ilechts de crisis dreef Niedorp in 't moeras Stoffelijk of ideëel? Ingezonden Dampo geneest alle verkoudheden /rijdag 14 October 1938 Tweede blad Een burgemeester kan wèl vijf of tien gulden, maar geen 18.000 vin den in vier jaar. CLUB VAN DE ACHT SINTERKLAZEN CADEAUTJES DIE NIETS KOSTTEN! jemeesfer Sufman Meijer ver- >rt zich tegen uitlatingen van burgemeester van Baar In dit artikel geven wij weer, hoe burgemeester Sutman Meijer van Heerhugowaard onzen redacteur tracht aan te toonen, dat niet jooals men uit e eninterview met burgemeester van Baar zou kunnen opmaken, deze de redder en zijn voorganger Sutman Meijer de ver wekker van den ondergang der Sidewinders, Frikkers, Terdiekers, Verlaters, Zeugebuurters en andere Oude Niedorpers is geweest s II Ifl nadat wij dus den indruk gekregen Men, dat de Hecrhugowaarder pap er lekker kluitje de kernbebouwing en centralisatie van den volksgezond- Jsdienst heeft bijgekregen noteerden wiji ander verhaal... Van den Burgemeester lHeerhugowaard, die niet kan begrijpen, Brom zijn collega van Baar lièrn op dn ren wil laten zitten, wijl hij zich toch (genaamd niet bewust is, het dikste ge ile van zijn rug gebrand te hebben... !n wien nu'hij bezig is met een grootsc'b brcidingsnlan opmerkingen over dergelüj- reeds uitgevoerde plannen in zijn vroe- cand e gemeente, begrijpelijkerwijze wel zétfjr -ïoripas komen. Bet begin van ons verdere onderhond, Hz een verschil van mening tusschen don gemeesfer en den man van de krant ir het begrip „interview..." Burgemeos- Sutman Meyer vond, dat er erg „svib- liof" over burgemeester van Baar was H clireven in de Schager krant, maar t,<?.en LveJ ben wij toch burgemeester S. duidelijk pnen maken, dat een interview niets an- i is dan een vraag en antwoorden speHe't- waarbij de interviewer slechts de baak II, precies op te schrijven wat nlien vertelt en Hpogstens-ter wille van de baarheid een smakelijk sausje over gerecht mag gieten... Dus... als ik U ga vertellen komt dat precies zoo in nnt, vroeg onze gastheer bedachtzaam, ecies. burgemeester, U krijgt Het vol- nd..." (ui, de zaak is eigenlijk heel een vou- Jaldus stak de „beklaagde" van wal... langste secretarieambtenaar kan U ver- waarom de rijksbijdrage van Oude jüorp van f 23000.- in vier jaar tijdis ge lid is tot fl 5800.en waarom Oude 'dorp over zes jaar niet meer no'Odlij- id zal zijn... Gelooft U nu" werkelijk, dat eten 1 burgemeestei' van een gemeente van nng geen 1500 zielen zoomaar door zijn eigen finantieelc genialiteit «n- I der den duim van de rijksacoun- j fants vandaan kruint en waar dteze heeren het zoeken in bezuinigingen van viif en tien gulden, een eemeen- tehoofd in vier iaar tijds 1S000 gul den kan vinden? 'Oed. burgemeester, maair men te er van nr heeft er bijgezegd, en dat sdaat ook lief bewuste artikel, dat men niet alles ain creditzijde moest schuiven... en dat... Niet alles"... was bet. driftige aitvtwoord... aed meneer", maar een argelooze lezer fut dan toch maar tot deze conclusies: Be voorganger van burgemeester van ar, in casu mijn nersoon hooft bet ge-, entescheepie van Oude Niedogp uit den ~rs gedreven. i. Burgemeester van Baar stirfurdc bet «r in de goede richting en br/acht het in iliec haven. Als bijzondere verdienste voor zijn ge- ondo kwaliteiten wordt de heer van Baar ci'ceplaatst naar een belangrijke gemeen- om daar als een soort specialist opnieuw fu zieke gemeentekas gezond te maken. Waar of niet? We moeien grif toegeven, dat inderdaad dergelijke voorstelling vein zaken na interview voor de band Yigt... 1an wil ik eerst ook nog zeggen." be de burgemeester Sutman. Mener, dat ik dentaal geen aspiraties maar F.dam heb Pad dat ik dus héélemaal vrij sta in mijn paringen. Een kardinaal punt ■Mit. dat alles waf in Oud*1 Niedorp is ge- i"d met algemeene stemmen door den Rjewpntaraad is goedgekeurd en dat Ge- Pliüteprde Staten geen e nkele keer een ■Nk in bet wiel hebben gestoken. I 'k zou mij er dus af kunnen maken, door r ?cKgen: Als er verwijtrm zijn. hebben er Ul"l'r gezondigd en kunnon berinneren aan p woorden van wethoud.er van Zoonen bij 1»'] afscheid... J bit do nanierenlawine werden de notu len opeediont van de lna.1ste door den heer pulirian Meiior eenresidrjerde raadsvergadè- pilff van Oude Niedorp. Daar stond bet: I ..Do toestand zou heel anders zijn. als de rnnnmische crisis de zaak niet had ontred- I is maar één woord, waarmede alles Oui.'chreven kan worden: de crisis, er P;' burgemeester van Baar U had gezegd fcik bob vóél willen doem. m<y weinig kun- Ppn doen, de crisis was. mijn: voorganger go- poest. maar het geluk beeft me gediend", fou U een juist beeld hebben gekregen. 1 Een zelfverheffing a,'ls nu beeft plaatsge bonden is misleidend en schroom ik niet Boerenbedrog 'te noenien. f Er is geen enke/1 verband tusschen t het persoonlijk initiatief van Burge- l tneester van Baan: en den t'inantiee- De man die de klappen kreeg: Burgemeester B. F. W. Sutman Meijer. Ion toestand van Oude Niedorp, ik vind een en ander een slechte trouvaille, en ik zou wel eens wil len zien, als er geen andere omstan-, digheden waren geweest, buiten den wil van mijn collega of er evenveel zoogenaamd gepresteerd is, als U zoo genaamd is aangetoond.., En nu ga ik geschiedenis vertellen- Hoe donker het was en hoe ver-.. Toen ik in 1924, als jongeman van 26 jaar, natuurlijk vol ambities wie heeft die niet? het ambt in Oude Niedorp aan vaardde, waren er zeer groote verbeterin gen noodig... Straatverlichting, mankeerde ongeveer geheel, ik kan me herinneren hoe wij op den avond van mijn installatie naar het café van Quax moesten vor het souper en dit met een lantaarntje moesten zoeken en hoe dien avond drie rijtuigen te water zijn geraakt... Er was gasverlichting, dat werd betaald uit een eieen potje onder de burgers, was er geen geld in bet potje, dan draaide de directeur van de gasfabriek 'te Nieuwe Niedorp de kraan dicht en we za ten in bet donker... Het was een opgaande tijd, bet was logisch dat ik, gesteund door den Raad en onder instemming van de heelc bevolking aan den slag ging. We hebben straatverlichting gekregen zonder dat bet een cent kostte, want bet G.E.B. er was wèl clectrisch licht in de woningen ging over aan de provincie en deze ont fermde zich ook over de lecning daarvoor van fl 17.400.Dan hebben we gebouwd een dubbele arbeiderswoning, wegkochten zijn verbreed, een bet onbrug is gemaakt, aan de voormalige veldwachterswoning is verbouwd, er kwam een arrestantcnlokaal, aanlegsteigers, gasverwarming in de school, en o ja we kregen ook nog een motor- brandspuit in 't Veld. samen met Nieuwe Niedorp. De gemeentegeneesheer kreeg een spreekkamer bij zijn huis, een sportterreintje werd aangekocht en er is nog een transac tie met de Banne Oude Niedorp in mijn tijd tot stand gekomen, waarvan de gemeen te nu aanstonds de vrachten gaat plukken... ,.Hoe dan, burgemeester? Wel, de gemeente nam wegen over^ van de Banne, waarvoor de Banne eeuwigdu rend fl 1228.75 per jaar betaalt. Als de schuld, die de gemeente daarvoor aanging is afgelost, blijft deze fl 1228.75 die nu voor rente en aflossing en onderhoud wordt gebruikt alleen voor onderhoud over, en zooveel geld is daar lang niet voor noo dig U heeft dus inderdaad zoo'n beetje voor Sinterklaas gespeeld burgemeester," vonden we... Een club van Sinterklazen is het dan geweest, want alle besluiten zijn. zooals ik al zei met algemeene stemmen ge nomen. Zonder bezwaar, zet U dat er voor al bij is een en ander door de gemeente gefinancierd, want in 1929, 'toen alles al ongeveer gereed was, sJloot de gemeente bcrooting in den gewonen dienst nog met een voordeelig saldo van f 3603.29. 't Verme nigvuldigingscijfer van de inkomsten belas ting. de ouderen zullen zich dat stelsel nog wel herinneren, bleef steeds aan den lagen kant. 1. 8. In '29 kwam het pas op twee... maar... toen kwam de crisis en toen kwam er een gat dat al grooter werd... De belastingopbrengst daalde snel In 1930 en 1931 moest de gemeente haar pachters reeds 20% reductie geven, in 1931 kwamen de eerste tuinderscrediefen, de belastingop brengst werd steeds slechter. In 1932 kwamen weer nieuwe credieten die voor den groven tuinbouw, maar de gemeente beeft een tijd lang weke- lijkschc toelagen moeten geven, om de mcnschen niet geheel aan Armen zorg over te leveren. Een leening was noodig. En nu kan burgemeester van Baar wel een finantieele goocheltoer uithalen en zeggen dat hij „eventjes" do dure leeningen geconverteerd heeft, maar U moet niet ver geten dat er in 1931 geen geld op de vrije markt te krijgen was en wij nog schappe lijk behandeld werden toen de provincie ons 18000 gulden leende tegen 5'A procent. In 1932 kwam de werkverschaffing en steun verleening erbij waarvoor in 1933 op den gewonen dienst reeds fl 6120 prijkte. Sloot dus in 1929, ondanks onze „luxe imaatre- i gelen de dienst nog met fl 3600 .voordeelig saldo, het is logisch dat de crisismaatrege len de situatie op slag veranderden. In 1931 waren we buiten onze schuld fl 8000.achteruit geboerd, er was een nadeelig saldo van fl 6400.Latere jaren werd het nog erger, steeds door dezelfde oorzaken en zoo genoot. Oude Niedorp, door het ontstaan van nadeelige saldi op de diensten '31—'32'33, de zwartste cri sisjaren inderdaad met een rijkssteun van fl 23000.Dat was dus helaas de erfenis voor mijn opvolger maar in bi andere agrarische gemeente zou liij waarschijnlijk geen andere ervaring heb ben opgedaan. Door de crisis waren overal de belastingen tot aan het plafond geste gen. De zoogenaamde subjectieve toelagen van het Rijk in de kosten voor werkver schaffing en steunverleening volgens de wet op de finantieele verhoudingen van 1929, waardoor de gemeenten die kosten slechts gedeeltelijk vergoed kregen, zijn een groote factor geweest, die de gemeenten finantieel hebben doen afdrijven. Enfin, cr kwam verbetering, want de re geering stelde 75 millioen. beschikbaar, maar de vreugde was van korten duur. in 1934 bracht minister Oud dit bedrag terug tot 46 millioen en... de arme ge meentebesturen mochten op de begrooting 1934 slechts 46/75 rannen van hetgeen in 1933 door het rijk was ontvangen. Gevolg--- bijna geen gemeente kon de begroot,ing meer sluitend maken, Oude Niedorp na tuurlijk ook niet--- Daar zaten we... De regeering adviseerde in afwachting van verdere maatregelen de tekorten uit te stooten uit den gewonen dienst, als bet ware op escn zijspoor te brengen en even buiten beschouwing te laten. Het bedrag bleef zweven... Oude Niedorp boekte een voudig onderaan de rekening: „uitgestoo- ten f 23.000.—" En nu het goochelkunstje vroegen we, want het is ons nu wel dui delijk dat het bedrag niet door burge meester van Baar als een zonde der vroede vaderen beschouwd mag worden, maar hoe komen we nu in 1938 18000 gulden lager? „Schrik niet, steek een versche sigaar op, en luister Hetgeen we deden, want de sigaren wa ren droog en goed, het goot buiten van den regen, en het was binnen leerzaam en gezellig In 1935 kwam bet subsidiefonds voor werkloosheidsbestrijding tot stand. Vanaf 1935 moest nu de gemeente elk jaar 10 van de uitgestooten 23000 gulden die op den kapitaaldienst inmiddels waren te rechtgekomen dus f 2300 overboeken ten laste van den gewonen dienst, maar... uit het subsidiefonds werd hiervoor direct 99 pet. vergoed. Zelfs kon nog een extrabij- drage gekregen worden uit bet 'z.g. 'fonds voor belastingbijdragen, zoodat Oude Nie dorp vermoedelijk elk jaar nog een voor deeltje kreeg, uit al deze boekingen en overboekingen, en zoo onder riikstoezicht automatisch in een betere geldelijke posi tie kwam te vorkeeren. Wat meer ontvan gen werd dan 100 pet. kon men eenvoudig ten goede laten komen aan uitgaven die niet in verband stonden met de werkloos heid. Daarbij kwamen dan de voordeelen van de conversies van leeningen, zooals el ke gemeente die kreeg, naarmate het geld goedkooper werd en het aanbod op de vrije markt steeg. „Het lijkt, zoo U bet zegt op Chamber- lain burgemeester, vrede stichten uit de portemonnaie „van een ander..." „Ik weet niet waar het op lijkt, nijdaste onze gastheer, maar wèl weet ik, dat ik het misplaatst vind, om zoo afgebroken te wor den- Dat heb ik door mijn harde werken niet verdiend „O ja, dat wou ik U óok nog zeggen. De hand verdween in een nieuwe stapel pa perassen. In Uw krant staat, dat burge meester van Baar zoö verwonderd was, dat een zoo rijke gemeente als Oude Nie dorp met zooveel bezittingen noodlijdend was geworden, en in een andere krant, een Katholiek blad, wordt zelfs een bedrag van een ton eigendom men ge noemd... Zegt U uit mijn naam, dat deze opzienbarende mededeeling naar het rijk der fabelen kan worden verwezen. We waren tevreden, maar niet voldaan. Want... en wij von den het het beste om dat den burgemeester maar „zonder één woord Fransch" te ver tellen... „men" zegt immers dat bet. niet noodig was geweest dc driewielde karren en de boerenwagens zoo geruischloos over bet wegdek te laten glijden als thans, op den nieuwen weg onder bet. beleid van on zen gastheer tot stand is gekomen... F.n dat ook, èn voornamelijk daardoor de finan- tiën ontredderd zijn „Ik geef toe, zei de heer Sutman Meijer, dat in Oude Niedorp geen groot verkeer is,'en dat misschien met een lichtere con structie had kunnen worden volstaan... Echter, de toestand van het. wegdek was zeer slecht, de grond is hiér slap, zoodat na ingewonnen deskundig advies van Pr. Waterstaat met algemeene stemmen,, beslo ten is een goede weg te maken. De hecle burgerij was destijds zeer .content, het heeft nog geen cent extra belasting gekost... 't Begon te donkeren in de raadszaal, welke tevens de werkkamer van den bur gemeester is... Nog nauwelijks was de „le vende" voorstelling van het wapen van Heerhugowaard, op een tafeltje tegen den muur. de opgezette ooievaar met de - ko renschoven te zien, vanaf onze „eere plaats" aan de raadstafel.. Hoe zal men over vijf en twintig jaar over al deze din gen donken, hoe zal men dan, als men vergeelde folianten opslaat over het beleid van .de twee burgemeesters oordeelen, dachten we, toén ons gesprek langzamer hand, zoo dat gaat. in minder geladen at mosfeer werd gevoerd en wij onze aan dacht een oogonblik koudon laten verslap pen... Hoe zal het met Oude Niedorp gaan, iioe zal men praten over den man, die thans, naar onzen stelligen indruk vol gens eer en geweten bet wapen van Heer hugowaard tracht boog te (houden. Hoe zal... boe zal... Och, de wereld draait ver der en elke dag, elk uur brengt zulke groo te verarrassingen, dat elke profetie van we reldgebeurtenissen laat. staan van gewich tigheden uit wereldsteden als Oude Niedorp en Hugowaard een aanfluiting lijkt... Wij willen ons daar dan ook van onthouden. Hopen wij' alleen, dat een verbeterde in ternationale locstand een verbeterde natio- nalen toestand mot zich zal brengen. Slechts dan zullen ook dc gemeenten van hun cri- siskwalen genezen. Dan zal eindelijk een gemeenteraad zicli weer kunnen wijden aan een kapot hek, en het vergeven van een eerebaantje, en zich niet mce'r- druk behoeven te maken 'over werklóozen en armlastigen en artikel dit »en cjuotient dat, paragraaf zooveel van die en die wet, blikken regeeringsgroenfen en „geurige" gebakken, viscb... Dan zal het ook niét meer voorkomen, dat de «ene burgemeester den anderen en de andere den eenen prikken en precken geeft... al zijn ze ook beiden „goed Roomsch-goed recht." Nieuwe Niedorp, 9 Oct. 1938. Naar aanleiding van de Economische Beschouwing in de Schager Courant van j.I. Zaterdag zou ondergeteekende graag een paar opmerkingen willen maken. Ho pende, dat de redactie k.mij dat toe zal staan, waarvoor mijn hartelijiken dank. De schrijver meent dat het stoffelijke en het ideëele (ideale verlangens, meer op geestelijk gebied liggend) ln elkaar vloeien. Dat men niet alleen uit economisch, uit stoffelijk oogpunt dus, de dingen kan be kijken en zijn conclusies er uit kan trok ken, dat kan ik echter met den schrijver niet eens zijn. Wanneer Hit'ler het heeft over de „arme Sudetenduitschers, of andere landgenooten niet in Duitschland wonende, die geholpen moeten worden", dan spreekt hij in de eer ste plaats over de economisch arme Duit- schers en in de tweede plaats over de geestelijk achteruitgezette landgenooten. Laten we het ruim nemen en zeggen, dat het allemaal ideëele verlangens zijn van Hitier. Maar het gaat er immers niet om, wat Hitier zegt, maar wat hij doet of liever moet doen, in naam van het Duitsche kapi taal. En wat zien we dan? Dan zien we, dat het Duitsche volk geplunderd is, door de overwinnaars van den wereldoorlog. We herinneren ons allen nog wel de enorme bedragen die door Duitschland opgebracht en als een soort boete aan de overwinnaars betaald moesten worden. De Sociaal-De mocraten, die een streep door de rekening baden kunnen halen, durfden dat niet. I-Iitler deed dat wel. Dat was zijn groei. De geweldige kapitalen gingen toen niet meer naar vreemde landen, maar kwamen in de zakken van de Duitsche kapitalisten terecht. Die kapitalen moeten weer winst opbrengen, anders is het dood kapitaal. In eigen land is niets meer te verhapstuk ken, koloniën zijn Duitschland ontnomen, evenals verschillende andere rijke gebie den. De wereld is verdeeld, goedschiks krijgen doet Hitier niets van andere sta ten, dus blijft over: nemen. Aan dat nemen is oorlog verbonden. Dat riskeert het Duit sche kapitaal. Geen gebiedsverovering kon wel een binnenlandsche oorlog beteéke- nen met verlies van alles. Men zietï Het gaat alles om het stoffelijke. Het is ook nog duidelijk nit wat Hitier probeert „in te pikken" in Tsjecho-Slowakije. Niet alleen Duitsch sprekende gebieden, maar ook ge bieden waar bijna geen Dultschers wonen. Nu de andere staten, de vredesapostelen Engeland en Frankrijk. Engeland heeft nog al wal Ie vertellen in China en Japan en China daar is nog wel wat te verdienen. Bij een oorlog hier. zou Japan zeker een streep door het En- gelschc gezag hebben gehaald. Palestina was niet meer te houden geweest. Britsch- Indië zou waarschijnlijk in opstand geko men zijn om zich te bevrijden van de En- gelsche vrijheidslievende bommen, die daar op de weerlooze bevolking neerkwakken. En wie weet wat koloniale volken nog meer meegesleept waren. Frankrijk schijnt 'de Handen t>p Hel oogen- blik vol te hebben aan Fransch-Marokko en Het eigen land. Om hun eigen vrijheid en rust te verze keren gingen deze landen een stuk aan Duitschland verkoopen. Het was Ghamberlain, die ongeveer een iaar geleden in het Lagerhuis zei, dat een oorlog erg was, maar niemand weet. wat er na een oorlog kan komen. Hij verwees daarbij naar de revolutie van 1918. Bij een oorlog hebben deze landen dus wel te verliezen, maar bij een revolutie, na bij groot en klein, snel en radicaal. Groote doos 30 ct. Bij Apothekers en Drogisten. een oorlog, is er kans dat zij alles verliezen: heel het economisch apparaat, met het machtsapparaat daaraan verbonden enz. enz. Hier dus ook niets anders dan stoffelijke of om 't meer verstaanbaar te zeggen voor iedereen: winstbclangen. Ook bij de Stalin- bureaucratic van Rusland spraken niets dan stoffelijke belangen. Zij had- het wel erg over oorlog fascistisch Duitschland. die een vrij Democratisch volk. wilde bevechten, wat verhinderd moest worden, maar leverde ondertusschen evengoed goederen aan Duitschland, opdat die de oorlog kan blijven voeren in Spanje en hielp dus ook mee dp middelen verschaffen om een oorlog te kun nen voeren met Tsjecho-Slowakije. De laat ste paar critioke mobilisatiedagen was er van de Russische diplomatie niets te be speuren. Ideëele belangen die haar verre de den houden? 't Mocht wat, stoffelijke en niets anders. De vrede, (kan men van vrede spreken, als er in Spanje en China nog zooveel ge vochten wordt als op 't oogenblik?) kan niet anders dan van korten duur zijn. Nog éénmaal, misschien nog tweemaal zullen Engeland en Frankrijk grond aan Duifschland verkoopen. maar dan is het afgeloopen. Italië is voorloopig wel met Abessinië tevreden, maar Duitschland ver keert in zoo'n toestand, dat zij door moet gaan. Naarmate Duitschland grooter wordt, wordt de situatie gevaarlijker voor de andere sta ten. Wij weten niet wat Frankrijk en Engeland afgesproken hebben, of zij nog een keer toegeven of meteen zullen vechten, om eigen stoffelijke bplangen te behouden! Nogmaals vriendelijk dank voor de ver leende plaatsruimte. H. TER HAAR. Antwoord van 'den schrijver van de Economische Kroniek: Het uitwisselen van gedachten is een pret tig werk en daarom doet het mij genoegen af en toe een een schrijven uit de kringen der lezers te kunnen beantwoorden. Nu geloof ik echter, dat de geachte inzender van bovenstaand artikel naar de pen heeft gegrepen in een soort opwelling. Dat hij de gedachten, die zich in bonte volgorde bii hem opdrongen, eenvoudig op papier heeft gezet zonder er lang bij stil te staan. Het gevolg is, dat hij zichzelf herhaaldelijk te genspreekt en dat, zoo ik mij houd aan de woorden van den inzender van een wer kelijk vruchtdragende gedaclVtenwisseling nauwelijks sprake kan zijn. De heer t. H. duide mij niet ten kwade, dat ik een en ander eerst even aantoon. Het kan zijn, dat hij iets dergelijks niet had bedoeld, ik heb echter slechts het door hem geschrevene en daaraan dien ik mij te houden. Aan het eind van mijn antwoord zal ik hem dan. vermoedelijk meer in zijn trant, „in de ruimte" van repliek dienen. In de tweede alinea geeft de geachte in zender volkomen juist weer, wat ik heb willen zeggen: dat men de dingen zoowel uit materieel als geestelijk oogpunt moet bekijken, dat dus de mensch zich laat lei den, zoowel door stoffelijke als ideëele mo tieven. Hij is het daarmee niet eens en uit zijn verder betoog blijkt duidelijk, dat hij van overtuiging is. dat het slechts stoffelijke motieven zouden zijn. die zich doen gelden Zijn opgave is dus, dit te bewijzen. In de derde alinea nu begint hij met te ontkennen, wat hij bewijzen wil. Hij zegt namelijk, dat Hitier „in de tweede plaats" spreekt over de geestelijk achteruit gezette landgenooten, waarmee hij dus toegeeft, dat de idéé wel van belang is, zij het slechts in de tweede plaats, Er is geen sprake meer van uitsluitend stoffelijke motieven. het gaat er om aan welke de voornaamste plaats moet worden toegekend. Enkele regels verder wordt ook dit weer overhoop gegooid, wanneer hij aanneemt, „dat het allemaal ideeële verlangens zijn van Hitier." Waarmee plotseling aan het ideëele motief niet meer een tweede, niet eens een eerste, doch zelfs een eenige plaats wprdt ingeruimd! Het ecnigc. wat nu nog kan volgen om zijn oorspronkelijke stelling waar te maken, is een bewijs uit het ongerijmde. Doch zelfs, wanneer hij er in mocht slagen dit te leve ren. dan heeft hij nog niets bewezen, want in dat geval zou slechts vaststaan, dat de mensch zich niet alleen laat leiden door ideëele drijfveeren. En dat dit wel zou zijn, is door mij nim mer gezegd. Hij vervolgt dan: „Maar het gaat er niet om. „wat Hitier zegt, maar om wat hij doet." Daarmee wordt het zwaartepunt verplaatst naar de daad. We staan daarmee voor een heel nieuwe kwestie en uit het geschrevene zou men kunnen opmaken, dat de vraag of de mensch zich hij zijn daden laat leiden door ideëele, dan wel door ma- terieele motieven en daarom ging het toch oorspronkelijk als belangeloos ter ziide wordt geschoven. Hiermede hebben we Intusschen reeds het volgende gehoord: a. de materieele motieven tellen alleen. b. materieele, zoowel als ideëele motie ven tellen. c. ideëele motieven tellen alleen. d. de kwestie van het motief is van geen belang. We gaan nog even verder. Inzender zegt dan: „of liever moet doen in naam van het Duitsche kapitaal." Daar mee wordt Hitlèr zonder meer gemaakf. tot een slaaf van het Duitsche kapitalisme. De uitspraak dunkt me niet meer dan een ge meenplaats, want bewijs voor deze zinswen ding wordt, niet gegeven. Ze dunkt me ove rigens volkomen in striid met de Hitleriaan- sche absolute sfaatsgedachte. waarin alles, ook het kapitaal ondergeschikt wordt ge maakt aan de gemeenschap. Trouwens, de wijze, waarop in liet tegenwoordige Duitsch land over het kapitaal wordt beschikt, wijst er niet alfiid op. dat dit wordt beschouwd als een heilig huisje. Ik wil volstaan met te wijzen op de kapitalen, die worden geof ferd aan de Duitsche veiligheid op zich zelf een idee en die slechts kunnen ko men van den kapitalist. Ik wil nu nog even „in de ruimte gaan." Inzender noemt verschillende voorbeel den, waaruit blijkt, dat in de internationale politiek economische belangen factoren zijn van groot gewicht. Maar er zijn andere ook, als*daar zijn: de absolute staatsgedachte, de democratische en de communistische ge dachte,' vrijheid, waaronder geloofsvrijheid, rassentheorie, nationale eer —waarbij ik b. v. denk aan hét befaamde Duitsche minder waardigheidscomplex prestige, veiligheid, de instandhouding van het Britsche imperi um. de suprematie in het Verre Oosten of in de Middellandsche Zee. Mussolini dunkt mij groote waarde te hechten aan het be grip „militaire triomfen". Een der hoogstp deviezen van het tegenwoordige Duitsch land is: „ein Volk, ein Roich, eïn Führer", En is dit iets anders dan idee. idéé-en nog eens idéé? De kerkgangers, die te Weenen demonstreerden handelden zeker in hoofd zaak uit ideëele motieven en de Hitler- jugend. die daarop in het kardinaalspalcis de boel kort en klein sloeg, evenzeer. Dat hier en daar, wellicht overal, het stoffelijke opduikt, geef ik toe. Dat behoef ik uiet aan te toonen, inzender doet dit duidelijk genoeg. Marfr dat het stoffelijke alléén zou rogee ren? Ik waag he't dit te betwijfelen..

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1938 | | pagina 5