier betreffen. Slechts weinigen kunnen,
aldus heeft Reuter gisteravond vernomen
bijzonderheden weten,